تحقیق در مورد ایمنی برق

بخشی از مقاله

ايمني برق

در صنعت برق اگر ايمني رعايت نشود ، خطر برق گرفتگي حتمي است. بنابراين قبل از دست زدن به سيم يا ادوات برقي جهت تعمير و يا هر گونه بازرسي بايستي حتماً جريان برق در مدار قطع بوده و مطمئن باشيد كه جريان برق وجود ندارد و آزمايش وجود يا عدم وجود جريان برق توسط فازمتر صورت ميگيرد.
مقاومت الكتريكي :

مقاومت در برابر جريان الكتريسيته را مقاومت الكتريكي گويند و واحد اندازه گيري آن اهم مي‌باشد.جدول زير مقاومت بدن انسان را در مقابل جريان الكتريسيته نشان مي‌دهد.
مقاومت بر حسب اهم اجزاي بدن
100000 تا 600000 پوست خشك
1000 پوست خيس

400 تا 600 دست و يا اندام داخلي
100 گوش تا گوش

سيستم ارت وسايل برقي :
ازآنجائي كه مقاومت سيم در برابر جريان برق از مقاومت بدن انسان كمتر است چنانچه دستگاه برقي ما بوسيله يك سيم به زمين وصل شود ، جريان برق از طريق اين سيم به زمين منتقل خواهد شد.دستگاههاي برقي سيار بوسيله سيمي كه در دو شاخه آن تعبيه شده به پريز مخصوص متصل مي گردد. براي دستگاهها و سازههاي بزرگ بايد تمامي كابلها به يك نقطه به نام چاه ارت EARTH PEAT متصل گردند.
پاره‌اي از اصول اوليه ايمني برق :

1. قبل از شروع تعمير وسايل برقي حتماً مجوز لازم را اخذ نمائيد.
2. قبل از شروع به كار (تعمير) كليد اصلي برق شبكه را قطع نموده و درب جعبه تقسيم را قفل نمائيد.
3. چنانچه امكان قفل كردن جعبه وجود نداشته باشد، با در آوردن فيوز جريان را قطع نمائيد.
4. در صورت امكان برچسب تعميرات نيز زده شود.

5. فقط برقكاران اجازه كار بر روي شبكه يا دستگاه ها را دارند.
6. تمامي دستگاههاي برقي بايد داراي سيم ارت باشند.
7. تمامي كابلهاي معيوب بايد تعويض شوند.

8. از هر كابل فقط يك انشعاب گرفته شود.
9. تمامي دستگاهها بايد دو شاخه داشته باشند.
10. براي تعمير يك وسيله برقي حتماً بايد دو شاخه آنرا در آوريد.

11. در كارهاي برقي هيچگاه شانسي عمل نكنيد.
12. هيچگاه دو شاخه را با كشيدن كابل از پريز جدا نكنيد.

13. هرگز يك سيم برق لخت را لمس نكنيد.
14. در زمان حفاري اگر به كابل برقي برخورد نموديد قبل از هر كاري به مسئولين اطلاع دهيد.
15. توجه داشته باشيد كه كار در زمين هاي مرطوب با وسايل برقي مي تواند منجر به برق گرفتگي شود.

16. فقط دستگاههايي كه ولتاژ آنها كمتر از 25 ولت باشد ، خطر برق گرفتگي در آنها كاهش يافته است.
17. كابلهاي برق كه در مسير عبور و مرور وسائط نقليه هستندرا حتماً بايد از درون يك لوله يا چيزي شبيه آن عبور داد.
18. براي هر دستگاه فيوز مناسب را استفاده نموده و فيوزهاي سوخته را براي استفاده مجدد سيم پيچي نكنيد.
19. هيچگاه كابل دستگاهي كه گير كرده است را با فشار نكشيد بلكه به آرامي آنرا رها كنيد.

20. توجه داشته باشيد كه آتش سوزي ناشي از برق را فقط بايد با گاز يا پودر خاموش نمود ، استفاده از آب خطرناك است.
21. در صورتي که قبل از شروع تعميرات ، محيط ايمن سازي مي‌شود بايد پس از اتمام عمليات و برقرار کردن مدار ، علائم هشدار دهنده و بطور کلي تجهيزات ايمني‌ سازي محيط برداشته شود .

اقداماتي كه براي نجات شخص برق گرفته مي توان انجام داد عبارتست از :
1- قطع مدار برق

2- رها کردن شخص برق گرفته از مدار
3- تنفس مصنوعي
4- رساندن به پزشک
مرگ در اثر برق گرفتگي معمولاً نتيجه مستقيم دو چيز است :

ý بهم ريختن كار منظم قلب
ý متوقف شدن دستگاه تنفس
يك تماس جزئي با سيم يا وسايل برقي انسان را به سرعت نابود ميكند و چنانچه مسير برق گرفتگي از سمت چپ بدن يا از سمت سر باشد خطرناك تر است.
مسئله مهم در برق گرفتگي تنفس مصنوعي مي باشد كه بايد در كمتر از 3 دقيقه پس از برق گرفتگي با انجام اين كار جريان تنفس را به حالت عادي بازگردانيم.
مصدوم را به پشت بخوابانيد و بلوز كار يا كت خود را تا كنيد و با قرار دادن آن زير شاته ، بطوري كه سر به عقب كشيده شود ، پهلوي سر مصدوم قرار گيريد و تنفس مصنوعي و ماساژ قلبي انجام دهيد.
Electrical safety
-بخش HSE : بخش تدوين کننده دستورالعملها و قوانين HSE در کارخانجات و ناظر براجرای آنها .
واحد HSE : واحد اجرای قوانين و دستورالعملهای HSE در کارخانه .
منظور از حفاظت افراد دربرابر تماس مستقيم که در اين مبحث مطرح می شود ، کليه مقررات و قوانينی می باشد که برای حفاظت پرسنل از خطراتی که در هنگام لمس تجهيزات برقدار ممکن است پيش بيايد .

حداکثر ولتاژ ايمن به ولتاژ اسمی گفته می شود که در بين هاديها از 42 ولت و در بين سيمهای فاز و نول مدارها از 24 ولت تجاوز نکند . در مورد مدارهائی که زير بار نيستنداين مقادير به ترتيب نبايد از 50 و 29 ولت تجاوز نمايد (موثرترين نتيجه فرکانس 60-50 هرتز خواهد بود . )
ولتاژ تماسی ، بخشی از ولتاژ نشتی يا ولتاژ تخليه شده به زمين می باشد که ممکن است در معرض تماس افراد قرار گيرد .
اتصال زمين ياسيستم ارت عبارت است از متصل کردن بدنه تجهيزات به نحوی که اطمينان حاصل شود درصورت هر گونه نقص الکتريکی ، ولتاژ فورا و بدون هيچگونه خطری به زمين تخليه خواهدشد .
2- مسئوليتها :

4-1- مسئوليت نگهداری صحيح و بازرسی قبل از شروع کار در خصوص کابلهای نرم (انعطاف پذير) وسائل برقی قابل حمل و نقل بعهده کارگر و سرکارگر مربوطه است .
4-2- مسئوليت بازو بسته نمودن در تابلوهای برق و يا هرگونه تعمير و يا تغييری در سيستم تابلوها و يا راه اندازی و برقراری مجدد جريان برق بعهده افراد ذيصلاح مجرب برقکار که قبلا از واحد برق کارخانه به واحد HSE کارخانه معرفی شده اند می باشد .

4-3- مسئوليت علامتگذاری و تعيين مشخصات کليه انواع قطع کننده های مدارهای برقی د رکاخانه بعهده رئيس واحد برق کارخانه است .
4-4- مسئوليت بازرسی دوره ای و هرگونه تست و آزمايشی بر روی تجهيزات برقی از قبيل کابلها ، قطع کننده های مدار ، فيوزها ، کليدها و ... و در نهايت رد يا قبول نمودن انها بعهده کارشناسان واحد برق و HSE کارخانه است .

5-4- در صورت نياز به اخذ مجوز کار (بند 5-21 ) سرپرست مربوطه ملزم به آگاه نمودن واحد HSE کارخانه و نيز اخذ مجوز لازم باشد .
6-4- جهت صدور مجوز کار ، واحد HSE کارخانه ملزم به بازرسی شرايط کار و افراد از نظر رعايت سلامت و ايمنی لازم می باشد .
3- روش اجرائی :

5-1- دستورالعمل ايمنی کار با تاسيسات برقی :
5-1-1- کليه قطعات تاسيسات الکتريکی بايد از نظر ايمنی مطابق با استانداردهای بين المللی باشند .
5-1-2- کليه قطعات الکتريکی بايد در اندازه های مناسب و منطبق با کاری باشند که برای آنها درنظر گرفته شده و بويژه دارای خصوصيات زير باشند :
الف ) تحمل و استقامت مکانيکی کافی در شرايط کار را دارا باشند .

ب) در برابر عواملی چون آب ، گردو غبار ، گرمای الکتريکی و واکنشهای شيميائی مقاوم بوده و آسيب پذير نباشند .
5-1-3- کليه قسمتهای تاسيسات الکتريکی بايد طوری ساخته ، نصب و نگهداری شوند که از هر گونه خطر آتش سوزی و انفجار بدور باشند .
5-1-4- کليه قسمتهای تاسيسات الکتريکی بايد طوری ساخته ، نصب و نگهداری شوند که از هر گونه خطر شوک الکتريکی مصون باشند .

5-1-5- تجهيزات ايمنی فردی نظير کفشها و دستکشهای لاستيکی نبايد بعنوان عاملی مناسب برای تامين ايمنی در برابر خطر برق گرفتگی محسوب شوند .
5-1-6- کاربرد و ولتاژ کليه ادوات و انشعابات الکتريکی بايد دقيقا مشخص و توسط علائم واضحی نشان داده شود .

5-1-7- مدارها و ادوات الکتريکی يک واحد که ولتاژهای مختلفی دارند بايد با مشخصه ها و علامات واضحی مانند رنگهای مختلف علامتگذاری شوند .
5-1-8- وقتی نتوان کروکی تاسيسات را به وضوح تعيين و مشخص نمود مدارها و ادوات الکتريکی بايد توسط برچسبها يا ديگر روشهای مقتضی و موثر مشخص و متمايز گردند.
5-1-9- کليه کسانيکه با تجهيزات برقی (الکتريکی) کار می کنند بايد بطور کامل با خطرات ناشی از الکتريسيته آشنا شده و آموزشهای لازم را گذرانده باشند .
5-1-10- شبکه خطوط ارتباطی و مخابراتی نبايد از مسير خطوط الکتريکی ولتاژ متوسط يا ولتاژ قوی عبور داده شوند .
5-1-11- برای محافظت تاسيسات الکتريکی در مقابل دريافت ولتاژهای بالا از ديگر تاسيسات بايد تدابير ايمنی کافی بعمل آيد .
5-1-12- در صورت لزوم و برای پيشگيری از خطر رعد و برق بايد تدابير لازم جهت حفاظت از تاسيسات الکتريکی بعمل آورده شود .
5-1-13- آويزان نمودن لباس و يا ديگر وسايل از تابلوها و تجهيزات برقی ممنوع می باشد .

5-2- حفاظت در برابر تماس مستقيم و غير مستقيم :
5-2-1-در کليه انواع تاسيسات الکتريکی بايد برای حفاظت افراد در برابر تماس مستقيم يا غيرمستقيم با ولتاژهای بالا تدابير ايمنی ويژه ای از قبيل اخذ مجوز کار ، شناسائی خطرات توسط کارشناسان واحد برق و HSE کارخانه و ... بعمل آورده شود .
5-2-2- بايد بنا به نيازهای خاص شرايط مختلف کاری (نظير محلهای مرطوب يا خيس ، کاردر داخل لوله ها ، تانکها و ... يک يا چند روش از انواع روشهای ذکر شده زير اعمال گردد :

i. کشيدن حصار
ii. عايق کاری کامل (عايق دوبله – عايق تقويت شده )
Iii حداکثر ولتاژ ايمن
iv. ايزولاسيون ايمن (مانند ترانسهای ايزوله شده ايمن )
v. اتصال زمين سيم نول
vi. نول ايزوله شده

vii. اتصال زمين قسمتهای فاقد برق
viii. رله يا سوئيچی که در صورت هرگونه نشتی ولتاژ به زمين جريان را قطع کند ( از انواع با حساسيت بالا)
ix. وسائل کنترل عايقها
x. کليدهای قطع مدار به هنگام اتصال به بدنه يا زمين
xi. اخذ مجوز کار در صورت تشخيص واحد HSE

xii. در صورت امکان استفاده از ولتاژ پائين DC
xiii. استفاده از کابلهای سالم و بدون عيب
5-2-3 – از هيچگونه سيم يا تجهيزات الکتريکی لخت و بدون روپوش نبايد استفاده شود .
5-3- حصارها و پوششها :

5-3-1- پوششها ، توريهای حفاظتی و حصارها بايد از مواد غير آتشگير ساخته شده و دارای مقاومت مکانيکی کافی بوده و بطور محکم و مطمئن نصب شوند .
5-3-2- جهت نصب پوشش و حصار بايستی اطمينان حاصل گردد که برقدار نخواهند شد .
5-3-3- برداشتن و جابجائی حصارهای اطراف قسمتهای حامل جريان برق نبايد بدون استفاده از ابزارهای خاص امکان پذير باشد .
5-4- وسائل قطع کننده جريان :

5-4-1- برای قطع جريان در کليه هاديهای الکتريکی فعال در مواقع ضروری ، يک وسيله قطع کننده مرکزی بايد پيش بينی گردد .
5-4-2- به منظور قطع سريع جريان برق در کليه هاديهای الکتريکی بايد يک وسيله قطع کننده که دسترسی فوری به آن امکان پذير باشد د رمدار کليه ادوات الکتريکی تعبيه گردد .
5-4-3- تاسيسات الکتريکی حتی الامکان بايد به يک قطع کننده اتوماتيک جريان مجهز شوند تا در مواقع بروز نقص در تاسيسات جريان را قطع نمايد .