تحقیق در مورد روش تحقیق در حقوق

بخشی از مقاله

روش تحقيق در حقوق

منبع: كتاب درآمدي برروش تحقيق در حقوق ،نورمحمد صبري، نشر يزدان ،چاپ 1382

لغوي : تبيين ،معرفت ، دانش
مفهوم علم :
اصطلاحي :در معاني مختلفت توسط دانشمندان تعريف شده است كه براساس نقش علم
و وظيفه وهدف آن تعاريف متعدد ارائه شده است.

لوني يا حضوري ، نظري (رياضيات و فلسفه …)، حافظه اي مرتبط با حافظه
تقسيمات علوم عملي (اخلاق و سياست و اقتصاد) تخيلي مرتبط با تخيل
اكتسابي يا حصولي ، شعري(شعر و خطبه و جدل) عقلي مرتبط با عقل

انتزاعي (رياضي و منطق)
نيمه انتزاعي و نيمه عيني (مكاتب فيزيك و شيمي )
عيني (ستاره شناسي يا نجوم و زيست شناسي و حقوق)
و آخرين تقسيم بندي براساس موضوع
علوم انساني
علوم تجربي زيست شناسي – عمران
علوم رياضي و هندسي – رايانه
علم حقوق غالبا در شاخه هاي علوم انساني (عام) - علوم اجتماعي (خاص) قرار دارد.
نظريه
جايگاه نظريه در تحقيق : هدف از تحقيق علمي جبري جز ايجاد وانشاي نظريه و اصولي آن نيست.
مفهوم نظريه : مجموعه اي از تعريف ها يا پيشنهادات درباره تعدادي متغير به هم پيوسته كه بعد منظم و مووني از وقايع و پديده هايي كه در اثر اين همبستگي به وجود مي آيند ارائه مي دهد
1- موضوع آن پيشنهاد درباره تعدادي متغير به هم پيوسته است اگر حسن درس
بخواند در كنكور قبول مي شود.
اركان تعريف 2- بعدي منظم از به هم پيوستگي متغيرها نشان مي دهد.
3- نحوه وقوع پديده ها و وقايع را توضيح مي دهد آب در 1000 جوش بگيريد.

1- بيانگر ماهيت يا رابطه علت و معلولي پديده ها ومتغيرها است.
2- از تركيب يك سري قضايا و قوانين و مفاهيم به هم پيوسته حاصل مي شود.
3- قدرت آينده نگري دارد.
اوصاف نظريه علمي 4- توانايي آزمون سخت و ارزيابي لازم را داشته باشند تا ارزش خود را حفظ كنند.
5- نظريه بايد چهارچوب مناسبي را براي تحقيق ارائه دهد (انتخاب مسئله و پردازش وتدوين و…)
6- نظريه نبايد با ساير نظريه هاي مورد تائيد و شناخته شده تعارض داشته باشد.

مفهوم = آنچه پژوهشگر به دنبال آن مي رود- يك بيانيه – پيشنهاد آزمايش واقعي درباره نحوه روابط متغيرها
تعريف علمي : فرضيه عبارت است از حدس يا گمان انديشه مندانه درباره ماهيت،چگونگي وروابط بين پديده ها،اشياء و متغيرها و پژوهشگر را در تشخيص نزديك ترين ومحتمل ترين راه براي كشف مجهول كمك مي نمايد.
1- مفهوم : يك تصور ذهني يا حدسي يا احتمالي كه محقق موقتاً آنرا مي پذيرد.
فرضيه تحقيق
انواع جهت دار: (كارآيي دانشجوي محقق بهتر از دانشجوي غيرمحقق است )
2-اقسام
بدون جهت : (بين كارايي دانشجوي محقق و غيرمحقق تفاوت يا رابطه وجود دارد
فرضيه صفر - وجود هرگونه رابطه را رد مي كند كارآيي دانشجوي محقق و غيرمحقق مساوي است.

1- فرهنگ وآداب و عرف
2- علم وآگاهي از موضوع
منابع تهيه فرضيات :
3- تجربه شخصي
4- خيال وحدس و گمان

فرق فرضيه و نظريه :
1- نظريه مشتمل برقضاياي كلي وعمومي است .
2- فرضيه مبني برموضوع ومسئله تحقيق است .

نقشه فرضيه در تحقيق :

1- به يافتن نظم و ترتيب در بين وقايع واستنتاج كمك مي كند.
2- جهت كلي را به پژوهشگر مشخص مي كند.
3- مطالعه منابع جهت دار مي شود.
4- ايجاد حساسيت در مسايل مهم تحقيق .
5- باعث درك بهتر مسئله وكشف ابزار و تغيير اطلاعات مي شود.

1- روشن ومشخص و ساده و قابل فهم
2- تعريف شده
3- جمله خبري (نه انشايي) و در قالب به نظر مي رسد.
4- قدرت تبيين حقايق را داشته باشد.
5- جهت پژوهش را مشخص كند.
6- قابليت آموزش را داشته باشد تا بتوان صحت وستم آنرا از طريق علم كشف كرد.
7- قابليت حذف حقايق غيرمرتبط با موضوع تحقيق را داشته باشد.
8- بيانگر پاسخ مسئله تحقيق باشد.

9- با قوانين مسلم عملي تعارض نداشته باشد.
10- از مفاهيم ارزشي مثل ايده آل است يا بسيار عالي است استفاده نشود.

تحقيق
مفهوم : مصدر از باب تفعيل – حقيقت امري را كشف كردن- بازجوي – رسيدگي و حقيقت يابي . فعاليت منظم ومدون با هدف كشف وگسترش علم و حقيقت يا كشف حقيقي مجهول يا مجمل كه به روش خاصي از طريق جستجو به دست مي آيد.

خصوصيات يك تحقيق علمي :
1- برخورداري از تشريفات خاصي – ارزيابي مسئله  طرح تحقيق مناسب (تعريف مسئله فرضيه ها – روش گردآوري اطلاعات وتجزيه وتحليل آنها)  تدوين گزارش تحقيق انتشار

2- توسعه قلمرو معرفت  مطلب تازه اي را كشف و ارائه كند يا مطالب قبلي را تجزيه وتحليل و نقد و بررسي كند.
3- وجود واقعيت خارجي  از عالم خارج مساله تحقيق وجود داشته باشد.

تعريف تحقيق علمي تلاش منظم و قوام با تشريفات خاص با هدف كشف مجهول به منظور گسترش حوزه معرفت بشر كه در عالم خارج موجوداست.
فلسفه يا مبناي تحقيق علمي : نياز فطري انساني كه ذاتاً جستجوگر است براي پاسخگوي به نيازهاي حياتي خود
هدف از تحقيق علمي : بررسي نظريه ها به منظور ارائه نظريه براي حل مشكل

1- مفهوم : در اين نوع از تحقيقات به علوم پايه محض (فيزيك – ستاره شناسي) ويژه توجه مي¬شود كه كاربرد علمي فوري نداشته و پايه تحقيقات ديگر كاربردي است.
بنيادي : 2- اقسام :(تجربي : داده هاي اوليه با استفاده از روش هاي آزمايش ،مشاهده و
مصاحبه و غيره گردآوري مي شود. نظري: اطلاعات اوليه به روش كتابخانه-اي
انجام مي شود.
3- مشخصات : وقت گير- هزينه بر توسط دانشگاهها و مراكز علمي صورت مي گيرد.
1- مفهوم : براي نيل به هدف خاصي كه مربوط به بهبود كيفيت شرايط
زندگي انسانها در مسايل مختلف اقتصادي و سياسي وحقوق ويژه است.
كاربردي :
2- مشخصات : حصوص نتايج سريعتر – در آموزا- داراي طرفداران زياد-
عمدتاً توسط سازمانهاي دولتي و خصوصي صورت مي گيرد.
توسعه اي : هدف بهبود روش ها و ابزارهاست كه از نوع كاربردي منشعب شده است.
توليدي : در برخي رشته ها.

قواعد تحقيق علمي :
1- افزايش و توسعه دانش: جمع آوري اطلاعات از منابع دست آوردن و براي رسيدن به نتايج نو
2- قابليت ارزيابي : امكان آزمايش علمي
3- نظم وترتيب : رعايت سير منطقي مطالب+ مدت زمان مشخص+ هزينه ها و …
4- قابليت تعميم به كل جامعه : نمونه ها طوري طراحي شوند قابليت تعميم به كل مردم را دارا باشند.
5- تخصصي: آگاهي از تمامي جوانب موضوع

6- دقت :در طراحي و برآوردها و تعريف مسئله ومطالب سوابق ، حجم نمونه ،گردآوري اطلاعات و تجزيه و تحليل ها وتعاريف واژه ها ، تنظيم گزارش ، كنترل
7- صبر و تحمل: مداومت و مقاومت و تلاش مستمر – عجله نكردن – شكستن مشكلات
8- جرات- شجاعت در برخورد با مشكلات و اظهار نتايج

9- واقعي بودن –اطلاعات و داده ها بايد واقعي و حقيقي باشند نه انتزاعي و خيالي و احساساتي و نعصبي
10- حذف پيش داوري ذهني – از دخالت دادن تمامي اطلاعات و قضاوتهاي قبلي خود اجتناب كند.
11- مديريت در امور تحقيقات گروهي : در هر امر گروهي و اجتماعي مديريت واحد لازم است.
12- رعايت اصل بي طرفي: دخالت ندادن ارزشها و باورهاي خود

13- اجتهادي عمل كردن – پژوهشگر قدرت توضيح و تشريح و ارائه نظريه خود را داشته باشد يا از رساله خود دفاع كند.

مقدمات يا پيش نياز تحقيق
1-فرهنگ تحقيق
2-پژوهشگر
3-بودجه لازم
4-سازمان لازم
5-ابزار تحقيقاتي
6-فراغت لازم
7-برنامه و نظم

فرآيند تحقيق علمي
1-طرح مسئله تحقیق و انتخاب و تعیین حدود آن
2-مطالعه ادبیات و سوابق مسئله (کتاب – سایت ها – مجلات- مقالات-
1-انتخاب و تعريف و تبيين پایان نامه ها – تحقیقات قبلی
3-شناسایی و تحلیل مسئله
4- تعیین متغیرها و تدوین نمونه های عملی مربوط به صورت نظری
5- تشریح مساله تحقیق و نگارش آن

2-گزینش ، طراحی و تشریح روش های کار
3- جمع آوری اطلاعات و داده ها
4-طبقه بندی ، تجزیه و تحلیل و تغییر داده ها
5-تدوین گزارش تحقیق

طرح تحقيق
1-تعریف طرح تحقیق – طرح تحقیق سندی است که برنامه اجرایی و جزئیات فعالیت ها و امور مربوط به موضوع تحقیق را در بردارد

2-اهمیت طرح تحقیق
الف) تسهیل برنامه ریزی اجرایی تحقیق
1-ترتیب زمانی و مکانی تحقیق را مشخص می کند.
2-فعالیت هایی که می بایست همزمان انجام شود.

3- تصویر کاملی از اقدامات تهیه می شود.
4- کلیه نیازها و ابزار و امکانات مشخص می شود.
5- از سرگردانی و بلاتکلیفی در می آید.
6-پیش بینی عوامل متغیر و قدرت مقابله با آنها
ب) کسب حمایت و پشتیبانی دیگران

ج) آگاه کردن مسئولین طرح

3-انواع طرح تحقیق
الف) تقسیم بر اساس ماهیت و اهمیت
1-کوچک بین 5 تا 15 صفحه
2-بزرگ بین 15 تا 100 صفحه
3- پایان نامه تحصیلی 10 الی 25 صفحه

ب) تقسیم براساس مراحل پیشرفت کار
1-طرح تحقیق مقدماتی
2-طرح تحقیقی تفضیلی
3-طرح تحقیق واقعی و نهایی

4-عناصر و ساختار طرح تحقیق:
پرسش اصلی تحقیق و بیان مساله- سوابق و ادبیات مساله تحقیق – فلسفه و اهداف تحقیق – فرضیه ها(بصورت مجله ی خبری و کامل) – نوع تحقیق (از لحاظ هدف (مبنایی یا عملی و کاربردی) و از حیث روش (توصیفی ، همبستگی؛ تاریخی و تجربی و...) – جامعه آماری (حدود و تعریف و حجم جامعه مربوط ) – حجم نمونه و روش نمونه گیری – روش گردآوری اطلاعات – ابزار گردآوری اطلاعات – روش استخراج و طبقه بندی اطلاعات – روش تجزیه و تحلیل اطلاعات – زمان و طول مدت بررسی تحقیق- مدیر و عوامل اجرایی تحقیق – هزینه های تحقیق- ابزار و وسایل و شرایط مورد نیاز – مشکلات احتمالی – تعریف واژگان اختصاصی – فهرست منابع و ماخذ تحقیق

روش هاي تحقیق
تعریف روش تحقیق: مجموعه ابزارها و راه هایی که وصول و رسیدن به نتیجه و غایتی را نسبت به موضوع خاص ممکن می سازد.
هدف از آموزش روش تحقیق

1-فراگیری روش وصول به حقایق و کشف مجهولات
2-کسب مهارت لازم برای اجرای برنامه های تحقیقاتی
3-کسب مهارت لازم برای انجام پایان نامه های تحصیلی

انواع روش های تحقیق
1-تاریخی: بر موضوعی معین که در گذشته و دریک مقطع زمانی مشخص اتفاق افتاده است صورت می گیرد.
2-توصیفی: بمنظور توضیح نظام مند، عینی و دقیق وقایع و خصوصیات جامعه مورد نظر یا موضوع مورد علاقه صورت می گیرد یعنی توصیف عینی، واقعی و منظم خصوصیات یک واقعیت یا موضوع مانند اوصاف افراد بزهکار
3-تداومی یا مقطعی یا تکوینی که هدف پژوهشگر بر روی چگونگی مراحل و نمونه های رشد یا تغییرات آنها در نتیجه ی گذشت زمان است مانند مراحل رشد جسمی یا روحی کودک

4-موردی یا زمینه ای یا میدانی – توجه پژوهشگر به نکته ها و عوامل مهم و یا با معنی است که به صورت شناخت در گذشته و یا حال یا مطالعه میزان تغییرات یک مورد خاصی موثر است یعنی مطالعه متمرکز گذشته شرایط فعلی و روابط محیطی متقابل واحد اجتماعی از قبیل فرد، فامیل گروه و موسسه اجتماعی، نهاد یا جامعه صورت می گیرد مثلا مطالعه گروهی از نوجوانان بزهکار که به علت مواد مخدر زندانی شده اند .
5-همبستگی – بررسی یک یا چند دسته از اطلاعات مربوط به یک گروه یا یک دسته اطلاعات راجع به 2 یا چند گروه یا به عبارت دیگر بر روی میزان ارتباط تغییرات در یک یا چند عامل بر تغییرات یک یا چند عامل دیگر

همبستگی:
مثبت: جهت تغییرات گروه های همبسته – همسو باشد – افزایش یا کاهش هر 2 – مصرف مواد مخدر یا مشروب – افزایش جرم
منفي: جهت تغییرات گروه های همبسته – همسو نباشد - افزایش تورم – کاهش قدرت خرید مردم یا کاهش ازدواج
6-علی – یا قیاسی : کشف و بررسی روابط بین عوامل و شرایط خاص یا نوع رفتار از طریق مطالعه نتایج حاصل از آنها که قبلا رخ داده است یا مطالعه رابط علت و معلول برای یافتن علت وقوع پدیده ای است مانند علل وقوع جرم.

7-تجربی : حقیقی- بررسی روابط علی ممکن با قراردادن گروه تجربی در معرض عوامل تجربی و مقایسه نتایج آن با گروهی که تجربه شده است مانند بررسی تاثیرات مواد مخدر بر نحوه فراگیر دانش آموزان فعال

نیمه تجربی یا شبه تجربی: تامین شرایط نزدیک بر شرایط تجربیات حقیقی در مواردی که بر روی تمام آنها امکان ندارند.
عملی: منظور ایجاد و توسعه و تدوین مهارت ها و روش های جدید و حل مشکلاتی است که مستقیما با ما سر و کار دارد
کشف روش های صحیح مطالعه یا تدریس

روش های جمع آوری اطلاعات
تقسیم بندی کلی
میدانی : پژوهشگر ناگزیر است بر محیط بیرون رفته و با مراجعه به افراد در محیط و برقراری ارتباط مستقیم با واحد یا افراد مانند انسان و موسسه و غیره . اطلاعات را جمع آوری می کند مانند مشاهده، مصاحبه و پرسشنامه ، آفریدن – صوتی و تصویری و یا ترکیبی

تقسیم بندی براساس روش های مرتبط با تقسیم بندی مزبور
مفهوم – روش تحقیق علمی برای شناخت رفتار واقعی و ابزار و اساس برای جمع آوری اطلاعات درباره رفتار غیر کلامی است که معمولا به جمع آوری اطلاعات از طریق ملاحظه صحیح و یادداشت برداری از پدیده ها آن طور که در طبیعت و روابط علت و معلولی یا روابط متقابل اتفاق می افتد اطلاق می شود.
ابزار
ابزار ویژه مشاهده کارت مشاهده است که حاوی تعدادی پرسش یا عبارت دوباره وقایع
عوامل موثر بر مشاهده :
1- تعصبات و تمايلات شخص

ي مشاهده گر - بطور خودآگاه يا ناخودآگاه
2- ويژگي هاي فردي پژوهشگر - ميزان دقت و هوش و استعداد پژوهشگر
3- عوامل محيطي و فرهنگي - عوامل جغرافيايي و خانوادگي و تربيتي و …
4- حدود اطلاعات و فرضيه قبل پژوهشگر - داشتن اطلاعات وسيع تر و زمينه قبلي
5- داشتن هدف تحقيق - هرچه اهداف عالي و كامل باشد در رسيدن به مطلوب كمك مي كند.
انواع :

1-سطحي يا آزاد- اين نوع مشاهده كه آزاد يا ابتدايي يا كنترل نشده است بيشتر براي كسب اطلاعات مقدماتي كاربرد دارد.
2-دقيق يا منظم- اين نوع مشاهده نظام مند و كنترل شده و مدون و برنامه ريزي شده با استفاده از امكانات و ابزار لازم مي باشد.
محاسن اين روش
واقعي و دقيق بودن اطلاعات،وسعت اطلاعات در زمان كوتاه، مناسب براي كودكان و بيماران رواني و غيره كه از روش ديگر نمي توان وضعيت آنان را درك نمود، اعتبار بيشتر اطلاعات، سهولت در جمع آوري مطالب و بررسي آنها، مقدمه براي روش هاي ديگر،‌ واقعي بودن مطالب جمع آوري شده، عدم نياز به همكاري ديگران، تاثيرات ناچيز مشكلات زباني و فرهنگي نبودن موانع مقاومت و ممانعت احتمالي ترجيح بر روش هاي ديگر، قابليت انعطاف، طبيعي
معايب و محدوديت ها
براي مطالعات وسيع مناسب نيست، محدوديت حوزه فعاليت، عدم دسترسي هميشگي پژوهشگر به موقعيت واقعي، كيفي بودن اطلاعات، نامناسب براي تحقيقات تداومي و مقطعي، نقص در مشاهدات غيرعلني و پنهاني، غيرعادي و غيرطبيعي بودن مشاهده در برخي موارد، امكان از دست دادن بي طرفي پژوهشگر، جنبه شخصي و انحصاري اين روش، پيش داوري پژوهشگر، تغييرات رفتاري مخاطب بعلت حضور پژوهشگر، عدم امكان كنترل عوامل خارجي، محدوديت قلمرو ديد پژوهشگر، محدوديت هاي مكاني و يا زماني پژوهشگر، مشكل كسب اطلاعات محرمانه، مشكل گزارش نويسي دقيق مشاهدات.
نكات مورد توجه در روش مشاهده :

1- لزوم اخذ مجوز براي رفتن به برخي محل هاي مورد مشاهده
2- سازگاري با محيط و معرفي خود و اهداف از تحقيق
3- دقت و تمركز حواس در محيط مشاهده
4- يادداشت برداري از تمامي جزئيات محيط مشاهده

5- يادداشت مشاهده قبلي قبل از مشاهده محيط

6- عدم فاصله زماني مشاهده و يادداشت برداري
7- جمع آوري اطلاعات لازم قبلي راجع به محيط يا موضوع مشاهده
8- عدم تاثيرگذاري نظريات و برداشت هاي شخصي مشاهده گر (بدون سبك نظر) و تعصبات وي
9- بازبيني و نقد و ارزيابي مشاهدات قبلي توسط پژوهشگر و اصلاح مشكلات و رفع موانع موجود
10- مطرح نمودن محدوديت هاي تحقيق در طرح پژوهشي

11- آموزش مجريان طرح
12- درج موارد پيش بيني نشده در كارت پژوهشگري
13- تحمل و صبر و سازگاري در مشاهدات جمعي و مشاركتي
14- ارائه گزارش هاي قبلي به افراد متخصص جهت اظهار نظر و رفع نقص