بخشی از مقاله

سیب

فهرست مطالب

سيب در دنيا
سيب و اصلاح نباتات
خصوصيات گياه‌شناسي سيب
ريخت‌شناسي گل
سيستم گرده‌افشاني
تشكيل ميوه
تفسيم‌بندي واريته‌هاي سيب
بهنژادي سيب
نونهالي
انتخاب نهال
انتخاب مقدماتي
تكامل ميوه
يادداشت‌برداري
اصلاح‌ سيب‌هاي پختني
برنامه‌اصلاحي پايه
پايه‌هاي سيب
سيستم‌هاي اصلاح نباتي
اصلاح براي صفات اختصاصي
مباحث نوين در اصلاح سيب
جنين‌زايي سوماتيك
نجات جنين
باززايي
منابع 1
1
2
2
2
3
3
3
4
4
4
5
5
5
5
6
6
7
8
8
9
9
10


اصلاح سيب (Apple Breeding )
سيب در دنيا
مناطق عمده توليد سيب در جهان بين عرضهاي شمالي و جنوبي 30 تا 60 درجه قرار گرفته. بعنوان مثال به ترتيب در كشورهاي اروپاي غربي، آمريكا، اروپاي شرقي،‌كانادا،‌ژاپن، استراليا و آرژانتين كشت و توليد مي شود. در سال 2001 در بين كشورهاي جهان ده كشور هر كدام بيش از يك ميليون تن سيب توليد كرده اند كه در بين آنها چين در رتبه اول قرار دارد. بر اساس همين گزارش جمهوري اسلامي ايران بعنوان دهمين توليد كننده محصولات باغي شناخته و مدعي است حدود 4درصد از توليد سيب جهان در ايران توليد مي شود و مكان ششم را در دنيا به خود اختصاص داده است.
قرنهاست سيب در كشورايران كشت مي شود.مهمترين مناطق توليد سيب در ايران آذربايجان شرقي، غربي وسپس استان خراسان وتهران مي باشد.سيب وحشي ايران ازگونه پوميلا (Pumila ) است.

سيب و اصلاح نباتات
تحقيقات در زمينه دستيابي به عملكرد بالا و كيفيت مطلوب منجر به كشت تعداد كمي از واريته ها در نقاطي از دنيا كه داراي شرايط اقليمي مشابه هستند شده است.


مطلوبترين واريته هاي كشت شده، واريته هاي گلدن دليشس، سيب قرمز (كه هر دو از آمريكا منشاء گرفته اند)، واريته هاي موستاو ( كه از ژاپن منشاء گرفته) و جرمني اسميت ( كه از استراليا منشاء گرفته ) در انگلستان مي باشد.


به منظور انطباق با نظام هاي پيشرفته كشت ضرورت دارد. متخصصين نسبت به اصلاح ارقام سيب اقدام نمايند. براي اين منظور بايد اساس ژنتيكي تنوع سيب شناسي و مقدار وراثت پذيري صفات ميوه آن تعيين شود. همچنين بايد از اهداف ويژه در برنامه هاي اصلاحي و عمليات زراعي در ارتباط با توليد سيب آگاهي داشت. آگاهي از واريته هاي معمول سيب و توجه به شناخت روش و زمان مورد نياز در اصلاح و ارزيابي نتايج بسيار حايز اهميت است.

خصوصيات گياهشناسي سيب
سيب از خانواده رزاسه يا فاميل رز است. برخي آن را به تيره مالوئيده و بسيار ديگر آن را در زير خانواده پوموئيده يا ميوه هاي پوم طبقه بندي نموده اند. سيب مهمترين ميوه درختي مناطق معتدله جهان است و در شمار درختان سردسيري معتدل و برگ ريز يا خزان كننده شناخته شده است. ار تفاع درختان سیب از 5/1 تا 8 متر مي باشد.

 

ريخت شناسي گل
گل واريته هاي سيب و نهالهاي بذري از نظر اندازه، شكل، گلبرگ و رنگ از سفيد تا صورتي تيره بسيار متفاوت هستند. گل ها از برگ توليد مي شوند و با آرايش گل آذين گرزن در روي ساقه كوچك قرار مي گيرند. هر گل شامل 5 گلبرگ سفيد معطر بعرض 5/2 تا4 سانتي متر يك كاسه گل شامل كاسبرگ و حدود 20 پرچم و مادگي 5 پرچه اي است.

 

سيستم گرده افشاني
از نظر گرده افشاني اكثر سيب ها دگرگشن هستند و لذا تمام واريته هاي آنها براي تشكيل ميوه به مقداري دگر گرده افشاني نياز دارند. در باغات اين عمل توسط حشرات انجام مي شود. در انجام تلاقي كنترل شده گرده توسط متخصصين اصلاح نباتات بر روي كلاله منتقل مي شود.

تشكيل ميوه
در ميوه سيب بخش ضخيمي كه شامل هيپانيتوم آبدار است. كاسبرگ و گلبرگ ها و پرچم ها از حاشيه هيپانيتوم منشاء مي گيرند.

تقسيم بندي واريته هاي سيب
• بر اساس نوع مصرف:
1. دسري ( Dessery Ranety ) 2. پختني (Culinary Varrety )
• بر اساس فصل برداشت:
1. پاييزه 2. بهاره 3. تابستانه
• بر اساس رنگ ميوه:
1. قرمز: رد دليشس، مك اينتاش
2. سبز: گراني اسميت و پراملي
3. زرد: گلدن دليشن
4. دو رنگ: كاكس، جوناگلد

بهنژادي سيب
توليد ميوه هاي داراي كيفيت خوب و تا حد ممكن ارزان از اهداف مهم برنامه هاي اصلاحي است.
شروع برنامه اصلاح سيب بصورت كنترل شده به زماني برمي گردد كه نايت (1838-1759) اولين واريته هاي با والدين مشخص را معرف نمود. نايت ابتدا بدنبال كشف جنسيت در گياهان بود. او در سال 1806 طي گزارشي اعلام كرد واريته هاي جديد هر گونه ميوه معمولاً از طريق انتقال گرده يك واريته به گل گياه ديگر و سپس تكثير فرد جديدبدست مي آيد.

 

نونهالي
درختان سيب شبيه بسياري از درختان جنگلي بين جوانه زدن بذرها و رسيدگي ميوه داراي مراحل مختلف نمو هستند. اولين مرحله نونهالي است. در اين دوره گل توليد نمي شود. طي سالهاي گذشته تحقيقات وسيعي در زمينه كوتاه كردن دوره نونهالي به روشهاي مختلف انجام شده است. در روشي كه توسط تيدمن و السترن (1965) ارائه شده است گفته شده كه مي توان از طريق پيوند زدن نهال هاي بذري روي پايه هاي پا كوتاه دوره نونهالي را به ميزان زيادي كوتاه كرد.

انتخاب نهال
در اين مرحله مي توان براي مقاومت به برخي از بيماريهاي مهم عمل انتخاب را انجام داد.

انتخاب مقدماتي
براي يافتن همبستگي بين صفات كه در مرحله نونهالي قابل تشخيص هستند و صفات ميوه در درخت بالغ تحقيقات خوبي انجام شده است. با اين حال تا كنون هيچ همبستگي مثبتي از اين نوع پيدا نشده است كه بتوان از آن براي حذف نهالهاي بذري داراي صفات نامطلوب در مراحل اوليه نمو استفاده كرد.

تكامل ميوه
مهمترين بخش تكامل نهالهاي بذري زماني است كه نهالهاي بذري از مرحله نونهالي خارج و توليد گل و ميوه نمايد. اندازه ميوه يكي از صفاتي است كه براحتي قابل تشخيص است.

يادداشت برداري
مهمترين بخش برنامه يك متخصص اصلاح نباتات، نگهداري يادداشت برداري هاست. يادداشت برداري از نهال بذري مي تواند در مطالعات توارث پذيري صفات و همچنين در محاسبه سهم يک والد در مقابل يك صفت به نتايج استفاده شود.

اصلاح سيب هاي پختني
عمليات اصلاحي كمي روي توليد سيب هاي پختني جديد صورت گرفته يا در حال انجام مي باشد.

برنامه هاي اصلاحي پايه
جهت اصلاح يك واريته خوب متخصصين اصلاح نباتات به پايه نياز دارد و بنابراين يكي از اهداف متخصصين اصلاح نباتات توليد پايه هايي با پتانسيل لازم رشد خوب و داراي قدرت تكثير است.


اولين ثمره تلاش برنامه هاي اصلاحي براي ايجاد پايه هاي جديد سيب معرفي پايه هاي مالينگ مرتون و M.25 بود. با ردهي زياد، القاي زودباردهي، كنترل اندازه درخت، تاكيد روي سازگاري پايه ها به شرايط مختلف خاك و مقاومت به آفات و بيماريها از اهداف برنامه هاي اصلاحي سيب بود.

پايه هاي سيب
درسراسر دنيا بيشترين، معمولترين پايه مورد استفاده براي درختان سيب، پايه هاي بذري هستند.
سري پايه هاي مالينگ: اين سري پايه ها كه در ايستگاه مالينگ در استان كنت انگلستان (1918-1912) توصيف و طبقه بندي شده اند . از نظر جوش خوردن محل پيوند با بيشتر ازقام سازگاري كامل دارند و به اكثر خاك ها متحمل هستند.
سري مالينگ مرتون: به منظور اصلاح تعدادي از پايه هاي سيب براي مقاومت به شته مومي و قدرت رشدي متفاوت ايجاد شدند.
سري پايه هاي لهستاني: به خاطر عدم مقاومت كافي پايه هاي M,MM .به سرماي زياد برنامه هاي اجراي اصلاح پايه سيب در لهستان طراحي و انجام شد.

سيستم هاي اصلاح نباتات
1. اينبريدينگ
چون ميزان خودناسازگاري در سيب بالاست،‌انجام اينبريدينگ در آن بسيار مشكل است. براي اين منظور بايد تعداد زيادي گل خودگشن كرد و از تعداد كم بذرهاي بدست آمده استفاده كرد.
2. تلاقي برگشتن


در چنين مواردي براي انتقال يك صفت مشخص به والد ديگر مانند انتقال يك ژن مقاوم به بيماري بايد از تعداد معيني تلاقي برگشتي استفاده كرد. در روش تلاقي برگشتي متخصصين اصلاح نباتات از طريق استفاده متناوب از واريته هاي متناوب بعنوان والد برگشتي از اثرات سوء اينبريدينگ جلوگيري مي كنند.
3. صفاتي كه بوسيله يك ژن كنترل مي شوند:


رنگيزه هاي انتوسيانين: كامل از اولين صفات شناخته شده در سيب معمولي بود كه مشخص شد بوسيله يك ژن غالب كنترل مي شود.
4. صفاتي كه بوسيله چند ژن كنترل مي شوند:


صفاتي كه بوسيله چند ژن كنترل مي شوند:اكثر صفات خوب سيب مانند اندازه، شكل و محصول دهي غيره تحت كنترل چندين ژن است.
5. انتخاب والدين


اگر اصلاح گياه بصورت تصادفي انجام شود نتيجه آن غير قابل پيش بيني خواهد بود. در برنام هاي اصلاحي وقتي هدف انتقال يك صفت مهم خاص كه بوسيله يك ژن اصلي يا بوسيله چندين ژن كنترل مي شوند، باشد بايد حداقل يك والد از واريته هايي كه اين ژن ها را حمل مي كنند انتخاب گردد.

اصلاح براي صفات اختصاصي
1. تحمل به سرما
2. فصل گلدهي


3. دوره نونهالي
4. تيپ اسپوري (ميخچه اي)
5. اندازه ميوه
6. شكل ميوه


7. رنگ ميوه
8. طعم ميوه
9. مقاومت به بيماري
10. مقاومت به آفات

مباحث نوين در اصلاح سيب
انتقال ژن به معني وارد كردن يك ژن و يا يك دسته ژن به يك سلول است. مهمترين هدف از انتقال ژن در درختان سيب توليد گياهان مقاوم به انواع مختلف بيماري هاي گياهي است.

جنين زايي سوماتيك
جنين زايي يا تحريك بافت هاي خورش حاصل از بذرها و يا كالوس هاي حاصل از نهالهاي سيب رشد يافته در شرايط آزمايشگاه صورت مي گيرد.جنين زايي همچنين مي تواند از جوانه هاي گل و گلبرگ هاي جدا شده از درختان موجود در مزرعه صورت گيرد. به حال گزارشي از نمو كامل نهالهاي زنده ماندني از جنين نابجا وجود ندارد.

نجات جنين
نمو جنين هاي نابالغ امكان پذير است، ولي نجات هیبریدهای بین جنسی و بين گونه اي تا كنون گزارش نشده است.

باززايي
لازمه انجام ترانسفرماسيون سيب، وجود يك سيستم باززايي موثر است. از نمونه هاي ساقه، قطعات برگ،‌ صفحات برگي و نوارهاي برگي مي توان جهت انجام باززايي درختان سيب در محيط آزمايشگاهي استفاده كرد. اگر چه عموماً براي اين منظور از برگ استفاده مي شود.


منابع:


1. تاليف؛‌دكتر سيد علي محمد مير محمدي با همكاري عاطفه خندان و محمد حسين اهتمام،‌ اصلاح نباتات در باغباني (اصلاح درختان سيب)‌، انتشارات جهاد دانشگاهي اصفهان، بهار 82
2. مشيري محمد، پرورش درختان ميوه،‌ انتشارات باغباني و كشاورزي،‌ سال 68
Apple breeading at AAFC. WWW.agrigc/putting3. canada Firct
4.Breeding Apples with durable disease resistance. Markus Keller hals cornelia kesper. Brenhard Koller and Cesare Gassler

در متن اصلی مقاله به هم ریختگی وجود ندارد. برای مطالعه بیشتر مقاله آن را خریداری کنید