بخشی از مقاله
فجایع طبیعی
مقدمه
زلزله، سیل، انفجار آتشفشانها، طوفان، آتش سوزی جنگل ها و فجایع طبیعی دیگر طی ده سال گذشته باعث گرد یک میلیون انسان و بی خانمانی ده میلیون انسان دیگر شده است. زمان آن رسیده که علم و تکنولوژی برای پیش بینی پیشگیری از فجایع طبیعی به کار گرفته شود.
دهه نود میلادی یعنی بین سالهای 1990 تا 1999 را دهه بین المللی کاهش فجایع و تمام تحقیق ها و آزمایش های انجام شده دوباره مورد بررسی قرار گرفت و از همه مهمتر ده درصد از بودجه ای که سازمان ملل متحد در مورد اقدامات بشر دوستانه در اختیار داشت به انجام مطالعات جدید در مورد سیستم های هشدار و پیش بینی و پیش گیری در برابر فجایع طبیعی اختصاص داده شد. در سال 2002 این مبلغ به 2/4 میلیون یورو رسید.
طی چهارده سالی که شروع آن با دهه بین المللی برای کاهش فجایع طبیعی همزمان بود برخی از اسفناک ترین فجایع طبیعی وقوع یافته که در اینجا فهرست وار به ذکر مهمترین آنها می پردازیم ترکیه 1999 طی یک رشته زلزله زنجیر وار در کشور ترکیه بیست هزار نفر جان خود را از دست دادند هند در ژانویه سال 2001 یک زلزله مهیب در هند چهارده هزار کشته به جای گذاشت.
ایران: ایران دارای رکورد تلفات بر اثر زلزله طی سیزده سال گذشته در جهان است. طی دو زلزه مهیب در ژوئن سال 1990 و دسامبر سال 2003 در مجموع 90 هزار ایرانی جان خود را از دست دادند.
پدیده های ناشی از زلزله
در هنگام وقوع زلزه پدیده های مختلفی روی می دهد:
لرزش زمین
در اثر زلزله زمین به ارتعاش درمی آید و در مواردی که شدت این ارتعاشات زیاد باشد باعث تخریب ساختمانها می شود.
معمولاً قبل و بعد از زلزله ارتعاشات خفیف تری ایجاد می شود که به ترتیب پیشلرزه و پسلرزه نامیده می شود.
معمولاً لزره های اولیه خفیف است و هرچه به زمان اصلی نزدیک می شویم، شدت لرزه ها افزایش می یابد. این ماسله در مورد تعداد لرزه ها نیز صادق است.
بایستی توجه داشت که تمام زلزه ها با پیشلرزه همراه نیستند. و نیز همیشه پیشلرزه ها را نمی توان مقدمه وقوع یک زلزله بزرگ دانست. در بسیاری موارد، لرزش های خفیفی ثبت شده که حرکات شدیدی به دنبال نداشته اند. گاهی نیز یک زلزله مخرب خود پیشلرزه زلزله فوق العاده مخربی بوده.
صداهای زلزله
غالباًَ وقوع زلزله همراه با صداهایی است که در بعضی موارد به وسیله گوش انسان قابل شنیدن است این صدا در بعضی موارد مانند صدای رعد و برق و گاهی شبیه صدای وزش باد، انفجار گلوله بزرگ توپ و نظایر آنست که غیر از صدای تخریب ساختمانهاست.
نورهای زلزله
به هنگام وقوع بعضی از زلزله ها آثار نورانی مختلفی مثل نورافشانی در آسمان، برق، جرقه های نورانی و نظایر آن دیده شده است.
حتی در زلزله بزرگناحیه وژ در سپتامبر 1669، شعله های آتش در حال خروج از زمین دیده شده است.
حرکات آب دریاها
هنگامی که کانون زلزله در کف دریا یا نزدیکی آن باشد در اثر زلزله امواج متعددی در آب تولید می شود که به نام تسونامی معروف است.
تغییر مشخصات آب چشمه ها
در اثر زلزله در وضع آب چشمه ها و چاه ها تغییراتی به وجود می آید. زیرا در اثر ارتعاش مجاری زیرزمینی تنگ یا گشاد شده و در بعضی موارد ممکن است کاملاً مسدود شوند. همچنین دمای آب نیز ممکن است تغییر کند.
ایجاد شکاف و گسله
در اثر زلزله ممکن است تعدادی شکاف در زمین به وجودنمی آید و گاهی نیز گلسه هایی تشکیل می شود به عنوان مثال گلسه معروف سان آندریاس واقع در ایالت کالیفرنیا
مرجع: زمین شناسی عمومی- حسن مدنی- سیروس شفیعی- دانشگاه صنعتی امیرکبیر
دسته بندی ساختمان ها
ساختمانهای نوع: A خانه های رسی، گلی، خشتی، خانه های روستایی
ساختمانهای نوع: B ساختمان از نوع آجر معمولی یا بلوک بتنی، ساختمانهای مختلط آجری و چوبی
ساختمانهای نوع: C ساختمانهای مسلح، ساختمانهای چوبی با کیفیت مناسب
درجه تخریب ساختمانها
درجه اول: خسارت سبک: ترک خوردگی اند و وهاه سقوط قطعات کوچی از اندود.
درجه دوم: خسارت متوسط: ترک خوردگی دیوارها، سقوط قطعات بزرگی از اندودهای گچ، سقوط سفالها، ترک خوردگی دودکشها یا سقوط قسمتی از آنها.
درجه سوم: خسارت جدی: ترکهای پهن و عمیق در دیوارها، سقوط کامل دودکش ها
درجه چهارم: تخریب: شکاف در دیوارها، ریزش جزئی احتمالی آنها، از بین رفتن انجام بین قسمت های مختلف ساختمان، خرابی پرکننده ها یا تیغه های داخلی.
درجه پنجم: انهدام عمومی: تخریب کامل ساختمان
درجات مقیاس شدت
درجات مقیاس شدت شامل 12 درجه می باشد که لازم بود قبل از اینکه به این درجات بپردازیم، دسته بندی ساختمان و درجه تخریب ساختمان ها را معرفی کنیم. حال به شرح هر یک از این درجات می پردازیم.
درجه یک: لرزه غیر محسوس
شدت ارتعاش زیر حساسیت انسانی قرار دارد. لرزه فقط توسط لرزه نگارها قابل تشخیص و ثبت است.
درجه 2: لرزه ای که به دشواری محسوس است
لرزه توسط تعداد کمی از افراد درحال استراحت درمنازل و خصوصاً در طبقات فوقانی ساختمانها محسوس است.
درجه 3: لرزه خفیف که به صورت موضعی محسوس است
لرزه توسط تعداد کمی از افراد در داخل ساختمانها محسوس است، ولی در خارج از ساختمانها لرزه جز در وضعیت های مناسب قابل تشخیص نیست. شاهدان دقیق، لرزش خفیف اشیا را احساس می کنند. این لرزش در طبقات فوقانی ساختمانها زیادتر است.
درجه 4: لرزه محسوس توسط عامه
زلزله در داخل ساختمانها توسط بسیاری از افراد و خارج از ساختمانها توسط تعدادی کمی از افراد محسوس است. تعدادی از افراد خوابیده بیدار می شوند. ولی کسی وحشت زده نمی شود. ارتعاش مشابه لرزشی است که از عبور کامیونی سنگین حاصل می شود. پنجره ها، دربها، و بشقابها می لرزند صدای شکافتن کف ها و دیوارها به گوش می رسد. مایعات داخل ظرفهای روبازه به آرامی تکان می خورند. اشیا آویزان به صورت خفیفی حرکت می کنند.
درجه 5: بیداری افراد خوابیده
زلزله در داخل ساختمانها توسط افرادخانواده و در خارج ساختمانها توسط بسیاری از افراد محسوس است. بسیاری از افراد خوابیده بیدار می شوندو تعدادی از آنها به حالت دو از منزل خارج می شوند. حیوانات عصبی می شوند.و اشیا آویزان حرکت زیادی می کنند با پایداری کم می توانند واژگون یا جابجا شوند و پنجره های باز به شدت به هم می خورند.
