بخشی از مقاله
مومیایی کردن
مقدمه :
مومیایی در اغلب فرهنگهای مدرن هنر و دانش حفظ موقت بازمانده های انسان برای ممانعت از تجزیه و مناسب شدن آن جهت نمایش در مراسم تدفین میباشد. سه هدف مومیایی کردن : حفظ ، پاکسازی و نمایش یا ترمیم بدن مرده برای رسیدن به این هدف است. مومیایی کردن تاریخ بسیار قدیمی و وابسته به فرهنگهای مختلفی دارد همچنین فرهنگهای زیادی به فرایند مومیایی مفهوم عمیقتر مذهب.
تاریخچه مومیایی
مومیایی کردن در خیلی از فرهنگها انجام شده است و یکی از اولین فرایندهای جراحی و اعمال جراحیست که انسان آن را به انجام رسانده است ، در دوران باستان شاید تنها فرهنگ دنیای قدیم که مومیایی را به بالاترین حد آن رساند مصر باستان بود که فرایند موميايي کردن را توسعه داد. مصریان باستان اعتقاد داشتند که حفظ بدن مومیایی شده روح را بعد از مرگ قدرتمند ساخته و این روح قدرتمند شده میتواند به جسد بازگردد.
فرهنگهای دیگری که مومیایی کردن را انجام می دادند ، اینکا ها و فرهنگهای دیگر کشور پرو بودند که یک روش مومیایی کردن هم در این فرهنگها وجود داشته است.
مومیایی کردن در اروپا حیاط پراکنده تر و گاه و بی گاه تری داشته است. این عمل از زمانهای مختلف انجام میشده مخصوصا طی جنگهای صلیبی که افراد شجاع و شوالیه های صلیبی دوست داشتند بدنشان برای مراسم مذهبی که در نزدیک خانه شان انجام میشد حفظ شود. مومیایی
کردن زمانی که آناتومیست ها و افراد متخصص کالبد شناسی دوران رونسانس نیاز داشتند بدن موجوداتی را حفظ کنند دوباره به صحنه اروپا بازگشت.
مومیایی کردن در عصر حاضر و روشهای آن بیشتر در دوران جنگهای مدنی آمریکا به وجود آمد که باز هم مربوط به اشخاصی بود که بسیار دور از خانواده کشته میشدند و خانواده آنها دوست داشتند که آنها را در محل زندگیشان دفن کنند. دکتر توماس هولمز از یک سپاه پزشکی برای حفظ و نگهداری اجساد و همچنین مومیایی آنها جهت برگشت به خانوادشان استفاده می کرد. مقامات نظامی همچنین به اشخاصی که اجساد را مومیایی میکردند اجازه کار در مناطق نظامی را دادند. بدن آبراهام لینکلن نیز برای امکان دفن آن در نزدیکی خانه اش و همچنین امکان نمایش عمومی مومیایی شد و باعث شهرت بیشتر عمل مومیایی گردید.
در سال 1867 شیمیدان آلمانی "آگوست ویلهلم فون هافمن" فورمالدئید را کشف کرد که به تدریج خواص حفظ کنندگی آن و خواص نگهدارنده بودن آن کشف شد و این ماده به عنوان اساس روش مومیایی کردن در عصر حاضر قرار گرفت.
در اواخر قرن 19 و اوایل قرن بیستم معمولا از آرسنیک برای مومیایی کردن استفاده میشد ولی بعد از اینکه مواد شیمیایی کمتر سمی و موثرتری کشف شد آرسنیک کنار گذاشته شد. سوالاتی مبنی بر اینکه اجساد مومیایی قبلی آب زیر زمینی اطراف خود را به آرسنیک آلوده کرده اند یا نه نیز وجود دارد. همچنین موارد قانونی وجود دارند که افرادی مشکوکند که مسمومیت با آرسنیک نتیجه مومیایی بوده و نه نتیجه قتل.
مهم است که بین مومیایی کردن و تاکسیدرمی تفاوت قائل شویم. مومیایی کردن در حقیقت بدن انسان را بطور کامل و سالم نگه میدارد در حالی که تاکسیدرمی باز سازی یک شکل حیوان با استفاده از تنها پوست آن است.
مومیایی کننده کیست ؟
باید بین یک مومیايی کننده و کسی که متخصص کفن و دفن است تفاوت قائل شد. هر شخصی که بدن مرده را جهت مراسم تدفین آماده میکند متخصص کفن و دفن مینامند در حالی که مومیایی کننده کسیست که آموزش مخصوص دیده تا عمل مومیایی را انجام دهد. این تخصص معمولا به کالبد شناسی ، شیمی ، تانتالوژی و نظریه مومیایی کردن به طور خاص می پردازد و این نظریه مومیایی کردن با توجه به منطقه ای از دنیا که انجام میشود کاملا متفاوت است. این علوم با آموزش عملی در یک محل دفن مردگان یا مرده شور خانه و فرایند رسمی نگه داری آخرین بازمانده های بدنی که مناسب مومیایی شدن تشخیص داده شده میباشد.
نیاز ها و یا احتیاجات قانونی جزو ملزوماتیست که بسیار برای مومیایی کردن متغییر است و کاملا وابسته به مکان جغرافیایی است که مومیایی انجام میپذیرد اما استاندارد های خاصی وجود دارد که بر مبنای آن معیارها دانشجوی تحت آموزش مومیایی کننده متخصص و حرفه ای قرار میگیرد. لازم است توجه کنید برخی از مناطق و حتی کشورهای خاص نیاز خاصي برای اینکه چه کسی مومیایی کردن را انجام دهد احساس نمیکنند ، همچنین در بیشتر مناطق دنیا مومیایی کردن توسط مومیایی کنندگان حرفه ای صورت نمی گیرد بلکه دکترها این کار را انجام میدهند و با وجود آنکه علم آناتومیک لازم را دارند اشخاص مناسبی در این حوزه نیستند و معمولا نتایج حاصل مناسب نمایش عمومی نمیباشد.
مومیایی کردن مدرن
مومیایی کردن در خانه های افرادی که این عمل را روی آنها انجام میدادند در دنیای غرب مراحل مختلفی دارد. تکنیکهای مومیایی کردن مدرن نتیجه یک عمل خاص و یک شخص خواص نیست ، بلکه مجموعه ای است از تحقیقات ، آزمایشات و خطاها و ابداعات دهه های مختلف یا حتی صده های مختلف.
یک روش استاندارد در زیر آمده است اما تکنیک های متفاوتی نیز معمولند. اولین چیزی که یک مومیایی کننده باید بداند این است که هویت شخص متوفی چیست (معمولا از طریق نوشته های روی مچ پای شخص) ، سپس اولین آزمایشات برای علائم مرگ انجام میگیرد که این موارد شامل کبود شدگی و مشاهده آن ، پوشیدگی قرنیه چشم با رنگ مات و موارد دیگری از سختی بدن متوفی میباشد(لازم به ذکر است تصور افرادی که در زمان تشریح بیدار میشوند اکثرا به دلیل رواج اسطوره های شهری و تخیلات عوام است). هر لباسی که جسد دارد باید کنار گذاشته شده همچنین جواهراتی که داشته باشند باید از او جدا کرد. برخی اوقات یک لباس بسیار سبک روی اعضای تناسلی باقی گذاشته می شود. بعد از این جسد شسته شده و با محلولهای میکروب کش گند زدایی می گردد. طی این فرایند مومیایی کننده بدن و دست و پا را برای نرمتر شدن ماساژ داده و آنها را پیچ و تاب میدهد ، چشمها بسته شده و با یک ابزار چشم را کاملا بسته نگه میدارند ، دهان را هم میتوان به وسیله بخیه زدن بسته نگه داشت و یا میتوان آنرا با چسب محکم نمود (در آمریکای شمالی از وسیله مخصوصی برای این کار استفاده میکنند). مراقبت لازم هم به عمل میاید که صورت شخص متوفی در حالت آرامش باشد و برای این کار از یکی از عکسهای جدید شخص متوفی استفاده میشود. فرایند بستن چشم ، دهان و تراشیدن موهای بدن را عموما به اسم آماده سازی وضعیت ظاهری و چهره شخص می نامند.
مومیایی کردن 4 مرحله مختلف دارد :
مومیایی کردن شریانی : شامل ورود و تزریق مواد شیمیایی خاص برای مومیایی کردن رگهای خونی از طریق شریان یا سرخ رگ اصلی میباشد. خون را از طریق رگ زیر گلو تخلیه میکنند ، محلول مومیایی کننده به وسیله پمپهای مکانیکی وارد بدن میشود و مومیایی کننده بدن را ماساژ میدهد تا مطمئن شود تا مواد کاملا در بدن پخش میشود. اگر مسیر ماده مومیایی کننده مناسب نبود از نقاط دیگری هم این ماده وارد بدن خواهد شد.
مومیایی کردن حفره ها : شامل جذب ماده مومیایی و وارد بدن نمودن مواد شیمیایی در حفره های بدن میشود که برای این کار از هوا کشها و وسایل مخصوصی استفاده میشود. مومیایی کننده یک شکاف کوچک دقیقا بالای ناف به وجود میاورد و بادکش را درون رگ معده و سینه فشار میدهد تا اعضای تهی و میان تهی آن قسمت را به حالت فشرده در آورد ، سپس حفره ها را با مواد شیمیایی غلیظ و فشرده که شامل فورمالدئید هم میشود پر میکند آنگاه قسمتهای باز شده بخیه میخورند و یک دگمه تروکار در آن منطقه پیچ میشود.
3- مومیایی کردن زیر پوستی : به تزریق مواد شیمیایی مومیایی کننده به زیر پوست گویند
4- موميایی کردن سطح : از روش های دیگری علاوه بر روشها گفته شده مخصوصا برای بخشهای آسیب دیده و قابل دیدن بدن استفاده میکنند بیشتر مومیایی های خوب دو یا سه ساعته تمام میشوند در حالی که موارد ساده تر ممکن است زمان کمتری بگیرند و موارد پیچیده تر روزها زمان ببرند.
آرایش و تمیز کردن
بعد از اینکه بدن دوباره شسته شد و خشک شد یک کرم مرطوب کننده به صورت میزنند. بدن را تا زمانی که مشاهده کامل به وسیله مومیایی کننده انجام گیرد به صورت نشسته باقی میگذارند بعد از آنکه لباسها برای مراسم کفن و دفن پوشانده شد مواد آرایشی هم برای طبیعی تر کردن چهره شخص متوفی و تصویر بهتر از آن اعمال میشود
. در ایالات متحده آمریکا و فیلیپین پودر بچه یا دیگر مواد رفع کننده بوی بد هم استفاده میشود. برای بچه های که مرده اند مومیایی کننده یک کرم آرایشی سبک بعد از عمل مومیایی به بدن میمالد تا چهره ای طبیعی به بچه دهد. کرم ماساژ داده شده برای لب ها هم استفاده میشود تا شکل بدون آب آنها را عوض کند و دهان بچه ها را معمولا به دلیل وضعیت طبیعی آن کمی باز میگذارند.
در صورت امکان شخصی که عملیات کفن و دفن را به عهده دارد از یک ماده آرایشی نیمه شفاف و سبک استفاده میکند. بعضی مواقع برای مخفی کردن اثرات کبودی و کوفتگی از مواد آرایی سنگین تر و مات تر استفاده میشود تا بخش تغییر رنگ داده شده کمتر نمایان باشد. سپس مواد آرایشی به لب ها زده میشود تا رنگ طبیعی آنها را نشان دهد .گاهی اوقات یک رژ لب صورتی کم رنگ یا رنگ پریده به لب مردان زده میشود در حالی که به لب زنهای متوفی رژ لب روشن تر میزنند . ژلها و اسپری های مو هم برای حالت دادن به مو استفاده میشود مخصوصا اگر شخص متوفی مرد باشد. آرایش معمول که برای افراد متوفی در محل های سرد خانه انجام میشود در این مورد انجام نمیشود.
معمولا این آرایش ها را در مومیایی برای افزایش بعد و عمق به جسدی که جریان خون در بدنش وجود ندارد میمالند. به مناطق گرمتر که جریان خون در آنها به صورت ظاهری وجود دارد مثل چانه ، گونه ها و بند های انگشت یا قوزک پا ، به طور نا محسوس مواد سرخی اضافه میکنند تا این حالت در جسد احساس شود در حالی که به قسمتهای مختلف چشم و پلک ،
مواد قهوه ای رنگی اضافه میگردد. مخصوصا مهم است که شخص در وضعیت طبیعی که در زندگی داشته در تابوت دیده شود. برای اینکه رنگ چهره شخص طبیعی تر شود از مواد رنگی صورتی کم رنگ در اطراف پوست صورت استفاده میکنند . یک عکس شخص که در حالت خوبی بوده برای این منظور استفاده و راهنمایی لازم به مومیایی کننده داده میشود تا بتواند بدن مومیایی را بیشتر شبیه بدن انسان زنده کند
. خسارت ها و تغییر رنگهایی که در بدن باشد نظیر کوفتگی ها که در آن تغییر رنگ در جریان سیستم گردش خون نیست و نمیتوان به وسیله تخلیه خون آن را برداشت معمولا به دلیل آخرین بیماریست و ته نشین شدن خون میتواند باعث پیچیده تر شدن فرایند مومیایی کردن شود. برخی مومیایی کننده ها از مواد زیر پوستی خاصی برای سفید کردن بدن شخص استفاده میکنند که بیشتر این مواد شامل فنول میباشد. تا قسمت تغییر رنگ داده شده کمرنگ تر شده و راحت تر با مواد آرایشی پاک شود.
توضیحاتی که تا کنون داده شد روش های معمول برای مومیایی کردن به وسیله مواد آرایشی بود که در آن هدف حفظ طولانی مدت نیست و تنها حفظ چهره شخص در زمان کوتاه مورد نظر بود.
پوشاندن لباس
همانطور که برای لباس پوشاندن اشاره شد باید برای شخص متوفی لباس نیمه رسمی در نظر گرفت که برای مردان شامل کراوات و ژاکت و برای خانمها لباس ساده میباشد و معمولا لباسهای خاصی که برای مراسم ازدواج استفاده میشود مناسبتر است زیرا از خلال آن پوست کمتر دیده میشود. در سالهای اخیر اغلب خانواده ها لباس متوفی را انتخاب میکنند که برخی از آنها از تی شرت و جین استفاده میکنند مخصوصا زمانی که متوفی جوان باشد
. اگر متوفی عضوی از روحانیان دینی خاص باشد معمولا او را با لباسهای رسمی مذهبی نمایش میدهند همچنین اگر نظامی یا افسر پلیس یا آتش نشان باشد با یونیفرم نمایش داده میشود( میتوان به یک نظامی یونیفرم ارتشی را که در زمان زندگی به تن نکرده بود پوشاند). جواهراتی که در زمان مومیایی کردن از بدن شخص جدا شده بود
در صورت در خواست خانواده مجددا به بدن اضافه میکردند. همانطور که زیرپوشها توسط خانواده انتخاب میشوند شلوارها و سینه بند هایی هم که ساده و حالت عادی داشته باشد برای این کار مورد استفاده قرار میگیرد. بر مبنای قد متوفی او را گاهی اوقات بدون کفش دفن میکنند ، گاهی اوقات نیز به دلیل اینکه کفش مناسب پای متورم نیست از پوشاندن آن صرف نظر میکنند. در بسیاری از مناطق آسیا و اروپا لباس سنتی معمولا برای شخص به صورت کفن طراحی میشود و کفن به لباس معمولی زندگی ترجیح دارد. بعد از اینکه بدن را با لباس پوشاندند درون تابوت قرار میگیرد (کلمه تابوت در انگلیسی از جعبه جواهرات گرفته شده که وقتی بدن انسان را در بر بگیرد به آن تابوت میگویند.
معمولا عکسها ، یادداشت ها ، کارت ها و وسایل محبوب شخصی متوفی درون تابوت قرار داده میشود ، وسایل بزرگ و گرانی مانند گیتار برقی نیز گاهی اوقات کنار بدن گذاشته میشود. این مسئله به صورت یادمانی از زمانهای گذشته است که معمولا پس از مرگ وسایل شخص را با او دفن میکردند. در فرهنگ سنتی چین به جای وسایل کاغذ هایی را کنار شخص دفن میکنند یا بدن او را با این کاغذ ها می سوزانند و برخی اوقات از اسکناس برای این کار استفاده میکنند.
مواد شیمیایی مومیایی کردن
شامل مواد مختلف نگه دارنده ، تمیز کننده و مواد ضدعفونی کننده و افزودنی هایی می شوند که جهت عدم تجزیه جسد یا برگرداندن حالت طبیعی چهره به وی پس از مرگ ، در مومیایی مدرن استفاده میشود. ترکیبی از این مواد شیمیایی را به عنوان ماده مومیایی کردن برای حفظ جسد تا زمان مراسم تدفین یا زمانهای بیش از آن استفاده میکنند. ماده مایع مومیایی کردن به طور کلی شامل ترکیبی از فرمالدئید ، اتانول ، متانول و مواد دیگری شامل حلالهاست. معمولا 5% تا 29% مایع مومیایی فرمالدئید و اتانول 9% تا 56% آن را شامل میشود.
متخصص مومیایی
بدنهای تجزیه شده که ضربه یا زخم در آنها وجود دارد یا بدن اشخاصی که یخ زده یا غرق شده اند همچنین اشخاصی که برای زمان طولانی حمل شده اند نیز نیاز به روشهای خاصی فراتر از روشهای معمول دارند تا حالت آنها در مومیایی حفظ شود
. این خلق مجدد اعضای بدن که به وسیله تصادف یا بیماری نابود شده اند را معمولا هنر ترمیم یا مرگ زدایی گویند و به صورت زیر شاخه ای در مومیایی کردن مورد استفاده قرار میگیرد. با وجود این که تمام مومیایی کننده ها تخصصی در این زمینه دارند برای برخی از موارد از مومیایی کننده های خاص استفاده میشود و نتیجه کار معمولا خارق العادست.
خیلی از افراد تصورات نادرستی در باره اینکه بدن شخص باید چگونه دیده شود دارند که ناشی از نمایش تلویزیونی بدن افراد مرده است. معمولا کسانی که مرده را مشاهده میکنند بطور نا معمول و غیر منطقی بدن شخصی را که چند هفته قبل مرده یا بدن شخصی را که در یک حادثه هواپیمایی مرده به نظر میاورند. معمولا یک مومیایی کننده حرفه ای طوری بدن را به حالت طبیعی بر میگرداند که مشاهده کننده ممکن است تصور کند هیچ عملی روی بدن متوفی انجام نشده.
مومیایی کردن موارد مربوط به کالبد شکافی معمولا با مومیایی کردن استاندارد متفاوت است زیرا مومیایی کردن جسدی که بدون امکان بازگشت به حالت طبیعی فوت کرده و سیستم گردش خونش از هم گسسته است باید به وسیله حذف برخی اعضای بدن صورت پذیرد ،
در این موارد یک تزریق شش نقطه ای از طریق دو قسمت خاص یا از طریق شریانها انجام میگیرد یا از یک شاهرگ مشخص و معروف استفاده میشود که اعضای داخلی را جداگانه با مایع پر کننده حفره یا پودر مخصوص مومیایی مورد ترمیم قرار میدهد. در خیلی از موارد مرگ در آمریکا ( مثلا در پزشک قانونی لس آنجلس) و نیوزلند رگهای مورد نیاز در زمان کالبد شکافی با دقت حفظ میشوند و در جاهایی که مومیایی کردن مرسوم نیست (مثل استرالیا و ژاپن) این رگها معمولا بسته میشوند. اشخاص مومیایی کننده و پزشکان دولتی گاهی دچار مناقشاتی میشوند که دلیل آن نوع خاص مومیاییست که توسط خانواده ها مورد پسند میباشد و بحثهای زیادی در این میان در میگیرد.
حفظ دراز مدت احتیاج به تکنیکها و روشها متفاوتی نظیر استفاده از مواد شیمیایی قوی تر و تزریق های بیشتر جهت اطمینان از اینکه اعضا و بافتها بدن به حالت اشباع در آمده باشند دارد. باید در نظر داشت که مومیایی کردن برای حفظ موقت شخص متوفیست بدون توجه به اینکه مومیایی انجام میشود یا نه و نوع موادی که استفاده میشود مثل تابوتهای فلزی یا چوبی ، بدن در هر حال پس از مدتی متلاشی میشود. مومیایی کردن مدرن فقط برای به تعویق انداختن تجزیه بدن است یا برای حمل شخص در یک مسافت طولانی یا سالم بودن تا زمان دفن.
مومیایی کردن برای اهداف کالبد شناسی
یک فرایند متفاوت برای مومیایی کردن این است که بتوان از جسد برای تشریح پزشکی و آموزش دانشجویان استفاده کرد. در این حالت حفظ طولانی مدت مورد نظر است نه صرفا نمایش بدن ، به همین دلیل مومیایی کنندگان پزشکی از مایعاتی استفاده میکنند که 37 تا 40 درصد فورمالدئید دارد و به آن فورمالین میگویند.
همچنین از عطر ها و مواد رنگی استفاده نمیشود . خیلی از شرکتهای مومیایی کننده مایعاتی مخصوص کالبد شناسی تولید میکنند. مومیایی کننده های کالبد شناسی ممکن است از مواد مومیایی کننده برای استفاده بالاتر از سطح بدن استفاده کنند تا بدن در آن قرار گرفته و به تدریج و در روز های متوالی این مایع وارد بدن شود. بر خلاف مومیایی جهت مراسم تدفین هیچ عملی برای خالی کردن آبهای بدن انجام نمیگیرد و بدنی که به وسیله مایع مومیایی متورم شده کم کم کوچک میشود و شکل طبیعی خود را به دست میاورد. عملی برای حفظ حفره های داخلی بدن انجام نمیگیرد. برای مومیایی کالبد شناسانه معمولا از رنگ خاکستری یک دستی که شامل مقادیر زیادی فورمالدئید است و عاری از رنگ قرمز است استفاده میکنند و معمولا از مواد غیر پزشکی مومیایی استفاده میشود.
