بخشی از مقاله
گـاو
توليد مدفوع
گاو به صورت بي قاعده و گاه و بي گاه دفع مدفوع و ادرار مي كند . مواد دفع شده را مي توان با استفاده از ايجاد محدوديتهاي فيزيكي مانند ساخت اتاقكهايي در محلهايي خاص ، ذخيره نمود. جدول ( 1) مقادير مدفوع حاصل از گونه هاي مختلف گاو را نشان مي دهد .
عوامل مؤثر در ساخت طويله
سيستمهاي طويله سازي براي جانور را مي توان بر حسب روشهاي جمع آوري و كنترل فضولات طبقه بندي نمود . در سيستمهاي با كف توفالي ، فضولات حيوان از طريق حفره هاي واقع در سطح كف جمع آوري شده و گاه و بيگاه از انباره زيرين خارج مي شود . در آغلهاي كاه بستر ، مدفوع و مقداري از ادرار حيوان توسط كاه جذب مي شود .
كود حاصل بايد هر از گاهي ( متناوباً) تخليه گردد. در سيستمهاي اتاقكي از ناتواني حيوان براي بالا رفتن از پله موقع حركت به عقب ، مي توان بهره جست . بنابراين ، در مورد اتاقك هاي بلند ، ابتدا سر حيوان وارد مي شود ، مدفوع و ادرار به مجراي اتاقك وارد شده و سپس به طور مرتب تخليه و پاكسازي مي شود و يا ممكن است كف اين محل به صورت توفالي ساخته بشود .
آغلهاي با كف توفالي
كف توفالي ، كار كف سازي را حذف كرده و باعث صرفه جويي در كار مي شود و فضاي مجاز صحيح بايد رعايت و حفظ شود تا حيوان بتواند چند قدمي در طويله قدم بردارد و اين چند قدم بايد در حد تكافو باشد . در مجموع از اين سطوح توفالي ؛ معمولا براي گله هاي گوشتي و گاوهاي شيرده به گوساله ها استفاده مي شود .
در مورد گاوهاي شيري ، استفاده از توفال به مجاري اتاقك ، وضعيت حيوان در موقع تغذيه و فضاي حركت يا گردش حيوان محدود است .
نصب 125 توفال همراه با 40 شكاف براي تمامي گاوهايي كه وزن زنده آنها بيش از 200 kg بوده و يا 6-8 ماهه هستند . مناسب است . در مورد حيوانات جوانتر ، كيفيت و شرايط توفالها اهميت بيشتري دارد و بهتر است از 25 يا 30 شكاف استفاده شود . انبارهاي مخلوط فضولات كف مسطح داشته باشند و لازم است در كنار ديوارهاي محيطي يا گوشه گودالهايي براي بيرون كشيدن فضولات تامين گردد .
با بلند كردن يا فشار دادن دريچه هاي تخليه به پايين ، مخلوط فضولات به گودالـهاي خروج پر مي شود . از سيستم سر ريز نيز استفاده به عمل مي آيد . گاها لازم مي شود پيش از تخليه ، مخلوط فضولات همزني شود براي اين منظور مي توان توفالها را برداشته و به پمپ همزن يا به گردش در آورنده مجدد دسترسي پيدا كرد . در برخي از طرحها ، يك مجراي مركزي همراه با نقاط دسترسي متعدد وجود دارد . بعضي از پمپها نياز به يك مخزن 5/0 متري دارند تا بتوانند به خوبي كار كنند .
حيوان سن ( ماه )
گوساله 3-0
گوساله 6-3
ذخيره ( انبار ) 15-6
گاو جوان شيرده 15-6
گاو گوشتي 24 - 15
گاو گوشتي +24
گاو شيرده +24 فضولات حاصله
( روز/kg ) ( روز/ m )
5 005/0
6 007/0
14 014/0
21 021/0
21 021/0
28 028/0
45 0/045 (1.6 ft)
گـاو
ضخامت فضولات انباشته شده با چگالي توصيه شده در هر ماه 300 – 400 mm مي رسد و اين بستگي به نوع و مقدار تغذيه دارد . حيواناتي كه علوفه مي خورند ؛ فضولات ضخيمي از آنها حاصل مي شود . به طوري كه جابه جا كردن آنها به واسطه پمپ به سختي انجام مي گيرد .
در چنين سيستمهايي ، مي توان توفالهايي در ارتفاع زياد نصب كرد تا امكان دسترسي تراكتور براي نظافت و بيرون كشيدن فضولات از اصطبل وجود داشته باشد . ادرار حيوان از طريق مجاري زهكشي به درون مخزن ادرار تخليه مي شود .
آغل هاي كاه بستر
به ازاي هر حيوان روزانه 2-4 kg كاه به كف طويله ريخته مي شود . معمولا در هر فاصله زماني كه حيوان در طويله مي ماند و در آخر اين فاصله زماني مدفوع حيوان از طويله جمع مي شود .
ديوارها بايد طوري ساخته شوند كه بتوانند فشار حاصل از حيوان و سرگين آن را تحمل كنند : استفاده از بلوكهاي 225 mm براي ساخت ديوارها مناسب است . فاصله مركز به مركز ستونهاي ديوار معادل بلوك 3000 mm و ارتفاع آنها از بالاترين سطح مدفوع انباشته شــده ، مـعادل 1400 mm در نظر گرفته مي شود . ارتفاع 3700 mm براي ديوار ترجيح داده مي شود . ( حد اقل ارتفاع ديوار در لبه هاي پيش آمده بام بايد 3000 mm باشد تا تراكتور بتواند موقعه تميز كردن وارد محوطه گردد . )
كف طويله در نزديكي قسمت علف خوري بايد به صورت پله دار يا شيبدار ساخته شود .اما براي آنها از سنگهاي ويژه با هسته سخت نيز مي توان استفاده كرد .
اگر قرار باشد كه مايع از زير سطح كف تخليه گردد . لازم است سطوح بتوني داراي شيب 20 / 1
باشد . در مورد آغلهاي قسمتي يا نيم بستر ، اگر محل علف خوري داراي سطحي بالاتر از سطح بستر باشد ، در مقدار كاه مصرفي صرفه جويي مي شود .
همچنين در سيستمهايي كه علوفه تازه توسط خود گله چرا مي شود ، ممكن است به گله امكان دسـترسي به محــوطه بتوني تمــيز داده شود . كـف اين مـحوطه از طريق خرلشيدن يا سايش تميز مي شود .
كف سيلو بايد داراي شيب 30 / 1بوده و به طرف محل چرا سرازير باشد . سطوح روباز تميز شونده توسط خراشيدن داراي شيب30 / 1 است و به طرف محل هاي آبخوري و قسمتهاي سرپوشيده به صورت سربالا است .
ادرار و فضولات جامدبه همراه پس مانده هاي علوفه خورده شده به طرف محل جمع آوري فضولات
در خارج طويله جاروب شده و هدايت مي شوند .معمولا از تيغه هاي خراشنده قابل سوار كردن بر روي تراكتور و يا از تيغه هاي خراشندة خودكار براي زدايش فضولات استفاده مي شود .
اتاقك ها
در اين سيستم قسمت كوچكي از بستر ( روزانه 500 g كاه يا خاك اره در بستر ريخته مي شود .) شامل محوطه استراحت است . در اين محوطه اتاقكي با ارتفاع 150 mm بالاتر از مجراي خروج فضولات جهت استراحت حيوان ساخته شده است .
وضعيت اتاقك هاي استراحت حيوان نبايد به گونه اي باشد كه مانع خوابيدن يا استراحت آن گردد و نبايد چهارچوب اتاقك براي حيوان تنگ باشد . غالبا از اين اتاقك ها براي گله هاي گوشتي استفاده نمي شود . تميز نگهداشتن بستر اتاقك در مورد حيوانات نر مشكل تر است .رشد حيوان به نوبه خود مشكل ديگري است . سيستم اتاقكي براي پرورش گاوهاي گوشتي مناسب نيست.
اين اتاقك ها نبايد آن قدر پهن باشند كه حيوان استفاده كننده از آن بتواند بدن خود را برگردانده و در توي آن دفع فضولات كند . از طرف ديگر ، پهناي آن براي دراز كشيدن راحت حيوان كافي باشد . اتاقك ها بايد به قدر كافي كوتاه باشند تا مدفوع حيوان به داخل مجراي فضولات بيفتد . اما نبايد از اتاقك هاي بسيار كوتاه استفاده شود ، زيرا در آن صورت حيوان بر روي جدول كناري يا حاشيه آن دراز مي كشد .
از نرده هاي قابل تنظيم جهت كنترل سر زانوي حيوان استفاده مي شود . اين نرده ها طول مؤثر اتاقك را كاهش مي دهد . نرده هاي قابل تنظيم جانبي باعث اسكـان حيوانات با اندازه هاي مختلف مي گردد .
حداقل عرض براي مجراي اتاقك در مورد سيستم توفالي 61800 mm و در مور كف بدون شكاف و قابل خراشيدن 2100mmاست .
در صورتي كه از اين مجرا يا گذرگاه به عنوان محل تغذيه نيز استفاده شود . حداقل عرض براي سيستم توفالي و بدون شكاف به ترتيب 2500 و 3000mm انتخاب شود . اگر 30-25 اتاقك در يك راستا باشد ؛ گذرگاههاي متقاطع به عرض 1800mm نيز در نظر گرفته مي شود .
آغل گوساله
با استفاده از نرده هاي قابل باز كردن ( دمونتاژ ) و قابل تنظيم ، مي توان آغل هاي انفرادي ساخت . در مواردي كه جداسازي كامل اتاقك ها مورد نياز است اين كار را با بهره جويي از تخته انجام مي دهند . آغلها بايد به راحتي قابل باز كردن و پاكسازي و ضد عفوني باشد . شكل ديگر براي آغلهاي انفرادي عبارت از توده علف خوري افساري است .
گلـه
آغلهاي گوساله
آغلهاي گروهي كه در آن با سطل حيوان را آب مي دهند ؛ غالبا مجهز به يوغهاي ساده اي هستند . به جاي سطل يا دلو ، مي توان از ظروفي براي شيرخوري گوساله استفاده كرد . در اين ظروف شير به صورت ريزشي جريان دارد و با استفاده از يك لوله كشي ساده شير به ميزان جيره انفرادي به حيوان مي رسد .
در جاهايي كه كار درمقياس بزرگتري انجام مي گيرد و نيروي كار صرف تغذيه حيوان مي گردد ، غالبا استفاده از اين سيستم ؛ نيروي كار را به حداقل مي رساند . يوغهاي نصب شده براي كنترل گوساله ها در موقع تغذيه از متمايل شدن متوالي حيوان به چپ و راست مي كاهد .
سيستمهاي تغذيه اتوماتيك ؛ غذاي جايگزين شير را مخلوط كرده و به گروههاي 15 – 10 گوساله اي مي رساند . در اين حالت تغذيه حيوان به صورت آزاد ( بدون جيره بندي) انجام مي گيرد ، اين گونه تغذيه از نظر نيروي كار انعطاف پذير بوده اما ميزان مصرف مواد غذايي بيشتر مي باشد ؛ به عبارت ديگر هزينه تغذيه بيشتر است .
تغذيه
زماني كه غذا به صورت سهميه بندي و محدود است ، لازم است فضاي كافي براي تغذيه همزمان حيوانات فراهم گردد . زماني كه تغذيه به صورت پيوسته انجام مي گيرد ( تغذيه ارادي يا آزاد ) تمامي حيوانات الزاماً به صورت همزمان غذا نمي خورند . وسعت محل غذا خوري به ازاي هر حيوان به نوع غذا و همچنين اندازه حيوان بستگي دارد . در مورد غذاهاي غله اي نسبت به علوفه فضاي كمتري لازم است .
تفاله حبوبات و كنستانتره : 100 -75 ميلي متر به ازاي هر حيوان .
علوفه : 175 – 100 ميلي متر به ازاي هر حيوان ؛ غذا خوري مكانيكي كه در آن محل ماده غذايي پر نگه داشته مي شود . 175 ميلي متر به ازاي هر حيوان .
يوغها به منظور جلوگيري از دسترسي حيوان به غذا و ايجاد محدوديت و يا آزاد كردن حيوان طراحي شده اند .
كف مايل قسمت تغذيه باعث حركت حيوان به جلو شده و به اين ترتيب نياز كمتري به جابه جائي ثانوي ماده غذايي پيدا مي شود .
در مورد واحدهايي كه بيش از 200 حيوان را در خود جاي مي دهند مجاري تغذيه با كف مسطح به پهناي 4400 ميلي متر ترجيح داده مي شود .
ماده غذايي كه خارج از دسترس گله باقي مي ماند با استفاده از خيش هاي مخصوص يا برسهايي كه به تراكتور بسته مي شوند به سمت جلو و نزديك آنها رانده مي شوند . با استفاده از همين ماشين مي توان پس مانده هاي غذايي را نيز خارج كرد .
در انبارها مواد غذايي 3 – 2 روز نگهداري مي شود زيرا غذاي متراكم ديرتر فاسد مي شوند .شرايط محل تغذيه بايد فضاي لازم را براي حركت حيوان از پشت حيوانات ديگري كه مشغول تغذيه هستند تامين كند. فاصله لازم براي آغلهاي توفالي و حيوانات بالغ حداقل 2400 mmو براي آغلهاي بدون شكاف يا غير توفالي حد اقل 2700 mm مي باشد .
آبياري
30 – 10 حيوان در يك ظرف آب مي خورند . آبخوري ها بايد براي هر حيوان سطحي معادل 02/0
متر مربع را تامين كند ويا اينكه بايد 300 mm آبخوري براي 50 – 40 حيوان در طول زمستان ، تامين گردد . در طول زمستان آب را بايد تا دماي 10 درجه سانتي گراد گرم كرد .
لازم است طرحي ارائه شود كه حيوان نتواند به داخل آب مدفوع كند . نصب جدولي با ارتفاع 200mm و يا نرده هايي به فاصله حدوداً 300 ميلي متر از آبخوري ضروري است ، در حالت ديگر آبخوري ها را در پسرفتگي ديوار نصب مي كنند .
ظروف آب يا آبخوري ها در ارتفاع حدوداً 1000 – 7000 ميلي متر نصب مي شوند و طرح آنها بايد طوري باشد كه به هنگام خورد غذا مانع ساير حيوانات نگشته و از حركت آنها به دور از محوطه تغذيه جلوگيري نكند ، بهتر است طرحي ارائه شود كه از ريزش آب به قسمتهاي خواب حيوانات جلوگيري گردد .
