جامعیت:
یکی از ویژگیهای نمایه سازی که در بازیابی اطلاعات نقش مهمی دارد جامعیت نظام نمایه سازی است. جامعیت اصطلاحی فنی است که به عنوان ضریب یا درصد کل مدارک مرتبط به یک درخواست که بازیابی شده است تعریف میشود (سونونیوس، ۲۰۰۳).
به طور کلی قابلیت نظام نمایه سازی در شناسایی مدارک مرتبط، قدرت جامعیت آن نظام تلقی می شود و اولین درخواست کاربران از هر نظام است، زیرا آنها در جستجوی هر اثر مرتبط با پرسش جستجوی خود هستند. میزان جامعیت، ضریب کمی " ساده ای از مدارک مرتبط بازیابی شده نسبت به کل مدارک مرتبط موجود در نظام است و توانایی نمایه در بازیابی مدارک مرتبط را نشان میدهد(2001.186کلیولند و کلیولند)
به اعتقاد اولسون و گیون جامعیت، بیان کنندهٔ میزان اطلاعات یا داده های مرتبط بازیابی شده است. دستیابی به جامعیت بالا - بدین معنا که همه اطلاعات مرتبط بازیابی شوند - بسیار دشوار است و یکی از شیوه های افزایش آن گسترش کلنگری است، زیرا به این وسیله اصطلاحات بیشتری استفاده می شود که موجب بازیابی داده های بیشتر می شود (اولسون و گیون، ۲۰۰۳).
جامعیت، بازیابی مدارک مرتبط در نظام اطلاعات است و ضریب جامعیت به این مفهوم است که چه تعداد مدارک مرتبط از کل مدارک مرتبط، بازیابی شده است و آن را بدین صورت نمایش میدهند (پراشر، ۱۹۸۹: ۱۷۲).
لنکستر ضریبی که بر میزان گزینه های مفید بازیابی شده دلالت دارد ضریب وسیع تری نیاز دارد و جامعیت توانایی بازیابی مدارک مرتبط را نشان میدهد (لنکستر1991:4)
محققان بسیاری در زمینه افزایش جامعیت به مطالعه پرداخته اند و به منظور دستیابی به جامعیت بیشتر در نظام های الکترونیکی پیشنهادهایی ارائه داده اند که عبارتند از :
1.واژه های مترادف اضافی به صورت ترکیبی و با عملگر بولی OR برای .نمایش مفاهیم بیشتر استفاده کنید
3.علاوه بر واژگان کنترل شده زبان طبیعی را نیز(برای افزایش شیوه بیان ایده ها )به کار برید.
4.زمینه های موضوعی اضافی را جست وجو کنید.
5.کوتاه سازی اصطلاحات استفاده کنید
۶. محدودیت هایی مانند تاریخ انتشار یا نوع مدارک را حذف کنید (راولی وفارو200:365-366 )
بنابراین جامعیت شاخصی مهم در برراهم می میزان کارایی نظامهای بازیابی اطلاعات است که صحت تصمیم گیری های بازیابی (میزان گزینه های مرتبط) را نشان میدهد. پس جامعیت را میتوان احتمال بازیابی مدارک مرتبط تعریف کرد که ضریب یا درصد آن، نسبت تعداد مدارک مرتبط بازیابی شده به کل مدارک - .مرتبط موجود در نظام است
مانعیت
قابلیت نظام نمایه سازی در دور نگه داشتن مدارک نامرتبط از کاربر است و توانایی نظام در انتخاب گزینه های کاملاً مرتبط را محاسبه می کند. ضریب مانعیت میزان مدارک مرتبط بازیابی شده به کلی مدارک بازیابی شده است (کلیولند 2001.186)
به اعتقاد پراشر مانعیت، توانایی نظام در پیشگیری از بازیابی مدارک نامرتبط است و میزان آن نشان میدهد که چه تعداد مدرک مرتبط، خارج از کل مدارک بازیابی شده وجود دارد و آن را به این صورت محاسبه می کنند (پراشر، ۱۹۸۹: ۱۷۳)
به اعتقاد بونیورا مانعیت به این معناست که چه میزان تفسیر وترجمه در گسترش یک نمایه و چه تعداد انتخاب گزینه های نمایه سازی شده باید انجام گیرد (بونیورا.22-1994)
اسونونیوس مانعیت را اصطلاحی فنی میداند که به عنوان ضریب یا درصد مواد بازیابی شده ی مرتبط با در خواست نسبت بـه مدارک بازیابی شده است (اسونونیوس2003)
لنکستر نیز تعداد مدارک مفید نسبت به کل مدارک بازیابی شده را ضریب مانعیت می داند.(لنکستر،1991.4)
افزایش مانعیت نتایج بهتری در جست وجوی مدارک به دنبال خواهد داشت.از این روراولی وفارو پیشنهادیهایی در بهبود مانعیت ارائه داده اند:
2.اصلاحات اخص را برای نمایش مفاهیم به کار برید.
5.از محدودیت هایی مانند نوع انتشارات ،تاریخ،زبان وغیره استفاده کنید.(راولی وفارو2000،367-365)
بدین ترتیب مانعیت به معنای توانایی پیشگیری از بازیابی گزینه های نامرتبط بازیابی مدارک نامرتبط با(موردهای ناخواسته )است که میزان آن با نسبت مدارک مرتبط بازیابی شده به کل مدارک بازیابی شده نشن داده میشود ،بهبود مانعیت در نظام بازیابی اطلاعات موجب کاهش بازیابی مدارک نا مرتبط با درخواست کاربران و در نتیجه بهبود کارایی نظام می شود.
