بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
گفتــار 1
تنفس
تنفس يعني انتقال اكسيژن(O2 ) از هوا به بافتهاي بدن و انتقال دي اكسيدكربن (CO2 ) از بافتهاي بدن به هواي بيرون .
اكسيژن با مجموعه هاي سلولي بدن تماس مستقيم ندارد ، بنابراين شبكه اي پرشاخه از لوله ها هوا را به بدن وارد مي كند و دي اكسيد كربن زايد را به بيرون مي فرستد. اين لوله ها كه هوا را تا اندامهاي اصلي دستگاه تنفسي يعني ريه ها ( كيسه هاي هوايي ) به طور رفت و برگشت هدايت مي كنند « مجاري تفنسي » ناميده مي شوند. براي اينكه هوا وارد ريه ها شود، ابتدا بايد اكسيژن از بيني و بعضي مواقع از دهان عبور كند.
اسلاید 2 :
تنفس از راه بيني بر تنفس از راه دهان ارجحيت دارد ، زيرا مجاري بيني براي اين هدف طراحي شده اند. هوايي كه به درون بيني كشيده مي شود از روي سطوحي كه از ديواره بيني و شاخكهاي بيني ساخته شده است عبور مي كند . اين سطوح هواي تنفسي را گرم و مرطوب مي كند . همچنين يك لايه مخاطي كه مجاري بيني را پوشانيده است مانع عبور ذرات گرد و غبار و ساير ذرات خارجي موجود در هوا مي شوند.
شكل 4-1 ناي را نشان مي دهد كه بعد از حنجره ( محفظه صوت ) قرار گرفته و در پايين گردن به دو نايژه اصلي تقسيم مي شود كه هر كدام به يكي از ريه ها متنهي مي گردند.
اسلاید 3 :
درون هر ريه ، نايژه ها به دفعات به شاخه هاي كوچكتر يا نايژكها انشعاب مي يابند تا به صورت نايژكهايي در مي آيند . هر نايژك انتهايي به دو نايژك تنفسي سپس به شاخه هاي كوچكتر تقسيم مي شود و مجاري كيسه هاي هوايي را تشكيل مي دهد. نايژك ها به ساختمانهاي كيسه مانندي به نام «حبابچه» منتهي مي شوند. تبادل اكسيژن و دي اكسيدكربن عملاً بين هواي درون حبابچه ها و خوني كه در مويرگهاي مجاور آنها جريان دارد به وقوع مي پيوندند.
اسلاید 4 :
گفتار 2
تنفس داخلي ، تنفس خارجي و تنفس سلولي
تنفس به لحاظ ويژگي عمل ، به سه مرحله تقسيم مي شود : « تنفس خارجي » ، يعني روندي كه در آن گازها بين خون و هوا تغيير مي كنند ( انتقال اكسيژن از حبابچه ها به خون و انتقال دي اكسيدكربن از خون به حبابچه ها ) فرايندي كه موجب تغيير گازها بين خون و سلولها مي شود، «تنفس داخلي » نام دارد ( انتقال اكسيژن از خون به سلولها و دريافت دي اكسيد كربن از سلول ها توسط خون ) ؛ « تنفس سلولي » كه روندي كه در آن سلولها از اكسيژن براي سوخت و ساز استفاده مي كنند. حاصل اين فرايند توليد گاز زايدي چون دي اكسيدكربن نيز هست.
اسلاید 5 :
گفتار 3
چگونگي تنفس
دو حركت اصلي در تنفس وجود دارد كه عبارت است از عمل دم كه در جريان آن هوا به داخل ريه ها آورده مي شود و عمل بازدم كه در طي آن هوا از ريه ها بيرون رانده مي شود.
عمل دم
عمل دم باانقباض عضله ديافراگم وعضلات بين دنده اي خارجي شروع ميشود.
انقباض ديافراگم سبب مي شود كه اين عضله گنبدي شكل به طرف پايين حركت كند و قفسه سينه را از بالا به پايين بزرگ كند.
اسلاید 6 :
عضلات شكمي به تدريج كه ديافراگم پايين مي آيد شل مي شوند. در همين حال ، انقباض عضلات بين دنده اي ، دنده ها را بالا مي كشد. اين عمل قفسه سينه را از طرفين و نيز از جلو به عقب بزرگ مي كند. همراه با اتساع قفسه سينه بر حجم ريه ها نيز افزوده مي گردد. هنگام دم فشار درون ريوي به كمتر از فشار جو تنزل مي يابد و هوا به داخل ريه ها رانده مي شود. باپر شدن ريه ها از هوا ، فشار درون ريوي افزايش مي يابد و هنگامي كه دوباره با فشار جو برابر شد ( در پايان دم ) ، جريان هوا به داخل ريه ها متوقف مي گردد.
عمل بازدم
عمل بازدم بيشتر عملي غير فعال است كه در شرايط معمولي استراحت ، به علت رفع انقباض از عضلات دمي (ديافراگم و عضلات بين دنده اي خارجي ) و بازگشت آنها و ريه ها به حالت اول ، صورت مي گيرد.
اسلاید 7 :
فشردگي حجم قفسه سينه باعث افزايش فشار درون ريوي مي شود، به طوري كه مقدار آن بيشتر از فشار جو مي شود و هوا از ريه ها به خارج جريان مي يابد. در پايان بازدم ، فشار درون ريوي دوباره با فشار جو برابر مي شود و جريان هوا از ريه ها به خارج توقف مي يابد.
گفتار4
حجمها و ظرفيتهاي ريوي
براي تعيين دقيق حجمهاي ريه در جريان تنفس ، از «اسپيرومتر » استفاده مي شود. منحني به دست آمده به هنگام نفس كشيدن در اسپيرومتر « اسپيروگرام» ناميده مي شود. اسپيرومتر دستگاهي است كه شخص آزمايش شونده از راه لوله اي به درون سرپوش آن كه بر محفظه اي آب شناور است ، تنفس مي كند . اين محفظه آب سبب مي شود كه هوا در زير سرپوش اسپيرومتر محبوس بماند. وقتي شخص يك دم انجام مي دهد ، سرپوش اسپيرومتر پايين مي آيد و وقتي شخص بازدم انجام مي دهد، سرپوش بالا مي رود . حركات سرپوش با با استفاده از قلم ثباتي كه به وزني تعادل متصل شده بر روي كاغذ مدرجي كه بر حسب ميلي ليتر مدرج شده ثبت مي گردد (شكل 4-4)
اسلاید 8 :
حجمهاي ريوي
حجمهاي ريوي را چهار حجم مختلف تنفسي به شرح زير تشكيل مي دهند.
حجم جاري
حجم هوايي كه با حركت تنفسي (دم يا بازدم ) به داخل يا خارج ريه ها جريان مي يابد. حجم جاري ناميده مي شود و تقريباً 500 ميلي ليتر ( نيم ليتر ) است .
حجم ذخيره دمي
حجم هوايي كه ، به دنبال يك دم عادي ، با يك دم عميق دمي توان به ريه ها وارد كرد به حجم ذخيره دمي موسوم است و مقدار آن معمولاً برابر 3000 ميلي ليتر است.
حجم ذخيره بازدمي
ذخيره بازدمي مقدار هوايي است كه مي توان بعد از پايان يك دم عادي با يك بازدم عميق از ريه ها خارج كرد و مقدار آن به طور طبيعي در حدود 1100 ميلي ليتر است.
اسلاید 9 :
حجم باقيمانده
حجم باقيمانده ، حجم هوايي است كه متعاقب يك بازدم حداكثر در ريه ها باقي مي ماند. اين حجم در يك مرد جوان ، به طور متوسط حدود 1200 ميلي ليتر است . لازم به ذكر است كه حجم باقيمانده مستقيماً توسط اسپيرومتر قابل اندازه گيري نيست .
ظرفيتهاي ريوي
ريه داراي ظرفيتهاي متفاوت به شرح زير است :
ظرفيت دمي
اين ظرفيت مركب از دو حجم جاري و حجم ذخيره دمي است . اين ظرفيت نمودار حداكثر مقدار هوايي است كه شخص مي تواند از سطح استراحت بازدمي با يك دم عميق وارد ريه ها كند و آنها را تا حداكثر ممكن متسع سازد. مقدار آن در حدود 3500 ميلي ليتر است.
اسلاید 10 :
ظرفيت باقيمانده عملي
پس از يك بازدم عادي ، حداكثر كه در ريه ها باقي مي ماند و معادل مجموع حجم ذخيره بازدمي و حجم باقيمانده است ، ظرفيت عملي خوانده مي شود و مقدار آن 2300 ميلي ليتر است .
ظرفيت حياتي
به مقدار هوايي كه شخص مي تواند بعد از يك دم بسيار عميق با يك بازدم كاملاً عميق از ريه هاي خود خارج كند، ظرفيت حياتي مي گويند. اين ظرفيت از سه حجم جاري ، حجم ذخيره دمي و حجم ذخيره بازدمي تشكيل مي شود . مقدار اين ظريت معادل 4600 ميلي ليتر است .
ظرفيت كل ريه
به حداكثر هوايي گفته مي شود كه بعد از يك بازدم كاملاً عميق در ريه ها وجود دارد. ظرفيت كل ريه تشكيل شده از چهار حجم جاري ، حجم ذخيره بازدمي و حجم باقيمانده است و مقدار آن بين 5 تا 6 ليتر در افراد متفاوت است. بايد توجه داشت كه تمام حجمها و ظرفيتهاي ريه در زنان 20 تا 25 درصد كمتر از مردان است.
