بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
مجرم و مسئولیتهای جزایی در شرایط عادی: در شرایط عادی وقتی کسی مرتکب جرمی می شود اعم از اینکه به تنهایی عمل مجرمانه را انجام می دهد یا با همکاری دیگران هم خود دارای مسئولیت جزایی است و هم همکاری کنندگان با او مسئولند.
1- قسمت اول: با شرکت و همکاری در ارتکاب جرم
2- قسمت دوم : مسیر فعل مجرمانه
1- شرکت در جرم: شریک در جرم کسی است که با فرد یا افراد دیگری در انجام مادی یا ترک عمل شخصی که قانون آن را مستلزم مجازات می داند با قصد مجرمانه منجر با همکاران خود دخالت می کند.شرایطی که برای حصول شرکت در جرم باید مورد توجه قرار گیرد: الف) ماهیت جرم ارتکابی ب) علم و اطلاع از جرم ج) انجام عملیات اجرایی
2- معاونت در جرم: گاه مجرم بدون شرکت در عملیات اجرایی جرم با دیگران در ارتکاب جرم از طرق مختلف همکاری می کند.
قانون مجازات اسلامی: روشن است که قانون ایران معاونت را به عنوان جرم مستقل نپذیرفته واز تئوری مجرمیت عاریه ای استفاده کرده است.
اسلاید 2 :
عناصر جرم معاونت: 1- عنصر قانونی معاونت: عمل معاون کاملاً وابسته به جرمی است که مباشرانجام می دهد. 2- عنصر مادی معاونت: تحریک، ترغیب، تهدید، تطمیع، دسیسه و فریب و نیرنگ، تهیه وسایل ارتکاب جرم، تسهیل وقوع جرم3- عنصر روانی جرم معاونت: معاون باید عالماً و عامداً به مجرم اصلی یاری کرده باشد واین اعمال باید یا قبل یا در حین انجام آن باشد.
معاونت در جرایم غیر عمدی: دیوان رأی شماره 2764 مورخ 29/12/1316 اعلام داشته در جرایم غیر عمدی معاونت که همین قدر صدق میکند که با علم واطلاع به این که شخصی درکار مهارت ندارد یا آن کار برخلاف نظامات یا بی احتیاطی است وممکن است منجر به حادثه خطرناکی شود با آن شخص معاونت کند.
3- قسمت سوم: جرم تام
4- قسمت چهارم: اقدامات مجرمانه بی بهره
مسیر فعل مجرمانه :
1- قصدمجرمانه: به تنهایی جرم نیست. طی این مقدار از مسیر مجرمانه در قلمرو جرم در مفهوم قانونی آن نمی گنجد و مجازاتی برای قصد هرچند خطرناک وضد اجتماعی پیش بینی نمی کند.
اسلاید 3 :
2- عملیات مقدماتی: آن مقدار اعمالی که برای ارتکاب جرم در برخی از جرایم عمدی دیده میشود.
3- شروع به جرم: عبور از قصد مجرمانه وعملیات مقدماتی و ورود در مرحله اجرایی جرم را به نحوی که اعمال انجام شده متصل به جرم باشد شروع به آن جرم می گویند.
جرم تام : الف) تفکیک شروع اجرایی وعملیات مقدماتی: تفکیک آن بسیار دشوار است زیرا اگر اعمال مقدماتی را داخل در عنوان شروع اجرایی بگیریم قابل تفسیر خواهد بود.
1- ادراک عینی(بیرونی): شروع به جرم از نظر عملیات مادی مورد توجه قرار می گیرد.
2- ادراک ذهنی(روانی) یا درونی: شروع به اعمال مجرمانه را اصولاً واساساً توجه به حالت ذهنی بزهکار می داند.
3- ادراک عینی – ذهنی(مختلط): باید قصد غیرقابل برگشت مجرم را عینی کرده و نتیجه گرفت که اعمال انجام یا ضد تا چه حدمادی شده.
ب) قطع عمل به نحو غیر ارادی: اقدام به عمل مجرمانه که بوسیله شروع به جرم متظاهر می گردد و اگر با اراده فاعل قطع شود قابل مجازات نیست مگر به عنوان خاص دیگری.
اسلاید 4 :
مجازات شروع به جرم در قوانین جزایی گذشته: در قانون اصلاحی 1352 که مجازات ها به خبایات و جنحه و خلاف تقسیم میشود کیفر شروع به جرم در خبایات همیشگی در جنحه ها با تصریح قانون ودر خلاف اصولاً منتفی است.درقانون مجازات اسلامی: ماده 41قانون 1370«هرکس قصدارتکاب جرمی کندوشروع به اجرای آن نمایدلکن جرم منظورواقع نشود، چنانچه اقدامات انجام گرفته جرم باشدبه مجازات همان جرم محکوم میشود.
4- جرم تام : مجرمی است که مرتکب راه مجرمانه را تا انتها طی می کند وجرم به نحو کامل ومنطبق با قصد بزهکار پایان می پذیرد.
تقسیم بندی جرم تام : اگر مجرم از مراحل مختلف جرم عبور کند ویا از برخی ازآنها عبور کند وبه خواست خود برسد جرم تام است.
1- از لحاظ عنصر روانی: 1- عمدی 2- در حکم عمدی 3- شبه عمدی
2- از لحاظ عنصر مادی: 1- جرم فوری : در برهه ای از زمان شروع شده و به نتیجه رسیده، مثل جرایم سرقت، قتل 2- جرم مستمر: جرمی است که در زمان ادامه دارد به عبارت دیگر جرم با عناصرخود به طور دائم تجدید حیات می کند مانند اخفای مال مسروقه 3- جرم به عادت: جرمی است که مانند جرم ساده که با تشکیل عناصر جرم زاده میشود ولی مجازات آن شروط است به این که چندبار بکرات انجام شود.
اسلاید 5 :
3- به دلیل حصول یا عدم حصول نتیجه : 1- مقید 2- مطلق
چنانچه تحقق جرم مقید به ایجاد نتیجه باشد جرم را مقید مانند عمل کشتن در قتل واگر صرف انجام عمل مجرمانه بدون ایجاد نتیجه باشد آن را مطلق گویند. مانند اخذ رشوه از طرف مستخدمان و مأموران دولتی و وادار کردن مواد مخدر به داخل کشور
4- به لحاظ بساطت و پیچیدگی:
1- ساده: جرمی است که با یک عمل یا ترک عمل ساده انجام میشود. مانند سرقت یا ترک انفاق
2- مرکب: جرمی است که نیاز به اجرای اعمال مادی گوناگون وگاه پیچیده ای دارند تا تحقق پیدا کند مانند کلاهبرداری
5- به لحاظ ماهیت : جرایم عمومی و سیاسی: هدف جرم سیاسی دولت و تشکیلات آن است که با انگیزه خاص اصلاحات اجتماعی محض انجام میشود وچنانچه این هدف موجب تجاوز صریح به حقوق ملت شود از شمول جرم سیاسی خارج است.
6- به لحاظ شخصیت خاص مرتکب: جرایم عمومی و نظامی: جرایمی که نظامیان انجام می دهند به علت شدت عمل نظامی است دیگران عمومی می باشد.
اسلاید 6 :
-اقدامات مجرمانه بی بهره:
1-جرم عقیم:وقتی است که مجرم به واسطه عدم مهارت یا بی فکری خود یا یک علت اتفاقی غیر قابل پیش بینی نتیجه ای از عمل خویش نمی گیرد،مثال:فردی که با وجود تهیه مقدمات و تیر اندازی نمی تواند مبنی علیه خود را به لحاظ اشتباه در دید و عدم مهارت در تیر اندازی بکشد عملی انجام داده است که به آن جرم عقیم گویند.
2-جرم محال:مرتکب تا پایان مسیر مجرمانه پیش می رود اما گاه به این علت که نمی داند که موضوع جرم وجود ندارد یا وسایل ارتکاب جرم برای ارتکاب جرم بی اثر است انجام ویژه محال است.مثال:شخصی مبادرت به انجام اعمال ساقط کننده جنین روی زنی که آبستن نیست می کند.
نظریه های مختلف در مورد مجازات جرم محال
1-نظریه عدم مجازات:طرفداران آن تمایل به عینی کردن مساله هستند و به نظر آنان جرم باید اغتشاش اجتماعی ایجاد می کند.
اسلاید 7 :
2-نظریه مجازات:با جنبش مکتب تحقیق ایجاد شد.اصل ضد اجتماع بودن مجرم و حالت خطرناک اوست.
3-نظریه بینابین:بین جرم محال مطلق و محال نسبی تفکیک قائل شده اند:1-جرم محال مطلق:موضوع جرم به طور کلی وجود ندارد و یا وسیله به کار برده شده مطلقا فاقد اثر است.
2-جرم محال نسبی:موضوع فرق نمی کند.
3-محال موضوعی و حکمی:محال حکمی و عنصرقانونگذار وجود ندارد.
در محال موضوعی:نتیجه ای که باید حاصل می شد به تحقیق نیافته است.
جرم محال در قوانین جزائی ایران:در صورتی که اعمال انجام یافته ارتباط مستقیم با ارتکاب جرم داشته باشد ولی به مهارت مادی که مرتکب از آن بی اطلاع بوده وقوع جرم غیر ممکن شده عمل در حکم شروع به جرم محسوب می گردد.مسئولیت مدنی مرتکین جرایم عقیم و محال:طبق قوانین ما از باب جبران خسارت و از باب تبسیب علیه متهم طرح دعوی و مطالبه خسارت کرد.
اسلاید 8 :
بزهکار وقتی می تواند مورد مجازات قرار گیرد که منطبق با موارد قانون جرمی انجام دهد.اما قانون گذار علی رقم ارتکاب جرم گاه به دلایلی انجام وقوع فعل یا ترک فعل را مجازات نمی کند و به عبارت دیگر عنصر قانونی جرم را از اختیار موجود آن جدا می سازد.
1-مجرم در برخورد با علل توجیه کننده جرم
2-مجرم در برخورد با علل رافع مسئولیت
3-مسئولیت جزایی ناشی از علل دیگری
4-مسئولیت جزایی اشخاص حقوقی
مجرم در برخورد با علل توجیه کننده جرم:
گاه عللی بیشتر عینی موجب آن می شود تا عمل و ترک عملی که قانون آن را در قالب جرم عنوان کرده است توسط خود قانون موجه تشخیص داده شود.
اسلاید 9 :
1-امر قانون و دستور آمر قانونی
2-دفاع شروع
3-حالت ضرورت یا اضطرار
4-رضایت مبنی علیه
1-امر قانون ودستور آمر قانونی بیگاه ممکن است فعل یا ترک فعل مجرمانه بنابر امر قانون یا دستور مقام قانونی واقع گرددوموجه تلقی گردد و مجازات نداشته باشد.
نظریات مختلف درموردارتبط بین آمر و مامور:
1-نظریه اطلاعات کامل:مامور مکلف است دستور مافوق خود را بی چون وچرا اجرا کند تا بتوان به نظم اداری دست یافت.
2-نظریه بررسی اوامر:مامور حق دارد و مکلف است به بررسی قانونی بودن اوامری که از طرف آمر به او ابلاغ می شود بپردازد.
اسلاید 10 :
3-نظریه تفکیک:باید بین قانونی بودن آشکار و غیر آشکار تامل شد.
بررسی ماده56 قانون مجازات اسلامی:
الف)در صورتی که ارتکاب عمل به امر آمر قانونی باشد و خلاف شرع نباشد.ب)در صورتی که ارتکاب عمل به برای اجرای قانون باشد و خلاف شرع نباشد.
مسئولیت مدنی اجرا کننده امر آمر قانونی به انتها مسئولیت جزایی را از بین می برد بلکه رافع مسئولیت مدنی نیز است.زیرا تقصیری از ناحیه مامور حادث نشده است.
1-به دستور قانون و دستور آمر قانونی
2-دفاع مشروع:بشر تا حد امکان در مقابل عملی که ناعادلانه و غیر مشروع شناخته شده نباید تسلیم شود و حق طبیعی او است زیرا:
اولا:به تبعیت از غریضه هنگام خطر به مقابله به مثل می پردازد.ثانیا:نوعی حق برای خود و تکلیف برای دیگران می داند.ثالثا:روابط انسانی و بالاحض اجتماعی ایجاب می کند که افراد بدانند که دیگران در مقابل تهاجم آنها ایستادگی می کنند و قانون از آنها دفاع می کند.
