بخشی از مقاله
آشنايي با شغل طراحي وب يا اينترنت
چكيده
وب مانند بقيه خدمات اينترنت مبتني بر خدماتي است كه از طريق آن مي‌توان به گستره وسيعي از منابع اينترنت دسترسي پيدا كرد. برخلاف پيچيدگي اينترنت، ماهيت خود وب نسبتاً ساده است. از طرف ديگر وب جهاني بزرگترين و متنوع‌ترين مجموعه اطلاعاتي است كه تا به حال گردآوري شده است و تلاشي است براي مرتبط ساختن انباي بشر با روش قدرتمند. اين شبكه با امكانات گسترده خود يكي از پيشرفته‌ترين ابزار و خدمات اطلاع‌رساني كتابخانه‌ها و مراكز اطلاع‌رساني است. هدف اصلي از ايجاد آن اشتراك مسائل تحقيقاتي و همكاري ميان فيزيكدانان در نقاط مختلف و همچنين محور قرار دادن خواننده به جاي نويسنده و گذار از متن به فرامتن (Hypertext) است. رشد و گسترش كاربرد وب نسبت به ديگر ابزارها و خدمات اينترنت به دليل دو خاصيت عمده آن يعني قابل استفاده بودن در محيط چندرسانه‌اي و قابليت فرامتني است. اين مقاله بر آن است كه ضمن تعريف و ارائه تاريخچه شبكه جهاني وب به مباحث مختلفي از قبيل خدمات وب، جذابيت وب، زبان وب جهاني، مرورگر وب، عواملي كه باعث شهرت اين شبكه شده است بپردازد و در پايان نيز نحوه كار وب را ارائه مي‌دهد.
مقدمه
وب جهاني يا جهان تارگستر1 هم اكنون پس از پست الكترونيكي پرطرفدارترين سرويس شبكه اينترنت است كه به دليل دو خاصيت عمدهء آن يعني قابليت فرامتني2 و همچنين چندرسانه‌اي3 بودن محيط وب استفاده از آن به سرعت رو به رشد است. وب مانند بقيه خدمات اينترنت مبتني بر نظام خدمت گيرنده و خدمت دهنده عظيمي است كه از طريق آن مي‌توان به گستره وسيعي از منابع اينترنت دسترسي پيدا كرد.
وب كه با اتصال به اينترنت براي هر كاربري قابل دسترسي است حاوي مقادير تقريباً نامحدودي متن، صدا، ويدئو و داده‌هاي ديگري است كه در ميليونها كامپيوتر (يا خدمت‌رسان4) در كل دنيا قرار دارد. فراپيوندها5 كه در صفحات وب به صورت متن زير خطدار با تصوير ديده مي‌شوند مثل يك چسب صفحات وب را به هم مي‌چسبانند. اين فراپيوندها به شما امكان مي‌دهند كه به فوريت به سند و موضوع وب مرتبط دسترسي پيدا كنيد.
اين سند در پنجره‌اي از برنامه مرورگر (خدمات گيرنده6) ظاهر مي‌شود. پيش از اختراع وب، كاربران كامپيوتر مجبور بودند كه نشاني فايل واقع در يك خدمات دهنده مشخص را تايپ كنند يا از فهرستهاي طولاني منوها براي يافتن اطلاعات بهره بگيرند. زماني كه به اينترنت متصل مي‌شويد و از برنامه مرورگر وب استفاده مي‌كنيد، مي‌توانيد اطلاعاتي را كه به آن دستيابي داريد بدون توجه به اينكه در راينه محلي ذخيره شده يا در سوي ديگر جهان باشد بخوانيد يا مشاهده كنيد يا بشنويد. داستاني كه در رايانه‌اي در سنگاپور ذخيره شده است ممكن است با اطلاعات بورس نيويورك، تصويري كه در فرانكفورت ذخيره شده است و فايل صوتي كه در توكيو ذخيره شده است ارتباط برقرار كند.
مجموعهء خدمتگرهاي وب، اينترنت و مرورگر وب اين اطلاعات را گردآوري و به صورت يك مجموعه متحد ارائه مي‌كند. در واقع وب يك برنامهء خدمت گيرنده و خدمت دهنده است كه از بسياري جهات شبيه گوفر عمل مي‌كند. وب مانند گوفر امكان دستيابي به اطلاعات را بدون دانستن محل نگهداري آنها در اينترنت فراهم مي‌سازد و تنها برنامه‌اي در اينترنت است كه به صورت فرامتن عمل مي‌كند. برخي از منابع فرامتني كه در اينترنت وجود دارند فقط فايل‌هاي متني ساده هستند. همچنين در وب ممكن است با فرامتن‌هايي مواجه شويد كه شاهكارهاي گرافيكي باشند و اينها هستند كه باعث شهرت وب به عنوان يك رابط گرافيكي بسيار مطلوب شده‌اند. اگر رايانه شما به قابليت‌هاي تصويري و صوتي مجهز باشد، مي‌توانيد تمام تصاوير و اصوات مرتبط به منابع وب را دريافت كنيد و مورد استفاده قرار دهيد. چنانچه اين قابليت‌ها در نظام تعبيه نشده باشد، وب منابعش را فقط به شكل ساده ارائه مي‌دهد. ساخت فرامتن به عمليات بسيار زيادي نياز دارد. هر كلمه متن ممكن است با منابع اطلاعاتي ديگر ارتباط و پيوند داشته باشد. اين كار با استفاده از يك ويرايشگر فوق متن صورت مي‌گيرد و متن را به زباني ترجمه مي‌كند كه برقراري ارتباط با اسناد ديگر ميسر باشد. عملاً وب اولين كوشش براي متصل ساختن بشر از طريق اينترنت نيست. وب چهارمين كوشش از چنين كوشش‌هاست. سه مورد ديگر فهرستهاي پستي، يوزنت، و گوفر هستند.
تاريخچه شبكه جهاني وب
در اوايل دهه 1980 در موسسه سرن (مركز تحقيقات هسته‌اي اروپا)، دانشمندي به نام تيم برنرزلي گسترش اتصال دروني رايانه‌هاي دنيا را مطرح كرد و پيش‌بيني كرد كه در آينده بتوان به تمام اطلاعات و فايل‌هاي مرتب مربوط به فيزيك دسترسي يافت. در 1988 اولين برنامهء كاربردي فرامتن منتشر شد و در مارس 1989 برنرزلي به همراه روبرت كايليائو براي شروع كار پروژه‌اي را ايجاد كرد كه از طريق شبكهء رايانه‌اي دستيابي به فرامتن را فراهم مي‌كرد. پروژه‌اي به نام «تار عنكبوتي وب» كه شامل شبكه‌اي از پيوندها بود. در واقع هدف اصلي آن، اشتراك مسائل تحقياتي و همكاري ميان فيزيكدانان در نقاط مختلف بود. شبكهء وب در ماه مه 1991 پس از تحقيقات گسترده با نام وب در سرن منتشر شد و در سال 1993 به عموم معرفي گرديد
شبكهء جهاني وب يكي از جديدترين خدمات اطلاع‌رساني در اينترنت است كه نسبت به ديگر ابزارها و خدمات اينترنت به سرعت در حال رشد و گسترش است و بسياري از صاحبنظران عقيده دارند كه ظهور شبكهء جهاني وب با قابليت ارائه تصاوير گرافيكي رنگي، فيلم، صوت و متن همراه با پيوندهاي فرامتني مهمترين دليل رشد روزافزون استفاده از اينترنت است، به طوري كه مشتاقان به كارگيري وب به سرعت در حال افزايش‌اند. طبق گزارش‌هاي آماري در ژوئن سال 1993 تنها 130 سايت وب بر روي اينترنت قابل دسترسي بود در حالي كه اين ميزان تا ماه ژوئن سال 1995 به بيش از 23 هزار سايت وب رسيد. همچنين طبق برآورد شركت ديناكوئست تا پايان سال 1997 بيش از 80 ميليون رايانه به اينترنت متصل شد كه رشدي معادل 71 درصد را نسبت به سال 1996 نشان مي‌دهد. CERN در سال 1993 وب را براي استفاده به طور رايگان آزاد اعلام كرد. وب جذب كاربران در خارج از دنياي آموزشي را نيز آغاز كرده است. سازمان سرن، وب را در اختيار علاقه‌مندان به آن قرار داده است.
وب، نه اينترنت
امروزه كاربران كامپيوتر سراسر جهان به استفاده از وب و اطلاعات گرافيكي آن گرايش دارند. از اين روي، اكثر رسانه‌ها، اكثر كاربران كامپيوتر، و حتي بسياري از مشاغل وصل-خط از اصطلاح «وب جهان پهنا» و «اينترنت» به يك معني استفاده مي‌كنند. اما وب فقط بخشي از اينترنت بزرگ است. چون اينترنت شامل FTP, Telnet و حوزه‌هاي ديگر، و همچنين كابلها، كامپيوترها، و سيمهاي خود شبكه نيز مي‌شود. وب در بالاي اينترنت قرار دارد و در واقع رابط اينترنت است. يك قرارداد مخصوص اينترنت قرارداد يا پروتوكل HTTP، است و اين پروتوكل است كه استفاده از وب را در اينترنت ممكن مي‌ند. مهمترين هدف اينترنت آن است كه كاربران بتوانند از اطلاعات ذخيره شده در كامپيوتر كاربر ديگر بهره بگيرند. وب يك روش جذاب براي بهره‌گيري از اطلاعات ذخيره شده در كامپيوترهاي خدمات دهنده (Server) پراكنده شده در اينترنت است.
خدمات دهنده‌هاي Telnet, FTP و ساير خدمات دهنده‌ها هستند. در واقع، بعضي از شركتها از يك كامپيوتر براي چند پروتوكل مبادله داده‌هاي مختلف بهره مي‌گيرند. تنها اختلاف بين خدمات‌دهندهء FTP و خدمات‌دهندهء وب در نرم‌افزار سازگار با HTTP است كه مي‌تواند اطلاعات را با برنامهء مرورگر مبادله كند. بسياري از خدمات‌دهنده‌هاي وب رده پايين از انواع پي‌سي‌هاي مبتني بر پردازنده‌هاي اينتل هستند، در حالي كه خدمات‌دهنده‌هاي رده متوسط اغلب كامپيوترهاي قدرتمند هستند. خدمات دهنده‌هاي وب رده بالا معمولاً كامپيوترهاي يونيكس هستند و مي‌توانند مقدار انبوهي از ترافيك مرتبط با وب را اداره كنند. خدمات‌دهنده‌هاي وب و مرورگرهاي وب را استفاده از HTTP با يكديگر ارتباط برقرار مي‌كنند تا بتوانند داده‌هاي وب را كه خود به زبان HTML نوشته شده‌اند مبادله كنند. برنامه مرورگر مي‌تواند قطعات نوشته شده به اين زبان را تفسير كند و بعد صفحه مرتبط با آن را به نمايش درآورد. رمز وب، در فراپيوندهاي موجود در دل كدهاي HTML است. بنيان وب بر فلسفه فراپيوندها استوار است. هر كلمه يا تصويري در هر صفحهء وب مي‌تواند يك رابط به يك سند ديگر باشد. دسترسي به اطلاعات در FTP يا Telnetيا هر دو پروتوكل مبادلهء اطلاعات ديگر اينترنت به اين سادگي نيست.
جذابيت وب
وب يك برنامهء در حال تغيير و تكامل است و از نقش اوليهء خود در ارتباطات دانشگاهي پا فراتر نهاده و براي نشر انواع اطلاعات به شكل جالب توجه براي مخاطبان اينترنت، در نظر گرفته شده است. براي كاربران جديد اينترنت، وب يك رابط چندمنظوره برنامه‌هاي كاربردي شبكه است كه مرز ميان آنها را پنهان ساخته است. رشد و گسترش كاربرد وب به دليل قابل استفاده بودن در محيط چند رسانه‌اي همچنان ادامه دارد.
زبان جهاني وب
HTML زبان جهاني وب است و نيز زباني است براي تنظيم صفحاتي كه مي‌توانند انواع اطلاعات متنوع وب را نمايش دهند و همچنين براي ايجاد اسناد و رابطه ميان آنها مورد استفاده قرار مي‌گيرد. تصاوير رنگي كه بر روي وب ديده مي‌شود فرمهايي كه پر مي‌كنيد و نوارهايي كه در حال عبور بر روي صفحه‌اي ديده مي‌شود محصولاتي از زبان وب جهاني يا HTML است. شركتهاي نرم‌افزاري مختلف برنامه‌هاي خواندن و نوشتن HTML خاص خود را دارند و به فروش مي‌رسانند، اما هيچ يك مالكيت HTML را ندارند. HTML استاندارد بين‌المللي است كه توسط فرآيند سياسي پيچيده‌اي نگهداري و روزآمد مي‌شود و تا به حال به شكل بسيار خوبي عمل كرده است.
مرورگر وب
مرورگر وب برنامه‌اي است براي تبادل اطلاعات با خدمت‌دهنده‌هاي وب موجود در اينترنت. با برنامه مذكور مي‌توان اسناد مورد نظر را نمايش داد. هر مرورگر بايد حداقل قادر به درك HTML و نمايش متن باشد. اما توقع كاربران اينترنت در طي سالهاي اخير افزايش يافته است. يك مرورگر وب بسيار ايده‌آل، تجربه چند رسانه‌اي كاملي را با تصاوير، صدا، ويديو، و حتي تصاوير سه بعدي در اختيار مي‌گذارد. عموماً Netscape Navigator و Internet Explorer شركت ميكروسافت مشهورترين مرورگرها هستند. هر دوي آنها مرورگرهايي با بالاترين سطح هستند و رقابت تنگاتنگي در بين آنها وجود دارد. هر دوي آنها به طور مرتب روزآمد مي‌شوند. بنابراين بهتر است هميشه نيم نگاهي به سايت وب Netscape و ميكروسافت داشته باشيد تا ببينيد كه نگارش‌هاي جديد موجودند يا خير. هر دوي آنها به طور رايگان از طريق اينترنت قابل دسترسي‌اند. اولين مرورگر وب موزائيك ناميده مي‌شد و هم اكنون نيز ويرايش‌هاي جديدي از آن در دسترس است. در ژانويه 1992 از طريق FTP در اختيار عموم قرار گرفت.
دروازه‌هاي وب به خدمات اينترنت
در سند مقدمه CERN يك ارتباط فوق متني وجود دارد كه شما را به منابع دسته‌بندي شده از روي نوع برنامه كاربردي (يعني www,WAIS, FTP, gopher) هدايت مي‌كند. با پرش به اين سياهه، برنامهء مرورگر سندي را به ميان مي‌آورد كه دروازه‌اي به سوي برنامه‌هاي ديگر اينترنت است. از اين صفحهء وب مي‌توانيد به برنامه‌ها يا منابع اطلاعاتي متعددي برويد برخي از اين خدمات (Telnet, gopher, FTP, archie) هستند. علاوه بر اين، نگارش فوق متني سياههء خدمات اينترنت را نيز خواهيد يافت كه ارتباط شما را به منابع متعددي هدايت مي‌كند.
خدمات وب
«خدمات وب» از نظر افراد مختلف معاني متفاوتي دارد. از نظر بعضي، اين فناوري مهمترين دستاورد از زمان اختراع وب است و به عقيده برخي ديگر، تنها يك پيشرفت كوچك در يكپارچه‌سازي برنامه‌هاي شركتي است. به هر حال آنچه مسلم است تاكنون هيچ يك از فناوري‌ها قبل از رواج كاربردشان، مانند خدمات وب جار و جنجال به راه نينداخته‌اند. ظاهراً اين خدمات هم اكنون با عبور از مراحل تبليغات گسترده و نيز رهايي از ابهام، به سومين مرحله از چرخه چهار مرحله‌اي زندگي خود رسيده و به واقعيت نزديكتر شده‌اند.
خدمات وب، دير يا زود براي حل مشكلات شركتهاي بزرگ، شركتهاي كوچك و كاربران نهايي، بهترين راه‌حل‌ها را ارائه خواهند داد، اگرچه هزينه اين خدمات به احتمال زياد بسيار زياد خواهد بود. چه بسا اين فناوري باعث دگرگوني ماهيت پردازش هم شود. در هر حال، بررسي دقيقتر اين پديده به شناخت و درك بهتر از اين فناوري كمك مي‌كند.
مفهوم خدمات وب
برخلاف بسياري از فناوريهاي پيشرفته پردازش، مانند كامپيوتر شخصي يا اينترنت، ماهيت فناوري خدمات وب شفاف و روشن نيست، به همين دليل، تعاريف گوناگوني از آن ارائه شده كه تقريباً هيچ يك از آنها با ديگري يكسان نيست. خدمات وب، هم به داده‌ها و هم به برنامه‌ها مي‌پردازد، اما نه به طور همزمان. بنابراين خدمات وب ممكن است به انتقال داده‌ها بين سيستم‌هاي كامپيوتري ناسازگار سهولت بخشد، يا ماجولهاي برنامه‌نويسي نوشته شده به زبانهاي مختلف و قابل اجرا و نصب در سيستم‌هاي ناسازگار را ارائه كنند و يا حتي با هم تركيب شده و برنامه‌هاي كاربردي بزرگتري را به وجود آورند. طبق اصطلاح رايج در اين صنعت، فناوري خدمات وب، يك پلت فرم مبتني بر استانداردها براي يكپارچه‌سازي اينترنت است. براي دستيابي به درك مشتركي از خدمات وب، فرض كنيد كه مالك يك شركت متوسط توليدي هستيد كه با حدود 200 عرضه كننده همكاري داريد. بيشتر اين عرضه‌كنندگان ترجيح مي‌دهند براي امور مربوط به انبارداري، فروش و ساير اطلاعات، با شركت شما، از طريق اينترنت در ارتباط باشند. از طرفي هر يك از شركتهاي عرضه كننده سخت‌افزار، نرم‌افزار وسايل ارتباطي خاص خود را دارند و شركت شما به منظور اشتراك اطلاعات با اين عرضه‌كنندگان بايد با سيستم‌هاي كامپيوتري هر يك از آنها آشنا شود. همچنين عرضه‌كنندگان بايد دربارهء سيستم شما اطلاعات كافي داشته باشند. زيرا بدون اين دانش متقابل، نه شركت شمار توانايي طراحي و ايجاد ارتباط بين سيستم‌ها و اجراي طرح و حفظ و نگهداري آن را خواهد داشت و نه ديگر عرضه‌كنندگان. برخي از خدمات وب كه ممكن است نقش مهمي را ايفا كنند، عبارتند از:
- انتقال داده بين سيستم‌هاي سازگار
- توزيع و به روزرساني برنامه‌هاي كاربردي
- فروش بخشهايي از برنامه‌هاي كاربردي
- ميزباني برنامه‌هاي كاربردي
- ارائه خدمات اشتراك داده‌ها
- يكپارچه‌سازي برنامه‌هاي كاربردي موجود
- ايجاد قابليت پردازش موازي (در بالاترين سطح ممكن)
فرآيند توليد و استفاده از خدمات وب
يكي از عناصر مهم ديگر در خدمات يا سرويس‌هاي وب، فرايند توليد و استفاده از آن است. ارائه‌كنندگان خدمات وب درباره محتواي اين خدمات، يعني داده‌ها و برنامه‌نويسي و يا هر دو تصميم مي‌گيرند. خدمات وب ممكن است شامل داده‌ها يا برنامه مربوط به پيش‌بيني وضعيت هواي يك شهر باشد. به ويژه، اگر براي ارائه اين سرويس وب برنامه‌نويسي هم انجام شده باشد، آنگاه ارائه‌كننده خدمات درباره عملكرد يا وظايف خدمات تصميم مي‌گيرد. به علاوه اين خدمات ممكن است حاوي يك فرآيند محاسبه يا انجام مبادلات باشد. تأمين‌كنندگان خدمات همچنين مي‌توانند درباره شرايط دسترسي مصرف‌كنندگان به اين خدمات و حق اشتراك و تأييد هويت آنها نيز تصميم بگيرند. به طور كلي، تأمين‌كنندگان خدمات وب يك بسته نرم‌افزاري توليد مي‌كنند كه حاوي خدمات مفيدي است. مصرف‌كنندگان مي‌توانند با مراجعه به يك فهرست، حاوي تعداد بسيار زيادي از خدمات، موضوع مورد نياز خود را جستجو كنند. محتواي خدمات وب ممكن است بسيار كوچك (در حد يك بيت) يا بسيار بزرگ (در حد يك برنامه كامل) باشد. اما به دليل اهميت عملكرد آن با حجم بيشتر خدمات وب متوسط است و دريافت آن از شبكه مستلزم صرف زمان زيادي نيست. بنابراين محتوا و كاربردهاي خدمات وب، محلي كه در دسترس قرار مي‌گيرند و نحوه استفاده كاربران از آنها بسيار متنوع است. به عبارت ديگر توان بالقوه زيادي در اين بازار وجود دارد.
