بخشی از مقاله

آمار جمعیت


سيماي جمعيت ايران‌ به روايت آمار
- جمعیت ایران درسال 1355 34 ملیون نفر
- جمعیت ایران درسال 1365 49.5 ملیون نفر
- جمعیت ایران درسال 1370 56 ملیون نفر
- جمعیت ایران درسال 1375 60.6 ملیون نفر
- جمعیت تهران درسال 1375 10 ملیون نفر بالاترین جمعیت شهری
- جمعیت سمنان درسال 1375 500 هزارنفر پائین ترین جمعیت شهری
- تابعیت ها درسال 1375 ایرانی 59ملیون، افغانی 8500 نفر ، عراقی 179061 نفر، پاکستانی 8836 نفر، و در ردیف های بعدی تابعیت های ترکیه،جمهوری آذربایجان، جمهوری ارمنستان،ترکمنستان میباشند.


بر اساس گزارش مركز آمار ايران در سال 1355 جمعيت كشور بيش از 33 ميليون و 708 هزار و 744 نفر بوده است و سالانه رشدي معادل 7‌/‌2 درصد داشته است. در سال 1365 جمعيت كشور با رشد سالانه‌اي معادل 9‌/‌3


درصد، به 49 ميليون و 445 هزار و 10 نفر رسيده است. اين در حالي است كه اين ميزان در آمارگيري سال 70 ‌با وجود كاهش 5‌/‌2در صد ي رشد سالانه جمعيت، به 55 ميليون و 837 هزار و 163 نفر و در سال 75، جمعيت كشور با رشد 5‌/‌1 درصدي به 60 ميليون و 55هزار 488 نفر افزايش يافته است.


آمار حاكي از آن است كه در سال 55 تعداد جمعيت مردان 17ميليون و 356 هزارو 347 نفر و تعداد جمعيت زنان نيز 16 ميليون و 352 هزار و 397 نفر بوده است. در سال65 تعداد جمعيت مردان به 25 ميليون و 280 هزار و 961 نفر و تعداد جمعيت زنان 24 ميليون و 164 هزار و 49 نفر رسيده است.


پنج سال بعد، يعني در سال 1370 جمعيت مردان ، 28 ميليون و 768 هزار و 450 نفر، در مقابل 27 ميليون و 68 هزارو 713 نفر زن تخمين زده شده است.
نتايج آمارگيري جاري جمعيت نشان مي دهد كه تعداد جمعيت مردان در سال 1375 بيش از 30 ميليون و 515 هزار و 159 نفر بوده است، در حالي‌كه در همان سال تعداد زنان كشور 29 ميليون و 540 هزار و 329 نفر بوده است.
براساس نتايج سرشماري عمومي نفوس ومسكن سال 1375، گروه سني 10تا14 ساله با 9 ميليون و 80 هزار و 676 نفر، بيشترين جمعيت را به خود اختصاص داده است. گروهاي سني 5 تا 9 ساله، 15 تا 19 ساله و 0تا4 ساله نيز در مرتبه‌هاي بعدي قرار داشته‌اند.


نتايج آمارگيري سال 1375 حاكي است كه سن بيش از يك ميليون و 20 هزار و 936 نفر از جمعيت، زير يك‌سال بوده است كه 524 هزار و 927 نفر از آنان مرد و 496 هزار و 9 نفر نيز زن بوده اند. در سال 75 جمعيت نوباوه (5 تا 1ساله ) بيش از 6 ميليون و 732 هزارو 787 نفر بوده كه 3 ميليون و 453 هزارو 31 نفر از آنان مرد و 3 ميليون و 279 هزارو 756 نفر زن بوده‌اند.


همچنين در سال 75، 8 ميليون و 769 هزار و 737 كودك 6 تا 10 ساله در كشور زندگي مي كرده‌اند كه از اين تعداد 4 ميليون و304 هزار و 997 نفر دختر و 4 ميليون و464 هزار و 740 نفر نيز پسر بوده‌اند. آمارها حاكي است جمعيت 14 تا 11 ساله كشور در سال 1375 بيش از 7 ميليون و 202هزار و 85 نفر بوده كه تعداد 3 ميليون و 668 هزار و 48 نفر از آنان مرد و تعداد 3 ميليون و 534 هزار و 37 نفر از آنان زن بوده‌اند. در سال 1375، 12ميليون و 337 هزار و 529 نفر در سن جواني، يعني در گروه سني 15 تا 24 ساله قرار داشته‌اند. در همان سال تعداد 6 ميليون و 191 هزار و 201 نفر از زنان و تعداد 6 ميليون و 141 هزار و 328 نفر از مردان كشور، در گروه سني جوانان قرار داشته‌اند.


بر اساس اعلام مركز آمار ايران در سال 75، 21 ميليون و 364 هزار و 877 نفر نيز جزء جمعيت ميان‌سال (64 تا 25 ساله) كشور بوده‌اند. همچنين 10ميليون و 364 هزار و877 نفر از زنان كشور نيز در همان زمان ميان‌سال بوده‌اند. اين گزارش همچنين حاكي از آن است كه 10ميليون و 856 هزارو 757 نفر از مردان در سنين ميانسالي قرارداشته‌اند.


در سال 1375، بيش از 1 ميليون و 382 هزار و 448 نفر از جمعيت كشور را مردان 65 سال و بالاتر و 1ميليون و212 هزار و 733 نفر را نيز زن 65 سال و بالاتر تشكيل مي دادند. بنابراين تعداد جمعيت 65 ساله و بالاتر در سال 1375، 2 ميليون و 595 هزار و 181 نفر بوده است. اين در حالي است كه در سرشماري سال ‌ 1375 سن 32 هزار و 365 نفر از جمعيت نامشخص اعلام شده است.


اداره كل آمار عمومي وزارت كشور در سال 1355، تعداد كل خانوارهاي كشور را 6 ميليون و711 هزارو 628 خانوار اعلام كرد. بر اساس نتايج سرشماري سال 1365 اين تعداد به 9 ميليون و 673 هزار و 931 خانوار افزايش پيدا كرده است. در سال 1370 نيز اين رقم به 10ميليون و 787 هزار و 227 خانوار و در سال 75 نيز به 12 ميليون 398 هزار و 235 خانوار افزايش يافته است.
در سال 1365 بيش از 5 ميليون و 528 هزار و 542 خانوار ساكن شهرها و 4 ميليون و 99هزار و 857 خانوار نيز ساكن روستاها بوده اند. بر اساس آمارهاي منتشر شده در سال 1370 تعداد خانوارهاي روستايي به 4 ميليون و 203 هزار و 722 خانوار و تعداد خانوارهاي شهري به 6 ميليون و 523 هزار و 824 رسيد. در سال 1375 تعداد خانوارهاي شهرنشين به 7 ميليون و948 هزار و 925 خانوار رسيد و تعداد خانوارهاي روستايي در سال مذكور به 4ميليون و410 هزار و 370 خانوار افرايش پيدا كرد.


نتايج سرشماري در سال 1375 حاكي است تعداد 1ميليون و 37 هزار و 321 خانوار داراي سرپرست زن و تعداد 11ميليون و350 هزارو 622 خانوار داراي سرپرست مرد بوده‌اند .در آن سال 547 هزارو 420 خانوار تك نفره و 1ميليون و 402 هزار 948 خانوار، دو نفره وجود داشته است. در همان سال تعداد خانوارهاي سه نفره نيز 1 ميليون و 976 هزار و 864 خانوار بوده است.
بر اساس آمارهاي منتشر شده، در سال 1375، تعداد 2 ميليون و 278 هزار و 978 خانوار چهار نفره در كشور وجود داشته است. آمارها همچنين نشان مي‌دهند 1 ميليون و 974 هزار و822 خانوار داراي پنج نفر عضو و تعداد 1ميليون و 571 هزار و 392 خانوار داراي 6 نفر عضو بوده اند. در همان سال تعداد خانوارهاي 7 نفره، 2 ميليون و 635 هزار و 519 خانوار بوده است.


همچنين در سال 75 از كل جمعيت كشور بيش از 23 ميليون و 26 هزار و293 نفر در روستاها زندگي مي كرده‌اند كه از اين تعداد 11 ‌‌ميليون و 604 هزار و972 نفر مرد 11ميليون و 421 هزار و 321 نفر نيز زن بوده‌اند. جمعيت ساكن در شهرها در همين سال 36 ميليون و 817 هزار و 789 نفر گزارش شده است. از ميان ساكنين شهرها ‌نيز 18 ميليون و 805 هزار و 23 نفر مرد و 18ميليون و 12 هزار و 766 نفرهم زن بوده‌اند.


سرشماري سال 1375 نشان مي دهد كه تهران با جمعيتي معادل 10ميليون و 344هزار و 965 نفر پر جمعيت‌ترين استان كشور و سمنان با جمعيتي معادل 501 هزار و 447 نفر كم جمعيت‌ترين استان كشور بوده است استان‌هاي اصفهان، فارس، خوزستان، آذربايجان شرقي بعد از تهران پرجمعيت‌ترين استان‌هاي كشور بوده اند. همچنين بر اساس اين آمار تعداد جمعيت زنان در استان‌هاي مازندران و گلستان و گيلان‌ اندكي بيش از مردان بوده است. بررسي دين جمعيت كشور در سال 75 نشان داد كه در آن سال 59 ميليون و 788 هزار و 791 نفر مسلمان، 78 هزار و 745 نفر مسيحي و 27 هزار و 920 نفر زرتشتي و 12هزار و 737 نفر نيز داراي دين كليمي بوده‌اند. در همان سال 57 هزار و 579 نفر از جمعيت كشور نيز داراي ساير اديان بوده‌اند و دين 89 هزار و 716 نفر از جمعيت اظهار نشده است.


بر اساس نتايج طرح آمارگيري در سال 75 طي ده سال، بيش از 8 ميليون و 718 هزار و 770 نفر مهاجر وارد كشور شده است كه بيشتر آنان در گروه سني 20 تا 24 قرار داشته‌اند.


بر اساس سرشماري سال 1375 تابعيت 58 ميليون و 954 هزار و 228 نفر از جمعيت كشور ايراني و 804 هزار و 404 نفر افغاني بوده است. در همان سال 179 هزار و 61 نفر از جمعيت كشور داراي تابعيت عراقي و تعداد 8 هزار و 836 نفر، تبعه پاكستان بوده‌اند. تركيه، آذربايجان، ارمنستان و تركمنستان از نظر تعداد تبعه در رتبه‌هاي بعدي قرار دارند.
بر اساس آمارهاي منتشر شده از سوي سازمان ثبت احوال كشور در سال 1380، تعداد 1 ميليون و 112هزار و 104 تولد به ثبت رسيده است.


تعداد متولدين در سال 1381، يك ميليون و 112 هزار و 104 نفر بوده است كه از اين تعداد 572 ‌ هزار و 659 نفر پسر و 549 هزار و 445 نفر دختر بوده‌اند.


از ميان پسران 376 هزار و 51 نفر در شهرها و 196 هزار و 608 نفر در روستاها متولد شده‌اند. در سال 75 نيز 358 هزار و 281نفر دختر در سال 1375 در شهرها و تعداد 191 هزار و 164 دختر در روستا متولد شده‌اند .
آمارهاي ثبت شده در سازمان ثبت احوال نشان مي‌دهد كه در سال 1380تعداد 60 هزار و 559 طلاق صورت گرفته در حالي كه تعداد ازدواج‌ها، 640 هزار و 710 مورد بوده است.


بر اساس گزارش سازمان ثبت احوال كشور در سال 1381 تعداد 650 هزار و960 ازدواج در كشور صورت گرفته است و در همان سال تعداد طلاق‌هاي ثبت شده 67 هزار و 256 مورد بوده است.


همچنين 513 هزار و 772 مورد از ازدواج‌ها در نقاط شهري و تعداد 137هزار و 188 مورد در مناطق روستايي اتفاق افتاده است. اين گزارش همچنين حاكي است تعداد 61 هزار و 74 مورد از طلاق‌ها در نقاط شهري و تعداد 6 هزار و 182 مورد از طلاق‌ها در نقاط روستايي صورت گرفته است.

 

براورد جمعيت كشور بر حسب مناطق و جنس در ميانه سال 1382

استان زن مرد روستايي شهري كل
کشور 32684445 33795555 22098095 44381905 66480000
آذربايجان شرقی 1663070 1702122 1106968 2258225 3365192
آذربايجان غربی 1389914 1437623 1133120 1694417 2827538
اردبيل 596531.6 608792.3 518897 686426.8 1205324
اصفهان 2141430 2257742 747459.2 3651714 4399173


ايلام 275691.5 288012.7 222499.8 341204.4 563704.2
بوشهر 395265.4 407249.2 357199.3 445315.2 802514.5
تهران 5788648 6142896 1733947 10197596 11931543
چهارمحال و بختياری 395823.1 403592.3 347199.3 452216.1 799415.4
خراسان 2986942 3004519 2146950 3844511 5991461


خوزستان 2290655 2383325 1640699 3033281 4673980
زنجان 466001.1 472116 437874.5 500242.6 938117.1
سمنان 279737.4 297407.4 135824.8 441320 577144.8
سيستان و بلوچستان 1066277 1102022 1080826 1087473 2168299
فارس 2055185 2125678 1614083 2566779 4180863


قزوين 536047 551743.3 347598.2 740192.1 1087790
قم 484354.8 509204.6 73372.39 920187 993559.4
کردستان 745885.3 772899.4 618738.7 900046 1518785
کرمان 1111498 1147650 841770.5 1417377 2259148
کرمانشاه 965634.3 1026134 697257.5 1294511 1991768
کهگيلويه و بويراحمد 320311.2 329019.2 307201 342129.3 649330.3
گلستان 790312.4 784005 858990.9 715326.5 1574317
گيلان 1162694 1151223 1008104 1305814 2313917
لرستان 823065.4 855463.1 708825.5 969703 1678528
مازندران 1382295 1373477 1328154 1427618 2755772
مرکزی 654046 657782.3 439358.1 872470.2 1311828
هرمزگان 615561.2 655097.9 730681.3 539977.8 1270659
همدان 848253.6 869225.2 739899.4 977579.4 1717479
يزد 453314.7 479535.9 174597.4 758253.1 932850.6

شايان ذکر است برآورد جمعيت براساس رشد مشاهده شده طی سالهای 75 - 1355 و با فرض ثابت بودن
عوامل موثر بر رشد جمعيت و تعداد خانوار براساس بعد خانوار مشاهده شده در سرشماريها محاسبه گرديده است.

برآورد تعداد جمعيت کشور طی سالهای 1357 تا 1382
سال تعداد جمعيت (هزارنفر)
357 36332
1358 37730
1359 39192
1360 40718
1361 42313


1362 43979
1363 45721
1364 47541
1365 49445


1366 50650
1367 51890
1368 53167
1369 54483
1370 55837
1371 56656
1372 57488


1373 58331
1374 59187
1375 60055
1376 60937
1377 61831
1378 62738
1379 63658
1380 64592
1381 65540
1382 66480

جدول برآورد جمعيت کل کشور ، تعداد خانوار و بعد خانوار (1375 - 1363)
بعد خانوار تعداد خانوار (هزارخانوار) جمعيت (هزارنفر) سال
روستايی ‎شهری * روستايی ‎شهری کل * روستايی شهری کل
5.36 4.8 4022 5033 9055 21560 24161 45721 1363
5.38 4.8 4103 5306 9409 22074 25467 47541 1364
5.4 4.8 4145 5528 9673 22600 26845 49445 1365
5.44 4.82 4205 5763 9968 22874 27776 50650 1366
5.48 4.84 4224 5938 10162 23150 28740 51890 1367
5.52 4.86 4245 6119 10364 23430 29737 53167 1368
5.56 4.88 4265 6305 10570 23714 30769 54483 1369
5.6 4.9 4286 6497 10783 24000 31837 55837 1370
5.5 4.8 4318 6764 11082 23846 32776 56622 1371


5.4 4.8 4350 7043 11393 23693 33743 57436 1372
5.4 4.7 4383 7333 11716 23540 34738 58278 1373
5.3 4.7 4416 7635 12051 23388 35763 59151 1374
5.1 4.6 4449 7949 12398 23238 36818 60056 1375
• غير ساکن در روستايی منظور شده است .
شاخص‌ها و نماگرهاي جمعيتي
عنوان شاخص يا نماگر واحد مقدار/تعداد درصد ‌تغيير نسبت به فصل ‌قبل درصد تغيير نسبت به فصل مشابه سال قبل
تعداد ازدواج ثبت شده رويداد 232459 3/15 8/0
تعداد طلاق ثبت شده رويداد 24818 9/11(1) 0/16
تعداد ولادت ثبت شده رويداد 315658 1/3 0/1
تعداد فوت ثبت شده رويداد 94455 5/2 0/10
(1) درصد تغيير، بر اساس اطلاع تجديد نظر شده فصل قبل كه توسط سازمان ذي‌ربط صورت گرفته، محاسبه شده است.
مأخذ- سازمان ثبت احوال كشور.
شايان ذکر است برآوردهای فوق براساس رشد مشاهده جمعيت طی سالهای 75 - 1370 و با اعمال آخرين تقسيمات کشوری تا سال 1380 محاسبه شده است . ضمنآ اتباع بيگانه براساس تعريف جمعيت کشور ملحوظ و جمعيت عشاير در جمعيت مناطق روستايی آورده شده است .
برآورد جمعيت بازسازی شده استانهای کشور در سال 1383
روستايی شهری کل استان
22705554 44771946 67477500 کل کشور
1184649 2298023 3482672 آذربايجان شرقی
1206900 1689758 2896657 آذربايجان غربی
554949 692253 1247202 اردبيل
902302 3493343 4395645 اصفهان
236387 302490 538877 ايلام
312464 496018 808482 بوشهر
1541078 10390578 11931656 تهران
408503 424442 832945 چهار محال و بختياری
2421029 4023291 6444320 خراسان
1441209 2836789 4277998 خوزستان
426571 536863 963434 زنجان
145826 433084 578910 سمنان
1117473 1101920 2219393 سيستان و بلوچستان
1764363 2559263 4323626 فارس
366410 767137 1133547 قزوين
59146 979278 1038424 قم
613896 932360 1546256 کردستان
875154 1505528 2380682 کرمان
648309 1272975 1921284 کرمانشاه
329520 344593 674113 کهگيلويه و بويراحمد
1097772 1291423 2389195 گيلان
876819 736872 1613691 گلستان
706574 1033070 1739644 لرستان
1354497 1441623 2796120 مازندران
442723 902197 1344920 مرکزی
731357 553568 1284925 هرمزگان
741689 990391 1732080 همدان

نمونه وظایف اداره کل آمار، طرح و برنامه :
1-مطالعه و بررسی احتیاجات برنامه ای جمعیت
2-تنظیم برنامه کلی جمعیت در سطح کشور با توجه به احتیاجات نواحی مختلف
3-انجام مطالعات لازم به منظور تهیه و تنظیم برنامه های جامع براساس نیازمندیهای جمعیت
4-بررسی طرحهای تنظیم شده و هماهنگ کردن آنها برای تصویب نهایی در هیات اجرایی
5-مدیریت و نظارت در امور مربوط به مطالعه و تحقیق درباره خط مشی آینده جمعیت در زمینه ایجاد تسهیلات و فراهم آوردن وسایل و امکانات در جهت رشد کیفی و کمی جمعیت
6-نظارت و ارزشیابی برنامه ها و طرحهای اجرایی
7-بررسی و سنجش برنامه ها و طرحها از نظر بازدهی یا انحرافات از معیارهای اصلی
8-تمرکز اطلاعات و تنظیم طرحها جهت استفاده به هنگام از آنها
9-تهیه و ارسال دستورالعمل ها و راهنمایی واحدهای تابعه به منظور تهیه و پیشنهاد طرحهای سالانه
10- شرکت در جلسات توجیهی طرحها و پیگیری لازم به منظور تصویب طرحها
11- تهیه و تنظیم و اجرای طرحها و برنامه های آماری مورد نیاز جمعیت در کلیه امور مربوطه
12- جمع آوری آمار و اطلاعات از کلیه فعالیتهای انجام شده توسط تمامی واحدهای جمعیت
13- طراحی و تنظیم چاپ متون گزارشات آماری طبق اصول و فنون مربوطه برای ارائه انتشار
14- انجام محاسبات و تجزیه و تحلیل آمار جمع آوری شده و انتشارات نتایج حاصله از آمارگیریها در مواقع لزوم
15- تهیه نمودار از فعالیتهای جمعیت، جهت درج در نشریات آماری و دستیابی مقامات مسئول به نتيجه فعاليتها
16- شرکت در جلسات، کمیسیونها و کنفرانسهای مربوطه
17- پیگیری سایر امور محوله مربوطه از سوی مقامات عالی جمعیت
18- مدیریت در امور مربوط به تهیه پیش نویس آیین نامه‌ها و لوایح و مقررات و بررسی و اظهار نظر نسبت به آیین نامه‌ها و لوایح مقررات تهیه شده
اهم فعالیتهای انجام شده توسط اداره کل آمار، طرح و برنامه
1- مشارکت در تهیه طرح جامع امداد و نجات کشور
2- مستند سازی طرح جامع امداد و نجات کشور (4جلد)
3- انجام طرح شبکه‌ای واحدها و اصلاح درجه بندی شعب
4- ارائه نظر کارشناسی در مورد طرحهای واصله
5- ارائه طرح تدوین جایگاه جمعیت در ارائه خدمات اجتماعی
6- تدوین و پیشنهاد نظام برنامه‌ریزی سالیانه جمعیت
7- تعامل با مرکز آمار ایران جهت تعریف اقلام آماری جمعیت
8- مشارکت در امر انتخابات جمعیت (تدوین آیین نامه انتخابات، دستورالعمل‌ها و فرمهای مربوطه، عضویت در دبیرخانه ستاد و ...)
9- بررسی و جمع بندی پیشنهادات واصله درخصوص پیش نویس مقدماتی آیین نامه اجرایی انتخابات
10- تهیه دستورالعمل نحوه تشکیل و اداره جلسات شورای اجرای شهرستان، هیات مدیره استان و شورای عالی
11- تهیه مجموعه اساسنامه‌های جمعیت از سال 1301 تا 1374
12- بررسی سیر اجمالی تحولات اساسنامه‌های جمعیت
13- تهیه فرمهای چارچوب ارائه گزارش‌عملکرد استانها و حوزه‌های ستادی
14- تهیه گزارش سالیانه از فعالیتهای استانها به صورت تفصیلی و چکیده
15- تهیه گزارش عملکرد و برنامه‌های سالیانه حوزه‌های ستادی در هر سال
16- تهیه دستورالعمل نحوه تاسیس شعبه جمعیت در شهرستانهای فاقد شعبه
17- ارائه طرح ایجاد کد یکپارچه جهت شناسایی اعضا و داوطلبان جمعیت
18-طرح تدوین ماموریتها، اهداف و استراتژیهای حوزه‌های ستادی جمعیت
19- شناسایی نیازها، ساماندهی و استقرار نظام آمار و اطلاعات جمعیت
20- انجام طرح ارزیابی عملکرد معاونت درمان وتوانبخشی
21- تهیه شاخص‌های ارزیابی عملکرد حوزه‌های ستادی
اهم فعالیتهای در دست اقدام اداره کل آمار، طرح و برنامه
1-طرح تدوین برنامه پنج ساله جمعیت
1-1- قرارداد طرح و عقد قرار داد نظارت براجراي طرح
1-2-برگزاري جلسات گروههاي سه گانه (شناخت وضع موجودوتدوين استراتژي ،مطالعات
تطبيقي ،تدوين برنامه )
1-3-برگزاري همايش تدوين برنامه پنج ساله مورخ 21/8/82
1-4-اعمال نظردرخصوص گزارشهای شناخت وضع موجود ،مطالعات تطبیقی وگزارش نظامنامه اجراواستقراربرنامه پنج ساله تهيه شده توسط مجري
1-5-دریافت نظرات حوزه‌های مختلف جمعيت درخصوص گزارش وضع موجود
1-6-تدوین ماموریتهای كلان جمعیت
1-7-تدوین شاخص‌های برنامه‌ای جمعیت
1-8-تشكيل ستادهدايت وتصويب برنامه
1-9-بررسي وتصويب حوزه هاي ماموريتي جمعيت در جلسات ستاد
1-10-بررسي وتصويب راهبردهاي برنامه پنج ساله جمعيت در جلسات ستاد
1-11-ارائه،بررسي وتصويب برنامه نهايي توسط ستادهدايت وتصويب برنامه .
2-طرح بررسی وضعیت و نحوه درجه بندی شهرستانهای فاقد شعبه
3-استقرار نظام آمار و اطلاعات در کل کشور
1-3- مكاتبه جهت نظرخواهي درخصوص نيازهاي آماري از28استان .
2-3- نظارت و بررسی مرحله پیاده سازی پروژه استقرار نظام اطلاعات و آمار
4- تدوین نظام ارزیابی عملیات امدادی و تهیه شناسنامه وظایف حوزه‌های مختلف جمعیت هلال احمر

در متن اصلی مقاله به هم ریختگی وجود ندارد. برای مطالعه بیشتر مقاله آن را خریداری کنید