دانلود مقاله آیین کار اصول مکان‌یابی و طراحی مهد کودک

بخشی از مقاله

پيشگفتار

آئين كار اصول مكان‏يابي و طراحي مهدكودك ( براي گروههاي سني 3 ماهه تا 5 ساله ) كه بوسيله كميسيون فني مربوطه تهيه و تدوين شده و در چهل و ششمين كميته ملي استاندارد ساختمان و مصالح ساختماني مورخ 75/10/3 مورد تائيد قرار گرفته , اينك باستناد بند 1 ماده 3 قانون اصلاحي قوانين و مقررات مؤسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران مصوب بهمن ماه 1371 بعنوان آئين كار رسمي ايران منتشر ميگردد .براي حفظ همگامي و هماهنگي با پيشرفتهاي ملي و جهاني در زمينه صنايع و علوم , آئين كارهاي ايران در مواقع لزوم مورد تجديد نظر قرار خواهند گرفت و هرگونه پيشنهادي كه براي اصلاح يا تكميل اين آئين كارها برسد در هنگام تجديد نظر در كميسيون فني مربوط مورد توجه واقع خواهد شد .بنابراين براي مراجعه به آئين كارهاي ايران بايد همواره از آخرين چاپ و تجديد نظر آنها استفاده نمود .در تهيه و تدوين اين آئين‏كار سعي شده است كه ضمن توجه به شرايط موجود و نيازهاي جامعه حتي‏المقدور بين اين آئين‏كار و آئين‏كار كشورهاي صنعتي و پيشرفته هماهنگي ايجاد شود .

لذا با بررسي امكانات و مهارتهاي موجود و اجراي آزمايشهاي لازم اين آئين‏كار با استفاده از منابع زير تهيه گرديده است :

1 ـ راهنماي آموزش و پرورش پيش دبستاني ـ دفتر آموزش و پژوهش و دفتر امور كودكان و نوجوانان سازمان بهزيستي كشور ـ سال 1372

2 ـ دستورالعمل بهداشتي مهد كودكها ـ اداره كل تغذيه و هماهنگي بهداشت مدارس ـ وزارت آموزش و پرورش ـ سال 1371

3 ـ آئين كار اصول شناخت , مكان‏يابي و طراحي فضاهاي بازبراي كودكان 1 تا 6 ساله با شماره استاندارد 3546 ـ چاپ اول ـ اسفند ماه 1373

4 ـ آيين نامه تاسيس و اداره مهدهاي كودك مصوب 67/11/29 ـ سازمان بهزيستي كشور

5 ـ فرم استاندارد مهدكودك ـ اداره بهداشت محيط ـ مركز بهداشت غرب تهران

6- De chiara and Koppelman – time – saver – standards for site planning – nursery schools 1992

7- bauentwurfslehlre – neufert - 1989

آئين كار اصول مكان‏يابي و طراحي مهدكودك ( براي گروههاي سني 3 ماهه تا 5 ساله )
0 - مقدمه هدف از ايجاد مراكز پيش دبستاني ( مهدكودك و آمادگي ) كمك به رشد جسمي , ذهني , عاطفي و اجتماعي كودكان و در نهايت كمك به شكوفايي استعدادها و علايق آنها مي‏باشد و يكي از مهمترين وظايف اين مراكز ايجاد محيطي امن , سالم , مطلوب و مأمني همچون كانون گرم خانواده براي كودكان است . تحقق چنين هدفي از دو بعد امكان‏پذير ميباشد : يكي تامين نيروي انساني متخصص و كارآمد ( مربيان ) از طريق اتخاذ و اعمال شيوه‏هاي نوين آموزش و پرورش كودكان و نونهالان و دوم چگونگي و اصول طراحي فضاي فيزيكي و كالبدي در خور و شايسته جهت احداث چنين مراكزي است و چنانچه بر اين باور باشيم كه انجام طراحي فضايي صحيح و منطقي مي‏تواند هدايت كننده و مبين عملكردهاي منطبق با آن باشد اغراق نخواهد بود كه براي بعد دوم ارزشي همانند بعد اول قايل باشيم . از اينرو با اعتقاد به اين امر كه ضابطه مند نمودن چنين فضاهايي از يكطرف اين امكان را براي برنامه‏ريزان آموزشي و طراحان و دستگاههاي اجرايي فراهم مي‏آورد كه با شناخت نيازها و روحيات استفاده كنندگان از اين فضاها بتوانند به ايجاد محيطهاي پرورشي و آموزشي مطلوب و استاندارد براي گروههاي سني پيش از دبستاني دست بيابد و از طرف ديگر از اختصاص ساختمانها و فضاهاي نامناسب به اين مراكز يا اعمال سليقه‏ها و نظرات شخصي مختلف در طراحي جلوگيري بعمل آيد لذا با همكاري گروهي از كارشناسان از سازمانهاي ذيربط و با بهره‏گيري از منابع و ماخذ داخلي و خارجي اقدام به تهيه و تدوين اصول و ضوابطي شده كه اميد است با بكارگيري نكات مندرج در اين آيين كار بتوان در امر برنامه‏ريزي و طراحي فضاي مهد كودكها منطبق بر استانداردهاي رسمي و متداول عمل نمود . 1 ـ هدف و دامنه كاربرد

0 - مقدمه
هدف از ايجاد مراكز پيش دبستاني ( مهدكودك و آمادگي ) كمك به رشد جسمي , ذهني , عاطفي و اجتماعي كودكان و در نهايت كمك به شكوفايي استعدادها و علايق آنها مي‏باشد و يكي از مهمترين وظايف اين مراكز ايجاد محيطي امن , سالم , مطلوب و مأمني همچون كانون گرم خانواده براي كودكان است . تحقق چنين هدفي از دو بعد امكان‏پذير ميباشد : يكي تامين نيروي انساني متخصص و كارآمد ( مربيان ) از طريق اتخاذ و اعمال شيوه‏هاي نوين آموزش و پرورش كودكان و نونهالان و دوم چگونگي و اصول طراحي فضاي فيزيكي و كالبدي در خور و شايسته جهت احداث چنين مراكزي است و چنانچه بر اين باور باشيم كه انجام طراحي فضايي صحيح و منطقي مي‏تواند هدايت كننده و مبين عملكردهاي منطبق با آن باشد اغراق نخواهد بود كه براي بعد دوم ارزشي همانند بعد اول قايل باشيم .

از اينرو با اعتقاد به اين امر كه ضابطه مند نمودن چنين فضاهايي از يكطرف اين امكان را براي برنامه‏ريزان آموزشي و طراحان و دستگاههاي اجرايي فراهم مي‏آورد كه با شناخت نيازها و روحيات استفاده كنندگان از اين فضاها بتوانند به ايجاد محيطهاي پرورشي و آموزشي مطلوب و استاندارد براي گروههاي سني پيش از دبستاني دست بيابد و از طرف ديگر از اختصاص ساختمانها و فضاهاي نامناسب به اين مراكز يا اعمال سليقه‏ها و نظرات شخصي مختلف در طراحي جلوگيري بعمل آيد لذا با همكاري گروهي از كارشناسان از سازمانهاي ذيربط و با بهره‏گيري از منابع و ماخذ داخلي و خارجي اقدام به تهيه و تدوين اصول و ضوابطي شده كه اميد است با بكارگيري نكات مندرج در اين آيين كار بتوان در امر برنامه‏ريزي و طراحي فضاي مهد كودكها منطبق بر استانداردهاي رسمي و متداول عمل نمود . 1 ـ هدف و دامنه كاربرد هدف از تدوين اين آئين كار , ارائه اصول و ضوابطي در مكان‏يابي و طراحي فضاي مهدهاي كودك چه به شكل مستقل در سطح محلات شهري و چه وابسته ( مستقر در مجموعه‏هايي از قبيل مراكز اداري , درماني , تفريحي و... ) ميباشد به گونه‏اي كه كاربرد اين ضوابط توسط برنامه‏ريزان , طراحان و مجريان امر مناسب‏سازي وضع موجود و طراحي‏هاي آتي را به نحو مطلوب و منطقي سامان بخشد .

هدف از ايجاد مراكز پيش دبستاني ( مهدكودك و آمادگي ) كمك به رشد جسمي , ذهني , عاطفي و اجتماعي كودكان و در نهايت كمك به شكوفايي استعدادها و علايق آنها مي‏باشد و يكي از مهمترين وظايف اين مراكز ايجاد محيطي امن , سالم , مطلوب و مأمني همچون كانون گرم خانواده براي كودكان است . تحقق چنين هدفي از دو بعد امكان‏پذير ميباشد : يكي تامين نيروي انساني متخصص و كارآمد ( مربيان ) از طريق اتخاذ و اعمال شيوه‏هاي نوين آموزش و پرورش كودكان و نونهالان و دوم چگونگي و اصول طراحي فضاي فيزيكي و كالبدي در خور و شايسته جهت احداث چنين مراكزي است و چنانچه بر اين باور باشيم كه انجام طراحي فضايي صحيح و منطقي مي‏تواند هدايت كننده و مبين عملكردهاي منطبق با آن باشد اغراق نخواهد بود كه براي بعد دوم ارزشي همانند بعد اول قايل باشيم . از اينرو با اعتقاد به اين امر كه ضابطه مند نمودن چنين فضاهايي از يكطرف اين امكان را براي برنامه‏ريزان آموزشي و طراحان و دستگاههاي اجرايي فراهم مي‏آورد كه با شناخت نيازها و روحيات استفاده كنندگان از اين فضاها بتوانند به ايجاد محيطهاي پرورشي و آموزشي مطلوب و استاندارد براي گروههاي سني پيش از دبستاني دست بيابد و از طرف ديگر از اختصاص ساختمانها و فضاهاي نامناسب به اين مراكز يا اعمال سليقه‏ها و نظرات شخصي مختلف در طراحي جلوگيري بعمل آيد لذا با همكاري گروهي از كارشناسان از سازمانهاي ذيربط و با بهره‏گيري از منابع و ماخذ داخلي و خارجي اقدام به تهيه و تدوين اصول و ضوابطي شده كه اميد است با بكارگيري نكات مندرج در اين آيين كار بتوان در امر برنامه‏ريزي و طراحي فضاي مهد كودكها منطبق بر استانداردهاي رسمي و متداول عمل نمود .

1 ـ هدف و دامنه كاربرد
هدف از تدوين اين آئين كار , ارائه اصول و ضوابطي در مكان‏يابي و طراحي فضاي مهدهاي كودك چه به شكل مستقل در سطح محلات شهري و چه وابسته ( مستقر در مجموعه‏هايي از قبيل مراكز اداري , درماني , تفريحي و... ) ميباشد به گونه‏اي كه كاربرد اين ضوابط توسط برنامه‏ريزان , طراحان و مجريان امر مناسب‏سازي وضع موجود و طراحي‏هاي آتي را به نحو مطلوب و منطقي سامان بخشد . 2 ـ تعاريف 2-1- مهدكودك : هدف از تدوين اين آئين كار , ارائه اصول و ضوابطي در مكان‏يابي و طراحي فضاي مهدهاي كودك چه به شكل مستقل در سطح محلات شهري و چه وابسته ( مستقر در مجموعه‏هايي از قبيل مراكز اداري , درماني , تفريحي و... ) ميباشد به گونه‏اي كه كاربرد اين ضوابط توسط برنامه‏ريزان , طراحان و مجريان امر مناسب‏سازي وضع موجود و طراحي‏هاي آتي را به نحو مطلوب و منطقي سامان بخشد .

2 ـ تعاريف
2-1- مهدكودك : بر اساس تعريفي كه توسط سازمان بهزيستي كشور انجام شده مهدهاي كودك به موسساتي اطلاق ميشود كه براي نگهداري , مراقبت , پرورش و آموزش قبل از دبستان كودكان سالم 1 از سه ماهگي تا پايان 5 سالگي در سه بخش شيرخوار , نوپا و نوباوه تشكيل و اداره ميشود . 2-2- گروه شيرخوار : به كودكان در گروه سني سه ماهه تا 18 ماهه (1/5 ساله ) اطلاق ميگردد .

2-1- مهدكودك :  بر اساس تعريفي كه توسط سازمان بهزيستي كشور انجام شده مهدهاي كودك به موسساتي اطلاق ميشود كه براي نگهداري , مراقبت , پرورش و آموزش قبل از دبستان كودكان سالم 1 از سه ماهگي تا پايان 5 سالگي در سه بخش شيرخوار , نوپا و نوباوه تشكيل و اداره ميشود .

2-2- گروه شيرخوار : به كودكان در گروه سني سه ماهه تا 18 ماهه (1/5 ساله ) اطلاق ميگردد .

2-3- گروه نوپا : به كودكان در گروه سني 1/5 تا 3 ساله اطلاق ميگردد .

2-4- گروه نوباوه : به كودكان در گروه سني 3 تا پايان 5 سالگي اطلاق ميگردد .

2-5- عناصر فضايي : چنانچه فضاي مهدكودك را به عنوان يك كل يا مجموعه ساختماني در نظر بگيريم هر يك از عوامل تشكيل دهنده اين مجموعه از قبيل ورودي اصلي , فضاي شيرخواران , سالن چند منظوره , فضاي باز ( محوطه ) و ... بعنوان عناصر فضايي آن محسوب ميشوند .

2-6- وسايل نمايشي : منظور از وسايل نمايشي موادي از قبيل تابلوي اطلاعات اعم از قابل نصب روي ديوار يا پايه‏دار , انواع بردها , استفاده از ديوارهاي جدا كننده ثابت و يا متحرك جهت نصب آگهي‏ها , دستورالعمل‏ها براي مربيان و اوليأ كودكان و همچنين ارائه كارهاي هنري كودكان ميباشد .

2-7- تجهيزات 2 : تجهيزات به كليه لوازم ساختماني و وسايلي اطلاق ميشود كه بر حسب نيازهاي هر يك از عناصر فضايي موضوع اين آيين كار در بخش مربوط به خود تعيين و مشخص گرديده و تهيه , نصب يا استقرارشان در فضاهاي تعيين شده موجب ميشود كه فعاليت و عملكرد انتخاب شده براي هر يك از فضاها بطور مناسب انجام پذيرد .

2-8- همجواريها :مقصود از همجواريها , انتخاب صحيح و منطقي چگونگي استقرار فضاها ميباشد به نحوي كه دسترسي و بهره‏برداري مطلوب از هر يك از اين فضاها ميسر گردد .

3 ـ اصول مكان‏يابي مهدكودك از ديدگاه شهرسازي:
3-1- همجواريها , غيرهمجواريها : مكاني كه براي احداث مهدكودك در نظر گرفته ميشود ميبايد تامين كننده مسايل ايمني , بهداشتي , سلامت و آسايش كودكان از گروه سني 3 ماهه تا 5 ساله كه در اين مراكز نگهداري ميشوند , باشند از اينرو در استقرار اين مراكز و همجواري آنها با ساير كاربريها , اجتناب از آلودگيهاي صوتي , محيطي و هوا الزامي است بطوريكه موكدا از مراكزي چون توالتهاي عمومي , محل جمع‏آوري زباله , گورستان , كارگاههاي توليدي و صنعتي آلوده كننده محيط زيست , مسيلها و حريمهاي خطوط انتقال برق و گاز , جايگاههاي سوختگيري , كشتارگاه , كانالهاي روباز و پرتگاهها و ساير اماكني كه به نحوي ممكنست ايجاد مزاحمت ( دود , بو , گرد و غبار و سر و صدا ) و خطر نمايند دور بوده و ترجيحا در جوار فضاهاي سبز , تفريحي , آموزشي و مسكوني استقرار يابند . 3-2- مكان استقرار :

3-1- همجواريها , غيرهمجواريها :

مكاني كه براي احداث مهدكودك در نظر گرفته ميشود ميبايد تامين كننده مسايل ايمني , بهداشتي , سلامت و آسايش كودكان از گروه سني 3 ماهه تا 5 ساله كه در اين مراكز نگهداري ميشوند , باشند از اينرو در استقرار اين مراكز و همجواري آنها با ساير كاربريها , اجتناب از آلودگيهاي صوتي , محيطي و هوا الزامي است بطوريكه موكدا از مراكزي چون توالتهاي عمومي , محل جمع‏آوري زباله , گورستان , كارگاههاي توليدي و صنعتي آلوده كننده محيط زيست , مسيلها و حريمهاي خطوط انتقال برق و گاز , جايگاههاي سوختگيري , كشتارگاه , كانالهاي روباز و پرتگاهها و ساير اماكني كه به نحوي ممكنست ايجاد مزاحمت ( دود , بو , گرد و غبار و سر و صدا ) و خطر نمايند دور بوده و ترجيحا در جوار فضاهاي سبز , تفريحي , آموزشي و مسكوني استقرار يابند .

3-2- مكان استقرار :

3-2-1- مكان استقرار يك واحد مهدكودك بايد به گونه‏اي انتخاب شود كه از كمترين شيب و ناهمواري برخوردار بوده و در مواردي كه شكل غالب زمين با شيب زياد باشد طراحي بايد به صورتي انجام شود تا امكان فعاليت آموزشي در كار آمدترين شكل ممكن فراهم آيد .

3-2-2- نوع خاك زمين براي تحمل وزن بنا بايد مناسب و مقاوم باشد و در مناطق باتلاقي و يا مناطقي كه داراي آبهاي زيرزميني در ارتفاع نزديك به لايه‏هاي سطحي ميباشند بايد هزينه زهكشي را در نظر داشت و در صورت مقرون به صرفه نبودن , محل ديگري را انتخاب نمود .

3-2-3- احتراز از استقرار اين واحدها در مناطق پست و سيل‏گير , حريم و يا مسيل رودخانه‏هاي فصلي و دائمي , در صورت سيل گير بودن منطقه ميبايست تمهيدات فني لازم از قبيل احداث سيل بند و سيل برگردان را بكار برد .

3-2-4- زلزله نيز از عواملي است كه مكان‏يابي مهدكودكها بايد در جهت كاهش بروز خسارات جاني و مالي در صورت وقوع آن صورت گيرد بدين معني كه مكان‏يابي مراكز مهدهاي كودك در خارج از حريم گسلهايي كه در مناطق شهري وجود دارند مي‏تواند در كاهش خسارات موثر واقع گردد لذا بايد دقت شود زمين مورد نظر در مجاورت چينها , گسلها و ساير عوامل زمين‏شناسي متغير و ناايستا قرار نداشته باشد و بررسي و مطالعه لازم توسط كارشناس مربوطه بعمل آيد .

3-2-5- ساختمان مهدكودك از نظر همجواري با ساير ساختمانها و عوامل جغرافيايي ميبايست امكان حركت و نتيجتا تهويه هوا را فراهم آورده و نحوه استقرار آن به گونه‏اي باشد كه اثرات بادهاي مزاحم كاهش يافته و برخورداري از بادهاي مناسب افزايش يابد تا حداكثر استفاده از جريان هواي مناسب براي تهويه طبيعي كليه فضاهاي مهدكودك بوجود آيد .

3-2-6- بطور كلي جهت ساختمان مهدكودك بايد بگونه‏اي باشد كه حداكثر تابش آفتاب در كلاسها بهنگام زمستان و جلوگيري از نفوذ تابش مزاحم در تابستان فراهم آيد . بر اين اساس ميزان نورگيري هر نقطه با توجه به زاويه تابش و جهت تابش مشخص مي‏گردد . و ارجح است در نواحي سردسير اصولا از ايجاد سايه در فضاي مهدكودك پرهيز نمود و بالعكس در نواحي گرمسيري وجود سايه در فضاهاي باز نيز مطلوب ميباشد .

3-3- ابعاد , ظرفيت و شعاع دسترسي

از نقطه نظر شهرسازي , عامل دسترسي بهر يك از عناصر فضايي شهري يكي از شاخصهاي تعيين كننده در جانمايي كاربريهاست كه ميزان آن بر حسب نوع كاربري , ظرفيت و تعداد جمعيت تحت پوشش متفاوت ميباشد كه اين موضوع در مورد جانمايي مهدكودكها نيز صادق بوده و در استانداردهاي بين‏المللي غالبا استقرار آنها در واحدهاي همسايگي و يا مراكز محله در نظر گرفته ميشود وليكن از آنجاييكه بعضي از اوليا كودكان , شاغل ميباشند و ترجيح ميدهد كودكان خود يا را يا به مهدكودك محل اشتغال خود و در صورت فقدان به نزديكترين مهدكودك محل كارشان بسپارند , از اينرو نمي‏توان همانند ساير كاربريها شعاع دسترسي خاصي را برايش در نظر گرفت . بدين معنا كه اينگونه مراكز مي‏توانند هم در واحدهاي محله‏اي و هم در ساير سطوح شهري همجوار با مراكز اشتغال به منظور سرويس دهي ايجاد شوند .حداقل سطح لازم براي احداث يك مهدكودك با توجه به عناصر تشكيل دهنده آن كه مشروحا در صفحات بعد آورده ميشود حدود 500 مترمربع است كه ميتواند مورد استفاده , حداكثر 60 كودك (35 كودك در گروه سني نوباوه و 15 كودك در گروه سني نوپا و 10 كودك در گروه سني شيرخوار قرار گيرد .)ميزان سرانه زيربنا براي هر كودك حداقل 6 مترمربع و ميزان سرانه 3 فضاي باز ( شامل 4 محوطه و محل بازي كودكان ) نيز براي هر كودك 6 مترمربع ميباشد .

با توجه به گروههاي سني استفاده كننده از مهدكودك ( شيرخوار , نوپا و نوباوه ) و نياز هر يك از آنان به فضاهاي خاص خود و اهميت رعايت اصول ايمني و بهداشتي ضرورت دارد كه طراحي ساختمان مهدكودك در يك طبقه صورت گرفته و در صورت اضطرار حداكثر از دو طبقه تجاوز ننمايد كه در اين صورت توصيه ميشود طبقه فوقاني فقط براي نگهداري كودكان شيرخوار و نوپا طراحي و استفاده شود .

4 ـ عناصر فضايي در مهد كودك از ديدگاه معماري
با توجه باينكه كودكان استفاده كننده از فضاهاي مهدكودك غالبا در سه گروه سني شيرخوار , نوپا و نوباوه طبقه‏بندي ميشوند و هر يك از اين گروههاي سني به فضاهاي خاص خود نياز دارند لذا در ادامه ابتدا عناصر فضايي اصلي مهدكودك بر شمرده ميشود و سپس زيرمجموعه فضايي هر يك از اين عناصر مشخص گرديده و بر حسب تجهيزات , ابزار نمايشي , انبارداري , نكات ايمني و بهداشتي و فني مربوطه و موارد همجواريها ذكر خواهد گرديد . 4-1- عناصر فضايي اصلي الف ) ورودي اصلي با توجه باينكه كودكان استفاده كننده از فضاهاي مهدكودك غالبا در سه گروه سني شيرخوار , نوپا و نوباوه طبقه‏بندي ميشوند و هر يك از اين گروههاي سني به فضاهاي خاص خود نياز دارند لذا در ادامه ابتدا عناصر فضايي اصلي مهدكودك بر شمرده ميشود و سپس زيرمجموعه فضايي هر يك از اين عناصر مشخص گرديده و بر حسب تجهيزات , ابزار نمايشي , انبارداري , نكات ايمني و بهداشتي و فني مربوطه و موارد همجواريها ذكر خواهد گرديد .

4-1- عناصر فضايي اصلي

الف ) ورودي اصلي

ب ) بخش شيرخوار ( گروه سني 3 ماهه تا 1/5 ساله )

ج ) بخش نوپا ( گروه سني 1/5 تا 3 ساله )

ه ) بخش نوباوه ( گروه سني 3 تا 5 ساله )

و ) فضاهاي مشترك ( سالن غذاخوري و سالن چند منظوره )

ز ) فضاي تاسيساتي ( موتورخانه ) و خدماتي ( آشپزخانه و انبار )

ح ) فضاي باز ( محوطه )

4-1-1- ورودي اصلي :ورودي اصلي ساختمان كه بخش ارتباط دهنده فضاي خارج و داخل مهدكودك است شامل فضاهاي ذيل با عملكردهاي متفاوت ميباشد :

4-1-1-1- فضاي انتظار ( محل تحويل و ترخيص كودكان ):

الف ) وسايل نمايشي : پانل اعلانات پايه‏دار يا ديواري بمنظور نصب آگهي‏ها , بخشنامه‏ها , دستورالعمل‏ها و پوسترها براي آگاهي والدين , كاركنان و مراجعين

ب ) تجهيزات : ـ نيمكت , مبل يا صندلي                 ـ آب سردكن

ج ) نكات ايمني و بهداشتي و فني : ـ در نظر گرفتن فيلتر ورودي       ـ قابل شستشو و غيرلغزنده بودن كف

4-1-1-2- فضاي اداري ( بخش مديريت مهدكودك )

الف ) تجهيزات : ـ رختكن به صورت پايه‏دار يا قفسه    ـ ميز و صندلي     ـ فايل

4-1-1-3- فضاي جداسازي كودكان ( محل نگهداري موقت كودكان بيمار يا حادثه ديده )

الف ) تجهيزات : ـ تخت خواب با ملحفه و پتو   ـ سرويس بهداشتي قابل استفاده براي كودكان      ـ ميز و صندلي

ـ قفسه‏بندي شيشه‏اي براي نگهداري وسايلي مانند ترازو , متر , ميزان‏الحراره , وسايل ضدعفوني كننده , پانسمان و ساير كمكهاي اوليه .

ب ) نكات ايمني و بهداشتي و فني :

ـ تامين نور كافي و مناسب

ـ تعبيه سيستم گرمايش و سرمايش

ـ قابل شستشو بودن كف و ديوارها و غير لغزنده بودن كف

ـ انتخاب رنگهاي ملايم و غيرمحرك جهت رنگ‏آميزي ديوارها .

ج ) همجواريها : - اين فضا بايستي كاملا محصور و حتي‏الامكان جنب اطاق مديريت باشد .

قابل ذكر است كه در ورودي اصلي ساختمان مهد كودك ميبايست فضايي را براي استقرار سرويس بهداشتي شامل دستشوئي و توالت براي استفاده بزرگسالان و نيز فضايي بعنوان رختكن كاركنان در نظر گرفت .

4-1-2- بخش شيرخوار ( گروه سني 3 ماهه تا 1/5 ساله )   : عناصر فضايي مورد نياز در اين بخش به شرح ذيل ميباشند :

4-1-2-1- فضاي تعويض ( محل شستشو و نظافت شيرخواران )

الف ) تجهيزات :ـ ميز تعويض شيرخوار داراي لبه كوتاه محافظ   ـ قفسه‏هاي كشويي براي نگهداري وسايل تعويض شيرخواران به تعداد كافي  ـ يك واحد سنك بهداشتي مخصوص براي شستشوي نوزادان مجهز به دوش دستي

ـ يك واحد سنك دستشويي مخصوص مربيان .    ـ سطل زباله در دار و ضدزنگ    ـ قفسه جهت نگهداري وسايل شستشو و ضدعفوني از قبيل محلولهاي گندزدا و پاكيزگي محيط

ب ) نكات ايمني و بهداشتي و فني :

ـ غيرلغزنده و قابل شستشو بودن كف و ديوارها .    ـ تامين تهويه هوا ( طبيعي يا مصنوعي )    ـ تامين درماي مناسب و مطلوب محيط بين 18 تا 21 درجه سلسيوس .   ـ تامين نور كافي و مناسب

ج ) همجواريها : ـ همجوار با محل نگهداري و خواب شيرخواران .

4-1-2-2- اطاق تهيه شير ( محل تهيه و آماده سازي شير و آبميوه و سوپ ):گنجايش اين فضا متناسب با لوازم مورد مصرف در آن به شرح موارد ذيل در نظر گرفته شود و در عين حال عبور و مرور مربيان از ميان آنها به راحتي انجام پذيرد .

الف ) تجهيزات :   ـ قفسه دردار جهت نگهداري شيشه‏هاي شير و ساير مواد اوليه غذايي كودكان    .ـ يخچال       ـ وسائل گرم كننده غذا .   ـ سينك ظرفشويي مجهز به آب گرم و سرد   ـ ميز مخصوص آماده كردن و چيدن وسايل

ـ سطل زباله دردار      ـ وسايل كافي براي جوشاندن و استرليزه كردن شيشه‏هاي شير و تهيه غذاي كودكان .

ب ) نكات ايمني و بهداشتي و فني :

ـ قابل شستشو بودن كف و ديوارها و غيرلغزنده بودن كف

ـ تعبيه كف شوي در اطاق تهيه شير

ـ تامين نور كافي و مناسب

ـ تامين تهويه هوا ( طبيعي يا مصنوعي )

ج ) همجواري :    ـ همجواري با محل نگهداري و خواب شيرخواران

4-1-2-3- فضاي خواب و استراحت:

الف ) تجهيزات :  ـ تحت خواب استاندارد با نرده محافظ و حتي‏الامكان كشودار براي نگهداري ملحفه و لوازم شخصي به تعداد شيرخواران .   ـ قفسه براي نگهداري ملحفه و وسايل خواب

ب ) نكات ايمني و بهداشتي و فني : ـ حتي‏الامكان از فضاهاي رو به آفتاب استفاده شود .

ـ استفاده از رنگهاي روغني روشن و ملايم قابل شستشو در رنگ‏آميزي ديوارها و مبلمان و تجهيزات .

ـ نصب كليد و پريز برق در ارتفاع مطمئن مجهز به درپوش ايمني .

ـ تعبيه دستگاه مرطوب كننده هوا .

ـ نصب توري در پنجره‏ها و در ورودي بمنظور جلوگيري از ورود حشرات موذي .

ـ تامين تهويه هوا ( طبيعي يا مصنوعي )

ـ تامين نور كافي و مناسب .

4-1-2-4- فضاي بازي و فعاليت

الف ) تجهيزات :  ـ قفسه براي نگهداري وسايل بازي بچه  ـ صندلي پايه بلند پيشخوان دار مخصوص غذا دادن به كودكان اين گروه سني .    ـ مفروش كردن كفها با موكت مناسب يا فرش بطور غيرثابت .   ـ لوازم بازي مخصوص اين گروه سني از قبيل آويزهاي رنگي جهت نصب در بالا يا كنار تخت , جغجغه , توپ , حيوانات و مكعبهاي پلاستيكي , عروسكهاي پارچه‏اي كوچك و سبك .    ـ صندلي مخصوص مربي  ـ يكدستگاه ضبط صوت   ـ آينه قدي در ارتفاع مناسب و داخل ديوار .