بخشی از مقاله
ر
مقدمه
دیابت شیرین یکی از بیماریهای رایج دنیا۱ و مهمترین بیماری متابولیک انسان است۲ که در حدود ۱۷۱ میلیون نفر
از مردم جهان از آن رنج مـیبرند و به نظر مـیرسد که این تعداد تا سال ۰۳۰۲ به ۶۶۳ میلیون نفر افزایش یابد.۳ دیابت قندی با نواقص متابولیسمی به خصوص افزایش قند خون مشخص میشود و گسترش آن میتواند عوارضی مانند
۲۱-۰۱
۸۰۴ مجلهی غدد درونریز و متابولیسم ایران دورهی نهم, شمارهی ۴، اسفند ۶۸۳۱
بیماریهای چشمی، عصبی، کلیوی وهمچنین نارساییهای قلبی ـ عروقی را در پی داشته باشد. ۴ مشکلات ناشی از بیماریهای قلبی ـ عروقی یکی از عوامل اصلی مرگ و میر در بیماران دیابتی به شمار میآید.۷-۵ برخی از یافتهها نشان میدهند که افزایش واکنشپذیری عروق به مواد منقبض کننده یا اختلال در اتساع عروق درعوارض بیماریهای قلبی ـ عروقی مرتبط با دیابت شیرین مؤثر است.۹،۸ همچنین گروهی از پژوهشگران پیشنهاد کردهاند که یکی از عوامل مؤثر در دیابت و عوارض عروقی آن، کاهش منیزیم خون
میباشد. منیزیم دومین کاتیون داخل سلولی است که
دارای نقشهای اساسی مانند کوفاکتور در واکنشهای آنزیمی مختلف۱۱ اکسیداسیون و متابولیسم کربوهیدراتها، نقش در ترشح، اتصال و فعالیت انسولین۳۱ ،۴۱ ،۱۱ و نیز اثر بر کانالهای کلسیمی میباشد۷۱-۵۱ منیزیم همچنین نقش مهمی را در کنترل عملکرد ماهیچهی صاف عروق از طریق تنظیم تنوس عروقی و پاسخهای انقباضی به محرکهای مختلف فیزیولوﮊیک ایفا میکند.۷۱ امروزه ارتباط بین کاهش منیزیم پلاسما با مقاومت انسولینی،۸۱،۹۱ افزایش کلسیم داخل سلولی و انقباض عروق از یک سو و نیز افزایش واکنشپذیری عروق به مواد منقبضکننده مانند نورآدرنالین، کاهش پاسخ به گشادکنندهها، پرفشاری خون، تصلب شرایین۶۱ ،۰۲ و دیابت۱۱،۳۱،۴۱ مشاهده شده است. برخی از پژوهشگران پیشنهاد میکنند که مصرف مکملهای منیزیمی به واسطهی افزایش منیزیم پلاسما و کاهش کلسیم عضلهی صاف و تنوس عروقی میتواند در کنترل فشار خون و درمان بیماریهای قلبی ـ عروقی۱۲،۶۱،۵۱ و نیز به دلیل افزایش ترشح انسولین و کاهش قند خون در جلوگیری از گسترش دیابت شیرین و عوارض حاصل از آن مؤثر باشد.۳۲،۲۲،۱۱ یافتههای گروهی از مطالعههای in vitro نشان داد که منیزیم خارج
سلولی باعث اتساع آئورت و کاهش پاسخدهی عروق به فنیلافرین در موشها میشود.۴۲ همچنین یک بررسی in vivo، افزایش پاسخ انقباضی به فنیلافرین را در آئورت
سینهای موشهای دچار کمبود منیزیم پس از ۰۳ روز، گزارش کرد.۵۲ از سوی دیگر، گروهی از پژوهشگران فرضیهی نقش اصلی منیزیم را در تنظیم تونوس عروقی بیماران دیابتی بیان نمودند و با پژوهشی، کاهش پاسخ انقباضی مزانتر موشهای دیابتی را ۸ هفته پس از مصرف مکملهای منیزیمی نشان دادند.۵۲ بنابراین، با توجه به قابل بحث بودن یافتههای گزارش شده و نقش احتمالی مکملهای
منیزیم در درمان مشکلاتی مانند انقباض عروق بیماران دیابتی و پرفشاری خون، در این مطالعه اثر طولانی مدت مصرف خوراکی منیزیم در پاسخدهی آئورت ایزوله به کلرید پتاسیم و فنیلافرین در موشهای سالم و دیابتی بررسی گردید.
مواد و روشها
در این مطالعه از۰۶ عدد موش صحرایی نر نژاد ویستار (اتاق حیوانات دانشکدهی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی) با میانگین وزن ۰۵۲-۰۸۱ گرم استفاده شد. حیوانات در شرایط دمایی ۲±۲۲ درجهی سانتیگراد، چرخهی تاریکی ـ روشنایی ثابت (۲۱ ساعت روشنایی و ۲۱ ساعت تاریکی) و دسترسی به آب و غذای (شرکت خوراک دام پارس، تهران) کافی نگهداری شدند. حیوانات به طور تصادفی به ۲ گروه دیابتی و سالم تقسیم و دیابت از طریق تزریق درون صفاقی ۰۵ میلیگرم استرپتوزوتوسین (حل شده در سیترات ۱/۰ مولار) به ازای هر کیلوگرم وزن بدن ایجاد گردید.۶۲ ۷ روز پس از تزریق، در صورت بالاتر بودن گلوکز پلاسما از ۰۵۲ میلیگرم در دسیلیتر حیوانات دیابتی محسوب شدند.۷۲،۶ سپس به یک گروه از حیوانات دیابتی و یک گروه از حیوانات سالم سولفات منیزیم BDH)،
انگلستان) اضافه شده در آب آشامیدنی (۰۱ گرم در لیتر) و به ۲ گروه دیگر تنها آب معمولی داده شد.۸۲ در طول هشت هفته، در روزهای هفتم، چهاردهم، بیست و هشتم و چهل و دوم مجدداﹰ به صورت ناشتا از حیوانات خونگیری به عمل آمد. در هر بار خونگیری از طریق بریدن انتهای دم، ۱ میلیلیتر خون در اپندورف حاوی ۰۱ واحد بینالملل هپارین جمعآوری،۹۲ توسط میکروسانتریفیوﮊ (۰۱ دقیقه در۰۰۰۰۱ دور در دقیقه) پلاسما جدا و برای اندازهگیری گلوکز پلاسما در فریزر با دمای ۰۷- درجه سانتیگراد نگهداری شد.۰۳ گلوکز با استفاده از رنگسنجی آنزیمی (روش گلوکز اکسیداز) (شرکت پارس آزمون، تهران، ایران)، اندازهگیری گردید. ضریب تغییرات درون و برون آزمونی گلوکز به ترتیب ۰/۲٪ و ۵/۳ ٪ بود.
انتهای هفتهی هشتم، حیوان توسط ۰۰۱ میلیگرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن کتامین (شرکت Rotexmedica،
آلمان) و۰۱ میلیگرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن زایلازین
الهام نورصادقی و همکاران اثر منیزیم خوراکی بر انقباضپذیری.... ۹۰۴
(شرکت Alfasan، هلند) بیهوش شد.۱۳ پس از باز کردن
قفسهی سینه، آئورت با دقت جدا، در محلول کربس قرار داده شد و بافت چربی آن تمیز گردید. ___ آئورت به حلقههای ۳-۲ میلیمتر تقسیم و توسط دو قلاب L شکل به داخل حمام بافت حاوی ۵۲ میلیلیتر محلول کربس با محتوای NaCl (۸۱۱)،KCl (۷/۴)، MgSO4 (۲/۱)، KH2PO4 (۲/۱)،
)CaCl2.2H2O۵/۲)، Dextrose.H2O۰۱، NaHCO3 ۵۲ میلیمول در لیتر (شرکت Merk، آلمان) و pH ۴/۷ منتقل و
به طور مداوم توسط محلول کربوﮊن (۵۹% اکسیژن و ۵% دیاکسیدکربن) هوادهی شد.۴۳-۲۳ یکی از دو قلاب متصل شده به قطعهی آئورت ثابت بود و قلاب دیگر توسط یک رابط به ترانس دیوسر ایزومتریک UF1 با دقت ۱% (بیوساینس، انگلستان) متصل گردید. سپس بافت به مدت ۰۶ دقیقه در
محلول کربس با تانسیون ۲ گرم و دمای ۷۳ درجهی سانتیگراد نگهداری شد تا به تانسیون پایدار برسد. در طول این مدت هر ۵۱ دقیقه یکبار محلول تعویض شد.۵۳،۴۲ سپس کلرید پتاسیم ۰۸ میلیمولار (شرکت Merk، آلمان) اثر داده
شد تا بافت برای پاسخدهی انقباضی آماده گردد.۴۲ پس از پایداری تانسیون و شستشو و ۰۱ دقیقه استراحت، غلظتهای ۰۱،۰۲،۰۴،۰۶،۰۸ میلی مولار کلرید پتاسیم و مجدداﹰ بعد از شستشو و ۰۱ دقیقه استراحت، غلظتهای ۹-۰۱، ۸-۰۱، ۷-۰۱، ۶-۰۱-، ۵-۰۱ مولارفنیل افرین (شرکت Sigma، آمریکا)
به صورت تجمعی به محیط اضافه گردید و پاسخ انقباضی توسط اسیلوگراف هاروارد ثبت شد.۶۳ در انتها از استیل کولین ۵-۰۱ مولار (شرکت سیگما، آمریکا) برای اطمینان از حضور اندوتلیوم استفاده شد.۶۳،۹
پس از اتمام آزمایش، طول قطعهی آئورت و وزن آن پس از زدودن رطوبت تعیین و تانسیون از رابطهی دانسیته (میلیگرم بر میلیمترمکعب) × طول (میلیمتر) / وزن (میلیگرم) = سطح مقطع (میلیمترمربع) و با در نظر گرفتن دانسیتهی عضلهی صاف عروقی معادل ۵۰/۱ میلیگرم بر میلیمتر مکعب محاسبه گردید.۷۳
یافتههای کمی به صورت میانگین ± خطای استاندارد بیان شد. به منظور بررسی وجود اختلاف در گروهها از آنالیز واریانس یک طرفه و بین گروههای دیابتی و شاهد و منیزیم دریافت کرده و منیزیم دریافت نکرده از آنالیز واریانس دو طرفه به همراه آزمون توکی استفاده گردید. مقدار p کمتر از ۵۰/۰ معیار معنیدار بودن تفاوتها تلقی
شد.
یافتهها
مقایسهی گلوکز ناشتای پلاسما بین گروههای شاهد و دیابتی افزایش غلظت گلوکز پلاسما را به طور معنیداری در روزهای هفتم، چهاردهم، بیست و هشتم، و چهل و دوم در گروههای دیابتی نسبت به گروه های شاهد (۵۰/۰(p< نشان
داد. ا سوی دیگر، کاهش گلوکز پلاسما در گروههای دیابتی درمان شده با منیزیم نسبت به گروههای دیابتی درمان نشده در روزهای چهاردهم، بیست و هشتم مشاهده شد اما این کاهش معنیدار نبود. همچنین تفاوت بارزی بین گروههای شاهد و شاهد دریافتکنندهی منیزیم در طول آزمایش یافت نشد (جدول۱).
جدول۱- مقایسهی غلظت گلوکز پلاسما (میلیگرم در دسیلیتر) در گروههای دیابتی، دیابتی دریافتکنندهی منیزیم، شاهد و شاهد دریافت کنندهی منیزیم
روز
گروه هفتم چهاردهم بیست و هشتم چهل و دوم
شاهد ۲/۴±۷/۷۲۱ ۳/۵±۲/۷۲۱ ۸/۴±۱/۵۱۱ ۷/۴±۵/۹۰۱
شاهد دریافتکننده منیزیم ۳/۷±۹/۸۲۱ ۰/۵±۰/۸۱۱ ۴/۵±۵/۶۱۱ ۴/۳±۶/۸۰۱
دیابتی *۳/۴۱±۹/۹۸۳ *۷/۱۳±۹/۸۰۴ *۱/۷۲±۶/۵۵۳ *۴/۲۴±۸/۹۶۲
دیابتی دریافتکننده منیزیم *۲/۵۱±۸/۲۱۴ *٠/۹۲±۹/۵۲۳ *۵/۲۳±۷/۲۸۲ *۳/۸۳±۴/۳۳۲
مقادیر به صورت میانگین ± خطای استاندارد برای ۵۱ عدد حیوان بیان شده است؛ * تفاوت معنیدار نسبت به گروه شاهد و شاهد دریافتکنندهی منیزیم در سطح ۵۰/۰p<
۰۱۴ مجلهی غدد درونریز و متابولیسم ایران دورهی نهم, شمارهی ۴، اسفند ۶۸۳۱
یافتههای حاصل از اثر غلظتهای ۰۱، ۰۲، ۰۴، ۰۶، ۰۸ میلیمولار کلرید پتاسیم و مجدداﹰ بعد از شستشو و ۰۱ دقیقه استراحت، غلظتهای ۹-۰۱، ۸-۰۱، ۷-۰۱، ۶-۰۱،۵-۰۱ مولار فنیلافرین به صورت تجمعی نشان داد که پاسخهای انقباضی عروق به کلرید پتاسیم در حضور اندوتلیوم در گروه شاهد به طور معنیداری بالاتر از گروه دیابتی ا3 (۵۰/۰p<،
