بخشی از مقاله
ارزيابي‌هاي گاونر
هنگام انتشار ارزيابي‌هاي گاونر... زمان تمركز
هر سال 3 بار در ماههاي ژانويه ، آوريل و آگوست ، نتايج ارزيابي گاوهاي نر منتشر مي‌شوند و شما ممكن است نتايج اين ارزيابي‌ها را از طريق اين نشريه يا نمايندگي سي ،آر ، آي دريافت نماييد .
اطلاعات مربوط به صفات مهم نظير توليد شير ، تيپ ، امتياز سلول‌هاي بدني ، باروري ، آسان زايي و طول عمر توليدي مربوط به ميليون‌ها راس گاو شيري در طي سال جمع آوري مي‌شوند .در هر صورت آناليز ، اين اطلاعات كار بزرگي است . به همين دليل متخصصين تنها 3 بار در سال آن را انجام مي‌دهند . ركوردهاي عملكرد براي اثرات سن گاو و مرحله شيردهي تصحيح مي‌شوند و آنگاه هر گاو با ساير گاوها كه دريك دوره زماني و در يك گله قرار دارند مورد مقايسه قرار مي‌گيرد .
نتايج ارزيابي شامل يك سري ارقام PTA يا برآورد توانايي انتقال ژنتيكي براي هر يك از حيوانات ميباشد . اين ارقام برآوردهايي از برتري ( يا فروتري ) ژنتيكي آن حيوان خاص است كه به فرزندان خود منتقل خواهد كرد . اطلاعات ژنتيكي هم براي گاوهاي نر و هم براي گاوهاي ماده توليد مي‌شوند ولي از آنجاييكه تعداد كمي از گله‌ها اين ارزيابي‌ها را براي انتخاب تليسه‌هاي جايگزين از ميانگين همه تليسه‌هاي توليدي خود استفاده ميكنند ، در اين مقاله به نحوه استفاده از اين اطلاعات براي انتخاب گاوهاي نر مي‌پردازيم .
بيش از 30 صفت در نظر گرفته مي‌شوند
هر يك از گاوهاي نر براي توليد شير ، چربي ، پروتئين ، درصد چربي ، درصد پروتئين ، طول عمر توليدي ،امتياز سلول‌هاب بدني ، نرخ آبستني دختران ،قدرت باروري گاونر ، آسان زايي پدران ، آسان زايي دختران ، درصد مرده‌زايي پدران ، درصد مرده‌زايي دختران ، امتياز نهايي تيپ و 18 صفت خطي تيپ مورد ارزيابي قرار مي‌گيرند .
اين بدان معني است كه شما مي توانيد براي 32 صفت در مورد 800 گاونر فعال در صنعت تلقيح مصنوعي ( حدود 600 راس آنها هلشتاين هستند ) در هر زمان خاص اطلاعات داشته باشيد هيچ كس وقت ندارد همه همه اين اطلاعات را مورد استفاده قرار دهد پس يك گاودار منطقي چه كار بايد بكند ؟
يك روش معمول ولي نادرست اين است كه تعدادي صفت را انتخاب كرده و براي هر يك از صفات سطوح حذف مستقلي را برگزينيد .
براي مثال ممكن است تصميم بگيريد كه تنها از گاوهاي نري استفاده كنيد كه حداقل ارزيابي آنها براي شير 1200 + پوند ، درصد پروتئين 05/0 + ، تركيب ستان 25/1+ و تركيب دست و پا 00/1+ باشد . شايد به نظر برسد كه اين روش منطقي باشد ولي تعيين اين سطوح مستقل كار مشكلي است و تمايل بيشتر اين افراد اين است كه تعداد بسيار زيادي صفت را مدنظر قرار دهند.
چگونه مي توانيم امتياز سلول‌هاي بدني ، درصد چربي ، طول عمر توليدي يا قامت حيوان را ناديده بگيريم ؟ همين كه به تعداد صفات مورد نظر مي افزاييد تعداد كمتري گاونر وجود خواهند داشت كه داراي معيارهاي تعيين شده شما باشند . و به احتمال زياد تعدادي گاونر را انتخاب خواهيد كرد كه براي اكثر صفات در حد معتدل هستند . به عبارت ديگر گاوهاي نري نصيب شما خواهند شد كه به اصطلاح « همه كاره هيچ كاره » خواهند بود .
يك راه بهتر اين است كه اطلاعات مربوط به تمام اين صفات را با هم تركيب كرده و يك شاخص اقتصادي تشكيل دهيم در اين روش تك تك صفات مطابق اهميت اقتصادي‌شان ضريب مناسب گرفته و روابط ژنتيكي بين صفات نيز منظور خواهد شد . مهمترين شاخص از اين نوع « شايستگي خالص طول عمر » است اين شاخص معرف سود خالص مورد انتظار در طول عمر دختران يك گاو در مقايسه با ميانگين نژاد ميباشد . هر يك از انجمن‌هاي نژادي شاخص خاص خود را دارد ولي در اكثر قسمت‌ها اين شاخص‌ها خيلي شبيه به هم هستند . بنابراين من بحث خودم را به سه شاخص ارائه شده توسط وزارت كشاورزي ايالات متحده محدود مي‌كنم : (LNM$) شايستگي خالص طول عمر ، (LCM$) شايستگي پنير طول عمر ، (LFM$) شايستگي حجم شير طول عمر .
براي اكثريت مطلق توليد كنندگان LNM$ شاخص هدف خواهد بود . اين شاخص ، صفات توليدي ، سلامت، باروري ، توانايي گوساله زايي و تيپ را مدنظر قرار مي دهند . وزني كه به صفات توليدي يعني شير ، چربي و پروتئين داده مي‌شود تابعي از متوسط قيمت شير در كشور هستند . حدود 50 درصد تاكيد بر صفات توليدي (يعني منابع درآمد) و 50 درصد بقيه مربوط به صفات عملكردي ( يعني هزينه ها ) ميباشد توجه داشته باشيد كه امتياز سلول‌هاي بدني ، ضريب منفي به خودش مي‌گيرد، زيرا به دنبال كاهش مقدار آن هستيم . همچنين يك ضريب منفي كوچك براي اندازه دام در نظر گرفته شده است تا اختلافات مربوط به نيازهاي نگهداري براي گاوهاي بزرگ جثه را در مقابل گاوهاي كوچكتر منظور نمايد .
بر اطلاعاتي كه واقعاً نياز داريد
دو آلترناتيو در اختيار توليد كنندگاني كه شير توليدي‌شان به طور ويژه‌اي قيمت گذاري مي شود قرار دارد . براي توليدكنندگاني كه شيرشان را تنها براساس محتويات آن مي‌فروشند و هيچ پولي از بابت حجم شير دريافت نمي‌كنند شاخص LCM$ مناسبت بيشتري خواهد داشت .
تاكيد اين شاخص بيشتر بر ميزان پروتئين توليدي است و حجم زياد شير هم امتياز منفي مي‌گيرد .
از طرف ديگر توليدكنندگاني كه شيرشان را تنها براساس حجم آن مي فروشند بهتر است از شاخص LFM$ استفاده كنند . در اين شاخص تاكيد بيشتري بر حجم شير داشته و در واقع پروتئين ضريب صفر مي گيرد . به عبارت ديگر وقتي كه پولي از بابت آن دريافت نمي‌كنيد پس چرا آن را توليد كنيد ؟
قيمت اسپرم چطور ؟ قطعاً بايد اين را هم مدنظر داشت ولي بايد توجه داشت اسپرم‌هاي ارزان‌تر براي دليلي ارزان هستند . در واقع اگر داراي برنامه توليد مثل خوبي هستيد متوجه خواهيد شد كه استفاده از گاوهاي نر داراي LNM$ بالا بهترين راه صرفه جويي مي باشد . اين نكته قطعاً براي تليسه مصداق خواهد داشت زيرا درصد باروري در آنها خيلي بالاست .
همواره بايد گرانترين اسپرم را در جايي استفاده كنيد كه احتمال تبديل آن به گوساله ماده حداكثر باشد . تعداد دز اسپرم مورد نياز براي توليد يك گوساله زند از يك گاو بالغ پر توليد دو برابر تعداد آن در تليسه‌ها ميباشد . نكته آخر اينكه به ياد داشته باشيد كه تعداد زيادي گاونر خوب وجود دارد . تنها با استفاده از يك گاونر « مشهور » كه اسپرمش نيز كمياب است تمركز نكنيد .
در مورد اعتماد پذيري (Reliability) چطور ؟ اعتماد پذيري بيانگر درستي اطلاعات ژنتيكي براي يك گاونر خاص ميباشد و بنابراين نشان خواهد داد كه فرزندان توليدي اين گاو نر حول ميانگين مورد نظر چقدر تنوع خواهند داشت . گاوهاي نري كه داراي تعداد كافي دختر در تعداد زيادي گله هستند به طور معمول اعتماد پذيري 80 درصد يا بيشتر را دارند .
اگر چه نبايد اعتماد پذيري را معياري براي انتخاب يا حذف يك گاونر در نظر بگيريد ولي مي‌توانيد از آن به عنوان معياري كه بگويد چه مقدار اسپرم از يك گاو خريداري نماييد استفاده كنيد .
در مورد گاوهاي نر جوان چطور ؟ شايستگي ژنتيكي گاوهاي نر جوان به خوبي مستند شده است . ميانگين شايستگي ژنتيكي گاوهاي نر جوان در يك شركت عمده اصلاح نژادي كمي بهتر از يك گاو نر پروف شده ميانگين ميباشد
ولي قيمت اسپرم‌هاي آنها خيلي كمتر خواهد بود و گله‌هايي كه تحت مديريت خوب هستند معمولاً براي استفاده از اسپرم گاوهاي نرجوان مورد تشويق مالي نيز قرار خواهند گرفت . از طرف ديگر يك گاو نر جوان به طور ميانگين از گاو نر پروف شده ممتاز بهتر نخواهند بود .
استفاده از اسپرم گاوهاي نر جوان در حدود 25 تا 30 درصد گله‌تان يك استراتژي منطقي است ولي گله‌هايي كه از بهترين LNM$ استفاد ميكنند .پيشرفت ژنتيكي سريعتري خواهند داشت .
آميزش تصحيحي را در نظر داشته باشيد
پس از آنكه گروهي از گاوهاي نر برتر را انتخاب نموديد كارتان تقريباً انجام شده است . اگر اين گاوهاي نر انتخاب شده را بطور تصادفي با گاوهاي ماده گله‌تان آميزش دهيد نتيجه خوبي خواهيد گرفت . اما با وجود اين ممكن است در صورت استفاده از يك نرم افزار آميزش مقداري هم به سودتان بيافزاييد اين برنامه‌ها به اين منظور طراحي شده‌اد تا نقايص ظاهري گاوها را در فرزندانشان برطرف كنند و ظاهراً مشكلي در استفاده از اين نرم‌افزارها وجود ندارد .
البته مهمترين نكته در استفاده از اينگونه نرم‌افزارها اين است كه اكثر اين برنامه‌ها به مديريت آميزش خويشاوندي (Inbreeding) در گله كمك ميكنند اكثر دامداران فرصت يا علاقه لازم جهت جستجو در شجره‌ها براي پيدا كردن اجداد مشترك را ندارند . برنامه‌هاي آميزشي هزينه زيادي را تحميل نمي‌كنند و اكثر شركت‌هاي توليد كننده اسپرم ميل دارند كه اينگونه نرم افزارها را در اختيار دامداران قرار دهند .
به طور خلاصه نكات كليدي زير را به ياد داشته باشيد تا با مشكلي در استفاده موافق از اطلاعات منتشره در مورد ارزيابي گاوهاي نر مواجه نشويد .
1- هدف انتخابتان را مشخص نماييد .
براي اكثر دامداران اين هدف همان LNM$ خواهد بود .ولي توليد كنندگاني كه شير توليدشان براساس محتويات پروتئين قيمت گذاري مي‌شود ممكن است بخواهند از LCM$ استفاده نمايند و آنها كه شيرشان را براساس حجم شير به فروش مي‌رسانند ممكن است استفاده از LFM$ را مد نظر قرار دهند .
2- يك گروه 5 تا 10 تايي گاونر را شناسايي كنيد كه از نظر شاخص مورد نظرتان بهترين امتيار ممكن را كسب نموده‌اند .
اطمينان حاصل كنيد كه تعدادي گاونر آسان‌زا براي استفاده درتليسه‌ها در ليست‌تان باشد برنامه‌ريزي نماييد كه با ارزش‌ترين اسپرم‌هاي‌تان را براي تلقيح تليسه‌ها مورد استفاده قرار دهيد زيرا احتمال گرفتن گوساله از اين اسپرم‌ها را افزايش خواهيد داد .
3- استفاده از آميزش تصحيحي را براي گله‌تان در نظر داشته باشيد.
ممكن است صفات تيپ را در گله بهبود بخشيد و قطعاً مديريت بهتري در مورد همخواني اعمال خواهيد كرد .
تركيبات بهتر شير مي‌تواند به درآمدها كمك كند .
در شرايطي كه قيمت شير پايين‌تر از نقطه تعادل سود و زيان قرار مي‌گيرد ، پيدا كردن راههاي اضافي براي درآمد بيشتر شير مي‌تواند يك نقطه مثبت باشد.بيشتر سفارشات براي بازاريابي شير براساس قيمت گذاري پروتئين شير ، چربي ، ساير مواد جامد شير و تعديل قيمت براساس شمارش سلول‌هاي بدني است . سفارشات مبتني بر ميزان مايع ، از موارد استثنايي است .
جدول (1) قيمت تركيبات شير و اثر اقتصادي آنها را خلاصه كرده است . سوالات ذيل مي‌تواند براي پيدا كردن درآمدهاي ناپيدا به شما كمك كند .
همه ساله ، مجله‌‌ي « هوردزديري من » مقادير متوسط هر نژاد را براساس اطلاعات DHI به چاپ مي‌رساند (جدول 2) براي ارزيابي تركيبات شير گله خود ، با استفاده از ركوردهاي DHI يا خلاصه اطلاعات استحصالي از كارخانه شير ، نسبت پروتئين شير به چربي آن و سطح تركيبات شير را مورد بررسي قرار دهيد .
هر ماه نسبت كل پروتئين شير به چربي شير گله را مورد توجه قرار دهيد . اين اقدام به شما كمك مي كند تا اثرات فصلي راشناسايي كرده و با استفاده از اين نسبت مواردي مانند تنش گرمايي ، اثر مصرف علوفه‌ي آبدار مرتع يا تغييرات غذايي را مديريت و اصلاح كنيد .
نسبت پروتئين به چربي شير را براساس روزهاي شيردهي مورد بررسي قرار دهيد ( مانند روزهاي كمتر از 100، 100 تا 200 و بيش از 200 روز شيردهي ) اين روش شما را متوجه مي‌كند كه آيا جيره دوره انتقال مطلوب بوده است يا نه ؟ آيا گاوها در مرحله اول شيردهي درحال كاهش وزن هستند ؟ آيا اسيد وز اتفاق افتد ه است يا مصرف ماده خشك موجب محدود كردن تركيبات شير شده است ؟
نسبت پروتئين شير به چربي شير را براساس تعداد دوره شيردهي نيز در نظر بگيريد . بررسي كنيد كه آيا سن ، اندازه جثه گاو ،احتياجات رشد ، تراكم بيش از حد و يا الگوي گروه‌بندي گاوها منجر به اثرات منفي نشده است .
همچنين به تغييرات تركيبات شير در طي 3 سال گذشته نگاه كنيد . سپس مشخص كنيد كه آيا توليد شير با سرعت بيشتري از تركيبات شير افزايش نيافته است يا اينكه انتخاب ژنتيكي بر تركيبات شير تاثير گذاشته است .( انتخاب گاو نر براي توليد شير بالاتر يا دورگ‌گيري ) .
تاثير ژنتيك بر تركيبات شير
وراثت‌پذيري تركيبات شير بالاست كه در خصوص درصد چربي شير برابر 58/0 ، پروتئين شير برابر 49/0 و لاكتوز شير برابر 55/0 ميباشد . وراثت پذيري توليد شير پايين‌تر وبرابر27/0ميباشد ساير همبستگي‌ها بين اجزاء شير و توليد شير به صورت زير هستند :
همبستگي بين درصد چربي درصد پروتئين شير در دامنه 45/0+55/0+ است .
همبستگي بين درصد چربي و درصد مواد جامد بدون چربي برابر 40/0+ ميباشد .
همبستگي بين درصد پروتئين شير و درصد موادجامد بدون چربي برابر 81/0+ ميباشد .
همبستگي بين توليد شير و درصد چربي در دامنه 15/0- 30/0- است .
همبستگي بين توليد شير و درصد پروتئين شير در دامنه 10/0 – و 30/0 ميباشد .
وجود يك همبستگي مثبت نشان مي دهد كه هنگامي كه شما براي يك صفت انتخاب مي‌كنيد ، صفت ديگر نيز در همان جهت بهبود مي‌يابد براي مثال ، وقتي كه انتخاب شما در جهت بهبود درصد چربي است ،درصد پروتئين شير هم بهبود مي يابد . انتخاب براي مقدار توليد چربي و پروتئين شير يا هر دو منجر به بهبود بيشترين عوايد اقتصادي براي هر دو صفت مي‌شود . بعضي از دامداران از يك شاخص انتخاب مانند توليد پنير ياارزش دلاري شير استفاده ميكنند .
چگونه مي‌توان پروتئين شير را بهينه نمود ؟
در صورتي كه مقدار توليد پروتئين شير ،درصد آن يا هر دو پايين باشد . منابع تامين آمينو اسيدهاي مورد نياز غدد پستاني براي ساخت پروتئين شير ( كازئين ) را مورد ارزيابي قرار دهيد .
منابع تامين اسيدهاي آمينه براي توليد پروتئين شير شامل ساخت پروتئين ميكروبي ( بيش از 60 درصد كل آمينو اسيدهاي فراهم شده براي گاو ) ، منابع موجود در جيره ( پروتئين غير قابل تجزيه در شكمبه ) و بافت جابجا شده حيوان ( كه منبع محدودي بوده ) مي‌باشند .
ساخت پروتئين ميكروبي و عبور آن به سمت روده را به حداكثر ممكن برسانيد .
مقدار مصرف خوراك گاو و انرژي مصرفي را كه موجب رشد ميكروبي شكمبه شده بهينه كنيد .
اطمينان داشته باشيد كه الياف فيزيكي موثر به مقدار كافي (مقدار 10 درصد در روي طبقه بلايي جعبه پنسيلوانيا ) توسط گاو براي جلوگيري از اسيدوز شكمبه دريافت شده است .
در جيره به ميزان 24 تا 26 درصد نشاسته فراهم كنيد .
2 تا 4 درصد به جيره قند اضافه كنيد و مجموعاً 4 تا 6 درصد در جيره قند فراهم كنيد .
براي كاهش دفع پروتئين ، منابع پروتئيني عبوري قابل هضم را مورد تغذيه گاو قرار دهيد .
نيم كيلوگرم اول مكمل پروتئيني را از كنجاله سويا به عنوان يك منبع پتيدي و اسيد آمينه‌هاي در دسترس در شكمبه تامين كنيد .
منابع مختلفي از پروتئين‌هاي عبوري را براي تعادل تركيب آمينو اسيدها مورد تغذيه قرار دهيد و تغييرات خوراك مصرفي را كاهش دهيد .
در صورت نياز ، از طريق مدل‌هاي كامپيوتري ، افزودن اسيدهاي آمينه محافظت شده را در جيره لحاظ كنيد .
اسيدهاي آمينه ليزين و متيونين به عنوان اولين آمينو اسيدهاي محدودكننده شناخته شده‌اند .
نسبت ليزين به متيونين بايد برابر 3 به 1 باشد .
اگر آمينو اسيدهاي حفاظت شده به جيره اضافه شود ، بايد ظرف 2 هفته توليد شير ، تركيبات شير و يا هر دو پاسخ دهند .
اطمينان داشته باشيد كه نيازهاي پروتئيني گاوهاي انتظار زايش تامين مي شود ( اسيدهاي آمينه اضافي مي‌توانند به صورت منبع گلوكز استفاده شوند كه نه مطلوب بوده و نه اقتصادي ميباشد .)
چه عواملي بر درصد چربي شير تاثير دارند ؟
اگر ميزان درصد چربي شير (آزمايش چربي ) از ميزان طبيعي كمتر يا بيشتر بود ، منابع موثر بر درصد چربي شير را مورد بررسي قرار دهيد . اسيدهاي چرب فرار ( عمدتاً اسيد استيك اسيد بوتيريك ) موجب توليد بيش از 50 درصد چربي شير مي شوند مكملاي چربي و روغن‌ها ( مانند دانه‌هاي روغني و چربي حيواني ) و چربي جابجا شده در بدن (در اوايل دوره شيردهي ) ساير منابع مورد استفاده غدد پستاني براي ساخت چربي شير هستند . عوامل زير مي‌توانند بر آزمايش چربي شير تاثير گذار باشند .
اگر ميزان درصد چربي به نظر پايين است :
آيا شما چربي اي غير اشباع ( PUFA) را به صورت روغن آزاد ( آنچه كه در ديواره سلول دانه نيست مانند پسماندهاي صنايع تقطيري يا دانه سوياي روغن‌گيري شده به روش فيزيكي – حرارتي ) تغذيه مي‌كنيد ؟
فقط در وضعيتي كه شرايط شكمبه مطلوب نيست ، اضافه كردن 300 تا 350 ميلي‌گرم موننسين ( خالص ) مي‌تواند سبب حفظ درصد چربي شير شود.
شايد شما مي‌بايست مصرف علوفه با طول الياف بلندتر را در نظر بگيريد .
بررسي كنيد كه آيا مقدار توليد شير افزايش يافته است .
آيا گله تنش گرمايي را پشت سر مي‌گذارند ؟
تجه كنيد كه آيا كمبودي در ميزان انرژي جيره ( درصد چربي كم شير همراه با درصد پروتئين كم در شير ) وجود دارد ؟
مراقبت اسيدوز شكمبه يااسيدوز تحت باليني باشيد (درصد چربي كم همراه با درصد پروتئين بالا ) .
ممكن است مراحل شيردوشي نياز به اصلاح و بهبود داشته باشد .
ممكن است سطح نشاسته جيره مصرفي بيش از 28 درصد كل جيره باشد .
سعي كنيد كه ميزان نشاسته جيره را را در دامنه 24 تا 26 درصد كل جيره تنظيم كنيد .
اين موضوع مهم است كه به ياد داشته باشيد ، تغيير جيره از خشك به رطوبت بالا ، تغيير به شكل پلت شده ، يا مصرف ذرت پرك شده با بخار مي‌تواند درصد چربي شير را در صورت مصرف نشاسته زياد كاهش دهد .
براي بهبود درصد چربي شير :
در صورت امكان مصرف جيره را به روش كاملاً مخلوط (TMR) تغيير دهيد .
سطح بالاتري از علوفه را مورد تغذيه قرار دهيد .
مراقب كاهش زياد نمره بدني گاو باشيد .
بي‌كربنات سديم را به ميزان 75/0 درصد كل ماده خشك به جيره اضافه كنيد ( اگر Ph شكمبه در مرز پاييني قابل قبول است .)
خوراك مصرفي را به دفعات بيشتر تغذيه كنيد يا چندين بار آن را به هم بزنيد .
منابع چربي اشباع را مورد تغذيه قرار دهيد .
دانه‌هاي روغني را فقط در حد توصيه شده مصرف كنيد ( كمتر از 450 گرم چربي اضافه شده از اين طريق ) .
ما به دانسته‌هاي بيشتري در مورد كيفيت پروتئين دست يافته‌ايم .
Glen Broderick
تا همين اواخر ، متخصصين تغذيه‌ي گاوهاي شير نگراني زيادي در مورد كيفيت پروتئين تجزيه ناپذير (RUP) يا پروتئين عبوري جيره نداشتند اما با وجود توليد روزافزون گاوهاي شيري امروزي ، منبع و كيفيت RUP به اندازه‌ي مقدار تغذيه‌ي آن اهميت يافته است . در ادامه دلايل آن آمده است .
از سال‌ها پيش مي‌دانستيم كه همه‌ي دام‌ها به 10 اسيد آمينه در جيره‌ي خود نياز دارند( كه به آنها اسيد آمينه‌هاي ضروري گفته مي شود ) تا به عنوان آجرهاي ساختماني پروتئين عمل نمايند . همچين اسيدهاي آمينه‌ي غير ضروري هم وجود دارند كه به تغذيه‌ي آنها نيازي نيست چون براي استفاده در ساختار پروتئين ها در خود بدن ساخته مي شوند .
اهميت اسيدهاي آمينه ...
كيفيت پروتئين ( تركيب اسيدهاي آمينه ضروري خوراك ) هميشه براي نشخواركنندگان كم اهميت در نظر گرفته مي‌شد چون ميكروبهاي شكمبه با استفاده از پروتئين‌هاي كم كيفيت و نيتروژن غير پروتئيني موجود در جيره ، پروتئين‌هاي با كيفيتي مي سازند و پروتئين ميكروبي كيفيت « بالايي » دارد ، زيرا اسيدهاي آمينه ضروري در آن به نسبتي است كه به نياز دام بسيار نزديك است .
پس چه عاملي اين ديدگاه را تغيير داده است ؟ پژوهش‌ها نشان داده‌اند كه حتي در نشخوار كنندگاني مثل گاوهاي شيري ، همه منابع RUP (پروتئين عبوري ) به يك اندازه ارزش ندارند . تفاوت‌ها مربوط به اسيدهاي آمينه ضروري است
وقتي به 30 سال قبل يا پيش‌تر بر مي‌گرديم ، پژوهش‌ها پاسخ‌هاي اندكي از تزريق دو اسيد آمينه ي متيونين ولايزين به دورن شيردان ( براي جلوگيري از تجزيه در شكمبه ) از لحاظ توليد شير به دست آورده‌اند .
اماوقتي مخلوطي از كل اسيدهاي آيمنه تزريق مي‌شد ، توليد شير افزايش بسيار زيادي مي يافت . به همين دليل تصور مي‌شد كه گاوهاي شيري به تزريق يك اسيد آيمنه ضروري واكنشي نشان نمي‌دهند . از حدود 15 سال پيش كه متيونين محافظت شده ( RP-Met) و لايزين محافظت شده (RP-Lys) در دسترس قرار گرفت تصورات ما نيز تغيير كرد . آزمايش‌هاي اوليه در آمريكاي شمالي حاكي از واكنش‌هاي اندكي در قالب افزايش پروتئين شير پس از تغذيه‌ي ميتوننين محافظه شده بود . و افزايش‌هاي ناچيز با تغذيه و توام ليزين محافظه شده و ميتونين محافظه شده كمي بيشتر به چشم آمد .
پروتئين عبوري و سطح پروتئين شير ....
در آن زمان پژوهش‌هاي بي شماري هم وجود داشت كه نشان مي‌داد با تغذيه مكمل‌هاي مختلف RUP، توليد شير و تركيبات شير تغييرات متفاوتي نشان مي‌دهند . در مطالعه‌ي خود ما كنجاله سوياي حاصل از استخراج مكانيكي ( اكسپلر ) وكنجاله سوياي برشته شده كه در هر دوي آنها به دليل عمل آوري حرارتي داراي پروتئين عبوري بيشتري هستند ، مورد مقايسه قرار گرفت . كنجاله سوياي اكسپلر داراي 91 درصد پروتئين عبوري بيشتري نسبت به كنجاله سوياي معمولي بود .
وقتي اين سه نوع كنجاله سويا در سه آزمايش مجزا طوري تغذيه شدند كه مقادير مساوي از پروتئين خام در جيره تامين نمايند ، افزايش در مقدار پروتئين شير با كنجاله سوياي اكسپلر به طور ميانگين 54 درصد بود بهبود قابل توجهي بود اما از 91 درصد RUP بيشتر فاصله زيادي داشت . چرابخش بيشتري از پروتئين عبوري وارد شير نشده بود ؟
بعدها ما آزمايش‌هاي مشابهي روي پودرماهي انجام داديم . پودر ماهي در خصوص نشخواركنندگان با محلوليت كم حدود دوبرابر كنجاله سويا RUP دارد . وقتي گاوها از اين منبع تغذيه كردند ، پروتئين شير آنها نيز دو برابر شد ( درمقايسه با گاوهايي كه از كنجاله سوياي معمولي تغذيه كرده بودند ) . مورد استفاده قرار گرفتن پروتئين با پودر ماهي به اين دليل بهتر بود كه كيفيت پروتئين پودر ماهي با كنجاله سوياي معمولي فرق دارد . چه چيزي باعث اين تفاوت‌ها مي‌شود ؟ پودر ماهي متيونين بيشتري دارد ... كه يكي از اسيدهاي آمينه ضروري است . بنابراين نتيجه گرفتيم كه استفاده از RUP كنجاله سويا هنگامي كه مقدار متيونين جيره كافي نباشد ، دچار محدوديت مي‌شود .
منبع پروتئين را مورد توجه قرار دهيد ...
پودر ماهي ويژه نشخواركنندگان غالباً خيلي گران است . در غالب موارد ، ارزش بالاتر كيفيت پروتئين آن نمي‌تواند هزينه‌ها را بپوشاند . با اين وجود پروتئين‌هاي گياهي با كيفيت‌تري هم وجود دارند كه مي‌توان از آنها استفاده كرد.
ما اخيراً در مطالعه‌اي در مركز تحقيقات گاو شيري آمريكا ، چهار جيره‌ي مبتني بر مواد خوراكي متداول در غرب ميانه را با هم مقايسه كرديم همه جيره‌ها ، 5/16 درصد پروتئين خام داشتند ، اما مكمل پروتئيني آنها از چهار منبع مختلف منشأ مي گرفت . اوره ، كنجاله سوياي حلالي ، كنجاله تخم پنبه و كنجاله كلزا . مقدار توليد شير ، توليد شير تصحيح شده براي 5/3 درصد چربي ( FCM) ، پروتئين شير و چربي شير همگي در گاوهايي كه از كنجاله كلزا تغذيه كرده بودند ،بالاتر بود .
نمي‌توان اين نتايج را با پروتئين خروجي از شكمبه كه همان پروتئيني است براي توليد شير قابل استفاده است ، توجيه كرد چون گاوهايي كه از كنجاله تخم پنبه استفاده ميكردند ، بيشترين مقدار پروتئين خروجي از شكمبه را داشتند ، اما آنها به اندازه گاوهايي كه از كنجاله كلزا تغذيه ميكردند پروتئين و چربي در شير خود نداشتند . اين نتيجه شايد به اين علت باشد كه كنجاله كلزا به طور قابل ملاحظه‌اي ميتونين بيشتر و كيفيت اسيد آمينه‌اي بهتري نسبت به كنجاله سويا يا كنجاله تخم پنبه دارد .
يكي ديگر از راهكارهاي ارتقاء كيفيت پروتئين در جيره ( و استفاده درست توسط گاو ) تغذيه مكمل متيونين است . در يكي ديگر از آزمايش‌هاي مزرعه‌اي اخير ، ما گاوها را با جيره‌هاي مبتني بر سيلاژ يونجه و ذرت به همراه ذرت پر رطوبت تغذيه كرديم در چهار جيره ما مقدار پروتئين خام را در مراحل مختلف 3/1 واحد كم كرده و به ازاي هر مرحله كاهش پروتئين خام ، 8 گرم متيونين عبوري ( Mepron) وارد جيره كرديم .
اين امكان به وجود آمد كه جيره را از 6/18 درصد پروتئين خام به 1/16 درصد ( همراه با 17 گرم متيونين محافظت شده در روز ) برسانيم بدون آن كه مقدار شير يا تركيبات آن كاهش يابد . در واقعي مداركي به دست آمد كه نشان مي‌داد شير و مقدارتركيبات آن و بازده خوراك با كاهش مقدار پروتئين خام و به شرط افزودن متيونين محافظت شده افزايش مي يابد . سطح MUN ( نيتروژن اوره‌اي شير ) افت كرد و مورد استفاده قرار گرفتن پروتئين با هر مرحله كاستن از پروتئين خام جيره بهبود يافت . با اين حال توليد شير در سطح 8/14 درصد پروتئين خام به وضوح افت كرد .
نتيجه‌گيري : مكمل متيونين محافظت شده ، به گاو اين امكان را مي‌دهد كه 2 درصد پروتئين خام كمتري مصرف كرده و در عين حال توليد شير و پروتئين شيرافت نكند .
همچنين ، اين راهكار تاثير زيست محيطي مثبتي با خود به همراه مي آورد . با بهبود استفاده از پروتئين ( نيتروژن ) ، اين كار مقدار نيتروژن دفع شده از گاو به ويژه نيتروژن ادرار را كاهش مي دهد افزون بر اين ، كاهشي در مقار نيتروژن ادرار حاصل مي‌شود كه به معناي تصادي كمتر آمونياك فرار به درون جو است . در پژوهش همگوني كه در حال حاضر در مركز تحقيقات گاوشيري آمريكا در حال انجام است ، ما سعي مي‌كنيم كه نحوه تاثير تغييرات پروتئين خام جيره را بر دفع نيتروژن و استفاده شدن نيتروژن كود دامي توسط گياهان تعيين كنيم . همچنين ماتلاش مي‌كنيم كه معين كنيم چگونه مي‌توان ساخت پروتئين ميكروبي با كيفيت را در شكمبه به حداكثر رساند و ما درحال توسعه‌ي روش‌هايي هستيم كه ارزش تغذيه‌اي علوفه‌ي پرپروتئين مثل يونجه را ارتقاء دهيم .
دستكاري تركيب شير
13-1- اهميت دستكاري تركيب شير 13-3-1- افزايش غلظت چربي شير
13-2- پروتئين شير 13-3-2- كاهش چربي شير
13-2-1- افزايش غلظت پروتئين شير 13-4- توليد شير با حداقل مواد جامد شير
13-2-2- كاهش پروتئين شير 13-5- نتيجه‌گيري
13-3 چربي شير
13-1- اهميت دستكاري تركيب شير
قيمت شير پرداخت شده به دامدار عمدتاً تحت تاثير محتواي چربي و پروتئين آن است . از نوامبر 1994 بيش از دوازده كارخانه شير در انگلستان براساس تركيب متداول شير ، قيمت آن را پرداخت مي كردند . به طور متوسط پنجاه و شش درصد ميانگين قيمت شير مربوط به ميزان پروتئين آن (2/4پنس به ازاي هر درصد پروتئين در ليتر ) وچهل و چهاردرصد مربوط به ميزان چربي شير ( 63/2 پنس به ازاي هر درصد چربي در ليتر ) بود تا هنگامي كه مصرف كننده‌ها ، شير پس چرخ ونيمه پس چرخ را ترجيح مي‌دادند و انباشت كره وجود داشت ، احتمالاً پرداخت قيمت براي پروتئين بيش از چربي بود . دامداران سهميه‌اي در مورد حجم توليد شير خود دارند كه براساس ميزان
چربي آن تنظيم مي شود اما در حال حاضر محدوديتي براي توليد پروتئين در قالب حجم كل شير سهميه بندي شده وجود ندارد . بنابراين يكي از راههاي افزايش درآمد حاصل از شير ، افزايش ميزان پروتئين شير بدون افزايش چربي و يا حجم شير توليد شده است علاوه بر اين ، زماني كه سهميه بندي محدوديت مهمي محسوب مي شود ،حفظ يا افزايش پروتئين شير ، درحالي كه حجم شير وميزان چربي آن كاهش داده مي شود ، مطلوب خواهد بود .
برخي از كارخانجات كوچكتر صنايع لبني كه عموماً در اطراف شهرهاي بزرگ قرار دارند ، قراردادهايي براي توليد شير با تركيب ثابت و بدون هيچ گونه افزايش بهايي در هنگام افزايش تركيب شير ، پيشنهاد مي‌نمايند . اين گروه از توليد كننده‌هاي « شير ثابت » مايل به تحمل هزينه‌ي اضافي براي رسيدن به تركيب شير بهتر نيستند . اما درعين حال بايد از توليد مقدار زيادي شير در شرايطي كه سلامت يا باروري گله آسيب نمي‌بيند ، مطمئن باشند .
در دهه‌ي بعد ، ما انتظار تاكيد بيشتر بر روي توليد شير طراحي شده داريم ،كه دامدار بتواند محصول را افزايش يا كاهش داده و تركيب آن را در بين دامنه‌ي وسيعي از تركيبات مختلف ، تغير دهد . تمامي اين موارد بايستي به شيوه‌اي انجام شود كه پس از چند هفته قابل برگشت بوده و اثرات منفي دراز مدت بر روي سلامتي ، باروري يا آرامش حيوانات نداشته باشد. تحقيقات كمي بر روي دست كاري تركيب شير در راستاي اهداف بازار صورت گرفته و متاسفانه بهترين تحقيقات انجام شده بر روي افزايش غلظت چربي شير بوده كه اكنون كمترين تقاضا را دارد .
به طور كاملاً مشهودي ، افزايش پروتئين شير مطلوب است ، اما بحث زيادي در مورد تعيين ساز و كارهاي كنترل كننده توليد پروتئين در گاوداري صورت نگرفته است ، بدون چنين اطلاعاتي ،احتمالاً پاسخ به تغييرات جيره ، متنوع و غير قابل پيشگويي خواهد بود . مهمترين تغيير قابل اهميت در تركيب شير ، افزايش ميزان پروتئين آن است . بررسي اقتصادي چنين افزايشي با ارزش است جدول (13-1) نشان مي دهد كه چنانچه پروتئين شيردر سطوح مختلف توليد افزايش يابد، ميزان درآمد حاصل از شير افزايش مي‌يابد . دست‌يابي به افزايش ميزان پروتئين شير به ميزان يك درصد مشكل بوده و با كاربرد روشهاي متعدد ، هزينه‌اي در حدود ده پنس به ازاي هر گاو در روز دارد . همچنين بايد مطمئن بود كه هزينه‌ي درمان كمتر از آن بوده و يا ترجيحاً كمتر از نصف سود پيش‌بيني شده باشد زماني كه قيمت كل غذاي اضافي مورد نياز براي بهبود پروتئين شير ، و محدوديت سهميه‌ي مورد توجه درحال حاضر را با توجه به هزينه ي آنها ثابت نمود .
شكل (13-1) تغييرات تركيب شير را با توجه به مقدار كنسانتره مصرف شده روزانه نشان مي‌دهد . مقدار تغيير نشان داده شده مشابه حالتي است كه در زمان تغييرات جيره مشاهده مي شود . پاسخ بيشتري در ارتباط با ميزان چربي نسبت به پروتئين مشاهده مي شود ، به گونه‌اي كه تغيير ميزان چربي در حدود يك درصد است . اما از طرف ديگر ميزان پروتئين شير در حدود نيم درصد تغيير مي‌كند .
13-2. پروتئين شير
از طريق تغييرات جيره مي‌توان غلظت پروتئين شير را تغيير داد ، اما در مقايسه با آنچه در مورد غلظت چربي ( بخش 13-3) ديده مي شود ، شيب اين تغيير كمتر بوده و عكس العمل نسبت به آن كمتر قابل پيشگويي است . دلايلي احتمالي متعددي براي چنين پاسخ ضعيفي وجود دارد . اولاً تنوع طبيعي غلظت پروتئين شير بسيار كمتر از چربي است . ثانياً عوامل مهم تغذيه‌اي و فيزيولوژيكي كنترل كننده‌ي ميزان پروتئين شير بسيار كمتر از چربي است . ثانياً ، عوامل مهم تغذيه‌اي و فيزيولوژيكي كنترل كننده‌ي ميزان پروتئين شير به خوبي شناخته نشده‌اند . ثالثاً تنها در دهه‌ي اخير غلظت پروتئين شير به عوامل مهم تاثير گذار بر قيمت شير تبديل شده ، لذا به نسبت
ميزان چربي شير ، اين موضوع جذابيت كمتري براي تحقيقات داشته است . نهايتاً در گاو نسبت به ساير گونه‌ها ، ميزان نسبتاً بيشتري از پروتئين شير به چربي وجود دارد و در توليدهاي بالا متابوليسم پروتئين حيوان بسيار افزايش مي‌يابد( 5 تا 7 برابر نيازهاي پايه) . بنابراين دست‌يابي به افزايش قابل توجه مقدار پروتئين در آينده مشكل به نظر مي‌رسد .
با وجود چنين مشكلاتي ،به خوبي مشخص شده كه برخي از متغيرهاي جيره بر روي غلظت پروتئين شير تاثير گذاشته و تاثير سايرين بايستي مورد مطالعه قرار گيرد . در اغلب موارد ،دست‌يابي به متوسط سالانه‌ي غلظت پروتئين شير در سطح گله به ميزان 4/3 درصد براي گاوهاي هلشتاين فريژين ممكن خواهد بود .
13-2-1. افزايش غلظت پروتئين شير
اصول : شير از آب ( 88 درصد ) ،لاكتوز ( 6/4%) ، چربي ( 5/3 تا 5/4 %) و پروتئين ( 3 تا 8/3 درصد ) تشكيل شده است . بايد هر چهار تركيب بالا براي توليد شير ، در غده‌ي پستان آن آماده باشند . جيره شامل آب ،انرژي و پروتئين است ، در حالي كه تامين آب ، تاثير عمده‌اي بر ميزان شير دارد ، همچنين تامين انرژي نسبت به پروتئين عامل اصلي تاثير گذار بر روي توليد پروتئين شير است .
دو منبع مهم انرژي در جيره‌ي گاو شيري تركيبات فيبري و قندها و نشاسته است ( فصل سوم ).
در قالب جمله‌اي بسيار ساده مي‌توان گفت كه فيبر ، عامل تغيير چربي شير و قندها و نشاسته ، عوامل تغيير پروتئين شيراند . در شكمبه فيبر به وسيله‌ي ميكروبها شكسته شده و توليد استات و بوتيرات مي كنند كه سپس جذب شده و براي سنتز چربي شير مورد استفاده قرار مي گيرند. نشاسته محركي براي توليد پروپيونات در شكمبه بوده و اين تركيب پيش ساز گلوكز و اسيدهاي آمينه غير ضروري است . چنانچه منابع انرژي بالا به پستان تخصيص داده شود ، ميزان توليد شير افزايش مي‌يابد . اما علاوه بر مسير بالا ،تركيبات ياد شده براي توليد چربي بدن نيز مورد استفاده قرار مي‌گيرند . گاوها در اوايل شيردهي وزماني كه داراي پتانسيل ژنتيكي بالايي هستند ، بخش عمده‌ي انرژي خود را به پستان تخصيص مي دهند؛ اما گاوهاي غير آبستن شيرده و گاوهاي با پتانسيل توليد پايين ، از انرژي براي افزايش وزن بدن استفاده ميكنند .
در شرايط عملي ، هنگامي كه نشاسته در جيره منظور مي شود ،نشاسته با انرژي حاصل از سيلاژ علف جايگزين شده و لذا مقدار انرژي را افزايش مي دهد . اين انرژي براي انجام تخمير به وسيله‌ي ميكروبهاي شكمبه آماده و در دسترس است (FME) افزايش ميزان FME ، مقدار سنتز پروتئين ميكروبي را افزايش داده و اين افزايش به نوبه‌ي خود باعث افزايش ميزان پروتئين وارد شده به رودهي باريك و همچنين مقدار اسيدهاي آمينه‌ي وارد شده به جريان خون مي شود .
بخش كم اما متغيري از نشاسته جيره از هضم ميكروبي شكمبه دور مانده و به رودهي باريك وارد مي شود ( نشاسته عبوري ) . انرژي مورد نياز رودهي باريك بالا بوده و به وسيله‌ي متابوليسم مواد مغذي جذب شده از محتويات دستگاه گوارش تامين مي شود با تغذيه جيره‌هاي كم نشاسته ، گلوكز كمي به رودهي باريك بوده ، لذا علاوه بر استفاده از اسيدهاي آمينه رسيده به كبد و جريان خون عمومي افزايش مي‌يابد .
پروتئين شير پروفيل اسيد آمينه‌اي خاصي دارد ، لذا دانش امروز احتمال مي‌دهد كه برخي از اسيدهاي آمينه محدود كننده توليد‌اند از اين رو تغذيه‌ي مكمل اسيدهاي آمينه ضروري ، احتمالاً باعث افزايش توليد پروتئين شير مي شود . در اين ميان ميتونين و ليزين با اولويت‌ترين نامزدهاي تغذيه مكمل‌اند . با اين وجود در تحقيقات انجام شده در انگلستان تا به امروز هيچ گونه اسيدآمينه‌ي محدود كننده‌اي براي توليد شناسايي نشده است .
منبع انرژي
افزايش مقدار كنسانتره‌ي جيره با افزايش پروتئين شير همراه است (شكل 13-1) همچنين ميزان توليد شير نيز افزوده شده ، وافزايش بيشتري در توليد پروتئين شير صورت مي گيرد (جدول 13-2) به طور متوسط ، در دامهايي كه در آزمايش جدول ( 3-2) شركت داشتند ، افزايشي در حدود 06/0 درصد در ميزان پروتئين شير به ازاي افزايش مصرف هر 10 مگاژول ME در روز ديده شد .
به نظر مي رسد اثر افزايش انرژي مصرفي وابسته به نوع غذاي داده شده باشد، لذا احتمالاً انرژي افزوده ناشي از مصرف علوفه همانند كنسانتره باعث افزايش پروتئين و ميزان توليد شير مي شود . براي افزايش پروتئين شير از طريق علوفه ، بايد علوفه كميت وخوشخوراكي بالايي داشته و به صورتي به دام عرضه شود كه باعث مصرف بيشينه‌ي او شود . متوجه شديم كه ملاس مكمل نيز احتمالاً از طريق افزايش مصرف انرژي ، باعث ا فزايش پروتئين شير مي شود .
نشاسته‌ي جيره
عموماً افزايش مصرف نشاسته باعث افزايش توليد پروتئين شير مي شود براي مثال در يك مطالعه ، شش كيلوگرم كنسانتره باتركيب‌هاي متفاوت به گاوها داده شد. كنسانتره‌ي حاوي نشاسته بالا نسبت به كنسانتره‌ي حاوي فيبر بالا ، باعث افزايش توليد شير و پروتئين شير مي شود (شكل 13-2) .
به همين ترتيب ، جايگزيني 33 تا 75% از كل مصرف ماده‌ي خشك علوفه در زمان استفاده از سيلاژ علف (كه عموماً قند و نشاسته پاييني دارد) با ساير علوفه‌ها ( داراي قند و نشاسته بيشتر ) ، باعث افزايش مقدار شير وهمچنين ميزان پروتئين شير مي شود ( شكل 13-3) اما مقدار مصرف كل غذا در مورد جيره‌هاي حاوي مخلوط علوفه‌اي بيشتر بوده و لذا كل مصرف انرژي به عنوان يك دستاورد افزايش مي يابد.
منبع پروتئين
افزايش پروتئين مصرفي باعث افزايش توليد پروتئين شير مي شود ( شكل 13-2) اما به نظر نمي رسد كه تاثير عمده‌اي بر ميزان پروتئين شير داشته باشد . عموماً هنگامي كه مصرف ماده‌ي خشك و انرژي افزايش مي يابد ، مصرف پروتئين نيز زياد مي شود . هنگامي كه تغييرات مصرف در نظر گرفته شود ، تغيير منبع پروتئين تاثير كمي بر تركيب پروتئين شير دارد . در شرايط عملي پودر ماهي به دليل تاثير آن بر افزايش پروتئين شير ، در نظر گرفته مي‌شود با اين حال گفته مي شود اين تغيير ناشي از افزايش مصرف ماده‌ي خشك وانرژي است .
وضعيت بدني
گاوهاي چاق با نمره ي وضعيت بدني بيش از 5/3 اشتهاي كمتري داشته و از طرفي چربي بدني بيشتري را در مراحل اوليه ي شيردهي بسيج كرده و شيري با پروتئين كمتر توليد ميكنند . براي اطمينان از مصرف اختياري بالا ولذا حداكثر مصرف انرژي ، گاوها بايد در هنگام زايمان نمره‌ي وضعيت بدني 5/2 تا 3 داشته باشند . به اين ترتيب محتوي پروتئين شير آنها بالا خواهد بود . (براي توضيح بيشتر فصل شانزدهم را ببينيد)
اصلاح نژاد
اصلاح نژاد پتانسيل تغيير تركيب شير را دارد ، با اين حال چنانچه جوانه‌هاي مورد استفاده براي تلقيح مصنوعي براي صفت افزايش ميزان پروتئين شير انتخاب شوند ، احتمالاً اين انتخاب باعث مي شود تا اندازه‌اي توليد شير و چربي شير نيز افزوده شود ، كه هر دو افزايش اخير در شرايط سهميه‌بندي شير توليدي مطلوب نيست . چنانچه به جاي ميزان پروتئين توليدي ، جوانه‌ها براساس افزايش درصد پروتئين شير انتخاب شوند ، كل توليد شير و كل مواد آن كاهش مي‌يابد . همچنين بايد توجه داشت كه تغيير ساختار يك گله ، روندي طولاني دارد ، كه بازار شكننده‌ي شير امروز جذابيتي ندارد .
اسيدهاي آمينه محافظت شده
مطالعات اخير ، بخصوص در فرانسه ،همان گونه كه در جدول ( 13-3) نشان‌داده شده است حاكي از پاسخ شديد پروتئين شير ( از 2/0 به 3/0 درصد واحد ) به تغذيه‌ي اسيدهاي آمينه‌ي محافظت شده نظير متيونين است . با اين حال در بيشتر آزمايشات علمي انجام شده در انگلستان ، در نتيجه تغذيه چنين مكملهايي افزايش دراز مدتي در پروتئين شير به دست نيامد . اصولاً جيره‌هاي فرانسوي بر اساس سيلاژ ذرت بوده و عموماً جيره نويسي با سطح پروتئين خام كمتري ( 160 گرم cp در كيلوگرم ماده‌ي خشك ) نسبت به جيره‌هاي انگلستان ( 185 – 170 گرم cp در كيلوگرم ماده‌ي خشك ) صورت مي گيرد . احتمالاً پروتئين اضافي مصرف شده گاوها در انگلستان از عدم تعادل اسيدهاي آمينه خوراك جلوگيري مي‌كند پژوهشگران دانشگاه ردينگ نشان دادند كه تزريق اسيدهاي آمينه‌ي خاص ، پتانسيل افزايش ميزان پروتئين شير را به اندازه‌ي 5/0 در صد بيش از ميزان توليد آن دارد . كه هر چند نتايجي اين چنيني بسيار هيجان‌انگيز است ، اما هنوز كارهاي انجام شده در مراحل اوليه بوده و براي تعيين كه آيا مي‌توان مكمل غذايي تجارتي با پتانسيل يكسان ايجاد كرد ، به سه تا چهار سال زمان نياز است .
پاسخ به ميتونين محافظت شده نسبتاً سريع به نظر رسيده و امتيازهاي اوليه‌ي آن در طول هفت روز و اثرات كامل آن در طي 21 تا 28 روز مشاهده مي شود . بنابراين به نظر مي رسد بايد از طريق « انجام كار و مشاهده‌ي اثرات آن » ،موثر بودن آنها را در هر جيره تعيين نمود . تنها زماني كه معيارهاي DUP , ERDP, CP جيره كافي باشند ، مكمل سازي با اسيدهاي آمينه‌ي محافظت شده استفاده مي شود .
با اين وجود ، چنانچه تاكيدهاي جدي ناشي از آلودگي آب از طريق نيتروژن ادرار گاوها ، منجر به كاهش استفاده‌ي بيشتر از cp به ميزاني بيش از مقادير پيشنهاد شده تغذيه‌ي استاندارد نشود ، اين نوع مكملها در انگلستان اهميت خواهند يافت .
مديريت گاو خشك
نشان داده شداه است كه تغذيه مقدار كمي ( يك تا دو كيلوگرم ) از تركيب غذائي با پروتئين زياد ( 24%) كه شامل مقدار زيادي پروتئين غير قابل تجزيه‌ي قابل هضم ( DUP) باشد ، توليد پروتئين شير را افزايش مي دهد ( جدول 13-4) در بين چهار آزمايش گزارش شده ، در دو گزارش ، توليد شير بدون تغير در تركيب آن افزايش يافت ، در حالي كه در يكي از دو آزمايش ديگر ميزان پروتئين شير به جاي ميزان توليد شير افزايش يافت . از آن جا كه افزايش توليد نياز به سهميه ي توليد بيشتر دارد ، سود نهايي بستگي به پاسخ ايجاد شده دارد در تمامي آزمايشات در نتيجه‌ي استفاده از مكملها باروري بهبود يافت . اطميناني نسبت به سازوكار دقيق ايجاد چنين پاسخي وجود ندارد ، اما در دامهايي كه در محدوده‌ي خشكي به خوبي شير توليد ميكنند و يا آنها كه يك دوره‌ي كوتاه مدت خشكي دارند ، ميزان پاسخشان به پروتئين مكمل بيشتر است ، لذا پيشنهاد مي شود كه ممكن است بازسازي منابع پروتئين مهم باشد .
در شرايط محدوديتهاي سهميه‌اي، تغيير تركيب شير نسبت به ميزان توليد مطلوبتر است ( جدول 13-4) اما احتمالاً اثرات آن بر باروري ( فصل پانزدهم ) باعث مطلوبيت استفاده از تركيباتي با DUP بالا براي گاو خشك ، در شرايط متفاوت مي شود .
جدول 13-4. تاثير مكمل DUP بر روي توليد شير و ميزان پروتئين آن در طول دوره‌ي خشكي
آزمايش عكس العمل توليد شير عكس‌العمل پروتئين شير
1 بدون تاثير افزايش به ميزان 3/0 %
2 افزايش ميزان توليد بيش از ( روز / kg) 4/2 افزايش به ميزان 05/0%
3 افزايش ميزان توليد بيش از ( روز / kg) 6/3 تغييرات جزئي در پروتئين شير
4 بدون تاثير افزايش به ميزان 25/0%
در صورت استفاده از جيره پايه اي كه قادر به حفظ انرژي دريافتي در حدود ، 100-90 مگاژول ME در روز باشد ، اثرات مطلوب بامكملي شامل ، 300-250 گرم DUP در روز بروز مي‌نمايد . چنانچه منبع پروتئيني ، مقدار قابل توجهي DUP براي استفاده حيوان توليد نمايد ، پاسخ بالا محدود به منابع پروتئيني خاصي نخواهد بود .
درگاوهاي خشك به ميزان قابل توجهي ، مصرف خوراك كمتر از گاوهاي پرتوليد است ( ده كيلوگرم ماده‌ي خشك نسبت به 18 تا 20 كيلوگرم ماده‌ي خشك ) درنتيجه سرعت خروج مواد از شكمبه كاهش يافته و به اين ترتيب تجزيه پذيري و پروتئين افزايش مي يابد . بنابراين بهترين خوراكها آنهايي هستند كه تجزيه پذيري كم و تدريجي داشته باشند (ضرائب c,a كم باشند ) بهترين خوراكي كه با شرايط بالا مطابقت دارد ، پودر ماهي است . اما متاسفانه پودر ماهي حاوي كلسيم بالاست، لذا دامداران براي كاهش كلسيم دريافتي و در نتيجه كاهش شيوع تب شري ( فصل هفتم ) ازمصرف آن خودداري ميكنند .
دانه‌هاي تخميري سياه و نمونه‌هاي سياه گلوتن ذرت تجزيه‌پذيري پاييني دارند ، اما بخش عمده‌ي DUP آنها غير قابل هضم است ، لذا جزو MP خوراك محسوب نمي شود .
در تحقيقات اوليه از علوفه‌اي با cp پايين استفاده شده بود ( كاه ) لذا مي توان مقدار زيادي مكمل پروتئيني استفاده كرد تا به اين ترتيب جيره‌اي با بيش از 490 گرم DUP و cp كل 153 گرم در كيلوگرم به دست آيد ميزان cpكل بايد كمتر از 160 گرم cp در هر كيلوگرم ماده‌ي خشك در نظر گرفته شود . به دليل اين كه افزايش شيوع « گاوهاي زمين‌گير » احتمالاً در دامهايي مشاهده مي‌شود كه به آنها جيره‌ي گاو خشك حاوي مقدار بيشتري پروتئين خام ،داده مي شود .
بنابراين پروتئين خام مواد علوفه‌اي بايد به اندازه‌ي كافي پايين باشد تا اجازه دهد بدون افزايش سطح كل پروتئين جيره از مقادير بيشتر از اندازه‌ي مجاز مكمل‌هاي غذايي استفاده كرد . در جيره‌هايي كه براساس علف تازه تنظيم مي‌شوند ،مقدار مكمل پروتئيني كه مي‌توان استفاده نمود ،محدود است . درنتيجه دست‌يابي به مقدار DUP مازاد به ميزان بيش از 350 گرم در روز مشكل است . زماني كه حيوانات پرورش يافته در سيستم بسته كه براساس جيره‌ي سيلاژي تغذيه شده‌اند ، زايمان ميكنند ، علوفه‌هايي با ميزان پروتئين پايين ، نظير سيلاژ ذرت ، گندم كامل تخمير شده و يا كاه ، مكمل‌هاي مطلوبي براي دست‌يابي به DUP مازاد هستند .
تغذيه ي دوكيلوگرم درروز از خوراكي كه شامل يك كيلوگرم گندم غلطك زده شده ، 9/0 كيلوگرم كنجاله‌ي سويا حفاظت شده و 1/0 كيلوگرم از مكمل گاو خشك حاوي منيزيم بالا و كلسيم پايين است ، مي‌تواند مكمل مناسبي باشد . روشهاي متفاوت افزايش پروتئين شير در جدول ( 13-5) خلاصه شده است .
13-2-2. كاهش پروتئين شير
به توليدكنندگاني كه صرفاً توليد كننده بازار عرضه‌ي مستقيم شير هستند ، بهايي براي بالا بودن ميزان پروتئين شير توسط مصرف كننده‌ي نهايي جبران نمي‌شود . با اين حال كاهش پروتئين شير نيز روش ساده‌اي نيست . در حالي كه در بسياري از موارد غلظت نسبتاً پايين پروتئين شير گزارش شده است ، با اين وجود در بيشتر اوقات غلظت كاهش يافته‌ي پروتئين شير ، به دليل دريافت انرژي كم بوده كه احتمالاً باعث كاهش توليد شير و باروري مي‌شود .
در حال حاضر ، بهترين سياست براي توليد كنندگان عرضه‌ي مستقيم شير ، به حداكثر رساندن توليد شير و باروري دام است .و از طرفي بايد اجازه داد تا غلظت پروتئين شير به صورت طبيعي تغيير نمايد .
مكمل چربي
مكمل‌هاي چربي جيره غالباً ، اگر نه هميشه ، باعث كاهش غلظت پروتئين شير مي شوند.
دليل چنين كاهشي مشخص نشده ، امابه نظر مي رسد كه چنين تاثيري در خارج از شكمبه صورت مي‌گيرد كه دليل آن مشاهده اثر مزبور در مورد چربيهاي به خوبي حفاظت شده و نشده است . با اين حال ، تا كنون هيچ نوع مكمل چربي توليد نشده است كه با اطمينان قادر باشد از كاهش غلظت پروتئين شير ممانعت كند ميزان اين كاهش متفاوت بوده اما معمولاً تا حدود 3/0 درصد واحد نيز مي رسد .
توليد بالاي شير
توليد بالاي شري منجر به كاهش غلظت پروتئين شير مي شود بخشي از اين كاهش به دليل كمبود انرژي در حيوانات پرتوليد است و بخش ديگر ناشي از تاثير احتمالي رقيق كنندگي حجم بالاي توليد شير بر روي پروتئين آن است .( جدول 14-1را ببينيد)
13-3. چربي شير
امكان تغيير غلظت چربي شير بيش از مقدار ممكن در مورد پروتئين شير است .در دهه‌ي گذشته به چربي شير توجه بيشتري شده است و به گاوداران براي بالا بردن درصد آن پاداش داده مي شد به عنوان نتيجه‌گيري مي‌توان گفت كه روشهاي تحقيقي متفاوتي در مورد افزايش چربي شير وجود دارد ، اما در مقابل روشهاي محدودي براي كاهش چربي شير بدون اثرات جنبي شديد وجود دارد .
13-3-1. افزايش غلظت چربي شير
ميزان فيبر جيره : ميزان فيبر جيره مهمترين تاثير را روي غلظت چربي شير دارد ، به اين ترتيب جيره‌هاي حاوي فيبر بالا باعث افزايش بيشتر چربي شير نسبت به جيره‌هاي حاوي فيبر كمتر مي شوند با اين حال ، مشخص كردن ميزان تغيير مشكل است . در جيره هاي حاوي بيش از 60% كنسانتره و يا كمتر از 250 گرم ADF به ازاي هر كيلوگرم ماده‌ي خشك ، ADF جيره ارتباط نزديكي با غلظت چربي شير دارد ( شكل 13-4) قابل جويده بودن علوفه ، عامل مهمي در حفظ چربي شير است و چنانچه قطعات علوفه ، طولي كمتر از 7/0 سانتي‌متر داشته باشند ، چربي شير كاهش خواهد يافت .علوفه‌هاي بسيار زودرس نظير مراتع بهاري نيز قادرند غلظت چربي شير را كاهش دهند ، اما شواهد مبتني بر تاثير بلوغ علوفه‌هاي قابل نگهداري همانند سيلاژ علف يا يونجه روي ميزان چربي شير قطعي نيست .
دفعات خوراك دادن
دادن كنسانتره در چند وعده از كاهش چربي شير كه معمولاً در نتيجه‌ي خوردن مقدار زيادي كنسانتره ، دوبار در روز ، صورت مي‌گيرد ، ممانعت مي‌كند با اين وجود تغذيه كنسانتره به دفعات باعث افزايش غلظت چربي شير نمي‌شود.
مكمل‌هاي چربي :اثرات اين مكملها روي سنتز چربي شير پيچيده است ، به گونه‌اي كه مشخص كردن پاسخ به يك مكمل خاص مشكل است . در شرايط عملي ، رسيدن به نكات تعريف شده مشخص در مورد مقدار و نوع مكمل تغذيه شده با اهميت است .عموماً گنجاندن چربي در جيره به اندازه‌ي شش تا هشت درصد كل DM جيره ، باعث افزايش توليد شير مي‌شود .
اما عكس العمل غلظت چربي شير به چربي افزوده شود به صورت گسترده‌اي متفاوت است . به طور كلي ، سطوح متوسط چربيهاي اشباع چربي شير را تا حد كمي افزايش مي‌دهند ، در حالي كه مقدار مشابهي چربيهاي غير اشباع و مقدار زيادي از منابع مختلف چربي ، باعث كاهش غلظت چربي شير مي‌شوند .( جدول 13-6) همواره ،مقدار كل چربي شير تغيير نكرده و يا افزايش نيز مي يابد .
بخشي از اثرات مكمل چربي بر روي غلظت چربي شير ناشي از تاثير آن بر تخمير شكمبه است به همين دليل تلاش زيادي براي كاهش تاثير مكمل چربي از طريق استفاده از دانه‌ي روغني كامل و يا دانه‌ي روغني خرد شده ، چربيهاي حفاظت شده از فرآيندهاي شكمبه‌اي از طريق تاثير دادن فرمالدئيد بر پروتئين ، اسيدهاي چرب گزيده شده ( چربي به صورت دانه‌هاي ريز ) و صابون كلسيمي اسيدهاي چرب صورت گرفته است ( فصل پنجم ) . تكنيكهاي متفاوت بالا تا حدي در حفظ غلظت چربي شير و يا حتي افزايش آن به سطح بيش از مقدار طبيعي موثر بوده‌اند ، گرچه كاهشهاي گاه به گاه نيز درميزان چربي شير گزارش شده است .
13-3-2. كاهش چربي شير
در شرايطي كه براساس شير توليدي و ميزان چربي شير ، سهميه بندي صورت گرفته و كاهش درآمد حاصله انگيزه‌اي براي چربي شير باشد ] به بخش (13-1) در قسمت بالا مراجعه كنيد [، توجه قابل ملاحظه‌اي به كاهش غلظت چربي شير ديده مي شود براي به حداكثر رساندن سود حاصله از سهميه‌ي توليد تثبيت شده ، كاهش غلظت چربي شير بايستي همراه با كاهش توليد شير و افزايش ميزان پروتئين شير باشد ، كه دست يافتن به آنها دشوار است . پس از توليد چربي ، آزمايشات محدود و جديدي به منظور بررسي چگونگي كاهش توليد چربي شري صورت گرفت. درحالي كه دامدار قادر به رسيدن به چربي شير پايين در مزرعه است ، با اين حال بايستي هزينه‌هاي سلامت و باروري دام را نيز در نظر گرفت و لذا به صرفه نخواهد بود .
ميزان پايين الياف
از آنجا كه الياف زياد جيره باعث افزايش غلظت چربي شير مي شود ، الياف كم مي‌تواند ميزان چربي شير را كاهش دهد (شكل 13-4) . چنانچه ميزان NDF جيره‌اي به كمتر از سيصد گرم در كيلوگرم ماده‌ي خشك برسد ، به نظر مي رسد توليد استات در شكمبه كاهش و پس از آن مقدار چربي شير نيز كاهش خواهد يافت . با اين حال ، گاوهايي كه جيره‌اي با الياف كم دريافت مي كنند براي اسيدوز تغذيه‌اي و هضم نشدن مواد خوراكي آمادگي داشته كه در نتيجه مصرف خوراك و توليد شير كاهش يافته و اثر نامناسبي بر باروري و سلامتي دام دارد . متاسفانه تمامي مراحل سفارش شده براي مقابله با اسيدوز ] به فصل پنجم ، بخش ( 5-9-1) مراجعه شود [ ، احتمالاً باعث افزايش توليد چربي شير مي شوند . تعادل دقيق اسيدوز ايجاد شده در شكمبه كاهش چربي شير از مزرعه‌اي به مزرعه ديگر برحسب ساير عوامل تغذيه‌اي نظير : تجزيه‌پذيري پروتئين ، چربي مصرف شده و وضعيت عناصر كمياب ، متفاوت است .
نشاسته و شكر زياد
دريافت مقدار زيادي نشاسته و شكر باعث افزايش توليد پروپيونات در شكمبه و كاهش استات و بوتيرات شده و به دنبال آن چربي چربي شير كاهش مي‌يابد . معمولاً افزايش ميزان نشاسته و شكر جيره باعث كاهش مقدار كل الياف جيره شده و لذا تعيين دليل پايين بودن چربي شير مشكل است . شكل ( 13-5) اثر ناشي از تغير كنسانتره‌ي حاوي الياف زياد را كه كنسانتره اي حاوي نشاسته‌ي زياد نشان مي‌دهد چربي شير از بيش از چهار درصد به 92/3 درصد كاهش يافته و با توجه به تغيير نكردن واقعي توليد شير ، كل توليد چربي شير كاهش مي يابد .
توليد بالاي شير
همواره توليدهاي بالا با كاهش ميزان چربي شير همراه است ] به جدول (15-1) مراجعه كنيد [. بخشي از اين كاهش مربوط به افزايش ميزان نشاسته و كاهش مقدار الياف جيره بوده و احتمالاً ناشي از تاثير « رقيق كنندگي » حجم زياد شير است .
ميزان پروتئين جيره
در يك سري آزمايش انجام شده در دانشگاه ردينگ ( poole et al. 1992) نشان داده شده كه با افزايش ميزان پروتئين كنسانتره از دوازده درصد به بيست و چهار درصد ، كاهشي در ميزان چربي شير از 12/4 درصد به 89/3 درصد صورت گرفت ( شكل 13-5) با اين حال به دليل افزايش مصرف سيلاژ و توليد شير ، افزايش در مقدار كل چربي شير توليدي مشاهده شد . اين نتايج اهميت بررسي تغييرات تركيب شير به همراه تغيير ميزان توليد را به جاي بررسي مجزاي اين تركيبات نشان مي‌دهند .
روشهاي متفاوت تغيير ميزان چربي شير درجدول (_ 13-7) خلاصه شده است .
13-5. نتيجه‌گيري
تحقيقات انجام شده تا كنون درمورد تغيير تركيب شير توليدي گاوها بر تغيير جيره‌ي آنها متمركز بوده است . اما دنيايي كه سلامت و آرامش حيوان داراي اهميت زيادي است و به نظر مي رسد تداخل در فرآيندهاي « طبيعي» از نظر بيشتر جوامع مورد نكوهش قرار مي گيرد ، آيا بايستي تا اين حد در گاوها تغيير ايجاد نمود ؟
آيا ما نبايد پس از توليد شير ، سعي در دستكاري آن داشته باشيم ؟ آيا ما قادر نيستيم راههاي را انتخاب كنيم كه شير توليد شده طبيعي گاو را به آنچه مشتري مي‌خواهد ، تبديل كنيم ؟ بيش ازاين ما فن آوري لازم براي جداسازي چربي ( شير پس چرخ) و آب ( شير تغليظ شده ) را داشتيم ، كه اين خود باعث توليد شير كم چربي
و با پروتئين بالا مي شد . چنين فرآيندهايي به صورت متداول در ساير كشورها مورد استفاده قرار گرفته و به نظر نمي‌رسد به مشتريان هيچ نوع آسيبي رسانده باشد شايد ما بايد به دستكاري كيفيت شير در كارخانه‌ها توجه داشته باشيم و در گاوداريها روي سلامت و آرامش حيوان و بهداشت او تمركز كنيم .
اجازه دادن به گاو براي توليد شير با تركيب طبيعي و تغيير تركيب آن در كارخانه‌هاي فرآيند شير ، احتمالاً مقدار زيادي چربي مازاد شير توليد خواهد كرد كه مي‌توان راههاي ديگري براي استفاده از اين چربي در داروسازي ، توليد لوازم آرايشي و يا ساير صنايع پيدا كرد .
