بخشی از مقاله

اسماء پیامبر و امام زمان در قران کریم


اسماء پیامبر در قرآن کریم
پیامبرمکرم اسلام(ص) با اسماء و القاب مختلفی در قرآن مورد خطاب قرارگرفته است تاجایی که برخی منابع بیش از سیصد عنوان را برای ایشان ذکر کرده اند.
در کتاب های مختلف که درباره پیامبر(ص) به جا مانده 300 اسم، لقب و صفت برای آن حضرت، ذکر شده است. نام هایی که برای پیامبراسلام‌(ص) در قرآن ذکر شده از نگاه برخی تا چهل اسم عنوان شده است.


محمد و احمد
مشهورترین نام پیامبر، محمد (ص) است. اسم شریف « محمد(ص)» در سوره های آل عمران (آیه 144)، احزاب (آیه 40)، محمد (آیه 2) و فتح بارها آمده است.
نام احمد تنها یک بار در قرآن در سوره مبارکه صف ذکر شده است. در تفسیر مجمع البیان آمده است که خداوند، نام محمد و احمد را که از اسامی مقدس خود برگرفته است برای او برگزید. در تفسیر نمونه عنوان شده است که نام « محمد (ص)» را عبدالمطلب، جد پیامبر برای ایشان انتخاب كرده و نام « احمد» را آمنه، مادر پیامبر برای او انتخاب کرد. همچنین ابوطالب، عموی پیامبر نیز از پیامبر(ص) با نام«محمد(ص) و احمد» یاد کرده است. در حدیث معراج نیز خداوند یک بار با «یا محمد» و چندین بار با «یا احمد» رسولش را مورد خطاب قرار داده است.



معنای محمد و احمد
«محمد» از ریشه «حمد» به معنای ستوده و ستایش شده است.«احمد» یعنی کسی که بیشترین حمد الهی را در بین جمیع مخلوقات دارد. «محمد» نام زمینی پیامبر(ص) و « احمد» نام آسمانی آن حضرت است. در روایتی آمده است که برخی از یهودیان از آن حضرت پرسیدند: چرا شما به این دو نام، نامگذاری شده اید؟ حضرت فرمودند: همانا من در زمین ستایش شده و در آسمان ستایش شده تر، هستم یعنی در آسمان، بیشتر از زمین، مورد ستایش اهل آسمان قرار گرفته ام. با تأسی به همین معانی است که دوستداران آن حضرت، نام آن بزرگوار را برای خود برمی گزینند. همچنین امام رضا (ع) از پیامبرمکرم اسلام(ص) روایت کرده است: هرگاه نام فرزند خود را محمد نهادید، او را گرامی دارید.


واژه رسول و نبی و مشتقات آن دو در آیات بسیاری تکرار شده و در بیشتر این موارد برای پیامبر (ص) به کار رفته اند. « نبی» کسی است که بر او وحی نازل می شود و حامل خبری از غیب است. پیام الهی را بیان می کند، هر چند مأمور به دعوت و تبلیغ علنی نیست. « رسول» کسی است که علاوه بر مقام نبوت، مأمور به دعوت و تبلیغ به سوی آیین الهی است. رسالت، مقامی بالاتر از نبوت است. « نبی» کسی است که در خواب می بیند، او وحی الهی را از این طریق دریافت می کند و صدای (فرشته) را می شنود ولی فرشته وحی را نمی بیند. ولی«رسول» کسی است که هم صدا را می‌شنود و هم فرشته وحی را می بیند و در خواب و بیداری با وحی در ارتباط است.


با توجه به معنای لغوی این دو، روشن می شود که بین آنها در مفهوم، اشتراکی نیست. نبوت چه به معنای « رفعت» و چه به معنای « باخبر بودن» باشد، به مفهوم رسالت نیست. هر چند لازمه رسالت که داشتن پیامی از طرف خداوند است، این است که رسول از آن پیام، باخبر باشد از اين رو مفهوم نبوت اعم از رسالت است. از نظر مصداق نیز با توجه به آیات و روایات، بین نبوت و رسالت، نسبت عموم و خصوص مطلق است.


در میان انبیا، رسول کسی است که دارای رسالت خاصی باشد، گاه پیامبران به طور کلی به پرستش و اطاعت خدا و پیمودن راه حق که همان راه بندگی خداوند است، دعوت می کنند ولی گاه پیام خاصی را از سوی خداوند برای امت خویش به ارمغان می آورند. بنابراین به کسی که پیام مخصوصی از طرف خداوند دارد، رسول می گویند و به اين دليل که به طور کلی، مردم را به راه حق فرا می خواند، او را«نبی» می‌نامند از جمله نکاتی که می تواند دلیلی بر عظمت پیامبر (ص) باشد، این است که خداوند او را با نام خطاب نکرده است ولی انبیای دیگر را به اسم آنان، مورد خطاب قرار داده است. مانند: "یا موسی، یا داود و..." ولی درباره حضرت محمد (ص) می‌فرماید: «یا ایها النبی»،« یا ایها الرسول»؛ زیرا مقام رسول اعظم (ص) بالاترین مقام ها است.


عبد
این صفت، در سوره های متعددی از قرآن کریم، آمده است. از جمله سوره انفال، آیه 41، سوره اسراء، آیه يك، سوره کهف آیه يك، سوره فرقان آیه يك و... قرآن در ستایش انبیا، بعد از کلمه « عبد» و یا قبل از آن، نام خاص انبیا را می برد، مانند: "عبدنا ایوب" و... ولی درباره پیامبر خاتم (ص)، این کلمه همواره به صورت مطلق و بدون ذکر نام یا قرینه دیگری به کار رفته است. در قرآن کریم در هیچ موردی کلمه "عبد" بدون اسم یا قید ذکر نشده است جز در مورد پیامبر خاتم (ص). این شیوه‌ی بیان، نشانگر عبد مطلق بودن پیامبر(ص) است. عبد و بنده الهی بودن از ارزش های والای انسانی است بلکه والاترین ارزش انسانی است. بندگی خداوند، زمینه ساز دریافت کمالات معنوی است.


عبودیت، مقدمه پرواز و عروج است و بدون خروج از صفات رذیله و کسب صفات فضیلت، امکان ندارد، از اين رو کمال عبودیت که به مفهوم کمال رهایی از غیر خداست از مختصات پیامبر گرامی اسلام (ص) است.


خاتم النبیین
این نام که در سوره احزاب، آیه 40 آمده، از ریشه « ختم» به معنی«پایان» گرفته شده است. « خاتم» چیزی است که با آن پای نامه‌ها، اسناد و دفاتر را مهر می زدند. از آنجا که مهر زدن در خاتمه و پایان، قرار می گیرد، نام خاتم بر وسیله مهر زدن، گذارده شده است. اگر یکی از معانی خاتم، نگین انگشتر است به خاطر این است که نقش مهرها را روی انگشترها نیز می‌کندند و به وسیله آنها، نامه ها و رسایل را مهر می زدند و یا به خاطر آن است که کار گذاشتن نگین انگشتر، آخرین عملی است که در ساختن انگشتر انجام می گیرد و این اشکال شبهه افکنان که پیامبر (ص) چون نگین انگشتری در میان انبیا است، نه پایان بخش آنان، وارد نیست.

طه
این وصف در سوره طه، آیه یکم آمده است. از امام صادق (ع) روایت شده است که « طه » از اسامی پیامبر (ص) است و معنی آن « یا طالب الحق، الهادی الیه» است یعنی ای کسی که طالب حقی و هدایت کننده به سوی آنی. در دعای ندبه نیز این موضوع ذکر شده است، «یابن طه و المحکمات»، ای زاده طه و محکمات.


روایات فراوانی در شأن نزول نخستین آیات سوره طه آمده است که از مجموع آنها، استفاده می شود که پیامبرمکرم اسلام(ص) بعد از نزول وحی و آیات قرآنی، بسیار به عبادت و نیایش می پرداختند به خصوص ایستاده به عبادت و راز و نیاز مشغول می شدند و آن قدر عبادت می‌کردند که پاهای ایشان، متورم می شد.


آیات نخستین این سوره، نازل شد و به ایشان دستور داد که این همه رنج و سختی و ناراحتی را بر خود تحمیل نکن. « طه» ای پیامبر، ما قرآن را بر تو نازل نکردیم که به زحمت افتی.
یس
این اسم در اولین آیه سوره یس آمده است. از امام صادق (ع) نقل شده است که « یس» اسمی از اسمای پیامبر خاتم (ص) است و دلیل آن این است که خداوند بعد از آن می فرماید: « تو از مرسلین و بر صراط مستقیم هستی». درباره این اسم گفته اند که مخفف « یا سید المرسلین» و یا «یا سامع الوحی» بوده است یعنی ای سرور و آقای پیامبران و ای شنونده وحی. در دعای ندبه خطاب به امام عصر(عج) عرض می کنیم: « یابن یس و الذاریات»، یعنی ای فرزند یس، یعنی ای زاده پیامبر.


علاوه بر این در تفسیر صافی و مجمع البیان از امام صادق (ع) و امام باقر (ع) روایت شده است که حضرت رسول (ص)، دوازده اسم دارد که پنج اسم آن در قرآن آمده است: محمد، احمد، عبدا...، یس وطه. همچنین امام باقر (ع) می فرمایند: اسم رسول خدا در صحف ابرهیم "ماحی"، در تورات "حاد"، در انجیل "احمد" و در قرآن "محمد" است.
اسماء و القاب امام زمان(عج) در قرآن کریم


“ یایها الناس قد جاء کم برهن من ربکم و انزلنا الیکم نورا مبینا “ نساء آیه۱۷۴ “ ای مردم همانا بیامد شما را برهانی از جانب پروردگار شما و فرستادیم به سوی شما پرتوی آشکار “ مراد از نور چیزی به‌جز قرآن نمی تواند باشد. زیرا فرمود: انزلنا الیکم نورا.


● حسن
“ و من یطع الله و الرسول فاولئک مع الذین انعم الله علیهم من النبیئن و الصدیقین و الشهداء الصلحین و حسن اولئک رفیقا “ نساء آیه۶۹ “ و آن کس که اطاعت کند خدا و پیامبر را پس آنان با کسانی همراه اند که خدا نعمت به ایشان داده است از پیامبران و راستگویان و کشتگان راه خدا و شایستگان و چه نیکو ایشان رفیقان اند “ امام صادق در ذیل آیه می‌فرماید:”نبیین”رسول خدا(ص) است. “و الصدیقین” علی(ع) است. “و الشهداء” حسن و حسین (ع) است. “صالحین” ائمه(ع) می باشند. “و حسن اولئک رفیقا” قائم آل محمد‌(ص) می باشد.

● برهان الله
“ یایها الناس قد جاء کم برهن من ربکم و انزلنا الیکم نورا مبینا “ نساء آیه۱۷۴ “ ای مردم همانا بیامد شما را برهانی از جانب پروردگار شما و فرستادیم به سوی شما پرتوی آشکار “ مراد از نور چیزی به‌جز قرآن نمی تواند باشد. زیرا فرمود: انزلنا الیکم نورا. مراد از برهان رسول اکرم و ائمه هدات است و رسالت. شاهد دیگر کلمه “واعتصموا” در آیه بعد است چون در تفسیر آیه ی ۳۰ آل عمران که فرموده : “واعتصموا بحبل الله جمیعا” که مراد ولایت،ائمه هدات،معصومین از امیرالمومنین تا وجود ولی عصر است.


● العزیز
“ یایها الذین امنوا من یرتد منکم عن دینه فسوف یاتی الله بقوم ... من یشاء و الله واسع علیم “ مائده آی۵۴ ? “ ای آنان که ایمان آوردید هر کس بار گردد از شما از دین خود به زودی بیاورد خدا قومی را که دوستشان دارد و آنها هم او را دوست دارند فروتن اند در برابر مومنان گردن فرازان اند بر کافران جهاد می کنند در راه خدا و نمی ترسند از سرزنش سرزنشگر این است فضل خدا که می دهد آن را به هر که بخواهد و خداست گشایش دهنده دانا “ تاویل” عزیز” در این آیه امام زمان (عج) می باشد.


● حزب الله
“ و من یتول الله و رسوله و الذین امنوا فان حزب الله هم الغلبون “ مائده آیه۵۶ “ و آن کس که دوستی کند با خدا و پیامبرش و با آنان که ایمان آوردند پس به درستی که حزب خدا پیروزند “ شرط حزب الله بودن در این آیه ۳ چیز می‌باشد: ۱-اطاعت خداوند متعال ۲- اطاعت از رسول خدا ۳- اطاعت از مومنین (منظور از مومنین در قرآن ائمه معصومین و در عصر ما وجود ولی عصر می باشد.


● نور
“ و لکل درجت مما عملوا وما ربک بغافل عما یعملون “ انعام آیه۱۳۲ “ و هر کدام را مراتبی است در ازای آنچه انجام دادند و نیست پروردگار تو غافل از آنچه می کنند “ امام صادق : منظور از مرده ،نادانی است که هیچ نفهمد.


● آیت الله
“ هل ینظرون الا ان تانیهم الملئکه او یاتی ربک ... او کسبت فی ایمنها خیرا قل انتظروا انا منتظرون “ انعام آیه۱۵۸ “ آیا انتظار دارند جز اینکه بیایند به سویشان فرشتگان یا بیاید پروردگا تو یا بیاید پاره ای از آیات پروردگار تو روزی که می آید پاره‌ای از آیات پروردگار تو سود نمی دهد کسی را ایمان آوردنش اگر ایمان نیاورده باشد از پیش یا نیندوخته باشد در ایمان خود خیری را بگو پس منتظر باشید که ماییم منتظران امام صادق در ذیل آیه می فرماید : “آیات همان امامانند و آیه ای که مورد انتظار است قائم است . در آن روز کسانی را که اوست خدایی مه شما پیش از قیام او با شمشیر ایمان نداشته اند ایمان سودی نبخشد هر چند به امامان دیگر از پدران او ایمان داشته باشند.


● اعراف
“ و بینهما حجاب و علی الاعراف رجال یعرفون کلا بسیمهم و نادوا اصحاب الجنه ان سلم علیکم لم یدخلوها و هم یطمعون “ اعراف آیه۴۶ “ و میان ایشان حجابی است و بر اعراف مردانی هستند که بشناسند هر کدام را به سیمایشان و ندا می‌کنند به یاران بهشت که سلام بر شما داخل نشوند در آن در حالی که طمع دارند “ امام علی (ع) در ذیل آیه می فرماید: “ما هسنیم اعراف. روز قیامت بر صراط خداوند عزوجل به بهشت نرود مگر کسی که ما را بشناسد و ما او را بشناسیم و به جهنم نرود مگر کسی که ما او را نشناسیم و او ما را نشناسد.
● اسم الله
“ و لله الاسماء الحسنی فادعوه بها و ذروا الذین یلحدون فی اسمائه سیجزون ما کانوا یعملون “ اعراف آیه۱۸۰ “ و برای خداست تامهای نیکو پس بخوانیدش با آنها و واگذارید آنان را که کجروی می کنند در نامهای او بزودی پاداش داده شوتد به آنچه می کردند “ امام صادق می فرماید: “آنان ائمه هستند.


● ساعه
“ یسئلونک عن الساعه ایان مرسها قل انما علمها عند ربی ... عند الله و لکن اکثر الناس لا یعلمون “ اعراف آیه۱۸۷ “ می‌پرسند از تو درباره ساعت چه وقت است لنگرگاه آن بگو که علم آن نزد پروردگار من است پدیدارش نسازد به هنگامش جز او سنگین است در آسمانها و زمین نیایدتان مگر ناگهان می پرسند از تو چنانکه گویی تو آگاهی از آن بگو که علمش نزد خداست لیکن بیشتر مردم نمی دانند “



● المص
“المص” اعراف آیه ۱ امام باقر(ع) فرمودند:”هرگاه حروف مقطعه را بدون تکرار برشماری هیچ یک از حروف مقطعه نیست مگر اینکه چون مدتش بگذرد یکی از فرزندان‌هاشم پس ازگذشت آن به پا خیزد سپس فرمودند: الف یکی ،لام سی،میم چهل،صاد نودوآن صدوشصت ویک می‌شود.آن گاه آغاز خروج حسین بن علی الم، الله بود چون مدتش بگذرد ،قائم(عج)از فرزندان عباس هنگام(المص)قیام می‌کند وقائم ما هنگام منقضی شدن آن در “الر”به پا خواهد خواست پس این را بفهم وخوب تدبر کن وحفظ کن وآن راازنااهل مخفی بدار.”

پی نوشتها:
1- مجمع البیان، طبرسی، ج 3، ص 528
2- تفسیر نمونه، مکارم شیرازی، ج 27، ص 78
3- تفسیر نور، قرائتی، ج 10، ص


617 4- وسایل الشیعه، ج 21، ص 393
5- مستدرک الوسایل، ج 15، ج 1
6- مجمع البیان، ص 524
7- وحی و نبوت در قرآن، جوادی آملی، ج 3، ص 70


8- راه و راهنماشناسی، ج 5، ص 15- 16
9- همان، ص 16
10- سیره رسول اکرم در قرآن، جوادی آملی، ص 26


11- تفسیر تسنیم، ج 2، ص 219
12- همان، ص 241
13- پیام قرآن، مکارم شیرازی، ج 18، ص 205
14- یس، آیه 65


15- بقره، آیه 7
16- تفسیر نورالثقلین، ج 6، ص 59
17- پیام قرآن، همان، ج 8، ص 407
18- سیمای شخصیتی پیامبر در قرآن، ص 27
19- تفسیر نمونه، ج 13، ص 156


20- تفسیر نورالثقلین، ج 6، ص 163
21- سیمای شخصیتی پیامبر در قرآن، ص 28
22- تفسیر نورالثقلین، ج 7، ص 353
23- سیمای شخصیتی پیامبر در قرآن، ص 23

در متن اصلی مقاله به هم ریختگی وجود ندارد. برای مطالعه بیشتر مقاله آن را خریداری کنید