دانلود مقاله اصول و مقررات ساختمان سازی

بخشی از مقاله

مقدمه
ساختمان سازي مانند بسياري از صنايع متداول در جهان داراي قوانين و مقررات خاص خود مي باشد كه عدم رعايت اين قوانين و مقررات باعث تقليل استحكام و خسارات جبران ناپذير در حين انجام كار و پس از انجام كار خواهد شد. هدف ساختمان سازي انسان محوري است.
لذا يادگيري و كار آموزي آن براي دانشجويان اين رشته زير نظر مهندسين و متخصصان اين فن طبق آيين نامه هايي كه حاصل سالها تلاش و تجربه و مطالعه دانشمندان و مهندسين اين رشته مي باشد، بسيار مهم مي نمايد. در خصوص ارائه گزارش جامع و مطلوب از كارآموزي و مفيد واقع شدن آن، كار در كارگاه ساختمان را بصورت خلاصه از ابتدا مورد بررسي قرار مي دهم.

بررسي و مقايسه تئوريهاي دانشگاهي و عمليات اجرايي در كارگاه:
«شما اصلاً به تئوريهايي كه در كلاسهاي دانشگاه فراگرفته ايد كاري نداشته باشيد.»
در بدو ورود به كارگاه ساختماني اين جمله به گوش مي رسد و تقريباً همه دانشجوياني كه براي اولين بار به كارگاه ساختماني قدم مي گذارند با جملاتي كه اين مضمون را دارند آشنا هستند. بسيار جاي تاسف و نگراني است كه ما در دو مرحله از زندگي يعني فراگيري و بكارگيري، شكافي عميق تصور كرده كه هيچ پلي ارتباط بين آن دو را ميسر نمي سازد.

چه بسا اگر مهندسين و مسئولين كارگاهها در اجرا به مطالب فرا گرفته در تئوريات نظري داشتند و از آنها كمك مي گرفتند و وسواسهاي آن زمان خود را حفظ مي‌كردند كارها بسيار عالي تر انجام مي گرفت و ساختمانهايي بسيار مطمئن تر بنا مي شد بطوريكه دغدغه خاطر چنداني در زلزله هاي عادي وجود نداشت. حال آنكه نگاهها بيشتر متوجه صرفه اقتصادي بوده تا موارد ديگر. بطوريكه حتي در كارهاي دولتي نيز اين پارامتر از اهميت فاحشي نسبت به ديگر پارامترها از قبيل ايمني، آسايش، توسعه آينده، زيبايي و… برخوردار مي باشد.

مورد ديگري كه نظر من را به خود جلب كرد و باعث تاسف من شد تاثيرپذيري برخي از مهندسان و صاحبنظران كارگاه از بناها و استاد كارهاي جزء بود. بطوريكه اين آقايان حتي به خود زحمت فكر كردن به عواقب آن كار را نمي دادند، حال تجزيه و تحليل آن پيشكش.
عكس العمل نادرست كارگاهيان در مورد نظرات دانشجويان فيزيكي از نقصهاي كارگاه مي باشد، هرچند خود آنان نيز بعداً آن نظريات را كاملاً تصديق مي كنند اما در عمل به كار نمي برند.

مراحل طراحي ساختمان:
فاز 1: (مرحله اول) A- مطالعات B- ارائه طرح فيزيكي مقدماتي
فاز 2: تهيه نقشه هاي اجرايي و گزارشات محاسبات فني
فاز 3: اجرا طرحها و نقشه ها
فاز 1:
الف- مطالعات: قبل از احداث هر ساختماني بسته به نوع كاربري (خاص مثل فرودگاهها، بنادر، ترمينالها، راه آهن و… يا عام مثل مسكوني، آموزشي، اداري، تجاري، بهداشتي درماني و…) بايد مطالعاتي در مورد آن انجام دهيم. مثلاً محل قرار گرفتن زمين، مقاومت زمين (آزمايش خاك محل)، براي احداث سازه چگونگي تابش آفتاب در محل احداث سازه، بررسي شرايط جوي (باد، باران، رطوبت، گرما، سرما، برف و…) استفاده از بهترين مصالح با در نظر گرفتن موقعيت هاي مطالعه شده.
ب- ارائه طرح فيزيكي مقدماتي: كه بر طبق آن كاربري سازه را مشخص مي كنيد، مثلاً دانشگاه مي سازيم كه در آن به كلاس و آزمايشگاه برويم، ساختمان تجاري بنا مي‌كنيم كه محل خريد و فروش كالاهاي مختلف مي باشد و…

فاز 2: تهيه نقشه هاي اجرايي و گزارشات محاسبات فني
بعد از طي مراحل فوق بايد براي اجراي سازه نقشه هايي تهيه كنيم كه اين نقشه ها عبارتند از: نقشه هاي ديتايل، پلان طبقات، اگر سازه بتني باشد: چگونگي قرار گرفتن ميلگردها، نوع ميلگردي كه در ساختمان بايد استفاده شود، چگونگي اجراي راه پله ها، شيب بندي سقف پاركينگ، زير زمين و… حتي در نقشه هاي جديد براي شهرداري بايد طرح نما و چك ليست زلزله نيز ارائه شود و در سازه هاي فولادي نيز همين مسائل بايد مد نظر باشد.
به علاوه اينكه در نقشه هاي جديد سازه هاي فولادي، نوع تير آهن و نبشي ها، پليت‌ها (PLATES) نيز نمايش داده مي شود و نيز بايد تمام محاسبات فني آن، از نظر مقاومت سازه، مقاومت بنا در مقابل زلزله و… در دفترچه هاي محاسباتي ثبت شود.

فاز3: اجرا
پس از طي مراحل فوق الذكر سازه را طبق نقشه هاي اجرايي، اجرا مي كنيم. متاسفانه بدليل آشنا نبودن عوامل اجرايي با جزئيات نقشه ها و نكات ايمني كه در محاسبات لحاظ شده است به ندرت اجرا صد در صد مطابق نقشه ها است.
حرفه هايي كه براي ساخت يك سازه در ارتباط با يكديگر هستند:
نقشه بردار، شهرسازي، شهرداري، نقشه كشي، معماري، عمران، محاسب، محيط زيست ژئوتكنيك (زمين شناسي)، تاسيسات (مكانيك، الكترونيك، لوله كش، كانال كش و…)

كلياتي در مورد ساختمانهاي فلزي:
منظور از ساختن ساختمانهاي فلزي، ساختمانهايي است كه ستونها و تيرهاي اصلي آن از پروفيل هاي مختلف فلزي و بار سقفها، ديوارها و جدا كننده ها (پارتيشن ها) بوسيله تيرها اصلي به ستون منتقل شده و بوسيله ستونها به زمين منتقل مي گردد. در ايران معمولاً ستونها از تيرآهنهاي Iدوبل و يا بال پهن تكي مي باشد و همچنين براي اتصالات از نبشي- تسمه و… و براي زير ستونها از صفحه فولادي استفاده مي شود و معمولاً دو قطعه را بوسيله جوش به همديگر متصل مي نمايند. سقف اين نوع ساختمانها ممكن است تيرآهن و طاق خبري باشد و يا از انواع سقفهاي ديگر مثل تيرچه بلوك باشد.
براي پارتيشن ها مي توان مانن ساختمانهاي بتني از انواع آجر و يا قطعات گچي و يا چوب و يا سفالهاي تيغه اي استفاده نمود. در هر حال جدا كننده ها مي بايد از مصالح سبك انتخاب شوند.

در برخي از كشورها برخلاف مملكت ما براي اتصال قطعات از جوش استفاده نمي‌كنند بلكه بيشتر از پرچ و يا پيچ و مهره استفاده مي نمايند و براي ستونها نيز بجاي تير آهن از نبشي يا ناوداني استفاده مي كنند.

مزايا و معايب ساختمانهاي فلزي
1- اجراي اين نوع ساختمانها خيلي سريع پيشرفت مي نمايند، در صورتيكه براي ساختن ساختمانهاي بتني يا آجري زمان بيشتري لازم است.
2- ستونها و قطعات باربر ساختمانهاي فلزي فضاي كمتري را اشغال مي نمايند و اين خود باعث بوجود آمدن سطح مفيد زيادتر در ساختمانهاي فلزي مي گردد، در صورتيكه براي ساختمانهاي بتني مرتفع ناچار به ساخت ستونها و ديوارهاي قطور مي‌باشيم.
3- ساخت قطعات ساختمانهاي فلزي در خارج از محوطه كارگاه ممكن بوده و اين خود از لحاظ دقت كار و كيفيت بهتر قطعات و همچنين از لحاظ اقتصادي به صرفه مي باشد.

4- ساختن ساختمانهاي فلزي كمتر تابع آب و هوا و شرايط جوي است، در صورتيكه در مورد ساختمانهاي بتني شرايط فرق مي كند.
5- امكان تقويت ساختمان بعد از اتمام كار و بالاخره نزديك بودن فرضيات با عمل در ساختمانهاي فلزي از مزاياي آن مي باشد، زيرا بعضي از فرضيات كه در ساختمانهاي بتني مي كنيم به سختي با عمل همراه مي شود، از جمله همگن بودن بتن و فولاد و مساوي بودن تنش و كرنش اين دو ماده كه عملاً اين دو ماده همگن نيستند. ولي در ساختمانهاي فلزي چون از يك ماده استفاده مي كنيم، فرضيات به عمل نزديكتر است.

همه مواردفوق از مزاياي ساختمانهاي فلزي است ولي در عوض اين نوع ساختمانها در مقابل آتش سوزي بسيار ضعيف بوده و با كوچكترين حريقي كه در كنار ستونها ايجاد شود فوري فولاد گداخته شده و در مقابل بار وارده واكنش نشان داده و به سرعت ممانهاي موجود در قطعات افزايش يافته و ساختمان خراب مي شود.
به همين علت است كه در بعضي كشورها سازندگان ساختمانهاي فلزي مجبور هستندكه براي ساختمانها پله هاي بتني قرار دهند تا در موقع آتش سوزي ساكنان ساختمان بتوانند خود را نجات دهند.

ساختمانهاي فلزي در مقابل عوامل جوي و خورندگي بسيار ضعيف بوده و به همين علت داراي عمر كوتاهتري مي باشند و بالاخره به علت نازكي ديوارها ساختمان فلزي در مقابل حرارت و صوت عايق نيست.

ساختمانهاي بتني:
منظور از ساختمانهاي بتني ساختمانهايي هستند كه كليه اجزا اصلي آن (ستونهاي اصلي، پي ها و تيرها) از بتن و ميلگرد ساخته شده باشد. سقف اينگونه ساختمانها با انواع مختلف دالهاي بتني پيش ساخته، دالهاي بتني ريخته شده در محل تيرچه بلوك و يا دالهاي مركب (كامپوزيت) ساخته مي شوند.

مزايا و معايب ساختمانهاي بتني
ساختمانهاي بتني به علل زير مورد توجه مهندسين و شهرسازان قرار گرفته و روز به روز شاهد توسعه آن هستيم:
1- ماده اصلي بتن كه شن و ماسه مي باشد تقريباً در تمام طول نقاط كره زمين به حد وفور يافت مي شود. بنابراين روي اين اصل امكان ساختن سازه هاي بتني را ميسر مي سازد.
2- ساختمانهاي بتني در مقابل عوامل جوي از ساختمانهاي فلزي مقاومتر بوده و در نتيجه نسبت به ساختمانهاي فلزي داراي عمر مفيد طولاني تري مي باشند.
3- در برابر آتش سوزي مقاوم هستند.
4- به علت شكل پذيري بتن كه مي تواند به هر شكلي كه قالب آن تهيه مي شود، ساخته شود. ساختن ستون و پل به اشكال مختلف را ميسر مي سازد، به همين علت مهندسين معمار به اين نوع ساختمانها توجه بيشتري مي نمايند.
معايب اين نوع سازه ها علاوه بر مواردي كه در محاسن سازه هاي فلزي گفته شد اينست كه در اين سازه‌ها بعلت وزن سنگين كل سازه، نيروي زلزله روي آن تاثير بيشتري مي گذارد. اصولاً هرچه وزن سازه بيشتر باشد، تاثير نيروهاي وارده روي آن بيشتر است.

مراحل اوليه ساخت يك ساختمان
1- بازديد از زمين:
قبل از شروع هر نوع عمليات ساختماني بايد زمين محل ساختمان بازديد شده و وضعيت و فاصله آن نسبت به خيابانها و جاده هاي اطراف مورد بازرسي قرار گيرد و همچنين پستي و بلندي زمين با توجه به نقشه ساختمان مورد بازديد قرار گرفته، در صورتيكه ساختمان بزرگ باشد پستي و بلندي و ساير عوارض زمين مي بايد بوسيله مهندسين نقشه بردار تعيين گردد و همچنين بايد چاههاي فاضلاب و چاه آبهاي قديمي و مسير قنات هاي قديمي كه ممكن است در هر زميني موجود باشد تعيين شده و محل آن نسبت به پي سازي مشخص گردد و در صورت لزوم مي بايد اين چاهها با بتن و يا شفته پر شود و محل احداث ساختمان نسبت به زمين تعيين شده و نسبت به ريشه كني گياهان در آن محل اقدام گردد و خاكهاي اضافي به بيرون حمل گردد و بالاخره بايد شكل هندسي زمين و زواياي آن كاملاً معلوم شده و با نقشه ساختمان مطابقت داده شود.

2- پياده كردن نقشه:
پس از بازديد از محل و پاكيزه كردن محل اولين قدم در ساخت ساختمان پياده كردن نقشه مي باشد. منظور از پياده كردن نقشه يعني انتقال نقشه ساختمان از روي كاغذ بر روي زمين با مقياس 1:1 بطوريكه محل دقيق پي ها، ستونها و ديوارها و عرض پي ها روي زمين به خوبي مشخص باشد و همزمان با ريشه كني و بازديد از محل بايد قسمتهاي مختلف نقشه ساختمان به خصوص نقشه پي كني به خوبي مورد بررسي قرار گيرد و بعداًاقوام به پياده كردن نقشه گردد.
جهت پياده كردن ساختمانهاي مهم معمولاً از دوربينهاي نقشه برداري (تئودوليت) استفاده مي گردد و براي پياده كردن نقشه ساختمانهاي معمولي و كوچك از مته و ريسمان استفاده مي گردد.

رُپر
با توجه به اينكه هر نقطه از ساختمان نسبت به سطح زمين داراي ارتفاع معيني مي‌باشد كه بايد در طول مدت اجرا در همه زمان قابل كنترل باشد. براي جلوگيري از اشتباه قطعه بتني با ابعاد دلخواه در نقطه اي دورتر از محل ساختمان مي سازند بطوريكه در موقع گود برداري و يا پي كني به آن آسيب نرسد و در طول مدت ساختمان تمام ارتفاعات را با آن مي سنجند. به اين قطعه بتني اصطلاحاً رپر مي گويند.

گودبرداري
پس از پياده كردن نقشه و كنترل آن در صورت لزوم اقدام به گودبرداري مي نمايند. گودبرداري براي آن قسمت از ساختمان انجام مي شود كه در طبقات پايين تر از كف طبيعي ساختمان ساخته مي شود، مانند موتورخانه ها، انباري ها، پاركينگ ها و غيره در گودبرداري چنانچه محل گودبرداري بزرگ نباشد از وسايل معمولي مانند بيل و كلنگ و فرقون استفاده مي گردد. براي اينكار تا عمق معيني كه عمل پرتاب خاك با بيل امكان پذير باشد، خاك را به بيرون پرتاب مي كنند و عمل گودبرداري را انجام مي‌دهند. و بعد از آن پله اي ايجاد نموده و خاك حاصله را روي پله ريخته و از روي پله دوباره به خارج پرتاب مي كنند.

براي گودبرداريهاي بزرگتر استفاده از بيل و كلنگ صرفه اقتصادي و زماني ندارد و بهتر است از وسايل مكانيكي مانند لودر و بيل مكانيكي استفاده شود. در اين روش براي خارج كردن خاك از محل گودبرداري و حمل آن به خارج كارگاه معمولاً از سطح شيبدار استفاده مي كنند، بدين طريق كه در ضمن گودبرداري سطح شيبداري در كنارگودبرداري عبور كاميون ايجاد مي گردد كه بعد از اتمام كار اين قسمت توسط كارگر برداشته مي شود.

حال اين سوالي است كه تا چه عمقي بايد گودبرداري را انجام داد؟
ظاهراً حداكثر عمق مورد نياز براي گودبرداري تا روي پي مي باشد كه مي بايد محل پي هاي متمركز و نواري را با دست خاگبرداري نمود. ولي بهتر است كه گودبرداري را تا سطح زير پي ها ادامه بدهيم، زيرا در اينصورت اولاً براي قالب بندي پي‌ها آزادي عمل بيشتري داريم، در نتيجه پي ها تميزتر و درست تر خواهد بود و در نتيجه مي توانيم خاك حاصل از چاه كني و همچنين نخاله هاي ساختمان را در فضاي ايجاد شده بين پي ها بريزيم كه اين مطلب از لحاظ اقتصادي مقرون به صرفه مي‌باشد، زيرا معمولاً در موقع گودبرداري كار با ماشين صورت مي گيرد ولي براي خارج كردن نخاله ها و خاك حاصل از چاه فاضلاب از محيط كارگاره مي بايد از وسائل دستي استفاده كنيم كه اين امر مستلزم هزينه بيشتري نسبت به كار با ماشين است.

شيب ديواره‌هاي محل گودبرداري
از آنجا كه خاكهاي موجود بدليل ارزش ماسه اي كه دارند تحت زواياي مختلفي بطور عادي ريزش مي كنند، اين زاويه بايد در كارها در نظر گرفته شود. براي جلوگيري از ريزش ديواره هاي محل گودبرداري به داخل گود، معمولاً ديواره اطراف بايد داراي شيب ملايم كه با خط عمود زاويه اي به اندازه « » مي سازد باشد كه اندازه اين زاويه بستگي به نوع خاك محل گودبرداري دارد. هر قدر خاك محل سست‌تر و ريزشي تر باشد، اندازه زاويه بزرگتر خواهد شد.

نوع زمين اندازه زاويه
زمين دج 5
زمين سفت 10
زمين متوسط 30
زمين ماسه 45
زمين سست و خاك دستي بيش از 45

چون فاصله بين ديوار محل گودبرداري و ديوار ساختمان مجاور (زاويه ) مي‌بايست با مصالح ساختماني مانند شفته و يا بتن مگر يا… پر شود كه اين خود مستلزم هزينه مي باشد، لذا هرقدر اين زاويه كوچكتر باشد اقتصادي تر است. براي جلوگيري از اين هزينه هاي اضافي و اجتناب از شيب زياد از ديوارهاي حائل (مانع) استفاده مي شود كه بر دو نوعند:

1- ديوارهاي مانع چوبي 2- ديوارهاي مانع فلزي
خارج كردن آب از محل گودبرداري فيزيكي از مسائل مهم است كه اين عمل بوسيله سطل يا پمپ صورت مي گيرد.
پي‌كني
اصولاً پي‌ها به دو دليل انجام مي شود:

1- دسترسي به زمين بكر
با توجه به اينكه كليه بارهاي ساختمان بوسيله ديوارها يا ستون ها به زمين منتقل مي شود، درنتيجه ساختمان بايد روي زميني كه قابل اعتماد بوده و قابليت تحمل بار ساختمان را داشته باشد، بنا گردد. براي دسترسي به چنين زميني ناچار به ايجاد پي براي ساختمان مي باشيم.

2- محافظت پايه ساختمان
براي محافظه پايه ساختمان و جلوگيري از تاثير عوامل جوي در پايه ساختمان بايد پي‌سازي نمائيم، در اينصورت حتماً در بهترين زمينها نيز بايد حداقل پي‌هايي به عمق 40 تا 50 سانتيمتر حفر كنيم.
زمينهايي كه در آنها پي‌كني صورت مي گيرد به چند دسته تقسيم مي شوند:
1- زمينهاي خاكريزي شده- مقاومت اين زمينها بسيار كم بوده و قدرت مجاز آنها در حدود 80 گرم بر سانتيمتر مربع مي باشد.
2- زمينهاي ماسه‌اي- مانند زمينهاي كنار دريا كه براي ساختن ساختمانهاي سبك مناسب هستند و در حدود 2/1-1 كيلوگرم بر سانتيمتر مربع را تحمل مي كنند و در بعضي از زمينهاي سواحل دريا كه فاقد خاكهاي چسبنده مي باشند بيش از 500 را تحمل نمي كنند.

3- زمينهاي شني- اگر اين زمينها داراي دانه بندي خوب باشند بطوريكه دانه‌هاي ريز فضاي خالي بين دانه هاي درشت تر را پر نموده و توليد جسم توپر و متراكمي كرده باشد و اين دانه بندي بوسيله ماده چسبنده بهم متصل باشد براي ساختمان بسيار مناسب بوده و مقاومت مجاز آن در حدود 5/2 و گاهي 5/3 كيلوگرم بر سانتيمتر مربع مي باشد.
4- زمينهاي رسي- اين زمينها به دو دسته تقسيم مي شوند كه عبارتند از:
الف- زمينهاي رس خشك كه فشاري در حدود 5/1 كيلوگرم بر سانتيمتر مربع را تحمل مي نمايند، مانند زمينهاي جنوب تهران.
ب- زمينها رس تر اين زمينها بواسطه بوجود آب فراوان داخل خاك داراي سستي‌هاي زياد بوده و قدرت مجاز آن بر حسب درصد آب موجود در آن متفاوت است. بايد توجه نمود كه اعداد داده شده در فوق براي مقاومت مجاز زمين در خاكهاي مختلف كاملاً تقريبي بوده زيرا تعيين مقاومت مجاز خاك به عوامل ديگري از قبيل آبهاي تحت الارضي و درصد خاكهاي چسبنده و غيره نيز بستگي دارد.

ابعاد پي
عرض و طول و عمق پي‌ها بستگي به وزن ساختمان وقدرت تحمل خاك محل ساختمان دارد. در ساختمانهاي بزرگ قبل از شروع كار بوسيله آزمايشات مكانيك خاك قدرت مجاز تحملي زمين را تعيين نموده و از روي آن مهندس محاسب ابعادي راتعيين مي نمايد. ولي در ساختمانهاي كوچك كه آزمايشات مكانيك خاك انجام نمي‌شود بايد از مقاومت زمين در مقابل بار ساختمان مطمئن باشيم. اغلب مواقع قدرت مجاز تحملي زمين براي ساختمانهاي كوچك با مشاهده خاك پي و ديدن طبقات آن و طرز قرار گرفتن دانه ها بر روي همديگر و يا با ضربه زدن بوسيله كلنگ به محل پي قابل تشخيص مي باشد. گاهي اوقات نيز براي بدست آوردن اطمينان بيشتر مي توان اقدام به آزمايشات ساده محلي كرد.

بعد از آن كه پي‌كني پايان پذيرفت لازم است نسبت به تميز كردن زمين و قالب بندي پي براي بتن ريزي اقدام شود. در تميز كردن پي اگر هرگونه بوته گياهي يا آشغال وجود داشت برداشت شود و كف پي عاري از هرگونه چيزي و كاملاً صاف باشد.

بتن مگر
بتن مگر به آن بتن لاغر مي گويند (حدود 10 سانتي‌متر)كه مقدار سيمان در اين بتن حدود 100 الي 150 كيلوگرم در مترمكعب است. به اين بتن، بتن پاكيزگي هم مي‌گويند.
علت هاي استفاده از بتن مگر در پي‌ها عبارتند از:
1- جلوگيري از تماس مستقيم بتن اصلي پي با خاك.
2- براي ايجاد سطحي صاف در كف پي براي ادامه پي‌سازي.
البته در اين پروژه طبق صحبتهايي كه با عوامل اجرايي و معمار انجام دادم، در اين منطقه تهران بدليل قرا گرفتن در بافت قديمي شهر در اجراي پي‌كني با مشكلاتي از قبيل وجود 7-8 چاه در زمين روبرو بوده اند كه پركردن اين چاهها با شفته و هموار كردن زمين و دسترسي به سطحي صاف مستلزم صرف هزينه و وقت است.
همچنين مشكل ديگر اين بود كه همسايه ها ديوار نداشتند و وقتي ديوار را تخريب مي كردند خطر ريزش ديوار همسايه وجود داشت و براي ديوار چيني بسيار به زحمت افتاده بودند، چون هر لحظه احتمال ريزش وجود داشت.

يك ساختمان بتني داراي قسمتها و اجزاء مختلفي است كه در زير نامبرده مي شوند:
1- پي
2- ستون
3- تيرهاي اصلي
4- سقف
5- ديوار
همچنين براي ساخت يك ساختمان بتني به چند كارگاه نياز داريم كه عبارتند از:
1- كارگاه قالب بندي
2- كارگاه آرماتور بندي
3- كارگاه تهيه بتن
4- كارگاه تهيه شن و ماسه

قالب بندي
قالب‌هايي كه براي بتن ساخته مي شود اغلب چوبي مي باشد ولي براي كارگاههاي سري سازي از قالبهاي فلزي استفاده مي گردد. قالب ها و داربستهاي زير آن علاوه بر شكل دادن به بتن وزن آنرا نيز تا زمان سخت شدن تحمل مي نمايد. بدين لحاظ اگر در اجراي آن دقت كافي نشود ممكن است در موقع بتن ريزي واژگون شده موجب ايجاد خسارت شود.

در ساختمانهاي بزرگ براي قالب بندي نيز بايد محاسبه انجام گرفته و نقشه اجرايي تهيه گردد ولي در ساختمانهاي كوچك به علت كمي حجم بتن احتياج به محاسبه و تهيه نقشه براي قالب بندي و داربست آن ندارد.

تخته و چوبي كه براي قالب‌بندي مصرف مي شود بايد كاملاً خشك بوده و در برابر رطوبت تغيير شكل ندهد، زيرا تغيير شكل قالب موجب تغيير شكل بتن گشته و در شكل تيرها و ستونها و همچنين ممانهاي وارده بر آنها موثر مي باشند. در ايران معمولاً از تخته اي كه به نام چوب روسي معروف مي باشد، براي قالب بندي استفاده مي‌نمايند.