بخشی از مقاله
من انار هستم
یکی از رسومات شب یلدا خوردن انار گلپرزده می باشد ، بهتراست این میوه بهشتی را بیشتر بشناسیم :
میوه بهشتى هستم، و یك دنیا خاصیت دارم.
زادگاهم ایران است .
بهترین موقع خوردن من صبح زود است .
رب من ، غم و غصه را از دل مى برد.
شیرین مرا، براى رفع سینه درد و سرفه میل كنید...
اسم من انار است ، و گاهى نار مى گویند. از من در قرآن مجید تعریف شده است . زادگاه اولیه من ایران مى باشد، ولى امروزه در بسیارى از كشورها كاشته مى شوم . طعم من گاهى ترش ، گاهى شیرین و گاهى ملس است . در اثر تربیت یك نوع انار بى هسته وجود دارد كه پوست مغز و دانه هاى آن نرم و لطیف مى باشد. نوع شیرین من براى سینه و ریه نافع است ، ولى نوع ترش ما سینه را خشك مى كند، و براى مبتلایان به درد سینه و سرفه خوب نیست ، براى آنهایى كه جگرشان گرم است ، هیچ میوه اى مناسب تر از نوع ترش ما نیست .
ما تا بخواهید سرشار از ویتامین هاىA , B , C , E هستیم و به قدرى آهن و فلزات مفید دیگر داریم كه هضم ما را سنگین كرده ، و كمى نفاخ به نظر مى رسیم ، ولى این سنگینى و نفخ از نوع سایر میوه ها نیست ، و به زودى پراكنده مى شود و یكى دیگر از مشخصات ما این است كه آب ما
سنگین تر از خوردن دانه هاى ما با هسته است ، چون مغز هسته ى دانه هاى ما خود كمى پائین است ، و پوست سخت آن روده ها را جارو مى كند، آب میوه ى من داراى قند - تانن و یك ماده ى مفید به نام كره ماناتین است كه از دوستان كبد بوده ، و آن را پاك و در نتیجه رنگ رخساره را باز مى نماید، من به علت داشتن ویتامین هاى آ به رشد اطفال كمك مى كنم . به علت داشتن انواع ویتامینB اعصاب را تقویت كرده ، آنها را محكم و شك و دودلى را از بین مى برم ، به علت داشتن ویتامین B6ضد استفراغ بوده ، و درمان ویار زنان باردار هستم
اگر خانمى هنگام آبستنى از من ، یا رب من زیاد بخورد، بزرگ ترین خدمت را به فرزند آینده خود كرده است ، زیرا من علاوه بر جلوگیرى از ویار و تقویت مادر و فرزند، به رشد آینده طفل هم كمك خواهم نمود. من به علت داشتن آهن و ویتامین هاى لازم ، خون ساز بوده و آن را اصلاح مى نمایم .
بهترین موقع خوردن من صبح ناشتا است . در موقع خوردن به من گلپر بزنید علاوه بر بوى مطبوع به هضم من هم كمك خواهد كرد.
من درمان اسهال هم هستم . دانه هاى میوه ى جنگلى من كه به ناردان معروف است ، در معالجه اسهال شهرت فراوان دارد.
رب من بهترین چاشنى براى فسنجان و خورش بامیه - آش انار و خوراك هاى دیگر است ، و به علت داشتن تانن و آهن ، رنگ آن ها را سیاه مى كند.
اگر این رب را با عسل مخلوط كنید، براى معالجه زخم بینى و بثورات جلدى مصرف آن از خارج مفید است .
خوردن آب میوه شیرین من با شكر و نشاسته براى معالجه سینه درد و سرفه توصیه شده است و مرا در موقع یرقان نیز تجویز كرده اند، و براى اصلاح سپرز نیز سودبخش مى باشم .
نگاه به دل پر خون من نكنید، تمام قسمت هاى درخت من مفیدند. پوست میوه - پوست ساقه و پوست ریشه من مصارف صنعتى و درمانى دارند و از گل من هم مى توان استفاده كرد.
پوست میوه ى من در رنگرزى و چرم سازى از قدیم به كار مى رفت ، و بهترین قالى هاى ایران را با آن رنگ مى كردند.
مزمزه و نگاهداشتن آب میوه ترش من در دهان ، برفك و جوش هاى دهان را پاك مى كند و لثه را محكم مى نماید. میوه ترش من براى مبتلایان به زخم معده و روده خوب نیست و براى سرد مزاجان زیان بخش است ، و جاذبه كبد را كم مى كند، ولى در عوض میوه هاى شیرین و ملس من ، صفرا بر بوده و معده و كبد را تقویت كرده ، و درمان تب هاى صفراوى و یرقان و امراض جلدى است .
رب من جهت رفع خمارى مفید بوده ، و غم و غصه را تسكین مى دهد.
ناردان قابض تر از دانه هاى ما بوده ، جوشانده آن جهت محكم شدن لثه نافع تر است. جوشانده گل ما نیز جهت پیوره و خونریزى لثه تجویز شده است .
درخت انار بومی ایران و مناطق مجاور آن است. کلمه انگلیسی Pomegranate از زبان یونانی مشتق شده که به معنی سیب با هستههای زیاد میباشد. انار درخت کوچکی است که ارتفاع آن تا 6 متر میرسد و در مناطق نیمه گرمسیری میروید. گلهای انار درشت به رنگ قرمز اناری ولی بیبو میباشد. میوه آن کروی با اندازه های مختلف دارای پوستی قرمز رنگ و یا زرد رنگ میباشد. رویهمرفته در حدود بیست نوع مختلف انار در دنیا موجود است.
شرح گیاه
کلمه لاتین granatum از granun که به معنی دانه است مشتق گردیده و منظور آن بوده است که میوه گیاه دارای دانه های متعدد بیشمار است انار درختی است که منشأ آن به تفاوت ایران و بین النهرین و همچنین نواحی شمالی آفریقا ذکر شده است ولی از قرائن تاریخی استنباط می گردد که از قدیم الابام الازم در منطقه وسیعی از ایران مانند کردستان،بلوچستان و امتداد و آن تا
افغانستان به حالت وحشی وجود داشته و بعداً از آنجا به نواحی دیگر انتقال یافته است امروزه این میوه در همه کشورهای اطراف دریای مدیترانه کاشته می شود در سنگ نوشته های مصریها متعلق به 2500 سال قبل از میلاد و مسیح شکل انار دیده شده و هنگام دفن مرده ها اناری هم در کنارش می گذاشتند. درخت انار دارای ساقه ای ناهموار با چوب محکم و پوشیده از پوستی به رنگ مایل به سبز است شاخه های متعدد آن شکل نامنظم و رنگ قرمز مخصوص دارند و غالباً نیز
در انتها به نوک تیزخار مانند ختم می شوند برگهائ آن متقابل ، شفاف ، ساده (گاهی منفرد یا فراهم حتی در شاخه های مختلف یک درخت) و گلهای آن درشت و شامل گلبرگهای به رنگ قرمز مایل به ارغوانی است. از اختصاصات آن این است که کاسه گوشتدار آن پس از تشکیل میوه نیز در قسمت مادگی آن به پیاله نهنج پیوستگی دارند بطوریکه مجموعه آنها تخمدانی تحتانی و شامل
برچه های فراهم در یک تا سه ردیف منطبق به هم بوجود می آورد. میوه آن کروی به بزرگی یک نارنج گاهی بزرگتر و دارای پوستی ضخیم و قرمز رنگ و یا نازک و ناهموار است. دانه های فراوان انار هر یک در بخش آبدار و قرمز رنگ یا به صورتی رنگ محصور است بعضی از نژادهای این درخت گلهای سفید و برخی نیز دانه های محصور در یک قسمت گوشتدار سفید مایل به صورتی دارند.
انواع
انار را می توان طبق مزه میوه آن به انواع شیرین، میخوش و ترش تقسیم کرد، انواع شیرین درختهای انار با داشتن برگهای سبز روشن و خار و قد نسبتاً کوتاهتر از انواع ترش و میخوش متمایز می شوند انواع ترش و میخشوش آن دارای قدی بلندتر و برگهای سبز تیره اند. طبق رنگ پوست به انواع زرد، قهوه ای و قرمز تقسیم می شوند با استفاده از رنگ دانه های میوه به انواع دانه سفید و دانه قرمز و روش و دانه قرمز تیره می توان آنها را تقسیم نمود. با مقایسه بزرگی درختچه ها به انار پا بلند و پاکوتاه رده بندی کرد.
مشخصات گیاهشناسی
انار Punica Granatum درختچهای است خزاندار که البته در نواحی گرم و مرطوب با زمستانهای معتدل همیشه سبز است و حداکثر ارتفاع آن به 6 متر هم میرسد. لازمه میوهدهی در انار تابستانهای گرم و پاییز طولانی و خشک است. پایه کروموزومی انار 8=x و تعداد کروموزوم آن 16 است. انار گیاهی است یکپایه و گردهها ، مادگی خود را به راحتی بارور میکنند. البته گرده افشانی بین گلها توسط باد و حشرات نیز میسر است. گلها بعد از 3 یا 4 سالگی درختچه روی سیخکها ظاهر میشوند. دارای دمگل کوتاه به رنگهای سرخ ، زرد و یا سفید با پهنای 2 سانتیمتر میباشند.
گلهای انار دارای 4 تا 8 کاسبرگ چرمی که در بالای میوه قرار دارد و تعداد زیادی پرچم با تخمدان تحتانی یا نیمه تحتانی است. کاسه گل ارغوانی رنگ و پایاست و گلبرگها مچاله هستند. میوه انار سته دارای پوست چرمی است. تقریبا کروی شکل به همراه کنجهای فراوان است. برگهای آن
ساده ، کامل و بدون استیپول است طرز قرار گرفتن برگها بر روی شاخه متفاوت است و به سه فرم متقابل ، منفرد و فراهم مشاهده میشوند. شاخهها کوچک ، زاویهدار ، خاردار بدون کرک با پوست سفید رنگ تا خاکستری ، شکل مختص به خود را دارا هستند. عمق ریشههای انار زیاد است و با گسترش عمودی 1.5 متر گسترش افقی 2.5 تا 3 متر میباشد.
موطن انار
انار دارای سابقه کشت طولانی است. بر اساس شواهد تاریخی موجود سابقه کشت آن به 2500 سال قبل از میلاد مسیح باز میگردد. موطن اصلی آن خاور نزدیک بویژه ایران معرفی شده است. در حال حاضر مناطق کشت این میوه محدود میباشد. در آسیا ، ایران ، افغانستان و ازبکستان ، در اروپا ، اسپانیا و در افریقا ، در کنارههای شمالی آن (سواحل جنوبی مدیترانه) مورد کشت و کار قرار دارد و در بقیه نقاط دنیا در صورت کشت ، مساحت زیر کشت آن محدود و ناچیز است. نوع ترش مزه انار به صورت وحشی در جنگلهای شمالی ایران به صورت خودرو دیده میشود.
پوست انار
در ساختمان پوست ریشه انار به ترتیب قسمتهای زیر ملاحظه میگردد. سوبر ، پارانشیم پوستی با کریستالهای اکسالات ، لیبر که ساختمان مشخص دارد و دستههای بافت لیبری بوسیله اشعه مرکزی که از یک تا دو ردیف سلول تشکیل شدهاند از یکدیگر جدا میشوند. در زیر میکروسکوپ بافت لیبری دارای خطوط موازی خاکستری رنگی است که بوسیله خطوط روشنتری از یکدیگر جدا شدهاند. خطوط خاکستری رنگ عبارتند از سلولهایی که دارای ماکلهای اکسالات کلسیم میباشند و دستههای روشنتر از لولههای غربالی و سلولهای پارانشیمی آمیدندار تشکیل شدهاند.
علاوه بر این در دستههای لیبری تعداد کمی سلولهای درشت اسکروز وجود دارند که همگی دارای دیواره ضخیم بوده و بطور نامنظم در قسمت لیبری پراکنده شدهاند. ساختمان پوستهای ساقه انار باهم مشابه است ولی نوک دستههای لیبری در پوست ساقه پهنتر از پوست ریشه است و اشعه مرکزی نیز در طرف قسمت خارجی پوست پهنتر نشدهاند. در میان تقلبات پوست انار میتوان از تقلب پوستهای Buis نام برد. این پوستها در زیر میکروسکوپ دارای ردیفهای کریستال و همچنین سلول اسکلروز نیستند.
ترکیب شیمیایی
پوست انار دارای تانن و آلکالوئیدهای مختلف است. اولین آلکالوئیدها که از پوست انار استخراج شده بوسیله Tanret شناخته شدهاند. تانره از پوست انار آلکالوئیدهای Pelletierine (چپ گرد) ، ایزوپله تیرین (خنثی) و متیل پله تیرین (راست گرد) را به صورت مایع و آلکالوئید دیگر به نام پزودوپله تیرین را به صورت کریستالیزه مجزا کرده و بدست آورده است. پله تیرین و ایزوپله تیرین مانند Conicine از مشتقات پی پریدین میباشند و فقط زنجیر طرفی پروپی لیک ، کونیسین جای خود را به یک زنجیر آلدهیدیک داده است.
در متیل پله تیرین زنجیر طرفی به جای زنجیر آلدهیدیک دارا یک عامل ستنی است و باید ب
ه این نکته توجه داشت که این جسم شبیه هیگرین بتا موجود در کوکا است. پزودوپله تیرین دارای ساختمان کاملا متفاوتی است و از این نظریه به Tropinone نزدیک میشود و تروپی نن ، ستن تروپانول است که عبارت است از- N.Methyl Granatonine و این شباهت و نزدیکی درخواص فارما کودینامیک این مواد نیز مشاهده میشود. از احیای پزودوپله تیرین یک الکل همولگ تروپانول بدست میآید و از این الکل نیز میتوان مانند تروپانول مشتقات میدریاتیک و مشقات آنستزیک بدست آورد.
فارماکودینامی و تراپوتیک
پله تیرین یکی از فلج کنندههای اعصاب محرکه است و روی اعصاب حسی اثر نمیکند. تزریق داخل وریدی پله تیرین در سگ ایجاد Vaso- Constriction و هیپرتانسیون میکند. اگر کرمهای تنیا را در محلولی از پله تیرین بیندازیم بطور موقت یا دائم (بر حسب مقدار آلکالوئید و مدت زمان) فلج میشوند. پوست انار را به منظور دفع کرم تنیا به صورت Apozeme همراه با مسهل تجویز میکنند و برای این منظور مخصوصا از تانات دو پله تیرین استفاده میکنند. وجود تانن باعث می شود که جذب آلکالوئید کندتر صورت گیرد. این طریق مداوا که امروزه کمتر مورد استفاده قرار می گیرد در بیمار ایجاد تهوع ، قی ، سردرد ، سرگیجه و اختلالات بینایی میکند.
خواص دارویی
از نظر طب قدیم ایران میوه انار سرد و قابض است. آب انار سرد و تر و پوست انار سرد و خشک و بسیار قابض میباشد. پوست ریشه درخت انار از بقیه قسمتهای این درخت قابضتر است. کلیه قسمتهای درخت انار دارای تان میباشد که بسیار قابض است. برای مصارف دارویی از گل ، برگ ، پوست درخت ، پوست ریشه و دانه انار استفاده میشود.
انار منبع مهم آنتی اکسیدانها ، پتاسیم و ویتامین C است. در واقع آب انار یکی از غنیترین منابع پلی فنلهاست ، که گروهی از آنتی اکسیدانهای قوی هستند. آنتی اکسیدانها موادی هستند که قادرند با اثرات مضر اما طبیعی فرآیند فیزیولوژیک اکسیداسیون در بافتها مقابله کنند. علاوه بر آنتی اکسیدان ، آب انار حاوی دیگر مواد مفید همچون تاننها و آنتوسیانینها که به نظر میرسد با بیماریها مقابله میکنند نیز هست.
نیاز اکولوژیکی
آب و هوا
درخت انار بومی مناطق استپیی معتدل است و در نقاطی که زمستانهای نسبتاً معتدل داشته باشند کاشته می شود آب و هوا ایده آل برای رشد خوب درختان انار زمستانهای خشک و معتدل و تابستانهای نسبتاً گرم و خشک و حدود 40 درجه سانتی گراد است. هوای گرم تابستان نباید مرطوب باشد تا درخت انار بتواند در آن خوب رشد کرده و محصول دهد. برای رسیدن و محصول خوب دادن نیاز به طول زیاد روز دارد بطوری که مدت تابش روزانه نورخورشید زیاد باشد. انار سرمای زمستانی 12 تا 15 درجه سانتی زیر صفر را تحمل می کند ولی در هنگام فعال شدن نهال یا پیش از خواب زمستانی سرمای صفر درجه نیز می تواند صدمات قابل ملاحظه ای به درخت وارد کند.
آبیاری
باران مورد نیاز انار 500 تا 600 میلی متر در سال است درمناطق خشک کمبود بوسیله آبیاری جبران می شود آبیاری باید به طور صحیح به مقدار لازم و در فواصل معین صورت گیرد. از هنگام شروع گل دادن فواصل بین دو آبیاری را کوتاه می کنند. در سه سال اول پس از کاشت نهالها هر 7 تا 11 روز حداقل یکبار آبیاری می کنند پس از شروع باردهی فاصله بین دو آبیاری را می توان زیاد تر کرد.