بخشی از مقاله
انقلاب اطلاعاتی
در عصري كه ما رندكي ميكنيم به عصر انقلاب ارتباطات واطلاعات مشهور است
انقلاب اطلاعات محصول همكرايي در دو حوره
و جريان مهم فن اوري است .تحول در حوره ارتباطات واطلاعات به موارات هم بيش مي روند كه نماد فن اوري ارتباطات مخابرات تلويريون و برر كرا ههاي اطلاعاتي ورسانه هاي كروهي است اين دونماد تحول جشمكيري در جهان ايجاد كرده كه رندكي تم اتم انسانها را تحت تاثير قرار داده است تبديل دهكده جهاني به د هنيت جهاني وانقلاب ارتبا طات به اطلاعات دلالت برتحول شكرف وعميق در نطام ارتبا طات بشر ح رير شده است :دوسويه بودن وتعاملي بودن وسرعت فوق العاده و جند رسانه بو دن و در دسترس بودن وانحصار بدير بودن و
جهان كرايي است
انقلاب اطلاعاتی بسیاری از مفاهیم را متفاوت کرده است. در این منظومه حتی عده‌ای معتقد هستند که باید واقعیت را هم به گونه‌ای دیگر تعریف کرد و از چیزی به نام واقعیت مجازی سخن به میان می‌آورند. کار و اشتغال هم در این بستر تفاوت مفهومی مهمی را به خود دیده است.
فرایند کار در مرکز ساختار اجتماعی قرار دارد. دگرگونی تگنولوژیک و مدیریتی نیروی کار و روابط تولید، در درون و پیرامون بنگاه شبکه‌ای اصلی ترین اهرمی است که الگوی اطلاعاتی و روند جهانی‌شدن به وسیله آن بر جامعه تأثیر می‌گذارند.
در هر فرایند تحول تاریخی، یکی از بارزترین جلوه‌های تغییر نظام‌مند، دکرگونی اشتغال و ساختار اشتغال است.
در واقع نظریه‌های فرا- صنعتی و اطلاعات‌گرایی، ظهور یک ساختار اجتماعی نوین را که گرایش به خدمات به جای کالا، افزایش مشاغل مدیریتی و حرفه ای، از میان رفتن مشاغل کشاورزی و تولیدی، و افزایش محتوای اطلاعاتی پیشرفته‌ترین اقتصادها از ویژگیهای بارز آن است
، قوی‌ترین دلیل تجربی تغییر مسیر تاریخ می‌دانند. در بیشتر این فرمول‌بندیها، نوعی قانون طبیعی اقتصادها و جوامع نهفته است که حرکت در مسیر مدرنیته را که جامعه امریکا پیشتاز آن بوده است ، تنها راه ممکن به شمار می‌آورد.
اگر چه اقتصادهای اواخر قرن بیستم آشکارا با اقتصادهای پیش از جنگ جهانی دوم تفاوت دارند، به نظر نمی رسد خصوصیتی که این دو نوع اقتصاد را از یکدیگر جدا می کند عمدتاً در منبع رشد بهره وری آنها نهفته باشد. تمایز اصلی تمایز میان اقتصاد صنعتی و فرا- صنعتی نیست بلکه بین دو شکل مختلف از تولید صنعتی ، کشاورزی و خدماتی است که بر مبنای دانش بنا شده‌اند.
خدمات اجتماعی در برگیرنده کل قلمرو فعالیتهای دولتی، و همچنین مشاغلی است که
به مصرف جمعی مربوط می‌شوند خدمات فردی خدماتی هستند که به مصرف فردی ارتباط دارند و از سرگرمی و تفریحات گرفته تا مکانهای خوردن و نوشیدن را شامل می‌شوند. اگر چه
باید پذیرفت که این تمایزها وسیع هستند ، ولی به ما اجازه می‌دهند که درباره تحول ساختار اشتغال در کشورهای مختلف به‌گونه‌های متفاوتی بیندیشیم و تحلیلهایمان دست کم عمیق تر از شرحهای آماری متعارف باشد.
وقتی جوامع به جای تغییر تدریجی مسیر صنعتی، در دوره کوتاهی به نابودی گسترده مشاغل تولیدی می پر دازند، این مسأله لزوماً به دلیل پیشرفته بودن آنها نیست بلکه بدین دلیل است که آنها از سیاستها و راهبردهای ویژه‌ای پیروی می‌کنند که بر مبنای زیر بنای فرهنگی ، اجتماعی و سیاسی آنان استوار است. راههایی که برای هدایت دگرگونی اقتصاد ملی و نیروی کار اتخاذ می‌شود تأثیرات شگرفی بر دگرگونی ساختار استغال دارد که زیر بنای نظام نوین طبقاتی جامعه اطلاعاتی را شکل می دهد.
باید پذیرفت که اکثریت نیروی کار در اقتصادهای پیشرفته حقوق بگیر هستند. ولی تفاوت سطح، ناهمگونی فرایند، و روند معکوس در برخی از موارد دیدگاهی متفاوت با الگوهای دگر گونی ساختار اشتغال را ضروری می‌سازد. حتی می‌توان این فرضیه را مطرح ساخت که به موازات تبدیل شبکه و انعطاف‌پذیری به ویژگی بارز سازمان صنعتی جدید و دستیابی شرکتهای کوچک به جای
گاهی مناسب در بازار که از طریق تکنولوژیهای جدید میسر گشته است، شاهد احیای خود اشتغالی و وضعیت شغتی ترکیبی هستیم.
بنابراین وضعیت مشاغل در جوامع اطلاعاتی – که در این مرحله تاریخی در حال پدیدار شدن هستند- متنوع‌تر از آن چیزی است که در دیدگاه شبه طبیعت گرایانه موجود در نظریه فرا- صنعتی تصور می شود. در واقع این نظریه‌ها تحت تأثیر قوم گرایی امریکایی هستند که حتی از تجربه امریکا نیز تصویر دقیقی عرضه نمی‌کند.
شکل‌گیری کشورهای مجازی که از قابلیت تولیدات وابسته به زمین در آن کاسته شده، نتیجه منطقی این رهایی از قید سرزمین است. با توجه به اینکه اطلاعات از ابتدا دارای اهمیت ویژه‌ای بوده، این سؤال مطرح می‌شود که تفاوت دوران جدید با دوران‌های پیشین چیست؟ با اوصاف یاد شده است که باید گفت دغدغه مطلب حاضر توصیف چگونگی تاثیر این انقلاب اطلاعاتی - رسانه‌ای بر مفهوم دولت - ملت است.
از ابتدای شکل‌گیری واحدهایی به نام دولت- ملت، اطلاعات برای آنها دارای اهمیت حیاتی بوده است، پس چه تفاوتی میان دوره فعلی و دوران پیشین وجود دارد؟ پاسخ این سؤالات در اصطلاح «انقلاب اطلاعات» نهفته است. انقلاب اطلاعات به مجموعه‌ای از دگرگونی‌های اساسی در حوزه اطلاعات و اطلاع‌رسانی گفته می‌شود که سرعت فوق‌العاده، گستردگی و وسعت انتشار آزاد مطالب مهم‌ترین ویژگیهای آن است.
سرعت فوق‌العاده پردازش اطلاعات و ایجاد ارتباط منطقی میان میلیون‌ها داده اطلاعاتی در گستره وسیع جهانی در حوزه‌های گوناگون سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی و
در دسترس قرار دادن آزاد این نوع اطلاعات از طریق شبکه‌های اطلاع‌رسانی جهانی به انقلاب اطلاعات شکل داده‌اند.
مردم و ملل در دهه‌های پیش رو قادر خواهند بود رقابتی سودمند در فناوری اطلاعات داشته باشند. یک فضای الکترونیکی فراملی ایجاد شده و سلطه حکومت‌ها و شرکت‌ها در زمینه اطلاعات [به‌دلیل هزینه رو به افزایش آن] در حال رقیق‌تر شدن است.
بازارها و حتی جوامع در قالب شبکه‌های اطلاعاتی تغییر شکل می‌دهند و در حال خارج شدن از قالب موجودیت‌های مکانی و فضایی تعریف شده هستند. توسعه و گسترش اطلاعات میان مردم و به حاشیه رانده شدن دولت به‌عنوان تسهیل‌کننده امور فقط به‌علت قابلیت فناوریک صورت نگرفته بلکه بر این درک نیز مبتنی است که اطلاعات به همان اندازه که ایجاد رقابت می‌کند، باعث همکاری نیز می‌شود. اطلاعات تبدیل به واسطه تولید شده و هزینه‌ها را کاهش داده است. استانداردها و عملکردها بیشتر جهانی شده و مردم بدون محدودیت‌های وجود مرزهای سیاسی با یکدیگر ارتباط داشته و مبادله اطلاعات می‌کنند.
اینترنت و دیگر اشکال ارتباطات منجر به تضعیف سل
سله مراتب علمی شده و کشورهایی که ممانعت کمتری برای جریان آزاد اطلاعات ایجاد می‌کنند سریع‌تر پیشرفت می‌کنند؛ اما نباید این تصور را داشت که انقلاب اطلاعات صرفا به‌عنوان فرآیندی خنثی یا مثبت در جهت اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی عمل می‌کند بلکه واقعه مزبور یک واقعه تک‌بعدی نیست. همان طور که اشاره شد حکومت‌ها و شرکت‌ها سلطه کامل بر کنترل اطلاعات ندارند، لیکن جلوگیری از د
سترسی به اطلاعات نیز برای آنها نمی‌تواند انتخاب
مناسبی باشد. اطلاعات نگرش‌ها را تغییر می‌دهد و مقایسه را چه در قالب ملی و چه در قالب بین‌المللی تحریک می‌کند. بهترین انتخاب برای حکومت‌ها رقابت در بازار اطلاعات برای تحت‌تأثیر قرار دادن بینندگان، شنوندگان و خوانندگان است.تر است که بسیار دشوار، خلاقانه و فناوری محور است. دولت- ملت‌ها و در راس آن دولت- ملت‌های پست مدرن با ارزشگذاری بر نقش اطلاعات به منزله یک سرمایه اصیل و ارزیابی فناوری‌های پردازش و گسترش اطلاعات، مجموعه‌ای از توانایی‌های متفاوت را برای افراد، گروه‌ها، سازمان‌ها و واحدهای سیاسی- اقتصادی به وجود می‌آورند. این ویژگی‌ها خود موجب به بار آوردن پیامدهای جدی در حوزه‌های متفاوت تفکر و تمدن بشری می‌شوند. بهره‌برداری از این ابزار نوین، ورود به
عرصه‌ای جدید از جنگ میان ارتش‌های مدرن و پست مدرن را با یکدیگر و با گروه‌ها، سازمان‌ها و افراد به وجود آورده است که امروزه تحت عنوان جنگ اطلاعاتی شناخته می‌شود.
جنگ اطلاعاتی به نوعی از جنگ اطلاق می‌شود که در آن هدف از بین بردن اطلاعات و سیستم‌های اطلاعاتی دشمن با حفظ اطلاعات و سیستم اطلاعاتی خودی است و به‌طور دقیق‌تر گفته شده است که جنگ اطلاعاتی مجموعه‌ای از عملیات برای دستیابی به برتری اطلاعاتی و شبکه‌های کامپیوتری است و نیز حفظ سیستم و فرآیندهای اطلاعاتی خودی. در این جنگ اطلاعات و تهاجم فراگیر شبکه‌ای و هجوم اطلاعات انبوه، خطر شکل‌دهی اذهان تصمیم‌گیرندگان و دخالت دشمن در تصمیم‌سازی‌ها و نیز افکار مردم تحت حکومت تصمیم‌گیرندگان براساس عنصر اطلاعات بسیار قابل توجه است و مدیریت اندیشه بیش از پیش مطرح می‌شود. مدیریت اندیشه یک عامل مهم امنیتی است و برای تنظیم و حفظ حمایت‌های داخلی درخصوص عملکردهایی که سیاستگذاران انجام می‌دهند و برای شکل دادن به عقاید درباره
حقانیت یک قضیه و برنامه‌ریزی درخصوص تصور از قدرت و سلطه لازم و ضروری است.
تبلیغ، سانسور و فریب به خدمت گرفته شدند و قدرت کنترل جراید جهانی و خبررسانی آنها نفوذ در عمق شیوه تفکر جهانیان را آسان کرده است که شاهد عملکرد آنها در بسیاری از مناطق از جمله سومالی، گرانادا، هائیتی، بوسنی و بوده‌ایم. جراید و نیروهای سازمان یافته اطلاعاتی به‌صورت جهانی در حال شکل دادن به تصورات، ارزش‌ها و ع
قاید در سطح جهانی هستند. تجربه و تمایلات به‌طور مداوم بیشتر به هم شبیه می‌شوند و فاصله جغرافیایی در شکل دادن به هویت و... منافع اهمیت پیشین خود را از دست داده است.
پیش از اقناع در داخل، مرزها در انحصار دولت بود؛ لیکن جراید جهانی و ماهواره‌ها که بنیان پارادایم جراید جهانی را متحول کرده‌اند این انحصار را با چالش مواجه ساخته‌اند. با توجه به مسائل یاد شده صرفا دسترسی به اطلاعات کافی نخواهد بود بلکه تولید اطلاعات جایگاه بسیار مهمی را به‌خود اختصاص می‌دهد. لذا در رقابت برای اطلاعات، برنده طرفی خواهد بود که بیشترین هزینه را صرف تولید اطلاعات می‌کند. در این حوزه، اطلاعات صرفا شامل اخبار علمی، سیاسی و... نمی‌شوند بلکه شامل بسیاری از موارد چون فیلم‌ها و سریال‌های تلویزیونی، داستان‌های رادیویی و دیگر موارد می‌شود.
در این چارچوب اتاق‌های خبر جهانی به یک واقعیت قابل لمس
ت
بدیل می‌شوند، اما موضوعی که اهمیت بیشتری دارد شاید ظهور شرکتهای خبری جهانی با منافع وسیع فراملی باشد که از دهه 1980 شکل گرفتند. تهیه بر
نامه‌های تلویزیونی، خبرها و فیلم‌ها به همراه سی‌دی‌ها و دیگر ابزار دیجیتالی، خانه‌ها و مراکز تجاری را به مراکز اطلاعات متصل می‌کنند به‌طوری که مکان
و زمان اهمیت خود را از دست می‌دهند. مصرف‌کنندگان خبرها بیشتر به مندرجات جراید خبری بین‌المللی توجه می‌کنند نه به صاحبانشان. ظهور ماهواره و کانال‌های خبری، اخبار و اطلاعات را تب
دیل به کالاهای در دسترس عموم کرده‌اند.
به عبارت دیگر محتویات جراید جهانی شده منعکس‌کننده منافع، ارزش‌ها و حافظ امنیت سردمداران جهان اول که در راس آنها دولت- ملت‌های پست‌مدرن قرار دارند
، است. کوتاه سخن «مانوئل کاستلز» به منطق مسلط جهان تحت عنوان «اطلاعات گرایی» اشاره می‌کند. همین منطق مسلط است که این دوره را از دوره‌های پیشین جدا می‌کند. در این دوره امنیت برای دولت- ملت‌های پست مدرن درصورتی به بالاترین میزان خود می‌رسد که بیشترین اطلاعات را تولید و صادر کنند. همانگونه که اشاره شد درکنار تولید اطلاعات، صدور آن نیز اهمیت ویژه‌ای دارد، زیرا اطلاعاتی که در داخل مرزها محصور ب
ماند قادر نخواهد بود در خارج از مرزها ایجاد امنیت کند.
