دانلود مقاله بررسی انواع خاک ها

بخشی از مقاله

بررسی انواع خاک ها

•
• خاک رسی : ذرات رس (Clay) دارای قطری کوچکتر از 0.002 میلی‌متر می‌باشند و در حدود 50% خاک را تشکیل می‌دهند.
خاک‌های رسی چون دارای دانه‌های بسیار ریزی هستند به خاک سرد معروفند و در مقابل رشد گیاهان مقاومت نشان داده و رشد آنها را محدود می‌کنند.

• خاک‌های سیلتی :
50% این نوع خاک‌ها را ذرات سلیت تشکیل داده است که دارای قطری بین 0.05 تا 0.002 میلی‌متر می‌باشند و بر حسب اینکه ناخالصی مثل ماسه ، رس و غیره بهمراه دارند به نام خاک‌های سیلتی ماسه‌ای و یا سیلتی رسی معروفند.

• خاک‌های ماسه‌ای :
این خاک‌ها از 75% ماسه تشکیل شده‌اند. قطر دانه‌ها از 0.06 تا 2 میلیمتر است و بر حسب اندازه دانه‌های ماسه به خاک‌های ماسه‌ای درشت ، متوسط و ریز تقسیم می‌گردند. مقدار کمی رس خاصیت خاک‌های ماسه‌ای را تغییر می‌دهد و این نع خاک آب را بیشتر در خود جذب می‌کند تا خاک‌های ماسه‌ای که فاقد رس هستند.

• خاک‌های اسکلتی :
خاکهای اسکلتی به خاکهایی اطلاق می‌گردد ک در حدود 75% آن را دانه‌هایی بزرگتر از 2 میلی‌متر از قبیل قلوه سنگ ، دیگ و شن تشکیل می‌دهند. این خاک‌ها ، آب را به مقدار زیاد از خود عبور می‌دهند و لذا همیشه خشک می‌باشند.
اهميت خاک در رشد گياهان

به طور کلي خاک از نظر تأمين آب و مواد غذايي براي گياهان حائز اهميت است. همچنين، محيطي است که ريشه گياهان را در خود نگه مي دارد. اکسيژن لازم براي گياه توسط خلل و فرج خاک به گياه مي رسد و گاز دي اکسيد کربن زايد به وسيله اين حفرات از خاک خارج مي شود خاک محيط رشد گياه است و توسعه ريشه ها در آن باعث پايداري مستقيم ماندن گياه مي شود.
در حال حاضر خاک براي بسياري مصارف مهندسي، از جمله دفن زباله ها و مواد زايد ديگر نيز مورد استفاده قرار مي گيرد. بنابراين تعريف خاک از نظر مهندسي راه و ساختمان با تعريف متخصصين کشاورزي متفاوت است.

نحوه به وجود آمدن خاک
در آغاز پيدايش، کره زمين به صورت توده مذابي بوده که با سردشدن تدريجي سطح خارجي آن سفت و سخت شده به صورت پوسته جامد (ليتوسفر) در آمده است، با گذشت زمان و تغيير و تحولات به وجود آمده در اين پوسته جامد، سنگ هاي آذين، رسوبي و دگرگوني تشکيل شده است. اين سنگ ها در مجاورت هوا و آب تحت تأثير عوامل جوي و موجودات زنده و عوامل فيزيکي و شيميايي، تغييراتي را متحمل شده، به تدريج خاک به وجود مي آيد. خاک حاصل در حال

تکامل بوده، با گذشت زمان موادي به آن اضافه و يا خارج مي شود. مثلاً آبياري زياد بخشي از مواد موجود در سطح خاک را به طبقات پايين تر مي برد و يا در اثر تبخير شديد در نواحي خشک بعضي از مواد محلول به سطح خاک مي آيند. در نتيجه فعاليت هاي ياد شده به تدريج در خاک لايه ها و طبقاتي تشکيل مي شود که ازنظر جنس، رنگ و ضخامت با يکديگر تفاوت دارند. اين لايه ها در خاک شناسي ، افق ناميده مي شود. مجموع افق هاي خاک را نيمرخ خاک يا پروفيل خاک مي گويند.

dehkhoda
01-08-2009, 11:00 PM
افق هاي خاک
انواع افق هاي خاک (از سطح خاک تا سنگ بستر) عبارتند از :

افق o : مسطح ترين افق خاک است و در مناطق جنگي و پر باران به وجود مي آيد.
افق B: در خاک هاي مسن و تکامل يافته زير افق A قرار دارد ( در خاک جوان که مراحل تکاملي را طي نکرده است وجود ندارد) اين افق محل تجمع مواد شسته شده از افق A مي باشد. به همين علت به آن افق ذخيره مي گويند.

افق c : زيرا افق B و در صورت نبود افق B در زير افق A قرار دارد. اين افق معمولاً حاوي قطعاتي از سنگ هاي بستر و سنگ هايي که خاک از آن ها تشکيل يافته، مي باشد.
http://www2.irib.ir/amouzesh/h/hpics/hkhakoab-63-a.gif
شکل 1-3 صفحه 63)

خاک از نظر کشاورزان بومي و تجربي به دو بخش تقسيم مي شود:
خاک سطح الارض (خاک فوقاني) :
شامل بخشي از خاک است که فعاليت هاي کشاورزي در آن انجام مي شود. از نظر علمي اين بخش خاک شامل افق A و بخش فوقاني افق B مي باشد.
خاک تحت الارض (خاک تحتاني) :

اين بخش در زيرخاک سطح الارض قرار دارد به علت تراکم و فشردگي زياد فاقد تهويه مناسب است و به ندرت ريشه گياهان در آن توسعه مي يابد. اين بخش افق C بخش زيرين افق B را در بر مي گيرد.
اجزاي تشکيل دهنده خاک

اگر کلوخه خاکي را با ذره بين نگاه کنيم، دو بخش کاملاً متمايز در آن مي يابيم خاک از نظر کشاورزان بومي و تجربي به دو بخش تقسيم مي شود :
http://www2.irib.ir/amouzesh/h/hpics/hkhakoab-66-a.gif

خاک سطح الارض (خاک فوقاني) :
شامل بخشي از خاک است که فعاليت هاي کشاورزي در آن انجام مي شود. از نظر علمي اين بخش خاک شامل افق A و بخش فوقاني افق B مي باشد.
خاک تحت الارض (خاک تحتاني) اين بخش در زير خاک سطح الارض قرار دارد به علت تراکم و فشردگي زياد فاقد تهويه مناسب است و به ندرت ريشه گياهان در آن توسعه مي يابد. اين بخش افق C و بخش زيرين افق B را در بر مي گيرد.

اجزاي تشکيل دهنده خاک
اگر کلوخه خاکي را با ذره بين نگاه کنيم، دو بخش کاملاً متمايز در آن مي يابيم
الف – بخش جامد
ب – بخش خلل و فرج http://www2.irib.ir/amouzesh/h/hpics/hkhakoab-66-b.gif

الف – بخش جامد خاک :
بخش جامد خاک از دو قسمت تشکيل مي شود :
1. مواد معدني
2. مواد آلي
1. مواد معدني :
شامل ذرات ريز و درشت خاک با شکل هاي مختلف است که از کاني هاي حاصل از تجزيه سنگ ها تشکيل شده است. اين گونه مواد بر اساس اندازه يا قطر به ذرات ريز تقسيم مي شوند:
شن:
قطر اين ذرت 2-05/0 ميلي متر مي باشد. با ايجاد خلل و فرج جريان هوا و آب را در خاک تسهيل مي نمايند.
لاي :
قطر اين ذرات 05/0 – 002/0 ميلي متر مي باشد. اين ذرات پودر مانند و نرم هستند و مقدار قابل توجهي آب مورد نياز گياه را در خود نگه مي دارد.

رس :
قطري کم تر از 002/0 ميلي متر دارد. اين ذرات به علت ريز بودن بيش از حد با نام کلوييد در خاک شناخته مي شوند. اين ذرات آب و عناصر غذايي مورد نياز گياه را درسطح خود نگهداري کرده و به مرور در اختيار گياه قرار مي دهد.
2 – مواد آلي :
در اثر فعاليت انواع جانداران درشت ( کرم ها – موريانه ها و حشرات ...) و انواع جانداران ريز ( قارچ ها – باکتري ها – جلبک ها ...) مواد آلي درخاک ايجادمي شود. به طور مثال باکتري ها و قارچ ها باعث پوسيدن گياهان شده و مواد آلي ريزي به نام هوموس (گياخاک) توليد مي کنند. اين مواد ضمن جذب آب و نگهداري مواد غذايي، ذرات معدني خاک را به هم مي چسباند. مواد آلي نيز جزء کلوييدهاي خاک محسوب مي شوند.
ب – بخش خلل و فرج :
به فضاهاي خالي بين ذرات جامد خاک، خلل و فرج مي گويند. خلل و فرج هوا و آب مورد نياز ريشه گياهان را در خود جاي مي دهند.

سه نوع خلل و فرج وجود دارد:
- خلل و فرج درشت :
آب در اين خلل و فرج تحت تأثير نيروي ثقل سريع تخليه مي شود و محل ذخيره هوا محسوب مي شود.
- خلل و فرج متوسط :
در انتقال و هدايت آب کارآيي دارند
- خلل و فرج ريز :
محل نگهداري و ذخيره آب است.
- در يک خاک خوب به طور معمول 50 درصد مواد جامد و 50 درصد خلل و فرج وجود دارد. بين حجم هوا و حجم آب يک رابطه دو طرفه وجود دارد. يعني با افزايش حجم آب از حجم هوا کاسته مي شود و برعکس.
بافت خاك
اندازه نسبي ذرات خاك را «بافت خاك» مي گويند كه نشانگر ريزي و درشتي خاك است.

خاك ها از نظر بافت به سه دسته تقسيم مي شوند :
خاك هاي سبك :
خاك هايي هستند كه مقدار شن آن ها زياد و قدرت نگهداري آب آن ها كم است و چون رطوبت خود را زود از دست مي دهند حاصل خيزي ضعيفي دارند. عمليات شخم در اين خاك ها به سهولت انجام مي شود. مقدار رس اين خاك ها كمتر از 12 درصد و يا مجموع رس و سيلت آن ها كمتر از 20 درصد بوده و درصد شن آن ها بيش از 80 درصد است.

خاك هاي متوسط :
خاك هايي هستند كه مقدار رس آن ها 30-10 درصد مي باشد. اين خاك ها حاصلخيزي نسبتاً بالايي دارند و رطوبت خود را نسبتاً خوب حفظ مي نمايند. بافت هاي لوم ، لوم لاي، لوم رس ماسه اي در اين گروه جاي دارند.
خاك هاي سنگين :
ميزان رس اين خاك ها بيش از 30 درصد است. اين خاك ها قدرت نگهداري آب بالايي دارند. حاصلخيزي خوب و بالايي دارند ولي به دليل جذب آب به مدت طولاني، از نظر تهويه براي گياهان مشكل ايجاد مي نمايند.

تعيين بافت خاك به روش صحرايي (روش لمسي) :
در اين روش مقدار كمي از خاك را با آب مخلوط كنيد تا گل نسبتاً سفتي به وجود آيد، آن را بين انگشت شست و اشاره فشار دهيد اگر حالت زبري احساس شد خاك شني، اگر حالت چسبندگي داشت خاك رسي و اگر حالت صابوني داشت خاك سيلتي است.
ساختمان خاك

ترتيب قرار گرفتن ذرات خاك(شن، لاي،رس) در مجاورت يكديگر و تشكيل ذرات بزرگتر (خاكدانه) را ساختمان خاك مي گويند. سهولت نفوذ ريشه ، فعاليت هاي موجودات ذره بيني خاك ، تهويه و استفاده گياهان از مواد غذايي، همگي تحت تأثير ساختمان خاك هستند.