بخشی از مقاله
فضای سبز که در این مقاله با عنوان حجم سبز معرفی شده، بیانگر فضایی شهری است که در پی تامین نیازهای زیستی و در جهت ارتباط و تعامل اجتماعی انسان است. اما طراحی و ساخت غیراصولی این فضا باعث به وجود آمدن ناهنجاری رفتاری و محیطی شده است. فضاهای مسکونی همه از یک فرم که شامل دیوار، کف و سقف است، بهره می برند. این فرم در وجود انسان نهادینه گردیده است. بشر خانه می سازد و در آن ساکن می شود، چرا که میل درونی انسان بر این است که در حجم زندگی کند. این مقاله بر اساس روش توصیفی- تحلیلی است پیرامون فضاهای زیست که به بررسی رابطه طراحی فضاهای مسکونی و حجم سبز پرداخته است. رابطهای که نشات گرفته از حس دلبستگی و حس امنیت در انسان است. یافته های این مقاله بیانگر نیاز درونی انسان به زندگی در فضای چهار دیواری است که در طراحی فضای سبز توجه به این نیاز و خواست درونی انسان حائز اهمیت است.
واژه های کلیدی: فضاهای مسکونی، حجم سبز، حس امنیت، نیاز درونی انسان
-1 مقدمه
انسان جزئی از طبیعت است و همانگونه که بر طبیعت تاثیرگذار است، تـاثیر قابـل تـوجهی از محـیط و پیرامون خود می پذیرد. نور، رنگ، تنوعات، تغییرات و دیگر شرایط، بر روان و ادراک او تاثیر می گـذارد و در تامین آرامش، سکون و بهداشت روانی او حائز اهمیت است. درگذشـته تـامین ایـن نیـاز و ارتبـاط انسـان بـا طبیعت در درون خانه و فضای باز آن مثل حیاط و باغچه امکان پذیر بود، اما امروزه با تغییر شرایط زنـدگی، عنصر حیاط از خانهها حذف یا بسیار محدود شده است. به همین علت فضای سبز نقش مهمی را در راسـتای آرامش و حس امنیت انسان ایفا میکند.
ساماندهی محیط زندگی با تعریف روشن عرصههای خصوصی، عمـومی و ایجـاد سلسـله مراتـب فضـایی میسر می شود. عرصههای تعریف شدهی زندگی نیز، احساس تعلق به محیط را افزایش می دهد و به محـیط های مسکونی هویت می بخشد. دیدگاههای تعاملی در مکاتب روانشناسی بر این باورند که انسان بـا محـیط ارتباط برقرار مینماید، در آن دخل و تصرف میکند و از آن تأثیر می پذیرد. از سوی دیگر نیاز انسان به خانه بسیار فراتر از نیاز اولیه به سرپناه است(بحرینی، .(1378
فضای سبز هم از دیدگاه تامین نیاز های زیست محیطی و هم از نظر تامین فضـاهای فراغتـی و بسـتر ارتباط و تعامل اجتماعی آن جایگاهی در خور اهمیت دارد. طبیعت و فضای سـبز سـال هـا بـه عنـوان قلـب تپندهی زیست گاههای بشری ایفای نقش میکرد و بهترین محل و موقعیت ایجاد شهر هـای نخسـتین بـود. آلودگی های هوایی و فشاهای روانی که در نتیجه زندگی در میان ازدحام ساختمان هـای سـنگی و ترافیـک های شدید و تردد انواع وسایل حمل و نقل لزوم توجه به نیاز های این جمعیت عظیم شـهری احسـاس مـی گردد. آسایش و رفاه زندگی به دو قسمت مادی و معنوی یا روحی تقسیم میشـود. کـه آسـا یـش روحـی و معنوی مهمتر از بقیه عوامل می باشد. یکی از عوامل بیرونی تامین آسایش و رفاه در فضاهای پرازدحام شـهر ی فضای سبز شهری می باشد که تا به حال پژوهشهای زیادی تاثیر آن را بـرای آسـایش انسـان بـه اثبـات رسانده است. از اینرو امروزه بر نقش حساس و تعیین کننده طراحی و برنامه ریزی شـهری در جهـت حفـظ ارتباط و محیط های شهری با فضای سبز و طبیعت تاکید میشود(الهیاری، .(1372
-2 ضرورت پژوهش
یکی از رسالت های طراحان و معماران خلق رابطه ای متناسب بین انسان ها و کالبد اطرافشان است. بـرای نیل به این هدف خالقان فضا باید درک صحیحی از رفتار انسان در محـیط هـای متفـاوت داشـته باشـند، بـه نحوی که پیوند انسان و مکان را قویتر سازند (واگزمن، .(2004 امروزه تقرباًی هر کس کـه در مراکـز شـهری زندگی میکند به طور غریزی فقدان چیزی را در زندگی خود احساس میکند.
این احساس مستقیماًبه خاطر ایجاد محیط مصنوعی است که تا سرحد امکان طبیعت از آن حذف شده است (نصر، .(1379 آنجا که حضور مردم بیشتر و مؤثرتر است، احتمال بروز ناهنجاری کاهش مـی یابـد(لنـگ، 1386، ص.(34 و این امر در خصوص طیفی از اعمال یا رفتار های پیش پا افتاده و ساده مثل پوشش فردی تـا
