بخشی از مقاله

بهداشت پوست

مقدمه
مفهوم بهداشت عمومي عبارت است از علم و فن پيشگيري از بيماريها و طولاني كردن عمر و بالابردن سطح سلامت و قدرت بشري كه از راه كوششهاي دسته جمعي افراد و نيروهاي متشكل اجتماعي انجام مي گيرد . يكي از ابعاد بهداشت عمومي كه نقش مهمي در حفظ و ارتقاي سطح سلامت و تندرستي دارد بهداشت فردي است.


در بهداشت فردي مسئوليت بهداشتي هر فرد به عهدة خود او خواهد بود و هر كس با مراعات آن خواهد توانست از لحاظ جسماني ، رواني و اجتماعي در وضع مناسبي قرار گيرد و وظيفه اي را كه نسبت به خود افراد خانواده و جامعة خود دارد به خوبي ادا كند.

ت به ما بسيار مؤثر است زيرا قضاوتهاي ديگران دربارة ما به دليل عدم امكان معاشرت طولاني و نشان دادن خوي ذاتي خود به ديگران از روي ظاهر صورت مي گيرد .

بهداشت پوست
پوست از وسيع ترين و مهمترين اندامهاي بدن است و مو و اعصاب غدد و عروق خوني فراواني را در بر مي گيرد . پوست سالم محكم و نرم است و حالت فنري دارد.
وظايف پوست عبارتند از : جلوگيري از ورود ميكروبها به بدن تنظيم درجه حرارت بدن ، دفع مواد زايد بدن و توليد ويتامين D در اثر تابش اشعة ماوراي بنفش به آن .


نشانه هاي بيماري در رنگ پوست :
تغيير رنگ مثال
سرخي پوست تب ، آفتاب سوختگي
كبودي پوست ذات الريه
رنگ پريدگي كم خوني
زردي مايل به سبزي يرقان
خاكستري مسموميت تدريجي با فلزاتي مانند نقره و طلا
مراقبت از پوست
هدف اساسي بهداشت پوست زيبايي و داشتن پوست سالم است . حتي اگر پوست كثيف نباشد حمام كردن روزانه براي پاك كردن مواد زايدي كه روي پوست جمع شده است لازم است علاوه بر آن آب نيمگرم باعث تسكين و آرامش اعصاب مي شود و انسان احساس شادي مي كند . صابون تاثير آب را زيادتر مي كند و چربي و كثافت پوست بدن را به خوبي از بين مي برد. در اثر ماليدن صابون به پوست بدن سلولهاي قسمت شاخي پوست به راحتي از لايه هاي زيرين آن جدا مي

شود. آب اين سلولها را مي شويد و از بين مي برد. از طرف ديگر چربي هاي موجود در روي پوست اغلب با گرد و غبار مخلوط مي شود و به صورت چرك در مي آيد و منافذ و سوراخ هاي پوست را مي پوشاند. در نتيجه بدن نمي تواند از راه پوست تنفس كند و عرق و نمك بدن نيز دفع نمي شود.
صابون به دليل داشتن خاصيت قليايي با چربيها تركيب مي شود و آنها را از پوست بدن جدا مي كند.


هنگام رفتن به حمام بايد از حوله ، كيسه و ليف شخصي استفاده كنيد. زيرا تعدادي از بيماريهاي واگيردار از راه اين وسايل سرايت مي كنند بعد از حمام حوله، كيسه و ليف خود را در برابر آفتاب قرار دهيد تا خشك شوند. اگر اين وسايل در حمام بمانند ممكن است به دليل وجود رطوبت، بعضي از انواع قارچها روي آنها رشد كند و شما را به ناراحتي هاي پوستي دچار كند پس يكي از مهمترين نكات در بهداشت فردي حمام رفتن است . هر چه فاصله حمامها كمتر باشد سلامت انسان بهتر است.


در روزهايي كه حمام نمي كنيد بهتر است دستها ، پاها ، صورت و پشت گوشهاي خود را با آب و صابون بشوييد. اگر امكان دارد سر خود را هم با آب گرم و صابون شستشو دهيد كساني كه ناراحتي قلبي دارند نبايد خود را با آب خيلي گرم بشويند. بعد از رفتن به دستشويي و پيش از خوردن غـذا حتماً دستها را با آب و صابون بشوييد.

بهداشت مو
براي تميز نگاهداشتن موهاي خو از صابون و شامپو استفاده كنيد . اين مواد پاك كننده بايد با توجه به خصوصيات مو (چرب ، معمولي و خشك ) انتخاب شود برس زدن روزانة موها و ماساژ مرتب آنها به مدت چند دقيقه باعث تشديد سرعت جريان خون مي شود همين كار نيز جلو جمع شدن گرد و غبار را در سر مي گيرد در نتيجه هوا بهتر به ريشة مو مي رسد و به سبب انتشار چربي طبيعي جلاي خاصي پيدا مي كنند و منظرة ظاهري موها بهتر مي شود. بعلاوه در اثر برس زدن جريان

خون سر زياد مي شود و تغذيه و نمو مو بهتر انجام مي گيرد . موهاي سر را بطور مرتب كوتاه كنيد در ضمن وسايل آرايشگاه بايد تميز باشد تا از انتقال ميكروبها جلوگيري شود بلافاصله بعد از اصلاح مو ، موهاي خود را با آب و صابون بشوييد تا وسايل آلودة آرايشگاه تاثير بدي بر موها نگذارند. پس از شستشو براي خشك كردن موها از مالش شديد با حوله خودداري كنيد زيرا موي تر داراي قدرت كشش كمتري است و به آساني مي شكند.


بعضي از افراد دچار پوسته و شوره سر مي شوند . شورة سر از سلولهاي مردة پوست سر كه در اثر كم كاري غدد به وجود مي آيد تشكيل شده است چربي كنار مو ، بدي جريان خون در پوست سر استفاده از موادي كه چربي پوست سر را از بين مي برد ، نوع غـذا ، مقدار خواب و ناراحتي هاي عصبي نيز در بروز آن موثر است. بطور معمول برس زدن ، شانه كردن و شستن مرتب موها ،

شوره سر را كنترل مي كند اما حالات شديدتر شوره مانند پوسته بستن و خارش را بايد درمان كرد براي بهداشت موها و پوست بدن به برنامة غذايي خود توجه كنيد . ويتامينها بخصوص ويتامين A و كلسيم در سلامت موها تاثير دارند . مصرف مقدار زياد سبزيها و ميوه هاي تازه و نوشيدن آب به مقدار كافي سلامت پوست را تامين مي كند.


بهداشت دست
دستها بايد روزانه چندين بار با آب تميز و صابون شسته شوند تا از انتشار ميكروبهاي بيماري زا به وسيلة آنها جلوگيري شود و خصوصاً بعد از رفتن به توالت و قبل از خوردن غـذا شستن دستها از اهميت بيشتري برخوردار است. ضمناً ناخنهاي دست و پا بايد هميشه كوتاه نگاهداري شوند تا از جمع شدن ميكرب در زير آنها جلوگيري شود.


بهداشت پا
از آنجايي كه در پا غده هاي عرق زاي زيادي وجود دارد كه توام با حرارت مي تواند باعث بروز قارچهاي خاصي در پا و خصوصاً لاي انگشتان پا شود لذا شستشوي روزانه پاها حتماً توصيه مي شود چنانكه پاي فردي زياد عرق كند بايد روزانه چندين بار آنها را شسته و لاي انگشتان پاي خود را به خوبي خشك كند. تعويض مرتب جورابها و قراردادن مرتب كفشها در معرض جريان هوا نيز يكي از نكات مهمي است كه بايد رعايت شود. پوشيدن كفش تنگ موجب فشار در پا و اصطكاك شديد

پوست پا با كفش . ايجاد پينه در انگشتان يا كف پا مي شود و به مرور ايجاد ميخچه در پا مي كند. وجود پينه و ميخچه در پا با درد و ناراحتي همراه است لذا براي جلوگيري از آن بايد هميشه از كفشهاي راحت و مناسب استفاده شود.
چند بيماري كه از راه پوست منتقل مي شود :
الف ـ آلودگي به شپش
شپش به عنوان انگل خارجي پوست هزاران سال است كه شناخته شده و در موميايي هاي مصر هم كالبد شپش مشاهده شده است .
مخزن بيماري : مخزن بيماري هميشه انسان آلوده به شپش است زيرا شپش حيوانات در بدن انسان مستقر نمي شود .


چگونگي انتقال آلودگي
تماس نزديك با افراد آلوده به صورت مستقيم و استفاده از لباس ، رختخواب و شانة آنها به صورت غير مستقيم موجب انتقال شپش سر و تن مي شود. شپش در انتشار تيفوس و تب راجعه نقش واسط را دارد.
دورة آلودگي
تا موقعي كه شپش ، رشك و نوزاد شپش در بدن وجود دارد احتمال انتقال بيماري هم هست.
اقدامات پيشگيري كننده


1 ـ خودداري از تماس نزديك با افراد آلوده به شپش و اشياء و لباسهاي او.
2 ـ آموزش بهداشت دربارة فوايد تميز بودن و شستشوي مرتب تن با آب داغ و صابون و اهميت دادن به استفاده از آب داغ و يا ترجيحاً ماشين هاي لباسشويي و خشكشويي براي شستن لباسها زيرا حرارت حاصله موجب از بين رفتن شپش و رشك مي شود.
3 ـ اطو كردن موجب از بين رفتن رشك و شپش مي شود قراردادن لباس هاي آلود

ه در هواي سرد در مناطق روستايي سرد سير روش ساده اي براي از بين شپش و رشك است.
4 ـ بزرگترهاي خانواده و مسئولين شبانه روزي هاي كودكان در شرايط مشكوك بايد لباسها ، به خصوص درز آنها را بازرسي كنند.
5 ـ درمان بيماري با بي اچ سي يا ليندان يا مالاتيون 1% سه نوبت متوالي به فواصل يك هفته ، شامپوي ضد شپش هم در صورت در دسترس بودن وسيلة مناسب و راحتي است.
6 ـ ضد عفوني كردن لباسها و وسايل با حرارت يا آب بسيار داغ.
ب ـ گال يا جرب
جرب يك نوع عفونت پوستي است كه اغلب آن را خارش هفت ساله مي نامند و فعاليت اين انگل به ويژه در شب كه شخص آلوده در رختخواب گرم مي خوابد بيشتر شده و باعث خارش طاقت فرساي شبانه مي شود.


شيوع اين بيماري نه تنها در شرايط فقر و جهل بلكه گاهي در پيشرفته ترين كشورها نيز همه گيري هاي وسيعي را ايجاد مي كند. دو سوم سوراخها و نقبهاي ايجاد شده توسط انگل در دستها و به ويژه لاي انگشتان و سطح عضلات خم كننده مچ ها يافت مي شود. در آلودگي هاي سنگين ساير نواحي نيز آلوده مي گردد. اين نواحي شامل سطح پشتي زانو، چينهاي زير بغل، سينه زنان، نواحي دور ناف و… است. در بيماران بستري، زخمها اغلب روي نقاط سخت فشار متمركز مي شود.

صورت، سر، كف پاها و كف دستها در افراد بالغ بندرت آلوده مي شوند. حساس شدن نسبت به انگل معمولاً يك ماه بعد از آلودگي شروع مي شود و به علت بروز واكنش پاپولي يا اگزماتور در محل آلودگي مي گردد. خاراندن غالباً سبب ايجاد عفونت ثانويه مي شود.
بهداشت جمعيت و محيط زيست
مهمترين وجه تمايز انسان با ساير جانداران قدرت تفكر و پيداكردن راه حل مناسب براي دفع مشكلات و موانعي است كه در راه نيل به اهداف از پيش تعيين شده او بوجود مي آيند.
ازدياد جمعيت و گسترش شهرنشيني، صنعتي شدن و كاربرد نامناسب و استفاده بي رويه از زمين مسايل زيست محيطي متعددي را براي اقتصاد بوجود مي آورد، اگرچه تا دو دهه قبل، آلودگي هاي آب و هوا به كشورهاي صنعتي اختصاص داشته است ولي امروزه كشورهاي در حال توسعه در

معرض اين تهديد قراردارند، در بسياري از ممالك فاضلابهاي توليد شده بدون تصفيه به محيط و منابع آب ريخته مي شوند نمونه بارز اين آلودگي ها و خطرات مربوط به آن در ايران نيز مشهود است.
كودهاي شيميايي و سموم كشاورزي در سطح كشور داراي مصرف روز افزون بوده و عملاً تهديد ديگري براي محيط درياچه ها و رودخانه ها به شمار مي روند.
ازدياد مصرف و بالنتيجه توليد زباله بيشتر به دليل رشد بالاي جمعيت، همواره مشكلات خاص خود را دربردارد كه مقابله با آن منحصراً با برنامه ريزي مناسب امكان پذير است.


اثرات آلودگيها نه تنها موجب بروز بيماريهاي مختلف جسمي و رواني شده و نسل آينده را تهديد مي كند، بلكه استفاده گسترده از گازوئيل در مناطق پرجمعيت شهري و سوخت حاصل از چوب در مناطق روستايي در نتيجه تخريب جنگلها، آلودگيهاي محيط زيست را افزايش و اثرات مخرب را براي جمعيت فراهم مي نمايد. كاهش رشد جمعيت اثرات زودرسي را در بهبود محيط زيست و زندگي سالم در شهري سالم به دنبال خواهد داشت.
بهداشت هوا


تا اواسط قرن حاضر، انسان آلودگي هوا را تحمل كرده و آن را فقط عامل ناراحت كننده و تحريك كننده مي شناخت و چيزي كه بعنوان رابط هوا با سلامت و زندگي انسان اهميت داشت وجود باكتريها و ويروسها و اثرات بيماريزايي آنها بود.
ليكن به تدريج اهميت هوا بعنوان ناقل ذرات، گازها و آئروسل هاي موجود مسموميت و حساسيت مورد توجه قرار گرفت و امروزه يكي از مهمترين عوامل مخرب محيط زيست شناخته شده كه چنانچه اقدامات عاجلي در رفع آن انجام نگيرد، فرا رسيدن پايان زندگي براي همه جانداران (انسان و گياه) حتمي خواهد بود.


آلودگي هوا
آلودگي هوا عارضه اي است مزمن كه غالباً گريبان گر جوامع مرفه، متراكم، انبوه با درجه پيشرفت صنعتي در سطح بسيار بالاست و در نتيجه فعاليتهاي بشر كه ازدياد روز افزون جمعيت يكي از عوامل بالقوه مهم و تشديد آلودگي محيط انساني است به وجود مي آيد.
اثرات آلودگي هوا
بيماريهاي غير اختصاصي قسمت فوقاني دستگاه تنفس
برونشيت مزمن
بيماري مزمن منقبض كننده برونش
امفيزم ريوي
آسم برنشيك
سرطان ريه
مهمترين آلوده كننده هاي هوا


1ـ اكسيدهاي گوگرد (SOX ): تركيبات مضر، براي كليه موجودات زنده، با خاصيت خورندگي شديد بر روي فلزات و ساختمانها.
2ـ اكسيدهاي ازت (Nox): موجود در ديگهاي بخار و كوره ها و موتورهاي وسائط نقليه ناراحت كننده دستگاه تنفسي و مضر براي گياهان و توليد اسموك در هواي آلوده.
3ـ هيدرو كربورها : عامل اصلي آلودگي هوا در شهرهاست. در نتيجه فرار بودن مواد نفتي در پالايشگاهها و مخازن ذخيره و توزيع و همچنين از سوخت وسايط نقليه و موتور و آنهم با احتراق ناقص بوجود آمده و در نتيجه تركيب با اكسيد ازت ماده آلوده كننده بسيار مضر را تشكيل مي دهند و نقش مهمي در بوجود آوردن اسموك را دارد.


4ـ منو اكسيد كربن (Co): در نتيجه احتراق ناقص سوختهاي متعارفي است كه سهم وسايط نقليه موتوري بيش از ساير موارد است.
منو اكسيد كربن قابليت تركيب فوري و شديدي با هموگلوبين خون دارد كه باعث تشكيل كربوكسي هموگلوبين (CoHb) مي شود « مسموميت شديد»
5ـ اكسيدهاي فتو شيميايي: در نتيجه تركيب هيدروكربورهاي فعال و اكسيدهاي ازت در مجاورت نور ماوراء بنفش اشعه خورشيد در سطح فوقاني جو بوجود مي آيند و موجب امراض گوناگون ريوي مي شوند و براي گياهان و نباتات بسيار مضرند.


6ـ گرد و غبار و ذرات: شامل مواد مايع و جامد معلق در هوا (آئروسل)، اثرات سوئي بر دستگاه تنفسي جانداران و گياهان دارد.
بنزپيرين : حاصل از احتراق مواد سوختي و موجود در دود سيگار و زغال سنگ كه عامل توليد سرطان ريه مي باشد.
آلدئيد فرميك، آلد

ئيك استيك، اكرولين، تركيبات راديواكتيو: موجود در هوا و موجب آلودگي هوا مي شوند.
آلوده كننده هاي بيولوژيك: گرده نباتات و اسپور و قارچ هاي ميكروسكپي كه بوسيله حشرات و باد منتقل شده و خاصيت آلرژيكي فراواني دارند.


آمار بين المللي حاكي است كه هر ساله حدود بيش از 5/5ميليارد تن كربن از طريق سوختهاي فسيلي (نفت، زغال سنگ، بنزين و غيره)وارد جو مي شود و هر ساله حدود 500ميليون تن زباله در سطح زمين ريخته مي شود و 700ميليارد گالن فاضلاب به رودخانه ها و آبهاي سطحي وارد مي گردد. آلودگيهاي صوتي، افزايش درجه حرارت زمين، تخريب لايه ازن، نابودي مراتع و جنگلها، از مهمترين عوامل آلودگي هوا و محيط زيست مي باشند.


بهداشت آب
انسان بطور كلي به سه طريق با مواد شيميايي مضر تماس پيدا مي كند! تنفس، خوردن و آشاميدن و تماس بدن با اين مواد. مهمترين راه تماس انسان با اين مواد سمي توسط دهان است كه با خوردن و آشاميدن آنها خود را آلوده مي سازد. برخي از سم شناسان معتقدند كه پيدايش انواع مختلف سرطان و بروز بيماريهاي رواني و عصبي، ناراحتي هاي هورموني، غددي و ژنتيكي بستگي مس

تقيم يا غيرمستقيم به وجود اينگونه مواد سمي دارند كه در محيط زيست ما يافت مي شوند.
با توجه به مسايل فوق بايد سعي مسئولين در كنترل مواد زيان آور موجود در محيط زيست براي انسان باشد. از آنجاييكه آب آشاميدني يكي از مهمترين عوامل انتقال اين مواد مي باشد، بايد توجه بيشتري به آلودگي آن نمود.


آب آشاميدني
آب آشاميدني آبي است زلال، خنك، بي رنگ، بي بود و بدون مزه خاص و عادي از عوامل بيماري زا و سمي. چنين آبي در طبيعت نادر است و اگر چشمه هايي وجود داشته باشد كه آب آنها پاك خالص باشد كفاف شرب مردم را نمي كند و ضمناً انسان هم بطور مستقيم و غيرمستقيم باعث آلودگي آبهاي طبيعي مي شود. از اينرو آبهاي خام را در اثر يك رشته اعمال تصفيه مي نمايند تا آبي با كيفت مورد نظر بدست آيد. آبهاي سطحي تصفيه بيشتري از آبهاي زيرزميني لازم دارند.


آبهاي سطحي علاوه بر ارگانيسمهاي بيماري زا كدر و حاوي موجودات آبزي، مانند آلگ ها و فاضلابهاي منازل هستند. هر ميلي متر فاضلاب خانگي حاوي ميليونها ميكروب است. فاضلابهاي خانگي كه به درياچه ها و درياها مي ريزد باعث آلودگي آب آنها شده و خطر جدي بر سلامتي استفاده كنندگان بوجود مي آورد.
بيماريهايي كه از طريق آب منتقل مي

شوند.
اين بيماريها بوسيله باكتري هاي بيماري زا، ويروسها، پرتوزوئرها و كرمها در انسان ايجاد مي شوند.
1ـ بيماريهاي باكتريايي مانند: وبا، حصبه يا تيفوئيد، پاراتيفوئيد يا شبه حصبه، اسهال باسيلي، اسهال مسافرين، لپتوسپيروزيس .


2ـ بيماريهاي پروتوزوئري: آميبياز و اسهال آميبي، ژيارديازيس بالانتيديازيس .
3ـ بيماريهاي ويروسي: هپاتيت، پوليوميليت(فلج اطفال)، كاستروآنزيت ويروسي .
4ـ بيماريهاي ناشي از كرمها: آسكاريازيس، بيماري هيداتيد، تب گينه و بيماريهاي كرمهاي قلاب دار و غيره .
فرآيند اصلي تصفيه آب عبارتند از: انعقاد، تجمع ذرات ته نشيني صاف كردن و گندزدايي كه در تصفيه خانه انجام مي گيرد.


بهداشت نور
امروزه مساله روشنايي براي محيط كار و واحدهاي آموزشي، كارگاهها و صنايع اهميت بخصوصي پيدا كرده است. زيرا كمبود روشنايي در محيط كار علاوه بر ايجاد خستگي اعصاب، صدمات ديگري به سلامتي و بينايي كارگران و كاركنان و دانش آموزان وارد مي آورد. يك شخص بالغ در طي شبانه روز در حدود 16ساعت از چشمهاي خود استفاده مي نمايد و 60درصد فعاليت ماهيچه هاي چشم جهت رساندن پيامهايي به مغز صورت مي شود بدين جهت مقدار روشنايي محي


به منظور استفاده بهتر و صحيح تر از روشنايي بايستي به نكات زير توجه نمود
درخشندگي معتدل و سطح تشعشع كافي داشته باشد زيرا درخشندگي شديد و غيرمنتظره نور موجب خيرگي و ناراحتي چشم مي شود.
ايجاد حرارت زياد نكند
هوا را در اثر محصولات حاصل از اشتغال خود آلوده نكند.
نور ايجاد شده در جهات مختلف پخش شده و ايجاد سايه نكند.


در محل كار هرگاه قسمت پايين روشن و در مجاورت سقف تاريك باشد ايجاد نوعي ناراحتي و افسردگي در روحيه فرد مي كند. براي رفع چنين حالتي مي بايست علاوه بر تهيه نور لازم در سطح كار در زير سقفها نيز نور كمي تامين شود.
(بهترين نور مصنوعي در محل كار و كارگاهها استفاده از لامپهاي فلورسنت مي باشد)
بازيافت زباله
افزايش زباله و مواد زائد بر مصرف كه عموماً مترادف و متناسب با رشد جمعيت و شهرنشيني است اثرات سوء و مشكلات عمده اي را در كيفيت زندگي و محيط زيست بشر امروزه پديد آورده است .

متاسفانه علي رغم سابقه طولاني شهر نشيني هنوز سيستم و مديريت مطلوبي براي جمع آوري و بازيافت مواد زائد و جامد شهري طرح ريزي يا اجرا نشده است. بر اساس آخرين آمارهايي كه در 436 شهر در ارتباط با مواد زائد جامد شهري گرفته شده است معلوم گرديد كه رقمي معادل 9 ميليارد و 155 كيلوگرم زباله در شهرهاي ما توليد مي شود :

در متن اصلی مقاله به هم ریختگی وجود ندارد. برای مطالعه بیشتر مقاله آن را خریداری کنید