بخشی از مقاله

بهره وری


زمان مطالعه کار – زمان انجام کار کارسنجی


بهره‌وري چيست؟
استفاده موثرتر از منابع اعم از نيروي كار، سرمايه، زمين، مواد، انرژي، ماشين‌آلات و ابزار، تجهيزات و اطلاعات در فرآيند توليد كالاها و خدمات است.
به‌عبارت ديگر :
به كليه تلاش‌هاي سيستماتيك ساختار يافته براي حذف يا كاهش تلفات ناشي از مواد، ماشين‌، انسان و يا تعامل نادرست بين آنها، نظام ارتقاي بهره‌وري گفته مي‌شود.
نظام ارتقاي بهره‌وري در 3 گروه قابل دسته‌بندي است:
- نظام‌هايي كه بر حذف يا كاهش تلفات ناشي از مواد و ماشين تمركز دارد (بهره‌وري سرمايه)
- نظام‌هايي كه برحذف يا كاهش تلفات ناشي از عملكرد انسان تمركز دارد (بهره‌وري نيروي انساني)
- نظام‌هايي كه بر حذف يا كاهش تلفات ناشي از تعامل نامناسب بين انسان، ماشين و مواد تمركز دارد (بهره‌وري كل)

گروه اول را نظام‌هاي سخت‌افزار محور، گروه دوم نظام‌هاي انسان‌افزار محور، گروه سوم را نظام‌هاي نرم‌افزار محور مي‌گويند.
براي ارتقاي بهره‌وري قبل از هرچيز بايد عوامل موثر بر بهره‌وري را بخوبي شناخت .
عوامل موثر بر بهره‌وري دو نوعند:
الف) عوامل كوتاه مدت ب) عوامل بلند مدت
عوامل كوتاه مدت در بهره‌وري غالباً به‌ميزان انگيزه پرسنل براي كار و بهبود روش‌ها و سيستم‌هاي جاري و گردش كار و تغييرات در ميزان فشار كار و نوسانات تجاري بستگي دارد.
انواع عوامل بلند مدت موثر بر بهره‌وري عبارتنـد از :
- ايجاد و توسعه محصولات جديد
- معرفي روش‌هاي توليد جديد
- كشف منابع جديد
- يافتن كانال‌هاي جديد بازاريابي
- عقلايي كردن ساخت اقتصادي و بهره‌وري

اهمیت بهره‌وری
در جهان امروز بهره‌وری تقریباً مترادف با پیشرفت می‌باشد. استاندارد زندگی در یک جامعه به درجه‌ای از تأمین حداقل نیازهای جامعه بستگی دارد به‌عبارت دیگر مقدار کیفیت غذا، پوشاک، مسکن، آموزش و امنیت اجتماعی، استاندارد زندگی را تعیین می‌کند. برای ارتقای استاندارد زندگی باید غذا، پوشاک، مسکن و ... بیشتر تولید شود. افزایش مقدار تولید کالاها و خدمات می‌تواند از طریق افزایش نهاده‌های نیروی کار و سرمایه صورت پذیرد و یا اینکه از منابع موجود به‌صورت کاراتر استفاده بعمل آید.
منابع یک کشور عموماً محدود می‌باشد بنابراین بهره‌وری بیشتر یک ضرورت برای ارتقای استاندارد زندگی یک ملت می‌باشد، بهره‌وری بیشتر موجب رشد اقتصادی و توسعه اجتماعی می‌شود. با بهبود بهره‌وری شاغلان به دستمزد بیشتر و شرایط کاری مناسب‌تر دست خواهند یافت و درعین حال فرصت‌های شغلی بیشتری تولید خواهد شد. بهره‌وری بالاتر از یک‌سو موجب کاهش قیمت‌ها شده، و از سوی دیگر سود سهامداران را افزایش می‌دهد. به هرحال دریک کشور در حال توسعه‌ای مانند ایران بدون ارتقای بهره‌وری نمی‌توان مشکل بیکاری را برطرف نمود.
برای بهره‌وری بالاتر باید ضایعات به هر شکلی که وجود دارد از قبیل ضایعات در مواد،
ماشین آلات، زمان، نیروی انسانی، فضا و دیگر اشکال آن شناسایی و حذف شود. فرآیندهایی که موجب ایجاد ارزش افزوده نمی‌شوند باید شناسایی و از چرخه تولید کنار گذارده شوند.
بهره‌وري را مي‌توان از دو ديدگاه بررسي كرد :
الف) ديدگاه تكنيكي (نگرش فني) بهره‌وري نسبت ستانده به يكي از عوامل توليد است.
ب) ديدگاه فرهنگي يك ديدگاه فكري است كه همواره سعي در بهبود وضع موجود دارد.
دائره المعارف برنیتانیکا، بهره‌وری را نسبت ستاده (کالا یا خدمات و یا مجموعه‌ای ازکالاها و خدمات) به داده (عامل یا عوامل تولیدکننده) آن تعریف می‌کند.

چرخه مدیریت بهره‌وری
پس از آشنایی با تعریف بهره‌وری باید دید چگونه از آن استفاده می‌شود؟ برای برنامه‌ریزی در زمینه ارتقای بهره‌وری باید بدانیم که از منظر سطح بهره‌وری درکجا قرار داریم و به کجا می‌خواهیم برویم، برای رسیدن به مقصد چه راه‌کارهایی مناسبتر است، صاحبنظران علم بهره‌وری این مقولات را در چهارچوب چرخه مدیریت بهبود بهره‌وری مطرح می‌کنند که به آن PDCA نیز می‌گویند در کلمات اختصاری به‌کار رفته برای چرخه مدیریت بهبود بهره‌وری P حرف نخست کلمه PLAN، D حرف اول کلمه DO، C حرف اول کلمه CHECK و بالاخره A حرف آغازین کلمه ACTION می‌باشد. صاحب¬نظران علم بهره‌وری علاوه برچرخه فوق از چرخه دیگری نیز استفاده می‌کنند که به آن MEPI می‌گویند. در این چرخه M حرف اول کلمه MEASURING، E حرف مخفف کلمه EVALUATION، P حرف اول کلمه PLANING و I حرف مخفف کلمه IMPLEMENTATION می‌باشد.
همانگونه که در چرخه مدیریت بهبود بهره‌وری آمده است گام نخست در این چرخه برنامه‌ریزی است. برای برنامه‌ریزی اطلاع از سطح موجود شاخص‌های بهره‌وری امری الزامی است به‌عبارت دیگر، پیش نیاز برنامه‌ریزی، اندازه‌گیری شاخص‌های بهره‌وری است.

ضرورت اندازه‌گیری بهره‌وری:
اندازه‌گیری، جزء لاینفک و به تعبیر برخی نقطه آغاز فرآیند علمی مدیریت بهره‌وری است.
اگر بخواهیم بهره‌وری را در فرهنگ سازمانی جلوه‌گر سازیم شرط اساسی آن، وجود ابزاری برای کنترل و نظارت به پیشرفت، فراهم آوردن بازخور، تعیین هدف‌های قابل ارزیابی و ارزیابی عملکرد مدیریت است. به‌عبارت دیگر اندازه‌گیری بهره‌وری، فراهم‌ آورنده اطلاعاتی است که امکان ارزیابی پیرامون چگونگی حرکت به‌سوی هدف وضع موعود را از نقطه عزیمت و شرایط قبلی (وضع موجود) ایجاد می‌کند و سازمان را در امر ایجاد ارتباط صحیح بین بهره‌وری با سایر هدف‌های استراتژیک سازمان یاری می‌دهد. برای مثال بهبود بهره‌وری ممکن است ابزار اولیه دستیابی به افزایش سهم سازمان در بازار بورس باشد.
اندازه‌گیری بهره‌وری جدای از منافع استراتژیک آن کارکردهای تقویت‌کنندۀ دیگری برای سازمان دارد.
برخی ازکارکردهای مفید آن عبارتند از:
1- آگاهی سازی (کسب اطلاع از اینکه سازمان در چه وضعیتی بوده و در چه مرحله‌ای از دستیابی به اهداف خود قرار گرفته است)
2- ارزیابی مشکلات (شناسایی فرصت‌ها و مقابله با تهدیدات)
3- ایجاد مکانیزمی برای ارایه بازخور (داده‌های حاصل از اندازه‌گیری باعث می‌شود تا کارکنان از کار لذت برند از موفقیت‌ها درس بیاموزند و برای غلبه بر دوران بازدهی نامطلوب دارای انگیزه شوند.
4- ایجاد اطلاعات برای انواع تصمیم‌گیری‌های مدیریتی (مدیریت برای تدوین برنامه‌های خود نیازمند به اطلاعات است)
تحلیل و اندازه‌گیری بهره‌وری زمانی عملی است که تغییرات بهره‌وری را طی زمان با شاخص‌های بهره‌وری نشان دهیم در واقع می‌توان گفت کلیه فعالیت‌های یک جامعه زمانی قابل ارزیابی است که میزان پیشرفت هر فعالیت را با درجه از مطلوبیت آن فعالیت بتوان مقایسه نمود این درجه مطلوبیت را شاخص می‌گویند. در واقع درجه مطلوبیت برای ارزیابی را نیز می‌توان به‌عنوان شاخص سنجش نام برد به‌عنوان مثال نسبت مکالمات بین‌الملل به مشترکین تلفن در دقیقه برای تحلیل بهتر تغییرات بهره‌وری لازم است شاخص‌ها در دوره‌های مشخص (ماهانه، سالانه، ...) محاسبه شوند در این روش وضعیت بهره‌وری در گذشته به‌عنوان مبنای مقایسه انتخاب می‌گردد و بدین ترتیب سال پایه یا دوره تعریف می‌گردد و اطلاعات بهره‌وری در سال پایه جهت محاسبه شاخص‌های موردنظر در سال جاری مورد استفاده قرار می‌گیرد.
بنابراین مقدار شاخص بهره‌وری در مجموع میزان اثر بخش و کارایی در یک سازمان را نشان می‌دهد:
بهره‌وری = اثربخش انجام کارهای درست + کارآیی انجام درست کارها
همان‌گونه که گفتیم تعریف بهره‌وری عبارتست از رابطه بین ستاده و نهادهای به کار رفته برای تولید آن ستاده، اولین گام در اندازه‌گیری بهره‌وری اندازه‌گیری ستاده شرکت است گام بعدی شناسایی انواع نهاده‌ها و اندازه‌گیری آنهاست آن‌گاه با تقسیم ستاده بر نهاده بهره‌وری به‌دست می‌آید.
ستـاده عبارتست از آن چیزی که تولید می‌شود (یک محصول) و نیز می‌توان نوعی خدمت باشد. به‌عنوان مثال در شرکت ارتباطات زیرساخت تعداد مکالمات بین‌الملل به‌عنوان ستاده محسوب می‌شود.
داده‌ها عبارتند از خدمات عوامل تولید که همان کالاهای سرمایه‌ای شامل تجهیزات فنی (مانند: مراکز سوئیچ) ساختمان و زمین، نیروی انسانی و محصولات واسطه (مانند : کابل) هستند.
تعریف شاخص‌های بهره‌وری
پرسشی که در این مرحله مطرح می‌شود آن است که شاخص‌های بهره‌وری که باید مورد اندازه‌گیری قرار گیرند کدامند؟ آیا برای کلیه بخش‌های اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی، دستگاه‌های اجرایی، واحدهای اقتصادی و... شاخص‌های بهره‌وری یکسان تعریف می‌شود؟ پاسخ به این پرسش منفی است. هر مؤسسه در ارتباط با رسالت، اهداف و مأموریت‌های خود می‌تواند شاخص‌های بهره‌وری مربوط به خود را تعریف کند.
به‌طورکلی شاخص‌های بهره‌وری را می‌توان به گروه شاخص‌های کارایی و شاخص‌های اثربخشی طبقه‌بندی کرد.

انواع شاخص‌های بهره‌وری
شاخص‌های بهره‌وری که در واقع شاخص‌های کارایی هستند، نسبت‌هایی می‌باشند که صورت آنها یک ستانده، مخرج آنها یک نهاده و روند افزایشی آنها نشان از بهبود وضعیت دارد.
شاخص‌های بهره‌وری خود به دو دسته شاخص‌های عمومی و شاخص‌های اختصاصی به‌شرح زیر طبقه‌بندی می‌شوند:
الف) شاخص‌های بهره‌وری عمومی
این شاخص‌ها عموماً با الهام از مفاهیم اقتصاد کلان تعریف می‌شوند که از جمله می‌توان شاخص بهره‌وری نیروی کار، بهره‌وری سرمایه، بهره‌وری کل عوامل، بهره‌وری انرژی و.... را نام برد.
ویژگی این شاخص به‌گونه‌ای است که با محاسبه آنها می‌توان بررسی تطبیقی در واحد اقتصادی، طبقه، گروه فعالیت، بخش و قسمت اقتصادی را انجام داد.
در اکثر شاخص‌های عمومی فوق‌الذکرصورت کسر ارزش افزوده یا ستانده و مخرج آن یک یا مجموع چند نهاده می‌باشد.
ب ) شاخص‌های اختصاصی
در هر یک از رشته فعالیت‌های اقتصادی علاوه بر شاخص‌های بهره‌وری عمومی، شاخص‌های بهره‌وری اختصاصی نیز قابل تعریف می‌باشد. این شاخص‌ها عموماً در راستای هدفی که در هر فعالیت موردنظر باشد تعریف می‌شوند.
سازمان ملی بهره‌وری ایران جهت تسهیل تعریف شاخص‌های بهره‌وری عمومی و اختصاصی به تعریف این شاخص‌ها اقدام نموده است، شایان ذکر است که شاخص‌های بهره‌وری اختصاصی پیشنهادی سازمان ملی بهره‌وری را نباید کامل تلقی کرد بلکه هر دستگاه اجرایی متولی یک یا چند بخش یا قسمتی از یک بخش ، ضرورت دارد نسبت به تکمیل آن از طریق کنترل و اصلاح اقدام و سپس در راستای اندازه‌گیری آن اقدام کند.
برخی شاخص‌های اختصاصی پیشنهادی در بخش ارتباطات زیرساخت که درکمیته بهره‌وری پیشنهاد گردیده به پیوست ضمیمه می‌باشد.

ارزش افزوده چیست؟
ارزش افزوده در واقع عبارتست از ثروت اضافه‌ای که توسط شرکت از طریق فرآیند تولید و یا ارایه خدمات ایجاد می‌شود که با کسر نهاده‌های واسطه (مثل هزینه خریدها) از عایدی‌ها به‌دست می‌آید برای مثال نهاده‌هایی نظیر کابل، مراکز سوئیچ، نیروی انسانی متخصص در طی یک فرآیند، یک ارزش جدیدی (ارایه خدمت به مشترکین) تولید می‌کنند که در واقع به ارزش نهاده‌های ما افزوده می‌شود.
محاسبه ارزش افزوده به‌منظور پرهیز از احتساب مضاعف صورت می‌گیرد. به این معنی که ارزش کالاها و خدماتی که به‌عنوان داده‌های واسطه یک فعالیت به‌کار گرفته می‌شود به نوبه خود ستانده یک فرآیند تولید بوده و لازم است از ستانده این فعالیت کسر شود تا ارزش افزوده آن به‌دست آید. بدین ترتیب ارزش افزوده ناخالص عبارت است از ارزش ستانده منهای ارزش مصرف واسطه و ارزش افزوده خالص عبارت از ارزش افزوده ناخالص منهای مصرف سرمایه ثابت
ارزش افزوده ایجاد شده در شرکت بین افرادی‌که در ایجاد آن سهیم بوده‌اند توزیع می‌شود به‌عبارت دیگر ارزش افزوده به‌صورت دستمزد برای کارکنان، استهلاک برای سرمایه‌گذاری مجدد تجهیزات، سود برای شرکت، مالیات به دولت و... تسهیم می‌شود.
روش‌های محاسبه ارزش افزوده
ارزش افزوده در هر یک از سطوح واحد اقتصادی، طبقه (متشکل از چند واحد اقتصادی دارای فعالیت مشابه)، گروه (متشکل از چند طبقه)، بخش (متشکل ازچند گروه)، قسمت (متشکل از چند بخش) و بالاخره کل اقتصاد (شامل کلیه قسمت‌های اقتصادی) قابل محاسبه است. برای محاسبه ارزش افزوده 3 روش مختلف به‌شرح زیر وجود دارد:
الف) روش تولید یا تفریق
ب) روش توزیع یا جمع
ج) روش مصرف (هزینه)
شایان ذکر است که روش‌های تولید و توزیع در سطوح مختلف، از واحد اقتصادی تا کل اقتصاد قابل محاسبه می‌باشد ولیکن روش مصرف تنها در سطح اقتصاد کلان قابل اندازه‌گیری می‌باشد. نحوه محاسبه ارزش افزوده در هر یک از روش‌ها به‌صورت تفضیلی در زیر ارایه شده است:
روش 1) محاسبه ارزش افزوده به روش تولید یا تفریق
ارزش افزوده از تفاضل مجموع مصارف واسطه به‌کار رفته در جریان تولید کالاها و خدمات از ارزش ستانده مؤسسه در طول یک‌دوره مالی به‌دست می‌آید به‌عبارت روشن‌تر:
ارزش مصارف واسطه – ارزش ستانده = ارزش افزوده
روش 2) محاسبه ارزش افزوده به‌روش جمع یا توزیع
روش متداول درموسسات، محاسبه ارزش افزوده از طریق توزیع آن به عوامل تولید است در این روش ارزش افزوده از تجمع هزینه جبران خدمات، هزینه استهلاک، مالیات و مازاد عملیاتی به‌دست می‌آید. در مواردی‌که مؤسسه علاوه برمالیات مستقیم درارتباط با واحد کالای تولید شده یا خدمت ارایه شده مالیات غیرمستقیم پرداخت می‌کند و یا اینکه برای پایین نگهداشتن سطح قیمت‌ها ازدولت یارانه‌ای دریافت می‌کند ما به التفاوت مالیات‌های غیرمستقیم منهای یارانه باید به چهارعنصر فوق اضافه شود.
روش 3) محاسبه ارزش افزوده به‌روش هزینه (مصرف)
روش هزینه برای برآورد تولید ناخالص داخلی به تفکیک نوع مصرف نهایی و نه به تفکیک نوع فعالیت اقتصادی تولیدکنندگان به‌کار برده می‌شود. این متضمن انجام برآوردهای مستقلی از مصرف نهایی خانوارها، خدمات دولتی، خدمات خصوصی غیرانتقاعی به خانوارها و افزایش موجودی‌ها، تشکیل سرمایه ثابت ناخالص و واردات و صادرات می‌باشد.


ارزش افزوده را به دو طریق می‌توان محاسبه نمود:
الف) روش تفاضلی :
خدمات و مواد خریداری شده – کل فروش = ارزش افزوده
ب) روش تجمعی:
سایر هزینه‌های توزیع شده + هزینۀ نیروی انسانی + سود + استهلاک = ارزش افزوده
براي محاسبه ارزش افزوده شركت ارتباطات زيرساخت از تراز مالي شركت بهره‌ جسته‌ايم البته بايد توجه داشت كه به‌دليل نوپا بودن اين شركت امكان مقايسه محاسبه با سال پايه امكان‌پذير نبود لذا براي محاسبه از روش تجمعي استفاده گرديد.
محاسبه ارزش افزوده به روش توزیع (تجمعی)
در این روش برای محاسبه ارزش افزوده چهار عنصر تشکیل‌دهنده آن یعنی جبران خدمت کارکنان، مصرف سرمایه ثابت (استهلاک) ، سود (زیان) حاصل از عملیات و خالص مالیات‌ با هم جمع می‌شود.




الف) جبران خدمات کارکنان ارقام به میلیون ریال
دستمزد و مزایای کارگران (عملیاتی) 571 ، 5
حقوق و دستمزد و مزایای کارمندان (عملیاتی) 186 ، 28
دستمزد و مزایای کارگران (اداری) -
حقوق و دستمزد و مزایای کارمندان (اداری) 061 ، 1
پاداش پایان خدمت 577 ، 4

ب) مصرف سرمایه ثابت (استهلاک)
- استهلاک ساختمان 236 ، 093 ، 827 ، 20
- استهلاک ماشین آلات 498 ، 077 ، 573 ، 97
- استهلاک وسائط نقلیه 582 ، 343 ، 847
- استهلاک ابزار کار و لوازم فنی 794 ، 265 ، 42
- استهلاک تأسیسات 686 ، 195 ، 791 ، 1
- استهلاک اثاثیه و لوازم اداری 598 ، 381 ، 830 ، 1

ج) سود (زیان) حاصل ازعملیات 268 ، 541


خالص مالیات‌ها + سود (زیان) حاصل از عملیات + استهلاک +
جبران خدمات کارکنان = ارزش افزوده

صورت‌هاي مالـي
براي سال مالي منتهي به 30 اسفند 1383
هزينه استهلاك 122.991 (ميليون ريال)
هزينه پرسنلي (حقوق و مزاياي كاركنان، دستمزد و مزاياي كارگران) 39.395 (ميليون ريال)
هزينه حمل و نقل و اياب وذهاب 16 (ميليون ريال)
سود (سود خالص قبل از كسر ماليات) 541.268 (ميليون ريال)
مالیات 189.444 (میلیون ریال)



مالیات + ساير هزينه‌هاي توزيع شده + هزينه نيروي انساني + استهلاك + سود = ارزش افزوده
189.444+ 16 + 39395 + 122.911 + 541.268 = 893.034 (میلیون ریال)


پس از اندازه‌گیری ستاده نوبت به اندازه‌گیری نهاده می‌رسد، نهاده¬ها عبارتند از خدمات حاصل از عوامل تولید مانند نیروی انسانی و سرمایه

شاخص بهره‌وری نیروی کار
این شاخص از تقسیم ارزش افزوده به تعداد شاغلین حاصل می‌شود. درصورتی‌که در کشوری اطلاع نفر ماه، نفر روز و یا نفر ساعت کار انجام شده یا پرداخت شده شاغلین در دسترس باشد در این‌صورت در مخرج کسر شاخص بهره‌وری نیروی کار، به‌جای تعداد شاغلین از این اطلاعات استفاده خواهد شد. بدیهی است که این نوع شاخص، بهره‌وری نیروی کار را با دقت بالاتری نشان می‌دهد.

مقیاس¬های نهاده نیروی کار را می¬توان به دو دسته تقسیم کرد:
1- مقیاس¬هایی که نهاده نیروی کار را برحسب واحد زمان (ساعت کار) بیان می¬کنند
2- مقیاس¬هایی که بر مبنای تعداد افراد شاغل است،
واحد معمول نهاده در کشورهای پیشرفته ساعات کار انجام شده است اما در کشور ما تعداد افراد شاغل هنوز رایج است.
از آنجایی‌که کارکنان دستمزدهای متفاوتی دریافت می¬کنند روزها و ساعات کار را باید با ارزش نسبی آنها به حسب مقیاس‌های پرداخت وزن¬دهی کرد، اگر فقط به جمع زدن تعداد ساعات کار یا تعداد افراد شاغل بپردازیم نیروی کار را به‌عنوان داده¬ای همگن و غیروزنی در نظر گرفته¬ایم، اما زمانی‌که کار با طبیعت متفاوتی انجام شده و کیفیت نیروی کار مورد توجه باشد نیروی کار را معمولاً با استفاده از دستمزد – به‌عنوان وزن آن می‌توان اندازه‌گیری کرد.
عامل بعدی هزینه نیروی کار بود، که عبارتست از کلیه هزینه‌های حقوق و دستمزد به اضافه منافع حاشیه‌ای مانند (پاداش و ...) محاسبه این هزینه‌ها مشکل نیست ولی نکته مهم انتخاب دوره پایه (سال یا ماه پایه) و تبدیل هزینه‌ها به واحد پولی سال پایه است.

جبران خدمات کارکنان
جبران خدمات کارکنان: این قلم آماری، جبران خدمات مزد و حقوق بگیران می‌باشد و عبارت از مزد و حقوق و سایر پرداختی‌ها (پول، کالاو ...) به مزد و حقوق بگیران به‌شرح ذیل می‌باشد:
مزد و حقوق، منظور از مزد و حقوق مجموع پرداختی‌های واحد اقتصادی (کارگاه) به‌صورت پول و یا کالا تحت عنوان مزد و حقوق به مزد و حقوق بگیران است.
سایر پرداختی‌ها (پول و کالا و ...) این پرداختی‌ها شامل عناصر ذیل می‌باشد.
حقوق 006 ، 822 ، 151 ، 5
مزایا 106 ، 975 ، 718 ، 1
حق تخصص 377 ، 177 ، 230 ، 4
حق مسکن 000 ، 884 ، 85
کمک عائله¬مندی 320 ، 655 ، 425
هزینه غذا 516 ، 261 ، 106 ، 1
اضافه کار 456 ، 438 ، 409 ، 4
پاداش 093 ، 374 ، 907 ، 2
کمک هزینه درمانی و بیمارستانی 866 ، 529 ، 995 ، 1
حق جذب 343 ، 744 ، 022 ، 2
حق خواربار 666 ، 817 ، 151 ، 3
فوق‌العاده مأموریت 045 ، 757 ، 673
پاداش پایان خدمت 490 ، 873 ، 576 ، 4
عیدی 745 ، 014 ، 963 ، 2
سهم کارفرما 422 ، 553 ، 992 ، 1
سایر 979 ، 135 ، 983 ، 1




شاخص اندازه گيري بهره وري نيروي انساني
PL 1 = تعداد كل مشتركين
تعداد كل كاركنان تعداد مشتركين به ازاء هر نفر كاركنان

PL2= تعداد كل مشتركين
كل هزينه كاركنان تعداد مشتركين به ازاءيك واحد (يك ميليون ريال ) هزينه كاركنان
PL3= ارزش افزوده
تعداد كل كاركنان =893،034
477/2 360= ارزش افزوده به ازاءيك نفر كارمند (ميليون ريال)
PL4= سود ويژه
كل هزينه كاركنان =351،824
395/39 9 ~9/8= سود ويژه (بازدهي مالي) به ازاء يك واحد (يك ميليون ريال ) هزينه كاركنان
PL5= ارزش افزوده
جبران خدمات شاغلين = 034/893
395/39 = 22 23~66/ ارزش افزوده به ازاء (يك ميليون ريال ) پرداختي كاركنان


تعداد شاغلین (کل کارکنان) / ارزش افزوده = شاخص اندازه‌گیری نیروی انسانی
2477 / 893،034 = 360 (میلیون ریال)

بهـره‌وری سرمایه
بهره¬وری سرمایه عبارتست از نسبت ارزش ستاده، به مقدار سرمایۀ سرمایه¬گذاری شده مانند مبالغی که صرف خرید تجهیزات فنی یا ساختمان مراکز و ... می‌شود استفاده از این مقیاس با مشکلاتی نیز روبه¬رو است اولاً به این دلیل که اطلاعات مربوط به سرمایه همیشه در اختیار نیست، دوم اینکه در مورد این موضوع که بهترین مقیاس سرمایه کدام است اختلاف نظر وجود دارد.
یکی از مقیاس¬های معمول سرمایه که شرکت می¬تواند به¬راحتی از آن استفاده کند دارایی‌های ثابت مشهود است که به کلیه دارایی¬هایی فیزیکی که انتظار می¬رود یک سال یا بیشتر عمر کنند گفته می‌شود، کار در جریان ساخت را که می‌باید در تولید ستاده نقش داشته باشد باید از دارایی‌های ثابت حذف کرد و به‌صورت خالص ارزش دفتری که با اطلاعات ترازنامه شرکت همخوانی داشته باشد بیان کرد.

ارزش موجودی سرمایه
این اطلاع از جمع ارزش تشکیل سرمایه ثابت منهای هزینه استهلاک به‌دست می‌آید که به آن ارزش دفتری می‌گویند. درکشورهایی که دارای نرخ تورم بالایی هستند ارزش دفتری اموال سرمایه با ارزش واقعی آن تفاوت معنی‌داری دارد.
فقدان آمار مربوط به موجودی سرمایه در اکثر کشورها خصوصاً کشورهای در حال توسعه وجود دارد.

عناصر تشکیل دهنده سرمایه ثابت :
- ماشین آلات، ابزار و وسایل کار بادوام
- تجهیزات اداری
- وسایل نقلیه
- ساختمان‌های زیربنایی، مسکونی و سایر
- زمین
اقلام تشکیل‌دهنده سرمایه ثابت:

الف) مؤسسات تولیدی شامل:
- خرید یا تحصیل اموال سرمایه‌ای
- ساخت یا ایجاداموال سرمایه‌ای
- هزینه تعمیرات اساسی اموال سرمایه‌ای توسط مؤسسه
- فروش یا انتقال اموال سرمایه‌ای

ب) شرکت¬های خدماتی و تجاری شامل:
وجوه مالی اقلام سرمایه ثابت شرکت ارتباطات زیرساخت
- زمین 756 ، 349 ، 981 ، 104 ، 2
- ساختمان 017 ، 918 ، 566 ، 663 ، 1
- راه¬های اختصاصی 632 ، 989 ، 879 ، 111
- حرارت مرکزی 751 ، 253 ، 451 ، 127
- هزینه¬های سرمایه¬ای 398 ، 098 ، 744 ، 55
- ماشین¬آلات 690 ، 172 ، 744 ، 062 ، 5
- وسائط نقلیه 755 ، 937 ، 854 ، 48
- لوازم و ابزار کار 303 ، 515 ، 756 ، 83
- دارایی¬های در حال تکمیل 954 ، 836 ، 898 ، 23

عناصر تشکیل‌دهنده ارزش موجودی انبار:

الف) مؤسسات تولیدی شامل:
- کالای تولید شده در ابتدای دوره
- کالای در جریان ساخت در ابتدای دوره
- کالایی که بدون تغییر شکل به فروش می‌رسند در ابتدای دوره
- مواد خام و اولیه و سوخت و روغن‌ها و ... در ابتدای دوره
- کالای تولید شده در انتهای دوره
- کالای در جریان ساخت در انتهای دوره
- کالاهایی که بدون تغییر شکل به‌فروش می‌رسند در انتهای دوره
- مواد خام و اولیه و سوخت و روغن‌ها و ... در انتهای دوره

ب) شرکت¬های خدماتی و تجاری شامل:
موجودی کالای سرمایه‌ای شرکت ارتباطات زیرساخت
- کالای سرمایه‌ای 173 ، 190 ، 585 ، 878


سرمایه عملیاتی شامل دارایی‌های ثابت و جاری شرکت می‌باشد و سود عملیاتی، سود قبل از کسر بهره مالیات تعریف می‌شود. در سطح یک شرکت موجودی سرمایه عبارت است از سرمایه در گردش مانند موجودی صندوق و حساب¬های دریافتنی به اضافه موجودی پایان دوره
نهاده سرمایه‌ای شرکت ارتباطات زیرساخت= تجهیزات + وجوه نقد + اسناد دریافتنی + دارایی‌های در گردش
11.627.910 = 9.541.782 + 491.782 + 1.571.204 + 23.142

سرمایه / ارزش افزوده = شاخص اندازه‌گیری سرمایه
(میلیون ریال) 08/0 ~ 076/0 = 11.627.910 / 893.034
مفهوم سرمایه شامل ارزش دارایی‌های ثابت و جاری می‌باشد.

شاخص‌های اندازه‌گیری بهره‌وری سرمایه

سهم کارکنان از ثروت ایجاد شده 360 = 39.395 = 1.061+4.577+5.571+28.186 = حقوق PK =
893.034 893.34 ارزش افزوده


توانایی مالی شرکت نسبت به انجام سرمایه‌گذاری 75/0 = 666.889 = 541.268 + 125621 = سود تقسیم نشده + استهلاک PK =
893.034 893.034 ارزش افزوده

نسبت سود ناویژه به سرمایه (میلیون ریال) 3/0 = = 537.744 = سود ناویژه PK =
2.000.000 سرمایه
جمع حقوق صاحبان سهام (2.404.597)

شاخص بهره‌وری سرمایه بررسی عملکرد شرکت در خدمت ارایه شده 08/0 = 893034 = ارزش افزوده PK =
11.627.910 سرمایه به کارگرفته شده


بهـره¬وری عامـل کل
یکی از روش‌های مستقیم اندازه‌گیری بهره‌وری کل عوامل روشی است که توسط کندریک ارایه شده است این روش مبتنی بر میانگین وزنی کار و سرمایه می¬باشد کندریک در این روش از یک تابع تولید ضمنی برای تخمین تغییرات در بهره‌وری استفاده نمود.
شاخص بهره‌وری کل عوامل تولید کندریک به‌شکل زیر تعریف می‌شود:
بهره¬وری عامل کل هم به نهادۀ کار و هم به نهادۀ سرمایه در مخرج کسر توجه دارد و عبارتست از ستادۀ تولید شده به ازای هر واحد از نهاده‌های مرکب کار و سرمایه
این معیار اثر توأم همه نهاده‌ها (کار و سرمایه) به تولید ستاده¬ها (ارزش افزوده) در سطح شرکت را منعکس می-سازد و با در نظر گرفتن تمام عوامل کمیت¬پذیر ستاده و نهاده می¬تواند تصویر واقعی اقتصادی شرکت را ارایه نماید.
کل ستاده‌های شرکت در دورۀ موردنظر بر مبنای قیمت دوره پایه = بهره‌وری کل شرکت در دورۀ موردنظر
کل نهاده‌های شرکت در دورۀ موردنظر بر مبنای قیمت‌ دوره پایه

به این ترتیب شاخص بهره‌وری کل شرکت برای دوره موردنظر به¬صورت زیر قابل محاسبه خواهد بود.
بهره¬وری کل شرکت در دورۀ موردنظر = شاخص بهره‌وری کل شرکت
بهره¬وری کل شرکت در دورۀ پایه

در متن اصلی مقاله به هم ریختگی وجود ندارد. برای مطالعه بیشتر مقاله آن را خریداری کنید