دانلود مقاله تاریخ فرهنگی مشروح هند

بخشی از مقاله

اشاره

در سال 1975 میلادي انتشارات دانشگاه آکسفورد در انگلیس، کتابی تحت عنوان تاریخ فرهنگی هند به کوشش آر. ا. بشام را در 585 صفحه منتشر کرد که بهسرعت نایاب شد. در 1983 چاپ هندي آن در شهرهاي کلکته، چناي و بمبئی توسط شعبه هندي همـان انتشارات به بازار آمد و سپس بـار دیگـر در سـالهـاي 1997، 1998 و جـولاي 1999 انتشار یافت. در نوامبر 2007 ویراستار آن اقدام به چاپ جدیدي از اثر، با تجدیـد نظـر کلی و کم و زیاد کردن بعض ی مطالب و فصول و این بار با عنوانی نو : تـاریخ فرهنگـی مشروح هند، در 304 صفحه نمود. چاپ هندي این اثر در سال 2009 توسط انتشـارات دانشگاه آکسفورد در دهلی، روانه بازار شد. نظر به اهمیت موضوع و جامعیت کتـاب و ارزش و اسـتقبال از آن در مجـ امع علمـی، و متأسـفانه ناشـناخته مانـدن آن در میـان دانشجویان و دانشگاهیان ایران، به معرفی، نقد و ارزیابی این اثر پرداخته میشود.

.Basham, A. L. (2009).The Illustrated Cultural History of India. New-Delhi: Oxford

University Press. . tavasoli54@yahoo. com

216 فصلنامه مطالعات جهان؛ سال اول؛ شماره دوم؛ زمستان 1390

معرفی اجمالی کتاب

هدف نویسندگان کتاب، و در حقیقت ویراستار آن، فراهم آوردن تاریخ فرهنگی میراث هند در یک جلد به منظور پاسخ دادن به نیازهـاي میلیـون هـا دانشـجو و پژوهشـگر و علاقه مند به هند است. هرکدام از نویسندگان کتاب در یک یا چنـد شـاخه از تـاریخ و هنر و تمدن هند متخصص هستند. تلاش جمعی آنان براي تألیف این مجموعـه باعـ ث شده تا موثق ترین دانسته ها و آخـرین اطلاعـات در راسـتاي میـراث فرهنگـی هنـد در یک جا گرد آید. آنچه در نگاه نخست در چشم مینشیند، ترکیـب نویسـندگان ایـن ا ثـر است که از میان محققان و متخصصان برجسته از پنج قاره جهان انتخـاب شـدهانـد تـا اثري بیبدیل تألیف کنند. از این منظر هر بخش و هر فصل، رویکردي نو به میراث هند دارد و براي دانشجویان علوم انسانی که توجه خاصی به هند دارند، درك جامعی ارائـه می دهد؛ از سوي دیگر پژوهشگران و استادان علاقـه منـد بـه حـوزه فرهنگـی هنـد بـا تحلیل ها و دیدگاه هاي جدیدي آشنا خواهند شـد. کتـاب در سـه بخـش کلـیِ میـراث باستانی؛ دوره فرمانروایی مسلمانان؛ و مبارزه و پاسخ ورود غربیان به هند تدوین شـده است. در آغـاز، مقدمـه ویراسـتار آمـده تـا در مـورد ایـن چـاپ و تـدوین مطالـب و نویسندگان آن توضیح دهد. وي این کتاب را ا ثري مسـتقل دانسـته و آن را مفیـدتـر از کتاب مشابه پیشین یعنی تاریخ فرهنگی هند میداند.

معرفی نویسنده و ویراستار

آرتور ال. بشام 1 مورخ و هندشناس مشهور انگلیسی در 24 می 1914 متولد شد. پدرش روزنامه نگاري انگلیسی در ارتش هند بریتانیا و مادرش روزنامهنگار و داستاننویس بود و به ادبیات عشق می ورزید. به همین سبب آرتور از همان دوران کودکی و نوجوانی با قصه و نویسندگی آشنا شد. وي بنا به سنت خانوادگی، به دینداري روي آورد. ابتدا بـه سمت مسیحیت رفت و با آن رشد کرد و سپ س به ترتیب به هندوئیزم، بودیزم و اسلام روي آورد و از دانشکده »مطالعات شرقی و افریقـا« در رشـته سنسـکریت درجـه B.A

1. Arthur L. Basham

معرفی و نقد کتاب: تاریخ فرهنگی مشروح هند 217

گرفت و در خلال جنگ دوم جهانی در بخش دفاع شهري لندن، مشغول به کـار شـد. پس از پایان جنگ دوباره به همان دانشکده بازگشت و زیر نظر پروفسـور L. B. Barnett براي درجه دکتري درباره ادیـان هنـد بـا موضـوعHistory and (Kumar Maity) 1997, p. 3 Doctorine of the Ajivikasکار کرد و از 1948با عنوان مربی و سپس اسـتادیار و دانشـیار (1954) و استاد (1958) در همان دانشکده به تدریس مشغول شد. در 1965 به دانشگاه ملی استرالیا در کانبرا رفت و با عنوان رئیس بخش تاری خ و استاد تمدنهاي شـرقی بـه تدریس و تحقیق پرداخت. وي یکی از نخستین تـاری خ نگـاران غربـی بـود کـه نقادانـه برخورد سوامی ویوه کانندا (فیلسوف مشهور هند) را از منظر جهان اندازه گیـري کـرد. تفسیر نوشته معروف بشام درباره ویوه کانندا که »در سده هاي آتی یکـی از قالـبهـاي اصلی جهان نو خواهد بود«، مکرر در مراسم تجلیل و سهم ویوه کانندا در فلسفه دینـی جهان مورد استفاده قرار گرفته است. بشام در سپتامبر 1985 در »انجمن مطالعات شرقی آسیایی کلکته« پذیرفته شد و یک سال بعد در همان جا بدرود حیات گفت. از وي آثار ارزشمندي در زمینه هند شناسی به یادگار مانده که از آن جملهاند:

1. The Wonder that was India, New-Delhi, 1947; London 1954.

2. A Cultural History of India Published in: London 1975. 3. The Origins and Development of Classical Hinduism, Published in: London 1991,

Published in: London 1994.

اهمیت موضوع کتاب، در پرداختن به مطالبی است که ذهـن جسـتجوگر هـر محقـق و دانشجوي علاقه مند به هند را پر کرده است. با اینکه در مورد تاریخ و فرهنگ و تمـدن هند بیش از صدها عنوان کتاب به زبانهاي مختلف در سرتاسر جهان به رشـته تحریـر درآمده، اما هنوز هم هند، به عنوان سرزمین عجایب، سرزمین دین و فلسـفه، سـرزمین »خرد شرق« نه تنها در اندیشه شرقیان که در نگاه پرسشگر غربی نیز با هـزاران پرسـش مجسم می شود. چنین نگرشی است که موجب فراهم آمدن این مجموعه شده تا بتوانـد دقیقترین و علمیترین اطلاعات را در برابر چشم علاقهمندان قرار دهد.

تمدن دره سند، هندوئیزم، جینیسم، بودیسم و بنیادهاي فکري و فلسفی و سیاسـی

218 فصلنامه مطالعات جهان؛ سال اول؛ شماره دوم؛ زمستان 1390

و دینی هند، مفاهیمی کلی هستند که باید با ظرافت تمام به آنها ورود کرد تا بتـوان بـه درك تداوم دیرینه آنها و حضور مداومشـان در سـرزمین گسـترده هنـد توفیـق یافـت. چگونه است که تمدن سند در این سرزمین پدید میآید و اوزان و مقیاس اندازهگیري و اختراع عدد صفر در هند کشف می شوند؛ قواعـد علمـی در علـوم ریاضـی و نجـوم و موسیقی هندي باعث تحولی اساسی در جهان آن روز میشود؛ وداها و پوراناها، اساطیر هندي را جاودان می کنند و اسلام از سرزمین حجاز به کرانه هـاي جنـوب غربـی هنـد می رسد و مورد پذیرش دراویدین ها قرار می گیرد و در سدههاي میانه بزرگترین تمدن مسلمانان را در شبه قاره به وجود میآورد به گونهاي که »تاج محل« نماد شکوهمند هند در جهان معاصر می شود. پیشاهنگان دولت هاي استعماري، هند را بهشت موعود بـراي چپاول و مال اندوزي می پندارند و بیش از دو سـده نمـاد ننـگ و نفـرین ابـدي تـاریخ می شوند. شگفتا که تداوم فرهنگ هند، در عصر خفقان و ذلت اندوزي غرب، راه خـود را می پیماید. »نهضت ملی گرایی« به پرچمداري فرزندان راستین هند (هندو و مسلمان)، در 1947 بزرگ ترین دموکراسی جهان را از دل ظلمت و شقاوت حکومـت اسـتعماري پدید می آورد. اینها حقایقی است که نویسندگان و ویراستار این مجموعه، در هر بخش

و فصلی از آن، خود را ملزم به شرح و توصیف علمی آن میداند.

نکته دوم، تسلط و تخصص گردآورنده و ویراستار کتاب است که خود در ردیـف آگاه ترین محققان در زمینه تاریخ و فرهنگ و تمدن هند قرار دارد. وي این اثر را به سه بخش کلی تقسیم کرده است:

بخش نخست شامل هشت فصل است که به این موضوعات میپردازد: تمدن سند، آریایی هاي نخستین، هند دوران آشوکا و عصر گوپتاهـا، هنـد سـدههـاي میانـه، ادیـان باستانی هند، فلسفه و ادبیات کلاسیک، هنر و معماري نخستین، موسیقی.

بخش دوم در پنج فصل بـه ایـن عنـاوین اختصـاص داده شـده اسـت: معمـاري مسلمانان در هند، اخلاص گرایی هندویی در سدههاي میانه، اسـلام در هنـد سـدههـاي میانه، سیکیزم، نقاشی مینیاتوري هند در سدههاي میانه.

معرفی و نقد کتاب: تاریخ فرهنگی مشروح هند 219

بخش سوم شامل چهار فصل با این عناوین است: مغول ها و بریتانیـاییهـا، رفـرم اجتماعی و مذهبی هندو در هند و بریتانیا، نهضت ملیگرایی، ادبیات مدرن.
مقدمه و مؤخره اي نیز در آغاز و انجـام ایـن اثـر بـه قلـم ویراسـتار آمـده اسـت. مهم ترین مباح ث مطروحه در این ا ثر، مقدمه است و نه فصلی که در جاي خـود مـورد نقد و ارزیابی قرار خواهند گرفت. »مقدمه«ترجیحاً در ابتدا واکاوي میشود.

نقد و ارزیابی مقدمه

به سختی می توان مجموعه یا اثري دیگر در این زمینه پیدا کرد که تمام مراحـل توسـعه فرهنگی هند را براي بیش از 4000 سال دربـر داشـته باشـد و از ن ظـر دقـت علمـی و توضیح مطالب و به همپیوستگی، قابل مقایسه با این اثر باشد. بشام در »مقدمه« ، به چهار گهواره اصلی تمدن هاي جهان اشاره می کند و معتقد است این چهـار تمـدن اصـلی از شرق به غرب عبارتند از: چین، شبهقـاره هنـد، فـلات ایـران تـا هـلال حاصـلخیـز و مدیترانه، یونان و روم .(Basham, 2009, p. 1) از میان اینها، سهم هند را در اعتبار بخشیدن به فرهنگ جهان در خور تحسین می داند. به باور وي زنـدگی دینـی بخـش بزرگـی از آسیا و عناصر بسیار مهم در فرهنگ مردم آسیاي جنوب شرقی، مسـتقیم و غیرمسـتقیم، بهشدت تحت نفوذ هند قرار گرفته است.

وي گسترش فرهنگ هند را شبیه رودخانه اي می داند که از کوههـاي سـربه فلـک کشیدة هیمالایا سرچشمه گرفته و پس از عبور از جنگل ها و دشت هـا، بـه روسـتاها و شهر ها رسیده و همواره ماهیت خود را در این مسیر طولانی حفظ کرده است. بشام نیز مانند ویشوانات ناراوان به این نکته معترف است که هند در طول تاریخ کهن خـود بـا رویدادهاي بسیاري مواجه شده، بارها خود را بـا ایـن تحـولات تطبیـق داده و عناصـر متعددي را به خود جذب کرده است (ناراوان، 1369، صص. .(4-7

تأثیر شرایط اقلیمی بر فرهنگ هند از دید بشام پنهان نمانده است، به همین سـبب مینویسد سیماي غالب در هند، از دهلی گرفته تا سریلانکا، همان گرماست ؛ گرمایی که تن را ناتوان و جوانی را کوتاه کرده و در آرامشِ دین و فلسـفه سـاکنانش مـؤثر بـوده

220 فصلنامه مطالعات جهان؛ سال اول؛ شماره دوم؛ زمستان 1390

است. تنها راه رهایی از این گرما ـ چنانکه در ظاهر پیداست ـ آرام نشستن، کار نکردن و چیزي نخواستن است .(Basham, 2009, p. 1) شکی نیست که این نـوع آب و هـوا در پرورش تفکرات هنـدي تـأثیر فـراوان داشـته اسـت. ذهـن پرسشـگر هنـدي متـأثر از آهنگ هاي ملایم و گیراي طبیعتی است که طی سده ها و هزاره ها ادامه یافته، اشـتیاق و استعداد مردم را بیدار ساخته، تفکر و فرهنگی مشخص و متناسـب بـا محـیط خـود را پرورش داده است. تأ ثیري که طبیعت در آغـاز تـازگی و جـوانی بـر روح آمـاده آنـان گذاشته، موجب شده در سن کمالْ حاصل آن را به دست آورند؛ گویی تأثیر جنگـل در ذهن هندي جاودانه است (تاراچند، 1374، ص. .(294