بخشی از مقاله

چکیده

هدف پژوهش حاضر، تعیین عوامل مؤثر برخودباوری تحصیلی دانش آموزان به منظورارائه یک مدل مناسب بوده است. روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی بوده است. جامعه آماری این پژوهش را کلیه دانش آموزان دوره متوسطه شهرستان قروه در سال تحصیلی 1393-94 تشکیل داده اند. شیوه نمونه گیری، خوشه ای تک مرحله ای بوده است. لذا تعداد336 نفر دانش آموز از دوره موسطه آموزش و پرورش شهرستان قروه بطور تصادفی برای پاسخگویی انتخاب شدند. ابزار پژوهش مشتمل بر سه دسته بوده اند که عبارتند از: .1 پرسشنامه محقق ساخته عوامل مؤثر بر توسعه خودباوری تحصیلی دانش آموزان که دارای دو بُعد(شیوه های تربیتی، عوامل آموزشیو) بُعد عوامل آموزشی بوده است. .2 پرسشنامه محقق ساخته تلاش تحصیلی: این پرسشنامه .3 پرسشنامه محقق ساخته توسعه خودباوری تحصیلی ادراک شده دانش آموزان. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمونهای همبستگی پیرسون، رگرسیون چندگانه گام به گام و مدل معادله ساختاری استفاده شده است. بطور کلی نتایج پژوهش نشان داد، بین شیوه های تربیتی سه گانه( مقتدرانه، سهل انگارانه، مستبدانه) با توسعه خودباوری تحصیلی در سطح P< 0/05 رابطه معناداری وجود دارد. نیز بین عوامل آموزشی سه گانه( شیوه تریس معلم، برنامه درسی و جوّ آموزشی) با توسعه خودباروی تحصیلی در سطح P< 0/05 رابطه معناداری وجود دارد. نیز نتایج پژوهش نشان داد، تلاش تحصیلی، رابطه بین شیوه های تربیتی و عوامل آموزشی را با توسعه خودباوری تحصیلی، میانجی گری می کند. همچنین نتاشج نشان داد، مدل

تجربی پژوهش از برازش نسبتاً مطلوبی برخوردار بوده است.

کلید واژه ها

برخودباوری تحصیلی، شیوه تربیتی مقتدرانه، شیوه تربیتی سهل انگارانه، شیوه تربیتی مستبدانهعوامل، آموزشی، شیوه تدریس معلم، برنامه درسی، جوّ آموزشی


1 . کارشناس ارشد رشته روانشناسی تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان، همدان، ایران

2 .استادیار گروه علوم تربیتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد محلات، محلات، ایران

Email: farhad_shafiepoor@yahoo.com


1

مقدمه

خودباوری تحصیلی به معنای نگرش درست و صحیح درباره قابلیت های تحصیلی و آموزشگاهی است(کاظمی حقیقی،.(1378 رشد خودپنداره کودکان و نوجوانان با تجارب و ادراکات آنها از خانواده و به ویژه والدین وابسته است و در این میان پیوند عمیق و رابطه عاطفی میان والدین حائز اهمیت بوده و این پیوند باعث پرورش حس خودباوری و اعتماد به نفس در فرزندان می شود. مطالعات اسپرا((2005 نشان داده است که خانواده دانش آموزان در نوع نگرش دانش آموزان نسبت به خود بسیار اثرگذارند. نحوه برخورد و رفتار والدین با فرزندان در میزان خودباوری آنها نقش مهمی دارد. مطالعات(صفری،(1388 نشان داده است، دانش آموزانی که از خانواده هایی برخوردارند که به آنها امید می دهند، و فرصت هایی را مهیا می کنند تا بتوانند استعدادهای خود را به فعلیت برسانند، نسبت به دانش آموزانی که از خانواده هایی برخوردارند که منفی نگر بوده و به اسعدادهای فرندان خود توجهی نداشته از خودباوری بیشتری برخوردارند. مطالعات کدیور((1386 نشان داد، ضعف های مکرر درسی سالهای پیش و انباشت آنها، نبود افراد دلسوز برای دانش آموز به منظور ایجاد نگرش مثبت، عدم برخورد صحیح خانواده وجالب نبودن موضوعات درسی، از علل نداشتن خودباوری است. خودپنداره محور نظریه راجرز است. راجرز معتقد بود وقتی با مردم اطراف خود مثل پدر و مادر و افراد خانواده و دوستان و معلمان در تعامل هستیم شروع به ایجاد خودپنداره می کنیم. خودپنداره بر پایه نظرات دیگران نسبت به ما شکل می گیرد. ما خودمان را براساس آنچه دیگران درباره ما فکر می کنند ارزشیابی می کنیم، نه براساس آنچه که احساس می کنیم و درک می کنیم. مطالعات نجاتی((1351 نشان داد، در خانواده هایی که صمیمیت، محبت، عشق و مهربانی حاکم است،کودک می تواند هم ثبات خودپنداره را حفظ کند و هم موجبات تغییرات مطلوب در شخصیت خویش را فراهم آورد. از یک سو می تواند با اطمینان به شخصیت خویش با ناملایمات و مشکلات گوناگون رو به رو شده و از جهت دیگر بدون داشتن اضطراب و تشویش رفتار نامناسب خود را مورد شک و تردید قرار داده، سعی می کند که آن را به نحوی مطلوب و قابل قبول تغییر دهد. حس خودپنداره از اول زندگی شخص و به تدریج با تربیت والدین شروع به شکوفاشدن می کند. نیز عوامل آموزشی و مدرسه ای بر تقویت خودباوری دانش آموزان تأثیر بسیار مهمی دارند.به نقل از شهنی ییلاق، و همکاران (1384)، به نظر پیاژه((1972، منصور و دادستان((1367، جوّ عاطفی مطلوب کلاس، جوّی است که در آن دانش آموزان فعال باشند، نه منفعل. روش فعال باعث شکفته شدن شخصیت عقلی،

اخلاقی و سازمان یافتن مبادلات فکری کودکان می شود، فرد را به ابداع و نو آوری وا می دارد، انگیزه و رغبت او را افزایش می دهد و به یادگیری واقعی می انجامد. وّج کلاس در هر شرایط بر نگرش دانشآموزان نسبت به مدرسه، مطالعه، تحصیل و حتی خودپنداری آن تأثیر میگذارد(کدیور،.(1386 وانگ و هارتل (1994)1نیز بر جوّ عاطفی کلاس درس تأکید می کنند و معتقدند که اگر مدیریت کلاس خوب باشد باعث افزایش مشارکت دانش آموزان در کلاس، کاهش رفتارهای مخرب و استفاده مناسب از زمان آموزش می شود. رفتار عاطفی معلم با دانش آموز بر یادگیری اثر دارد و منجر به ایجاد حس عزت نفس دانش آموز و پرورش


1. Wang & Haertel

2

روابط دوستانه در کلاس و مدرسه می شود. شیوه های تربیتی و عوامل آموزشی اثرات قابل ملاحظه ای بر تلاش تحصیلی دانش آموزان دارد. به نقل از مطالعات محمدپور((1387، یافته های کوپر و همکاران((1999، تراتوین1 و همکاران((2002، نشان دادند که بین میزان ساعات انجام تکایف درسی در منزل و فعالیت های تحصیلی دانش آموزان با پیشرفت تحصیلی آنها رابطه معناداری وجود دارد. نتایج پژوهش وانگ و هارتل(1993)2 و یارمحمدیان و همکاران((1382، نشان داد که بین خودپنداره مثبت فرد با تلاش تحصیلی رابطه معنادار وجو دارد. به نقل از شفیع پور مطلق و یارمحمدیان((1390،مطالعات برافی وگود((1970 نشان داد، ادراک دانش آموزان از رفتار معلم متفاوت است و نوع این ادراک ممکن است بر خودپنداره و عملکرد تحصیلی دانش آموزان اثر گذارد. لذا مسئله اصلی پژوهش این است که تا چه میزان شیوه های تربیتی خانواده و عوامل آموزشی بر توسعه خودباوری دانش آموزان تأثیر دارند و برازش مدل مفهومی مورد مطالعه چگونه است؟

چارچوب نظری پژوهش

خودباوری تحصیلی دانش آموزان تحت تأثیر نحوه برخورد والدین با دانش آموز و عوامل آموزشی می باشد. به نقل از سلیگمن و شافر((1995، شیوه تربیتی بر خودباوری دانش آموزان اثر گذار است. طباطبایی و همکاران((1390 بدین نتیجه رسیدند،ارتباط بین شیوه های فرزند پروری مادران و عزت نفس دانش آموزان ، معنادار و مثبت بوده است. بشارت و همکاران(1390 )، بدین نتیجه رسید که شیوه تربیتی اقتدار گرای والدین می تواند، پیشرفت تحصیلی فرزندان را پیش بینی می کند. مطالعات لمبورن و همکاران((1991 نشان داد، نوجوانانی که والدین خود را به عنوان مقتدر طبقه بندی کردند، بالاترین نمره را در مقیاس کفایت اجتماعی کسب کردند. نتایج پژوهش بیرامی و همکاران( (1389، نشان داد، پیشرفت تحصیلی با سبک فرزندپروری مقتدرانه رابطه مثبت و معنی دار و با سبک های فرزندپروری سهل گیر و مستبدانه رابطه منفی و معنی داری دارد. مطالعات احمدی و همکاران((1385 نشان داد، شیوه های تربیتی با والدین با خودباوری تحصیلی رابطه مثبت و معنی دار دارد. مطالعات چناری( (1385
æ خلیلی((1384 نشان داد، والدین با داشتن انتظارات، نظارت بر تحصیل، بها دادن به علم، خودپنداری تحصیلی دانش آموزان را تحت تأثیر قرار می دهند. نتایج پژوهش حسینیان آقا ملکی.((1376 نشان داد، -1 بین رفتار دمکراتیک والدین و عزت نفس (تمامی ابعاد) دانش آموزان رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد-2 بین رفتار مستبدانه و عزت نفس (تمامی ابعاد) دانش آموزان رابطه منفی

æ معنی داری وجود دارد. در خصوص تأثیر عوامل آموزشی بر خودباوری تحصیلی دانش آموزان، مطالعات زارعی((1374، نشان داد که رفتار عاطفی معلم( مثل خوش خلقی بر یادگیری دانشآموزان اثر مثبت میگذارد و منجر به ایجاد حس اعتماد به نفس در آنان میگردد. به باور هنیوشیک3 و همکارانش (2008)، منبع همه تغییرات مؤثر بر خودباوری تحصیلی کیفیت کار معلمان می باشد، به


1 . Trautwein 2.Wang and Haertel 3-Hanushek

3

گونه ای که کیفیت کار معلمان تا %7 در ایجاد تغییرات مثبت در دانش آموزان می تواند مؤثر باشد. مطالعات وان پتگم1 و همکاران(2008، 2006 )؛ شی و فیشر(2002 )، نشان داده اند که معلمان ناراحت و عصبانی دانشآموزان را نیز ناراحت و عصبانی میکنند. به اعتقاد وندرول و ترنر((2005، درگیری فعال فراگیران در کنترل فرایند های یادگیری می توا ند به فراگیران کمک کند تا توانایی خود را در کاربرد منابع و راهبرد ها، بهبود ببخشند. مطالعات مک کومبز((2004، نشان داد که با بهره گیری از الگوی دانش آموز محور می تواند احساس مالکیت و تسلط بر فرایند یادگیری را در دانش آموزان بهبود بخشد. یافته های کوپر و همکاران((1999، تراتوین2 و همکاران((2002، نشان دادند که بین میزان ساعات انجام تکایف درسی در منزل و فعالیت های تحصیلی دانش آموزان با پیشرفت تحصیلی آنها رابطه معناداری وجود دارد. مطالعات فیشر و فراسر(1998) 3 و شی و فیشر(2000)4، نشان داد که بین ادراک دانش آموزان از طرز رفتار و ارتباط معلمان با آنها با گرایش دانش آموزان به یادگیری علوم، همبستگی مثبت وجود دارد. نتایج پژوهش وانگ و هارتل(1993) 5نشان داد، جوّ کلاسی مناسب باعث افزابش مشارکت دانش آموزان شده و خودباوری دانش آموزان را در فرایند یادگیری بهبود می بخشد. مطالعات لوک و لاتان((1985 نشان داد، برنامه ریزی مناسب و شرکت در فعالیت های مختلف، خودباوری دانش آموزان را تقویت می کند. مطالعات برافی وگود((1970 نشان داد، ادراک دانش آموزان از رفتار معلم متفاوت است و نوع این ادراک ممکن است بر خودپنداره و عملکرد تحصیلی دانش آموزان اثر گذارد. بر اساس مطالعه ادبیات و پیشینه پژوهش یاد شده، مدل مفهومی پژوهش به شکل ذیل تدوین شده است

در متن اصلی مقاله به هم ریختگی وجود ندارد. برای مطالعه بیشتر مقاله آن را خریداری کنید