بخشی از مقاله
جهانگردی و هتل داری
مقدمه
امكانات ارتباطي كه دوران معاصر و كنوني در اختيار انسان قرار مي‌دهد امكان جا به جا شدن شمار قابل ملاحظه اي انسان را در پهنه نسبتا وسيعي ممكن كرده است و حركت واقعي جهانگردي، جهانگردي توده اي و گروهي به سوي كشف افق‌هاي دور دست خصوصا افق هايي كه داراي فرهنگ و عاد فرهنگي اصيل و كهن مي‌باشند از مدتها قبل شكل گرفته و اكنون در حال گسترش مي‌باشد. اگر جابجايي جمعيت را در درون كشورها به اين مسئله بيفزاييم اهميت مسافرت بعنوان يك نياز طبيعي، روحي، رواني، اجتماعي و ... از هر نظر بيشتر روشن خواهد شد. زماني گردشگري معناي واقعي خود را خواهد يافت كه علاوه بر تسهيل شرايط انجام آن در فضايي مطلوب اتفاق افتد.
در بسياري از كشورها از جمله كشور ما پديده مسافرت كردن در حال گسترش مي‌باشد و توسعه آن نيز ضرورت دارد به دلايل مختلف از جمله جاذبه‌هاي متنوع و متفاوت در بسياري زمينه امكان گسترش فعاليت توريستي چه داخلي و چه خارجي وجود دارد و هتل به عنوان يكي از مجموعه فضاهاي توريستي اقامتي، فراغتي، اجتماعي، فرهنگي و ... اقتصادي با توجه به جلوه‌هاي متعدد و متنوع آن به عنوان زمينه طراحي معماري مورد توجه و مطالعه قرار گرفته است.
نكات مطرح شده حكايت از نگرشي جديد در زمينه فوق دارد به نگرشي كه حاصل دوره‌هاي جديد حركت توريسم جمعي و گروهي است يعني جامعه اي كنجكاو، پرسشگر، آنسوي نگرد رو به پيش كه علاوه بر طرح مسائل مختلف و توجه به آنها محيط زيست خود را نيز مطرح مي‌كند.
بيان مسئله
با گسترش و توسعه سمع و خارق العاده وسايل و امكانات حمل و نقل هتل داري و هتل به صنعتي واقعي تبديل گرديد به طريقي كه هتل به صورت هر محصول صنعتي ديگري توليد مي‌شود، يقينا هتل و هتل داري مي‌بايد سود آوري مورد انتظار و متعارف سرمايه گذار را تامين كند، اما هتل داراي وجود ديگري نيز هست بسيار و متنوع و شگرف زيرا فضايي است كه مانند ديگر فضاها به شيوه خاص خود انسان- جمعي انسان- را به صورت فردي و گروهي مورد خطاب قرار مي‌دهد جمعي كه فرد فرد آن داراي ويژگي‌هاي خاص خود بوده و نبايد در قالبي از پيش فرض شده و قرارداده شود. بنابراين ميهمان خانه، هتل، هتل آپارتمان، زائرسرا، مسافرخانه، متل، فضاي اقامت موقت و ... بخشي از فضاي اجتماعي است كه در آن برخوردهاي اجتماعي بايد ممكن گردد و از اين منظر هتل بخشي از فضاي برخورد اجتماعي و گاه آميزش با فضاي فرهنگي است كه بايد از اهداف صرفا تجاري فراتر رود.
فضاي هتل و جو ايجاد شده توسط آن بايد به استفاده كننده امكان تازه كردن نفس را بدهد و نيز عرضه كننده جزيره غني كردن خود باشد. هتل يا آنچه در اين مكان و فضا مي‌گذرد بايد امكان تجربه فردي خاطره انگيز يا زمينه ساز اتفاقات و برخوردهاي مناسب انساني، رواني، اجتماعي، فرهنگي و ... را ميسر نمايد. در اين نگرش هتل اهميتي ويژه مي‌يابد كه بايد به كمك معماري هماهنگ و منطبق بر نيازها و حالت آن مكان و سازماندهي در خور به طيفي از امكانات دست يافته به طيفي از امكانات هم زبان، بديع، پويا، زنده، مفرح، متنوع، ساده و به بياني ديگر هدف و انگيزه بايد تلاش در ابعاد و خلق يك فرهنگ فضا (عادت و رفتار) و عملكرد آن يعني جمع بندي از تمامي يا اكثر خواسته‌ها و تمايلات فرد در جمع انسانها و فرهنگ او باشد.
معماري يك هتل مي‌تواند ايجاد حس تعلق به آن فضا و محيط را تسهيل كند و در نتيجه باعث حس امنيت و اطمينان شود. پس مي‌تواند چنين پنداشت كه هتل قابل زنجيره شدن و تكرار مشابه از اين مكان به آن مكان با تشابهات اغراق آميز حتي در جزئيات و ابراز آن يعني فضاي مدل هويت خاص نمي‌باشد بلكه فضايي است مانونس كه مي‌توان به آن احساس تعلق كرد.
اهداف پروژه:
شهر مشهد به عنوان يكي از شهرهاي زيارتي ، با منابع طبيعي و باستاني بي شمار هر ساله جماعت زيادي را به سمت خود جذب مي‌كند.
بنابراين برنامه ريزي جهت آسايش مسافران و حتي ساكنان خود شهر مشهد ضرورت پيدا مي‌كند.
جهت طراحي روي اين پروژه سايت هتل ؟ لاله بنابر دلايلي كه در طول مطالعات ذكر خواهد شد انتخاب شده است.
يكي از اهداف طراحي اين پروژه ايجاد اقامتگاه جهت مسافران مي‌باشد.
مسافراني كه جهت سياحت و زيارت به شهر مشهد سفر مي‌كنند و در نزديكي مجتمع تفريحي كوهسنگي ساكن مي‌شوند.
هدف ديگر از اين پروژه اسكان مسافراني است كه به همراه بيماران خود از شهرستان‌ها به بيمارستان‌هاي واقع در خيابان كوهسنگي از قبيل بيمارستان‌هاي 17 شهريور- قائم – مهر و ... و حتي امام رضا مراجعه مي‌كنند.
اما شايد اصلي ترين هدف پروژه بالا بردن سطح فرهنگ عمومي و غني كردن آن مي‌باشد. بوسيله ايجاد اقامتگاه موقت جهت مسافراني كه در محدوده كوهسنگي اتراق كرده، دركناراستخر آن آشپزي مي‌كنند، بساط خود را پهن كرده و در كنار خيابان شب را به صبح مي‌رسانند.
ايجاد اقامتگاه مناسب جهت اين شمار از كسانيكه به مشهد مسافرت مي‌كنند و چهره زيباي كوهسنگي را كمرنگ مي‌كنند.
اوقات فراغت:
اوقات فراغت فراغت از كارهاي روزانه است كه شخص همان را انجام مي‌دهد كه مي‌خواهد، تفريج براي تجديد نيرو و كاستن از يكنواختي زندگي حرفه اي ضروري است. اولين كاركرد اوقات فراغت ايجاد استراحت جهت كاستن از هيجان‌هاي دائم است، ديگر كاركرد آن تفريح مي‌باشد كه كسالت ناشي از زندگي را از بين مي‌برد و آخرين كاركرد آن رشد شخصيت افراد است. از نكات قابل توجه در امر گذراندن اوقات فراغت در نظر گرفتن مسئله جنسيت است و دنياهاي متفاوتي كه از اولين روزهاي زندگي هر فرد شكل مي‌گيرد حتي بررسي رفتارها و بازي‌هاي كودكان هم اين نكته را مشخص مي‌كند.
اوقات فراغت را مي‌توان به شرح زير تقسيم بندي كرد:
1- اوقات فراغت روزانه كه شامل چند ساعت فراغت از كارهاي روزانه است كه از نمونه‌هاي نحوه گذراندن آن تماشاي تلويزيون ، گردش و پياده روي، ورزش و ... را نام برد.
2- ايام فراغت يك روز شامل تعطيلات آخر هفته و يا تعطيلات مختلف يك روزه در طول سال كه اكثر در نواحي خارج از شهر و در دامان طبيعت سپري مي‌شود.
3- ايام فراغت چند روزه كه علاوه بر گذراندن اين روزها به طرق قبلي، سفر عمده ترين شيوه گذراندن اين ايام است.
جهان گردي:
يكي از راههاي مفيد گذراندن اوقات فراغت جهانگردي است. جهانگردي موقعيت‌هايي را فراهم مي‌كند كه مي‌تواند جوابگوي يك سلسله نيازهاي فردي و اجتماعي باشد. تحولات صنعتي شرايطي را به وجود آورده كه از جمله دستاوردهاي آن اشاعه جهانگردي فردي و گروهي و انبوه است كه در اثر بالا رفتن موقعيت اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي حاصل مي‌شود به زبان ساده تر
1- جهانگردي موقعتي براي گذراندن اوقات فراغت به منظور بازيابي انرژي از دست رفته است.
2- جهان گردي بعنوان موقعيتي است در جهت اعتلاي رشد فرهنگي و اجتماعي و اقتصادي
3- در برخي از موارد جهانگردي از الگوهاي مصرفي تبعيت مي‌كند در اين شيوه جهانگردي موقعيتي است براي نمايش قدرت خريد واقعي يا كاذب افراد. اين نوع از جهانگردي اغلب از طريق انتخاب مناطق لوكس، نمايش لباس و ملزومات، مسابقات ورزشي و ... متجلي مي‌گردد.
جهانگرد: شخص جهانگرد عامل جهانگردي است كه تقاضاي بازار را شكل مي‌دهد:
جاذبه‌هاي جهانگردي:
كليه عواملي كه ميل به سفر را بر مي‌انگيزد جاذبه‌هاي جهانگردي گويند اين جاذبه‌ها سرمايه جهانگردي كشور مي‌باشد و از لحاظ اقتصادي جزو سرمايه‌هاي ملي محسوب مي‌گردد و معمولا به سه دسته زير تقسيم مي‌شود:
الف- جاذبه‌هاي جهانگردي مهيا: عبارت است از عواملي كه بهره وري از آنها مستلزم هيچ نوع خرج اضافي براي خود سرمايه نيست از قبيل آب و هوا، مناظر زيبا، دريا، شكار، كوه و ...
ب- جاذبه‌هاي جهانگردي نامهيا: عناصري كه بهره برداري از آنها مستلزم سرمايه گذاري در تجهيز آنها مي‌باشد مانند آثار تاريخي، آبهاي معدني، موزه‌ها و ...
ج- جاذبه‌هاي كمكي: جاذبه هايي هستند كه فرد در كنار استفاده از آنها از جاذبه‌هاي مهيا مثل آب و هوا و ... هم استفاده مي‌كند در جاذبه‌هاي كمكي مانند مكانهاي تفريحي و ... نياز به ساخت و ساز مي‌باشد.
انواع جهانگردي:
1- از نظر طول مدت اقامت:
الف) اقامت بلندمدت كه طول مدت اقامت بيشتر از يك ماه است.
ب) كوتاه مدت كه طول مدت اقامت كمتر از يك ماه است.
2- فردي يا گروهي:
از جهانگردي فردي منظور اين نيست كه فرد بدون داشتن همراه يا خانواده و به تنهايي سفر كند بلكه غرض اين است كه مسافرت اعم از اينكه به تنهايي يا به اتفاق عده اي ديگر صورت گيرد به طور مستقل انجام شود بدين معني كه مسافرت طبق يك برنامه قبلي نبوده و هزينه‌هاي مربوط به كالاها و خدمات مورد نياز جهانگرد در طول سفر مستقيما به عرضه كننده كالاها و خدمات پرداخت گردد. از طرف ديگر جهانگردي دسته جمعي نه تنها بايد به صورت جمعي و گروهي و معمولا در وضعيت يك راهنماي آشنا به زبان مادري جهاگردان صورت پذيرد بلكه معمولا يك شركت حمل و نقل يا آژانس مسافرتي با ترتيب دادن گردش‌هاي دسته جمعي براي بازديد يك يا چند كشور خاص كليه هزينه جهانگردي را يكجا از جهانگردان وصل مي‌كند و برنامه اي خاص براي مسافرت جهانگردان ترتيب مي‌دهد.
2- جهان گردي داخلي و جهان گردي خارجي
جهانگردي بين المللي هنگامي مصداق پيدا مي‌كند كه جهان گرد از مرز كشور محل اقامت خود عبور كرده و وارد كشوري ديگر شود از نقطه نظر اجتماعي بين جهانگردي بين المللي و داخلي وجه تمايز عميقي وجود ندارد بدين معنا كه اصل ايجاد تفاهم بين ملل مختلف و آشنايي با سنن و فرهنگ‌هاي نواحي ديگر و بالا رفتن وسعت ديد انسان در نتيجه آشنايي با طرز زندگي مردم مناطق ديگر كم وبيش در هر دو نوع جهانگردي وجود دارد با اين تفاوت كه در جهانگردي بين المللي اصول مزبور جهانگردي آن كشور را تشكيل مي‌داده و از نظر اقتصادي تمايز خاص بين ايندو عبارت است از تاثير جهانگردي بر روي موازنه ارزي و تراز پرداخت‌هاي كشور.
3- جهانگردي داخلي كليه مسافرت‌هايي است كه در چارچوب تعريف جهانگردي در داخل كشور صورت مي‌گيرد و كليه كشورها با تهيه واجراي برنامه‌هاي مختلف تبليغاتي و فراهم آوردن تسهيلات لازم براي جهانگردان داخلي افراد كشور را تشويق به مسافرت در داخل كشور مي‌نمايد زيرا جهانگردي در داخل گرچه بر خلاف جهانگردي بين المللي موجب انتقال ارزهاي خارجي از يك كشور نمي‌شود معهذا نبايد تصور كرد كه تاثير آن در توسعه اقتصادي داخلي قابل توجه نيست زيرا توسعه مسافرت مردم در داخل كشور به هر نحوي كه صورت گيرد منجر به افزايش مصرف داخلي است و از جايي كه جهانگردي فعاليتي است كه مستلزم استفاده از خدمات و كالاهاي متنوع داخل است لذا مصارف جهانگردان داخلي در حقيقت به صورت در آمد توليد واحدهاي توليد مختلفي كه كالاها و خدمات آنها مورد نياز جهان گردان مي‌باشد، بين آنها توزيع مي‌گردد و شكي نيست كه اين امر علاوه بر اينكه موجب افزايش درآمد ملي مي‌شود زمينه را براي سرمايه گذاري بيشتر بخش خصوصي و دولت در زمينه توسعه واحدهاي عرضه كننده خدمات و كالاهاي جهانگردي فراهم مي‌سازد.
انگيزه‌هاي جهانگردي:
انگيزه‌هاي جهانگردي، انگيزه هايي هستند كه انسان به خاطر آنها سفر مي‌كند و اين انگيزه‌ها ميل به سفر را در انسان بر مي‌انگيزانند.
انگيزه‌هاي جهانگردي به موارد زير تقسيم مي‌شود:
1- جسماني و كالبدي: در رابطه با استراحت و كسب آرامش جسماني و سلامتي، شركت در فعاليتهاي ورزشي، تفريح در سواحل دريا- استفاده از چشمه آب معدني و حمام درمان كننده و ...
2- فرهنگي: شناخت اقوام مختلف، آشنايي با فرهنگ‌هاي مختلف، آشنايي با موسيقي و آداب و رسوم و سنت‌ها، نقاشي‌ها، ادبيات، اعتقادات و زبان جوامع ديگر. استفاده از موزه‌ها و مراكز فرهنگي و فرهنگسراها و...
3- ارتباط فردي: ميل به ملاقات با اقوام و آشنايان، ديدار با كساني كه مدتها از آنها دور بوده ايم، يافتن دوستان جديد و...
4- علمي: در راه كسب علم، شركت در مجامع علمي، كنفرانس‌ها، استفاده از محضر عالمان و ....
5- تجارتي: به منظور انجام معامله و تامين معاش و كسب شغل
6- مقام و موقعيت اجتماعي: كمال طلبي، كسب موقعيت اجتماعي و كاري و پيشرفت شخصي
7- سفرهاي مذهبي و زيارتي: سفر براي صله ارحام، كارهاي خير، سفرهاي جهادي، فرار از جامعه ظلم و سفر به فرمان خدا و پيامبر و ...
تاثيرات جهانگردي:
جهانگردي براي بالا بردن سطح معلومات عمومي و اجتماعي و تكامل تكنولوژي و پيشرفت اقتصادي نقش ارزنده اي دارد. رفت و آمد و حشر و نشر انسانها غير از اينكه موجب تبادل فرهنگي ميان آنها و آشنايي با سنن مختلف مي‌شود، موجب آشنايي با ديگر فرهنگ‌ها و آداب و رسوم ملتهاي ديگر و در نتيجه موجب رشد و ارتقاء سطح دانش عمومي مي‌شود. همچنين تاثيرات روحي و رواني مثبت در جهانگردان دارد و موجب نشاط و سرحالي آنها مي‌شود. طبق آمار به دست آمده سفر اشتياق به كار را افزايش و امر طلاق را كاهش داده است.
اهميت صنعت توريسم:
اهميت صنعت توريسم به دلايل زير مي‌باشد:
1- تجارت و سودآوري: پايداري و ثبات آن در برابر نوسان‌هاي اقتصادي، درآمدهاي ارزي و ...
2- اشتغال زايي در رفت و آمد، نياز جهانگردان به مكانهاي اقامتي و ...)
3- تنها صنعت توريسم در دنيا بدون آلودگي است.
4- بهره برداري مناسب از اوقات فراغت و تاثيرات مثبت روحي- رواني
بررسي توريسم در ايران:
تا قبل از جنگ جهاني دوم توريسم در ايران رونق نداشته و پس از آن به علت ايجاد راههاي ارتباطي به ويژه راههاي زميني و وسايل مسافرت. كشور ما به صورت يكي از ممالك پذيراي جهان گردان درآمد. از اين براي اولين بار در سال 1314 در وزارت كشور اداره امور جهانگردي به وجود آمد فعاليت اين اداره محدود به چاپ نشرياتي به صورت كتابچه‌هاي كوچك راهنماي سياحان و جهانگردان و معرفي ايران از نظر جغرافيايي، سياسي و اجتماعي بود.
در سال 1342 سازان جلب سياحان تاسيس شد و يك واحد آماري به منظور مطالعه خصوصيات جامعه جهانگردان خارجي و بازارهاي جهانگردي تشكيل داد و سعي در فراهم آوردن تسهيلات گوناگون و آموزش ليزري شاغل در زمينه مربوط به امور جهانگردي كرد و شناسايي و بهره برداري از جاذبه‌هاي كشور را آغاز كرد.
اينك صنعت جهانگردي در ايران دوران فتوت خود را پشت سرگذاشته و با بذل توجه مسئولين به درآمدهاي غيرنفتي و اهميت توريسم در اقتصادي كشور گام‌هاي مقدامتي در جهت توسعه توريسم برداشته شده است.
اما متاسفانه به توريسم داخلي به ديده اغماض نگريسته شده است يكي از دلايل اين امر را بايد روشن نبودن استراتژي توسعه توريسم داخلي دانست همچنين توسعه توريسم داخلي و مسائل مربوط به آن از توريسم خارجي تفكيك نشده است.
