دانلود مقاله حسابداری زیستی

بخشی از مقاله

حسابداري زيستي

چکیده:
در اقتصاد کنونی جهان،سازمان ها به طور فزاینده فراخوانده می شوند تا ضرورت مدیریت آلودگی صوتی که نگرانیها در مورد نتایج اقتصادی و اجتماعی و محیطی را در برگرفته است،به اثبات رسانند.
در محیط رقابتی امروزی،جداسازی مسئولیت ها برای فرایندهایی که زیربنای برون داده های سازمانی را تشکیل می دهد،غیرمتداوم است،بنابراین چالش ایجاد شده به وسیله رقابت های جهانی ایجاب می کند تا مدیران به طور مستمر به همه منابع و فرآیندها انسجام بخشند.

براساس مرور تحقیقات قبلی،موفقیت های اخیر ثابت کرده است که استانداردهای سیستم مدیریتی«ISO»(ایزو) یک ارتباط جهانی است و ظرفیتی برای منفعت بردن کوچکترین و بزرگترین سازمان ها در هر دو بخش دولتی و خصوصی است.یک سیستم مدیریت محیطی(EMS)یک ساختار محکم برای مقابله با چالش های محیطی و بهره-برداری ازآن را فراهم می کند در حال حاضر بیشتر قانون های محیطی در سطح اروپا سازمان دهی می شوند جایی که ابزارهای قانونی اصلی براساس دستورالعمل«EU»نظارت می شوند.اما به طور سنتی،نظارت ها تحت پوشش رسانه های محیطی هستند.

کلید واژه:حسابداری زیست محیطی،مدیریت محیطی،گزارشات محیطی،هزینه های آلودگی محیطی،سیستم حسابداری محیطی.

مقدمه:

حسابداری سبز(محیط زیست)،امتیازات محیطی و منابع آنها و افت عملکردهای بین المللی حساب های مشترک را به ثبت می رسانند که از آن به اصطلاح عمومی برای حسابداری منابع طبیعی و محیطی یاد شده است.
امروزه کمبودهای جدید مشاهده شده منابع طبیعی،تداوم پذیری عملکرد را تضعیف کرده و رشد اقتصادی را مورد تهدید قرار می دهد حسابداران بین المللی قدیمی توجه زیادی به این موضوع نشان نمی دهند.
مدیران واحدهای تجاری به دلیل وجود برخی از محدودیت های زیست محیطی به ویژه در تجارت جهانی وتنگ شدن عرصه رقابت تحت فشار فزاینده ای هستند که نه تنها باید هزینه های عملیاتی را کاهش دهند،بلکه باید تأثیرات زیست محیطی حاصل از فعالیت های عملیاتی خود را نیز به حداقل برسانند.این اعمال فشار از طرف گروههایی نظیر سهامداران،دولت،رسانه های گروهی،مصرف کنندگان،سرمایه گذاران و دیگر سازمان ها اعمال می شود.
سیستم حسابداری زیست محیطی،مبتنی بر اندیشه تحول حسابداری کلاسیک و تکمیل آن است.در این راستا باید هزینه های ناشی از آلودگی و رفع آن به عنوان تابعی از تولید یا خدمات محاسبه شود.حسابداری زیست محیطی می تواند حلقه ارتباطی بین مدیران

زیست محیطی و حسابداران ایجاد و هر دو گروه را تشویق کند که با کار در کنار یکدیگر به سویی حرکت کنند که در آینده،هم عملکرد مالی و هم عملکرد زیست محیطی شرکت بهتر شود.
در حال حاضر نگرش تازه ای نسبت به آثار زیست محیطی ناشی از فعالیت صنعتی مؤسسات انتفاعی بروز کرده است که این موضوع نگاه مؤسسات انتفاعی را از طراحی محصول و فرآیندها تا خدمات پس از فروش دچار تغییرات عمده ای کرده است.این در حالی است که ارزش واقعی منابع طبیعی از جمله هوا،زمین،آب وغیره که برای تولید محصولات مختلف صرف م

ی شود،در بهای تمام شده محصولات تولیدی به درستی منعکس نمی شود و صنایع سبز علیرغم تحمل هزینه های محیطی داخلی نسبت صنایع غیر سبز مشابه،محصولاتی با کاربرد یکسان تولید می کند.از این رو مدیریت نه تنها در خصوص کارآیی و اثربخشی فعالیت مؤسسه تحت سرپرستی خود مسئول است بلکه در مقابل هرآنچه که در قبال فعالیت انتفاعی،در مورد مشکلات محیطی بروز می کند،نیز مسئول است.یک واحد انتفاعی در کنار مسئولیت های اقتصادی ناچار است مسئولیت محیطی و یا اجتماعی را نیز بپذیرد.
تاریخچه:
فاصله زمانی سال1980-1971را زمان شروع اولیه طرح مبحث حسابداری محیط زیست در قالب حسابداری مسئولیت های اجتماعی می دانند.در حوزه مسائل محیط زیست در ایالت متحده قوانین و استانداردهایی وضع شد که مهمترین آن عبارتند از:
سال 1975 نشریه شماره5با عنوان حسابداری رویدادهای احتمالی.

سال 1976 تفسیر شماره14با عنوان برآورد مبلغ یک زیان.

سال1976 قانون بازیافت منابع محیط زیست.
سال1980 قانون فدرال تحت عنوان قانون جامع مسئولیت،انحراف و بدهی محیط زیست"super fund"
سال1986 اصلاح قانون"super fund"
قانونsuper fund یکی از مهمترین و برجسته ترین قوانین مصوب در حوزه مسائل زیست محیطی می باشد و بذر اساس این قانون6/1 میلیارد دلار وجوه سپرده برای هزینه های پاک سازی مکان هایی که به محیط زیست خسارت وارد می کنند اختصاص داده می شود.
سال 1990 نشریه شماره8-90 تحت عنوان سرمایه ای کردن هزینه های آلودگی محیط زیست منتشر شد.
همچنین در اوایل سال 1990بانک جهانی،بررسی سیستم حسابداری زیست محیطی را اجرا نمود.در این بررسی،کشورهای تدوین کننده حسابداری زیست محیطی شناسایی و خلاصه ای از روش های مورد استفاده
جهت اجرای این سیستم و دامنه تحت پوشش آن،ارائه گردید.چون در آن زمان حسابداری زیست محیطی به عنوان یک ابزار اقتصادی سودمند شناسایی شده بود،در نتیجه فعالیت های زیادی در جهت به کارگیری آن در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه انجام شد.
در سال 1992 در آمریکا و در پاسخ به تقاضای گسترده سهامداران خارج از سازمان پروژه ای آغاز شد.این سهامداران معتقد بودند که تا زمانی که هزینه های محیطی شرکت ها مشخص نگردد و اهمیت والای
فعالیت های مبارزه با آلودگی محیط زیست برای مدیران و تصمیم گیرندگان سازمان روشن نشود،نمی توان امیدوار بود که مدیریت محیط زیست در صنعت جدی گرفته شود.بنابراین پس از سال 1995،استاندارد ایزو14000 جهت تشویق و ترغیب شرکت ها به رعیت سیاست های حسابداری محیط زیست به وجود آمد.

مفهوم نظری حسابداری زیست محیطی:
تحقیقی در اکتبر2000 توسط دکتر جوی هچت در ایالت متحده انجام گرفته که در این تحقیق،9کشور نروژ، سوئد،هلند،فرانسه،کانادا،فیلیپین،نامبیا،آلمان و ایالت متحده مورد بررسی قرار گرفته اند.
در این تحقیق به این نتیجه رسیده اند که هیچ توافق جهانی روی تعریف حسابداری محیط زیست وجود ندارد.برخی از این تعاریف که در کشورهای مختلف مورد استفاده قرار گرفته است به شرح زیر می باشد:
 اندازه گیری اقتصادی آلاینده های فیزیکی.
 شناسایی و اندازه گیری هزینه های جانبی که برای کاهش آلودگی ضروری است(چیزی که تحت عنوان هزینه حفظ و نگهداری نامیده می شود).
 مالیات ها،جریمه ها و یارانه های زیست محیطی.
 حساب های دارایی مربوط به منابع طبیعی مانند جنگل ها،معادن،منابع انرژی،ماهی،خاک و... صورت ریز کل موجودی ها و تغییرات در آن ها.
 ارزش پولی کالاها و خدمات غیر تجاری ارائه شده به وسیله محیط زیست.
 و ...
نقطه اشتراک تمامی تعاریف که در کشورهای مختلف مورد استفاده قرار گرفته اند عبارتند از:
نخست اینکه همه تعاریف ابزاری را جهت ایجاد یک پیوند بین محیط زیست و اقتصاد ارائه می کنند.
دوم اینکه بیشتر از آنکه اطلاعات جزئی و در موارد خاص و محدود ارائه کند،پوشش وسیعی از اطلاعات را فراهم نموده که شامل مفاهیم کلی و فراگیر هستند،به این مفهوم که از این اطلاعات برای سیاست های کلان اقتصادی و تجزیه و تحلیل های منطقه ای می توان استفاده کرد.به جای اینکه در یک پروژه یا سطح محلی مورد استفاده قرار گیرد.
سوم اینکه شامل اطلاعات تولید شده بر حسب زمان اتفاق آن ها و گردآوری آن ها بر اساس یک نظم است که امکان تجزیه و تحلیل را فراهم می نماید.
به جهت حساسیت موضوع زیست محیطی چه به عنوان یک الزام برون سازمانی و یا درون سازمانی، حسابداری زیست محیطی با قصد هزینه یابی فعالیت های زیست محیطی پیوند می یابد و موضوع هزینه به جهت واقعی بودن آن و تأثیری که بر عملکرد اق

تصادی بنگاه انتفاعی می گذارد بسیار حائز اهمیت است آثار هزینه های زیست محیطی در فعالیت اقتصادی زمانی قابل توجه خواهد بود که نکات مثبتی در عملکرد آتی بنگاه انتفاعی به همراه داشته باشد.
هدف حسابداری زیست محیطی فراهم آوردن اطلاعاتی است که برای ارزیابی عملکرد،تصمیم گیری،کنترل و گزارشگری به مدیران یاری می رساند.
کاهش منابع طبیعی به سودهای ناشی از بهره برداری بیش از ح

د از آب های زیر زمینی،سنگریزه و منابع معدن مربوط می شود این در حالی است که تنزل کیفیت محیط زیست به بهای (هزینه)رفتار و نگهداری در ممانعت هوا،آب و آلودگی فاضلاب ها مربوط می شود تمام این ها در ثبت های حسابداری زیستی بدهکار می شود.فروسایی محیطی به عنوان هزینه بیرونی(اجتماعی)فعالیت اقتصادی محسوب می شود.
امروزه تعداد زیادی از شرکت ها و سازمان ها مدیریت زیست محیطی را به عنوان بخشی از راهبردهای مدیریتی شان به کار می گیرند تا معیارهایی جهت پرداخت به موضوعات زیست محیطی تعیین نمایند و بتوانند در داخل سازمان،فعالیت های حفاظت از محیط زیست را تحقق بخشند.حسابداری زیست محیطی،مکمل مدیریت زیست محیطی است.داده های مربوط به حسابداری زیست محیطی نه تنها در داخل سازمان مورد استفاده قرار می گیرد،بلکه از طریق افشا در گزارش های سالانه به اطلاع عموم افراد جامعه می رسد.
افشای داده های حسابداری زیست محیطی بخش های مختلف جامع

ه را قادر می سازد تا موقعیت شرکت در خصوص حفاظت از محیط زیست را درک نموده و چگونگی توجه سازمان به موضوع های زیست محیطی را بررسی نمایند.در عین حال،می توان درک جامع تری از اطلاعات زیست محیطی شرکت ها و سازمان ها نیز کسب نمود.
کاربرد و وظایف حسابداری زیست محیطی:
حسابداری محیط زیست کاربردهای متفاوتی دارد که از جمله می توان حسابداری درآمد ملی،حسابداری مالی و حسابداری مدیریت را نام برد.در حالی که حسابداری درآمد ملی از دیدگاه یک مقیاس ملی به منابع و مصارف طبیعی نگاه می کند.حسابداری

مالی از نگاه استفاده کنندگان گزارش های مالی به جهت تصمیم گیری و ارائه مسئولیت های عمومی را بررسی و بالاخره حسابداری مدیریت به عنوان یک سیستم اطلاعاتی با هدف پشتیبانی تصمیمات مدیریتی به موضوع نگاه می کند.
حسابداری محیط زیست دو وظیفه مهمنیز بر عهده دارد.نخست حمایت از حسابداران و حسابرسان مالی با توجه به نتیجه حسابداری مسائل زیست محیطی و دوم حل مسائل اجتماعی زیست محیطی از طریق طراحی و ارائه رویکردهای نو در حسابداری و حسابرسی.
حسابداری محیط زیست یا حسابداری سبز،یک ابزار مدیریتی است که با اهداف گوناگونی چون بهبود عملکرد زیست محیطی،کنترل هزینه ها،سرمایه گذاری در تکنولوژی های"پاک تر"گسترش فرآیندهای"سبزتر"و اتخاذ سیاست های مطلوب برای تولید محصولات و خدمات مفید برای محیط زیست مورد استفاده قرار می گیرد.
دارایی های طبیعی به ثبت رسیده حسابداری محیط زیست:
سرمایه های حسابدارن به معنای ارزش عقیده و جمع کردن سرمایه های اقتصادی و محیطی و تغییرات آن ها در طی یک دوره حسابگری است.تغییرات در سرمایه ها به وسیله تولید و مصرف محصولات و سرمایه های طبیعی(دارائی ها)و دیگر تأثیرات غیر اقتصادی مانند ناشناخته ها،بلایای طبیعی یا تجدید حیات طبیعی ایجاد می شود.مطلب بعدی این است که تغییرات دیگر سرمایه فراتر از درآمد و محاسبه تولیدات ثبت می شوند،این تغییرات انجام نمی شود و بنابراین بر راهنمایی های سنتی مبنی بر هزینه،درآمد و تولید و ایجاد سرمایه تأثیر می گذارند.

راهنمایی ها و تداوم پذیری حسابداری زیست محیطی:
تولید محصولات داخلی شبکه می تواند با کاهش مصرف متوسط(درون داد)ومصرف سرمایه محصول محاسبه شود.نتیجه بعدی کاهش ارزش محیطی از ارزش شبکه سازگار محیطی اضافه شده(EVA)و تولید محصولات داخلی(EDP)بدست می آید.حسابداری عمومی محیط زیست GDP فقط برای مصرف سرمایه طبیعی با چشم پوشی از کاهش سرمایه تولید شده(ثابت شده)محاسبه می شود.با کاهش مصرف سرمایه تولید شده و طبیعی تولید سرمایه شبکه ای سازگار با محیط(ECF) بدست می آید.ECF به ما می گوید اقثصاد ما قادر است بعد از،از دست دادن سرمایه کلی(کاهش/مصرف) سرمایه جدید تولید کند.حفظ سرمایه کلی یک مفهوم تداوم پذیری ضعیف را نشان می دهد که مستلزم جایگزینی فاکتورهای مختلف محصولات تولید شده و تولید نشده است.جریان مواد تسهیلاتی را برای مفهوم مختلف تداوم پذیری فراهم می کند،آن ها توان بازدهی مواد را به عنوان یک تأثیر محیطی با نشانه فشار محیطی(ظرفیت حمل)ارزیابی میکنند.عدم تحقق کاهش توان بازدهی نسبت به یک سطح مطلوب مفهوم اگولوژیکی ت

داوم پذیری است.آن تداوم پذیری قوی را با محدود کردن جایگزینی مواد پوشش داده شده با نشانه های جریان مواد کلی مانند ابزارهای مواد کلی(TMR) یا سهم مستقی

م مواد(DMD)منعکس می کند.
معیارهای شناخت هزینه زیست محیطی:
آنچه مسلم است این است که نمی توان همه هزینه های موجود را به صورت زیر مجموعه ای از هزینه های سبز طبقه بندی کرد و تصمیم گیری نهایی در این مورد،با مدیریت و سایر مراجع تصمیم گیری در شرکت یا سازمان است.مدیریت باید تصمیم بگیرد که یک هزینه چه زمانی و تحت چه شرایطی،می تواند یک هزینه زیست محیطی و سبز قلمداد شود و اینکه چه بخش از فعالیت های یک شرکت یا سازمان فعالیت های زیست محیطی است.
بطور کلی،هرگاه بیش از 50درصد هزینه ها و فعالیت های یک شر

کت یا سازمان در گروه "هزینه ها و فعالیت های زیست محیطی"طبقه بندی شوند،آن شرکت زیست محیطی نامیده می شود.حسابداری زیست محیطی سبز به دنبال هزینه های پنهان و ناپیدایی است که در روش های سنتی حسابداری به آن ها توجهی نمی شود از قبیل:
الف-هزینه های مربوط به کاهش استفاده یا اتلاف مواد خام ومواد مصرفی.
ب- هزینه های مربوط به کاهش استفاده یا اتلاف خدمات عمومی.
ج- هزینه های مربوط به کاهش استفاده از منابع تجدیدناپذیر.

د-هزینه مربوط به کاهش هزینه های قانونی.
مزایای حسابداری محیط زیست:
مزایای اصلی حسابداری محیط زیست را به طور خلاصه می توا

ن به شرح زیر بیان نمود:
 سیستم مناسب حسابداری محیط زیست یک معیار حمایت کننده برای دستیابی به توسعه ی پایدار است که تا اندازه ای ابزار اصلی برای اندازه گیری،کنترل و تصمیم گیری می باشد.
 مخارج زیست محیطی چه هزینه ی سرمایه ای،چه هزینه ی جاری به طور چشم گیری روز به روز افزایش می یابد.
 مدیریت نیاز به اطلاعات مالی درباره مخارج زیست محیطی دارد.
 برنامه ریزی هزینه های اساسی نیاز به اطلاعات مالی دارد.
 هزینه های محیط زیست ممکن است در حساب های سربار پنهان شوند و یا به گونه ای دیگر نادیده گرفته شوند.
 نیاز بهره مندان(دولت،سرمایه گذاران،وام دهندگان،بانک ها،ساز

مان های غیر دولتی و غیره)به اطلاعات مالی در زمینه ی عملکرد زیست محیطی سازمان های مختلف رو به افزایش است.
 بسیاری از فعالیت های زیست محیطی کمی است و ماهیت مالی دارند،بنابراین تأثیر بسزایی بر هزینه ها،دارایی ها و بدهی های سازمان ها دارند.
 بدیهی است که هر واحد تجاری یک ستاده ی اصلی و یک

ستاده ثانوی دارد که آلودگی محیط زیست از جمله آن است.اگر واحد تجاری جهت تعدیل یا جلوگیری از آن هزینه ای نپردازد آنگاه اشخاص ثالث جامعه می بایست متحمل آن شوند.
 خطرات زیست محیطی ممکن است منجر به بدهی های زیست محیطی هنگفتی شود و متعاقبا سازمان یا واحد تجاری ممکن است متحمل پرداخت های زیادی شود که به طور جدی بر موقعیت نقدینگی و مالی اش اثر می گذارد.
 مدیریت صحیح منابع در یک نگرش دوستانه با محیط زیست منجر به فواید مستقیمی هم چون ایجاد سرقفلی بالاتر یا تصویری بهتر از سازمان می شود.
 وجود یک نگرش دوستانه به محیط زیست مزیت رقابتی برای سازمان ها ایجاد می کند.
 حسابداری هزینه ها و عملکرد محیط زیست می تواند پشتیبان توس

عه سازمان و اجرای سیستم مدیریت محیط زیست(EMS)و اعتبار نامه ی 14000 ISOباشد.
به دلایل فوق این باور وجود دارد که حسابداری باید نسبت به اندازه گیری،ارزیابی،افشا و عملکرد زیست محیطی در صورت های مالی یا پیوست های آن مسئول باشد.شکی نیست که انازه گیری عملکرد زیست محیطی به سیستم های حسابداری بستگی دارد اما برای این منظور به اطلاعات بیشتری در مقایسه با اطلاعات مرسوم حسابداری نیاز است.رویکرد پو

لی به مسائل زیست محیطی به طور کلی درست نیست اما اقتصاددانان و حسابداران مجبورند تا بهترین برآورد ها را طبق فنون رایج به دست دهند.
تأثیر موضوع های زیست محیطی بر صورت های مالی:
به منظور شناسایی درآمد و هزینه،دو مبنای حسابداری(نقدی و

تعهدی) وجود دارد بنابراین و با توجه به وجود دو مبنای حسابداری،تأثیر موضوع های زیست محیطی در هر یک از دو مبنا به صورت مجزا موردبررسی قرار می گیرد.
چتر حسابداری محیط زیست

کاربردهای امنیتی:

یک بخش از حسابداری،یعنی جواب به سؤالات اقتصادی که به طور مداوم در طی یک دوره یا بیشتر از یک دوره حسابداری انجام شده است.بخش های حسابداری سبز(حسابداری محیط زیست)می تواند در تنظیم و ارزیابی امنیتی به کار برده شود.در سطح بالاتر افزایش ارزش محصولات کلیدی تأیین کننده رشد اقتصادی مورد نیاز علم اقتصاد است.با غنی بودن منابع کشورهای در حال توسعه،اجرای منابع طبیعی آن می توان

د سرمایه کشورهای توسعه یافته را جذب کند و این امر می تواند در حسابداری منابع طبیعی بسیار تعیین کننده باشد.

به جای استفاده از سود ویژه در کوتاه مدت و مصرف عمومی،این سرمایه ها باید در پروژه های توسعه یافته و طولانی مدت انجام شود.یکی از توانائیهای ویژه حسابداری سبز ارزیابی هزینه های محیطی است که توسط عاملان اقتصادی خانواده ها و شرکت ها مصرف شده است.
به نظر می رسد که با وجود اطلاعات حسابداری محیط زیست,ضروزیات سیاسی بجای ارزیابی هزینه های نسبی بیشتر مواردی را تعیین می کند که در تنظیم ابزارهای بازار نقش داشته باشند.
SEEA به وضوح برای هزینه های محیطی صرف شده توسط نماینده ها و سازمان ها محاسبه می شود.سهیم بودن اصل تولید محیطی با گروههای آشکار جامع

ه متمدن و شرکت های خصوصی(شرکای خصوصی-دولتی)یکی از پیشنهادات مهم جوواناسامیت ملل متحد در سال 2002 است.حسابداری محیط زیست و تجزیه و تحلیل آن می تواند توان بازدهی اقتصادی و اکولوژیکی تولیدات مختلف محیطی که توسط سازمان های دولتی و غیر دولتی مورد سنجش قرار می گیرد را مورد ارزیابی قرار دهد.
استاندارد ایزو14000سیستم مدیریت زیست محیطی ودامنه کاربرد آن:
در سال1992در کنفرانس ریودوژانیرو،شورای(Develoment Business Concil For Sustainable)این نکته تأکید کرد که سازمان های تولیدی و خدماتی بایستی فعالیت ها و عملکردهای خود و تأثیر آنها را بر محیط زیست مورد توجه قرار داده و تحت کنترل بگیرن

د.
به دنبال این تأکید از سازمان بین المللی استاندارد(ISO)درخواست گردید تا در جهت تدوین استاندارد های مدیریت زیست محیطی فعالیت گسترده تری را انجام دهد.در سال 1993یک کمیته فنی تحت عنوان زیست محیطی(ISO/TA207)تشکیل گردید و در آگوست سال1996مجموعه ای متشکل بر شش استاندارد از سری ایزو14000انتشار یافت.

هدف کلی این استاندارد،پشتیبانی از حفاظت محیط زیست و پیشگیری از آلودگی است،بطوریکه با نیازهای اجتماعی،اقتصادی در تعادل باشد.
این استاندارد الزاماتی را برای یک سیستم مدیریت زیس

ت محیطی مشخص می نماید تا یک سازمان بتواند خط مشی و اهدافی را با در نظر گرفتن الزامات قانونی و اطلاعات راجع به پیامدهای بارز زیست محیطی تدوین نماید.کاربرد آن در خصوص آن دسته از جنبه های زیست محیطی است که سازمان می تواند تحت کنترل داشته باشد و بتوان انتظار داشت که بر آن ها تأثیر گذار باشد.
تعامل بین ایزو14000و حسابداری محیط زیست:
در الزامات استاندارد ایزو14000و مدیریت زیست محیطی ذکر گردیده که سازمان باید خط مشی زیست محیطی خود را تعریف و اطمینان یابد که این خط مشی با ماهیت،وسعت و پیامدهای زیست محیطی فعالیت ها،محصولات و خدمات خود متناس

ب است.
بنابراین خط مشی زیست محیطی می باید با توجه به ابعاد،اندازه و مجموعه شرایط یک سازمان تعریف شود.به عنوان مثال در یک کارخانه تولید سیمان،آلودگی هوا ناشی از انتشار گرد و غبار یا میزان مصرف انرژی به ازای تولید هر تن محصول یا کیفیت خروج محصول در هر مرحله از فرایند تولید مهم است.
در کنار سایر ابعاد مهم در تدوین خط مشی زیست محیطی مانند عواقب فیزیکی،اقتصادی و اجتماعی مسائل محیط زیست،یک بعد بسیار مهم نظام های اقتصادی و تأمین مالی می باشد.
بنابراین یک سیستم مدیریت زیست محیطی در کنار آموزش و توسعه و تأمین منابع انسانی،مهارت های تخصصی،فناوری و ...نیاز به تأمین مالی دارد.
از طرفی حسابداری محیط زیست هم یک ابزار مدیریتی است که با اهداف گوناگونی چون بهبود عملکرد زیست محیطی،کنترل هزینه ها،سرمایه گذاری

در تکنولوژی های"پاک تر"گسترش فرایندهای"سبزتر"و محصولات سبزتر و اتخاذ سیاست های مطلوب برای تولید محصولات و خدمات مفیدتر برای محیط زیست مورد استفاده قرار می گیرد.
بنابراین هر دو سیستم،سیستم مدیریت زیست محیط

ی(ایزو14000)و حسابداری محیط زیست با هدف نهایی بهبود عملکرد زیست محیطی فعالیت می نمایند.یکی با ابزارها و راهکارهای فنی و با کمک استانداردها و قوانین وضع شده و دیگری با جمع آوری و شناسایی و ارائه هزینه ها و منافع زیست محیطی به میزان قابل توجهی مؤثر باشد.
با استقرار(ایزو14000)سازمان می باید جنبه های بارز

زیست محیطی قابل کنترل و قابل تأثیر فعالیت ها،محصولات و خدمات خود را در دامنه کاربرد تعریف شده شناسایی کند و اهداف کلان و خرد زیست محیطی را در سطوح و وظایف مناسب در درون سازمان ایجاد،اجرا و مدون نماید.اگر یکی از پارامترهای اجرای این اهداف کلان و خرد زیست محیطی،بودجه بندی و تأمین منابع آن بدانیم به خوبی محل تلاقی هر دو سیستم"حسابداری سبز"و"سیستم مدیریت زیست محیطی"را در می یابیم.در گزارشات مالی و گزارشگری سبز بسیاری از شرکت ها از جمله شرکت های

ژاپنی،اشاره به شاخص های ارائه شده از طرف وزارت محیط زیست ژاپن و حیطه جمع آوری اطلاعات را طرح های مصوب ایزو14000بر اساس سیستم مدیریت محیط زیست عنوان نموده است.از این رو ارتباط و تعامل تنگاتنگی بین سیستم مدیریت زیست محیطی(ایزو14000)و حسابداری محیط زیست وجود دارد.
گزارشگری زیست محیطی:
از اواسط دهه 70 میلادی شرکت های صنعتی با مفهوم گزارشگری بدهی های زیست محیطی روبرو شدند در واقع اولین گزارش زیست محیطی به وسیله نروژ ایجاد و به آهستگی توسط سایر کشورها پذیرفته شد. شرکتهای یاد شده نخست تمایل به افشای زیان های وارد بر محیط زیست در صورت های مالی خود نداشتند.اما براثر مرور زمان وافزایش میزان خسارت ها،شرکتها ناگزیر به رعایت این مسائل شدند.
از آنجایی که حسابداری زیست محیطی گزارشگری زیست محیط

ی را نیز در بردارد وعملکرد زیست محیطی از دید استفاده کنندگان گزارش های مالی حائز اهمیت است،لیکن اهداف گزارشگری عملکرد اقتصادی با اهداف گزارشگری زیست محیطی کاملا انطباق نداشته،لذا به جهت محدودیت موجود در علائق استفاده کنندگان،نیاز به الزامات گزارشگری ویژه احساس می گردد.
از آن جهت که بنگاه های انتفاعی مخارجی را تحت موضوع زی

ست محیطی متحمل می شوند،لذا ارئه یک تصویر از عملکرد زیست محیطی که حاوی منافع حاصل از تحمل هزینه های مزبور می باشد،با توجه به ساختار موجود حسابداری،دشوار است،به این جهت بسیاری از بنگاه های انتفاعی هزینه فعالیت های زیست محیطی را بدون مقابله با منافع آن،تنها به عنوان اقلام هزینه ای منظور کرده و در گزارشگری مالی به گونه ای مؤثر آن ها را افشا نمی کنند.
افشای هزینه های زیست محیطی در راستای حفظ ثروت سهامداران موجبات افزایش ارزش بنگاه انتفاعی را فراهم می سازد.و اگرچه منافع اینگونه هزینه ها قابل تقویم به ریال نیست،ولی در عین حال ایجاد تمایز در بنگاه انتفاعی به عنوان یک صنعت سبز را موج

ب می گردد و علیرغم وجود مزیت ها در حفظ بازار رقابتی در میان صنایع مشابه غیر سبز،از طریق ایجاد محبوبیت اجتماعی،آثار مفید و مؤثری بر قیمت سهام اینگونه بنگاه ها در بازار بورس اوراق بهادار خواهد داشت،لذا گزارشگری زیست محیطی با نگاه دقیق تری باید مورد توجه مدیران واحدهای اقتصادی باشد،به ویژه واحدهایی که در زمینه زیست محیطی متحمل مخارج زیادی می گردند.

پیشنهادات:
به منظور نتیجه گیری بهتر پیشنهاد می گردد موارد زیر مورد توجه قرار گیرد:
1-نظر به اینکه استقرار استانداردهای زیست محیطی مستلزم مدیریت زیست محیطی است و این مهم بدون انجام هزینه در جهت کاهش آلودگی های زیست محیطی امکان پذیر نمی باشد،می توانیم با آشنا نمودن حسابداران نسبت به خط مشی زیست محیطی و برنامه های زیست محیطی مرتبط با آن در سازمان تدوین می شود شرایط را برای اجرای عملی حسابداری محیط زیست و قرار دادن هزینه ها و منافع زیست محیطی در سرفصل های مشخص

فراهم کنیم.
لذا پیشنهاد می گردد اولا مراجع حرفه ای اقدام به روشن نمودن تعاریف و ابعاد حسابداری زیست محیطی نموده و ثانیا مدیران در سازمان های ایزو14000بین حسابداران و کمیته زیست محیطی ارتباط تنگاتنگ را جهت شناسایی و اندازه گیری هزینه ها و منافع زیست محیطی فراهم نماید.
2-همچنین پیشنهاد می گردد حسابداران و مدیران مالی با آنا

لیز دارایی های بلند مدت،سرمایه گذاری های زیست محیطی را به طور مشخص شناسایی و در گزارشات مالی در کنار هزینه ها ومنافع زیست محیطی افشا و تجزیه وتحلیل نمایند.
توصیه های کاربردی:
یک سیستم مدیریت محیط زیست موفق،می بایستی از یک استراتژی مدون و مشخص برای شناسایی و حسابداری هزینه های زیست محیطی برخوردار باشد،استراتژی مدونی که با طبقه بندی صحیح و مشخص جهت دار زیست محیطی همراه است.این

طبقه بندی می تواند توسط مجامع حرفه ای مانند سازمان حسابرسی،انجمن حسابداران خبره،سازمان بورس اوراق بهادار و پیشنهاد و یا الزام گردد.
این طبقه بندی واستراتژی مدون می تواند باعث ترکیب مؤثر و مشخص هزینه های زیست محیطی در فرآیندهایی چون بودجه بندی،تخصیص هزینه ها،طراحی مح

صول،فرآیند و تصمیم گیری های آتی گردد.
شرکت ها می توانند برای پیشبرد و ارتقاء حسابداری محیط زیست،از مراحل نخستین و مقدماتی حسابداری محیط زیست و در ابعاد محدود آغاز کرده و به تدریج دامنه کاربرد آن را گسترش دهند.شرکت ها می توانند در ابتدا هزینه های ساده تر و آشکارتر زیست محیطی(هزینه های مستقیم) را بررسی و کنترل نمایند و به تدریج به سمت کنترل هزینه های پیچیده تر و مبهم تر زیست محیطی حرکت کنند.
در مراحل بعدی،مدیریت شرکت باید در جهت خرید و نصب تجهیزات و تکنولوژی های سازگار با محیط زیست و"تکنولوژی پاک"گام بردارند و یافته های مرتبط با هزینه های زیست محیطی را در فرآیندهایی چون تصمیم گیری،بودجه بندی و طراحی محصول،فرآیند دخیل نمایند.
پیشنهاد می گردد الگوی مؤثر حسابداری زیست محیطی،سیستم حسابداری و سر فصل بندی مناسب حساب ها که از جنبه عملیاتی کاملا فراگیر بوده و با ساختار فعلی حسابداری تطبیق نماید توسط متخصصین حرفه ای و سازمان های ذیربط ارائه گردد.(مدل هزینه یابی واقعی زیست محیطی و شکل دادن به گزارشات برون سازمانی).

پیشنهاد می گردد موضوع آموزش پرسنل با هدف تفهیم اهداف حسابداری زیست محیطی دنبال گردد.
پیشنهاد می گردد شاخص های اندازه گیری مناسبی توسط سازمان محیط زیست و یا سایر سازمان های ذیربط به شرکت ها و به جامعه حسابداران ارائه ش

ود تا بتوانند هزینه های اجتماعی و منافع اجتماعی و زیست محیطی را اندازه گیری و در گزارشات پایداری خود اعلام نمایند.

منابع:
جلالی،فاطمه(1387)"گزارشگری محیط زیست:مزایا و موانع موجود"مجله حسابدار،شماره201
جوهرچی،طاهره(1386)"بررسی تأثیر استقرار نظام مدیریت محیط زیست (ایزو14000)برانعکاس هزینه های زیست محیطی در گزارشات مالی"مجموعه مقالات،سخنرانی ها و مطالب تخصصی مالی و حسابداری،انتشارات دانشگاه آزاد تهران
خوش طینت،محسن-میرسمیعی،مسعود(1381)"حسابداری محیط زیست"مجله حسابرس،شماره17
شاه ویسی،فرهاد-سلیمانیان،محمد(1386)"حسابداری محیط زیست:هزینه ها و کاربردها در تصمیم گیری"مجله حسابدار،شماره185
کاظم زاده ارسی،نادر(1382)"حسابداری محیط زیست"مجله تدبیر،شماره135

Jao,chih-chien.Bureau of stat

istics,DGBAS"The green accounting in taiwan"International symposium indicators of sustainable development.

Peter Bartelmus Dr"Enviromental&Natural Resourse Accounting"September17,2008
www.eoearth.org

Sonja Gallhofer,Jim Haslam"The direction of green accounting policy"
Journal of financial and Quantitative Analysas(JFQA)