دانلود مقاله حسابداری محیط زیست

بخشی از مقاله

حسابداري محيط زيست

چكيده مقاله:
واقعه ي تأسف باري كه امروزه وجود دارد اين است كه اقتصاد به رشد خود ادامه مي دهد اما محيط زيست كه اقتصاد به آن وابسته است رشد نمي كند. اگر چه نمايه هاي اقتصادي از قبيل سرمايه گزاري، توليد و تجارت همه و همه مثبت نشان مي دهند، اما نمايه هاي اقتصادي اساسي شرايط زيست محيطي هر روز منفي تر مي شوند. واضح است كه حفاظت محيط زيست به يك سيستم مديريتي مستقل نياز دارد. سيستم اطلاعات حسابداري

نيز به عنوان يكي از بخش هاي مهم سيستم اطلاعات مديريت مي تواند نقش بسزايي در ارائه ي اطلاعات زيست محيطي ايفا نمايد. گونگي انعكاس ارائه ي دارايي ها و بدهي هاي زيست محيطي و چگونگي انعكاس مخارج مصرف شده براي محيط زيست به مديريت ارائه كند. در واقع ورود محيط زيست به سيستم حسابداري به اصلاح شاخص هاي اقتصادي مي انجامد و استفاده كنندگان مختلف را قادر مي سازد تا تصميماتي بگيرند كه پشتوانه ي توسعه پايدار است. هم چنين حسابداري محيط زيست داراي مضامين مختلف و استفاده هاي زيادي است كه مي تواند پشتوانه ي حسابداري منابع طبيعي در سطحي گسترده، حسابداري مالي، حسابداري صنعتي يا حسابداري مديريت در سطح كوچك باشد.
تاريخچه حسابداري محيط زيست :
از اواسط دهه 70 ميلادي شركت هاي صنعتي با مفهوم گزارشگري بده

ي هاي زيست محيطي رو به رشدند . شركت هاي ياد شده نخست تمايلي به افشاي زيانهاي وارد به محيط زيست در صورتهاي مالي خود نداشتند، اما بر اثر مرور زمان و افزايش ميزان خسارتهاي شركت هاي ناگزير به رعايت اين مسائل شدند. بر اساس

بيانيه شماره5 حسابداري رويدادهاي احتمالي منتشر شده در سال 1975 بدهي هاي احتمال ناشي از هزينه هاي پاكسازي محيط زيست ،بايد محاسبه شده و افشاگردو به موجب اين بيانيه ، زيان احتمالي و بدهي هنگامي شناسا ئي مي شوند كه اولاً وقوع آنها محتمل باشد و ثانياً اينكه مبلغ زيا ن را به گونه اي قابل اتكا بر آورد كرد . اما به دليل مشكلات آينده كه در بر آيند ميزا ن اين زيان ها وجود داشت شركت ها و صنايع مختلف رويه هاي متفاوتي را جهت بر آورد اين زيان ها به كار مي بردند ، به طوري كه هيچ شركتي بدرستي از رهنمود مزبور پيروي نمي كرد . و در سال 1976 تفسير شماره 14 توسط هيئت وين استاندارد هاي حسابداري تحت عنوان بر آورد و مبلغ يك زيان منتشر شد ولي هيچ گونه اظهار نظري در مورد به تاخير انداختن ثبت هزينه هاي زيست محيطي نكرد .
خسارتهاي ضايعات به منابع، منجر به افزايش تقاضاي جامعه جهت بر قراري قا نون در اين محور شد كنگره آمريكا در پاسخ به اين موضوع قا نون حفاظت و بازيا فت محيط زيست در سال 1976 ميلادي به تصويب رساند ، اما اين قا نون نيز نتوانست كاري از پيش ببرد بنابراين دومين قا نون فدرال تحت قا نون جامع مسئوليت ، غرا مت و بدهي محيط زيست در سال 1980 ميلادي تصويب شد. بر اساس اين قانون 6/1 ميليارد دلار وجوه سپرده براي هزينه هاي پاكسازي مكانهايي كه به محيط زيست خسارت وارد مي كنند اختصاص داده شد.
در سال 1990 ميلادي هئيت تدوين استانداردهاي حسابداري نشريه شماره 80-90 تحت عنوان سرمايه اي كردن هزينه هاي آلودگي محيط زيست را منتشر

كرد. اين نشريه براي سرمايه اي كردن مخارج بعدي محيط زيست براي ساخت يا تحصيل دارايي است به شرطي كه موجب بهبود دايمي يا كارايي گردد ويا خسارتهاي آينده ناشي از عمليات را كاهش دهد يا از آنها جلوگيري كند.
حسابداري محيط زيست
حسابداري محيط زيست كاربردهاي متفاوتي دارد كه از جمل كه حسابداري در آمد ملي از ديدگاه يك مقياس اقتصاد ملي به منابع و مصارف طبيعي نگاه مي كند، ليكن حسابداري مالي از نگاه استفاده كنندگان گزارشهاي مالي به جهت تصميم گيري و ارائه مسئوليتهاي عمومي موضوع را بررسي مي كند و بالاخره حسابداري مديريت به عنوان يك سيستم اطلاعاتي با هدف پشتيباني تصميمات مديريتي به موضوع نگاه مي كند. به جهت حساسيت موضوع زيست محيطي چه به عنوان يك الزام بدون سازماني و يا درون سازماني حسابداري زيست محيطي با قصد هزينه يابي فعاليت هاي زيست محيطي پيوند مي يابد و موضوع هزينه به جهت واقعي بودن آن و تاثيري كه بر عملكرد اقتصادي به نگاه انتفاعي مي گذارد و بسيار حائز اهميت است آثار هزينه هاي زيست محيطي در فعاليت اقتصادي زماني قابل توجه خواهد بود كه نكات مثبتي در عملكرد آتي به نگاه انتفاعي به همراه داشته باشد.

چرا حسابداري محيط زيست :
نتيجه تحقيقات نشان داده است كه فعاليت هاي محيطي به ندرت با معيارهاي ارزيابي سازماني هم خواني دارند به علاوه بسياري از شركت ها از مقياسهاي سنتي از قبيل: سود نرخ بازده سرمايه گذاري سهم بازار و غيره براي ارزيابي خودشان به مسائل محيطي استفاده مي كند. تعداد كمي از شركت ها دريافته اند كه حسابداري محيط زيست مزيتهاي استراتژيك به آنها مي دهد. لذا با توجه به اينكه مسائل محيطي و اجتماعي به آنها مي دهد. لذا با توجه به اينكه مسائل محيطي و اجتماعي امروزه براي استفاده كنندگان اهميت بالايي دا

رند شركت ها با استفاده از حسابداري محيط زيست مي توانند به ايجاد پايگاه خوب در بازار دست يابند در اينجا سعي بر اين است دلايل و مزايايي استفاده از حسابداري محيط زيست به طور خلاصه به شرح زير بيان شود.
1- دستيابي به توسعه پايدار :
سيستم حسابداري محيط زيست يك معيار حمايت كننده براي دست يابي به توسعه ي پايدار يعني كسب سود بيشتر است. كه تا اندازه اي ابزار اصلي براي اندازه گيري

كنترل و تصميم گيري مي باشد :
2- كاهش مخارج زيست محيطي:
مخارج زيست محيطي چه هزينه ي سرمايه اي چه هزينه جاري به طور چشم گيري روز به روز افزايش مي يابد استفاده از حسابداري محيط زيست مي تواند به كارايي بيشتر منافع و صرفه جوييهاي مالي و كاهش اين هزينه منجر شود به عبارتي وقتي از ورودي كمتر استفاده مي شود صرفا ضايعات ً كمتر خواهد بود و هزينه هاي زيست محيطي و آلودگي هاي محيطي نيز كاهش مي يابد.
3- اضافه ارزش شركت:
گزارشگري و افشاي هزينه هاي زيست محيطي در راستاي حفظ ثروت سهامداران موجب افزايش ارزش شركت يا نگاه انتفاعي را فراهم مي سازد اگر منافع اين گونه هزينه ها قابل تقويم به ريال نباشد در عين حال ايجاد تمايز در بنگاه انتفاعي به عنوان يك صنعت سبز را موجب مي گردد و علي رغم وجود مزيت ها در حفظ بازار رقابتي در ميان صنايع مشابه به غير سبز از طريق ايجاد محبوبيت اجتماعي آثار مفيد و موثري بر قيمت سهام اين گونه بنگاه ها در بازار بورس اوراق بهادار خواهد داشت. واگر منافع ماهيت مالي داشته باشند. حسابداري محيط زيست تاثير بسزايي بر هزينه ها و دارايي و بدهي هاي بنگاه دارد و با هزينه يابي و قيمت گذاري درست محصولات و خدمات باز هم تصوير بهتري سازمان را ارائه مي دهد.
4- نياز مديريت و ديگر استفاده كنندگان:
هزينه هاي محيط زيست ممكن است در حساب ها سرباز پنهان شوند يا به گونه اي ديگر ناديده گرفته شوند. مديريت براي برنامه ريزي هزينه ها نياز به اطلاعات مالي دربار‌ه مخارج زيست محيطي دارد. از طرفي ديگر نياز بهره مندان ( دولت، سرمايه گذاري وام دهندگان،

بانك ها، سازمان هاي غير دولتي و غيره) به اطلاعات مالي در زمينه ي عملكرد زيست محيطي سازمان هاي مختلف روبه افزايش است.
با توجه به دلايل فوق اين با ور وجود دارد كه حسابداري بايد نسبت به اندازه گيري ارزيابي و افشاء عملكرد زيست محيطي در صورت مالي مسئول باشد و مديران واحدهاي اقتصادي بانگاه دقيق تر به حسابداري محيط زيست داشته باشند به ويژه در واحدهايي كه در زمينهزيست محيطي متحمل مخارج زيادي مي گردند.
نحوه برخورد با هزينه هاي محيط زيست:
حسابداري محيط زيست به بحث درباره رفتار هزينه هاي محيط زيست مي پردازد واژه هزينه هاي زيست محيطي حداقل به دو جنبه مهم اشاره دارد.
الف- هزينه هاي اقداماتي زيست محيطي
ب- زیانهای محیط زیست
هزينه هاي محيطي يك دوره معين ممكن است در نتيجه مخارج جاري ياا مورد انتظار آينده يا دارايي يا خدمت ايجاد شده باشد يا در نتيجه دارايي يا خدمت نباشد كه زيان محسوب مي شود.
استاندارد هاي فعلي حسابداري و اصول اساسي چارچوب گزارشگري مالي موجود تعيين مي كند چگونه با اين هزينه برخورد كرد و چه هزينه هاي بايد براي دوره هاي قبل دوره جاري و صده هاي آينده در نظر گرفته شود.
هزينه زيست محيطي شناسايي شده در دوره جاري كه براي پاكسازي يا پرداخت جريمه تحمل شده است اگر به خاطر خسارت به محيط زيست در دوره يا دوره هاي قبل باشد براي دوره هاي قبل در نظر گرفته مي شود.
هزينه هايي مانند هزينه وقوع ضايعات محصولات، هزينه خسارات ضايعات واگذاري، هزينه اقدامات و حسابرسي محيط زيست كه به طور مستقيم يا غير مستقيم با منافع دوره جاري مرتبط هستند بايد در دوره جاري هزينه شوند به علاوه هزينه هاي محيط زيست كه به عنوان هزينه هاي دوره يا زيان تلقي مي شوند بايد در دوره جاري حذف گردند.
هزينه ها زيست محيطي كه در طول ساخت يا توسعه يك دارايي واقع مي شوند و داراي منافع اقتصادي آينده هستند سرمايه اي تلقي مي گردند و در صورت نداشتن منافع اقتصادي آينده هزينه تلقي مي شوند.
شناسائي هزينه ها و زيان هاي فعاليت هاي محيط زيست
مخارج آينده محيط زيست را مي توان به دو گروه تصميم كرد : هزينه هايي كه وقوع آنها متحمل باشد به آن مخارج آينده مورد انتظار گفته مي شود و در غير اين صورت مخارج آينده ممكن ناميده مي شود كه بايد افشاء شوند. در مورد مخارج آينده مورد انتظار اگر مربوط به رويدادهاي گذشته باشند و معيارهاي بدهي را داشته باشند ( قابل اندازه گيري و بر آورد باشد ، احتمال كسب منافع آن متصور باشد) بعنوان بدهي شناسائي مي شوند و اگر قابل برآورد نباشد افشاء مي گردد.
در مورد مخارج مورد انتظار آينده اگر مربوط به رويدادهاي آينده باش

د بعنوان تعهدات شناسائي مي شود. كه خود تعهداتممكن است داراي منافع باشند كه بندرت در صورتهاي مالي قبل از زمان وقوع شناسائي مي شوند اما گاهي در صورتهاي مالي افشا مي گردند( مثلاً برخي تعهدات قرادادي افشا مي شوند) و يا ممكن است منافع نداشته باشند كه در واقع زيانهاي آينده مورد انتظار است كه در شناسائي آن 
برخي از شرايط جهت ثبت زيانهاي آينده مرتبط با مبادلات يا رويدادهاي آينده به شرح زير است:
• زماني كه قرارداد فعلي جهت خريد آينده مواد

منجر به زيانهاي آينده مي گردد، بخشي از زيان براي دوره جاري در نظر گرفته مي شود.
• زماني كه زيان آينده بر اساس قرارداد ساخت

ي دوره جاري در نظر گرفته
مي شود.
• زيان عمليات متوقف شده، چنين زياني بايد شامل زيان برآوردي از عمليات بين تاريخ اندازه گيري زيان و تاريخ كناره گذاري باشد.
اين سه مورد از زيانهاي آينده، با آن بخش از مخارج آينده ناشي از قراردادها، تعهدات يا تصميمات مديريت سرو كار دارد كه واقع شده اند.

نتيجه گيري و پيشنهادها:
مسئله آلودگي محيط زيست به عنوان يكي از مهمترين معضلات جامعه بشري امروز است كه بسياري از شركت ها با آن دست به گريبان هستند . و در جستجوي شيوه اي مناسب جهت گزارش و افشاي اطلاعات براي عموم مردم مي باشند . اين امر لزوم به كارگيري حسابداري زيست محيطي را به عنوان تلاش در جهت حفاظت از محيط زيست و ارائه اطلاعات به عموم توجيه مي كند. از آنجايي كه هر كشوري مشخصه هاي سياسي اقتصادي و اجتماعي و فرهنگي خاص خود را دارد به منظور پايه ريزي اين حسابداري در كشورها بايد آن را با فضاي فرهنگي اقتصادي و اجتماعي هر كشور همگون ساخت.
بدون ترديد در صورت استقرار نظام مطلوب حسابداري زيست محيطي در كشورها حسابداران مي توانند بازوي قدرتمندي براي دولت در ارتباط با كنترل هاي اقتصادي و مالي باشند. بديهي است براي رسيدن به اين اهداف وظايف حسابداري زيست محيطي مشخص و به طور دقيق تعريف و استانداردها و ضوابط و معيارها بر اساس اصول منطقي و عملي پايه گذاري و تدوين گردد از اين رو مجامع حرفه اي ذيصلاح بايد كار تدوين و تنظيم ضوابط حرفه اي و به ويژه استانداردهاي حسابداري زيست محيطي را به عهده گيرند تا از اين طريق شركت ملزم به رعايت رويه هاي مصوب باشند. پژوهش و مطالعه هاي حسابداري محيط زيست بايد تشويق شوند و در تمام سطوح توسعه يابند. معرفي حسابداري محيط زيست بايد به وسيله مديريت و م

قامات اداري در تمام سطوح انجام شود. حسابداري محيط زيست و واحدها آماري بايد در سازمان هاي مختلف بادستور العمل واضح گنجانده شوند. حساب هاي جداگانه اي براي مخارج زيست محيطي افتتاح شود. تا اندازه گيري و گزارش مخارج و عملكرد زيست محيطي در هر شركتي مقدور شود.

منابع

1- خوش طینت، محسن، حسابداری مسئولیت های اجتماعی، فصلنامه علمی و پژوهشی بررسی حسابداری، شماره1 و 11، زمستان 1373 و بهار 1374
2- خوش طینت، محسن، حسابداری محیط زیست، فصلنامه حسابرسی، شماره 17، آذر و دی 1381
3- ساوجی، محمدرضا، به حساب آمدن طبیعت: گزارشی کلوب رم، مجله اقتصادی، شماره 15 و 16 ، دی و بهمن 1381
4- کاظم زاده ارسی، نادر، حسابداری محیط زیست، ماهنامه تدبیر، شماره 135،
http:/Mdelkhosh.blogfa.com/cat-27.qspm
Jashch,c.(2006).How to perform an enviriontal management Cost assessment in on day.” Journal of cleaner production 14

نویسنده : سمیه زرین چغائی
آدرس خرم آباد- خیابان 60 متری – روبروی مجتمع بهارستان خیابان ضامن آهو، خیابان شهید بزن بیرانوند کوچه اول سر نبش
شماره تماس : 09161593783
3210188- 0661