بخشی از مقاله
مقدمه:
در میان همة مدارک و دلایل جرم خون از اهمیت ویژه ای برخوردار است. این ویژگی بدان خاطر است که با استفاده از خون قاضی رسیدگی کننده به پرونده با دلیلی مواجه است که انکار آن از سوی متهم امکان پذیر نیست و امکان هر گونه جعل و خدعه و فریبی برای انکار این دلیل در حد صفر است.
یافتن لکه های خون در صحنة وقوع جرم نحوة ضبط و آزمایش آنها و نکاتی که در حین نمونه برداری و آزمایش باید رعایت کرد همه و همه مواردی هستند که کارشناسان و تکنسین های ما را کمک می کند که به سهل ترین، مطمئن ترین و علمی ترین روشها بتوانند قضاوت را به سمت و سوی حقیقت راهنمایی کنند.
آنچه در ادامه خواهد آمد مواردی است که در خصوص رنگ لکه های خون، شکل لکه های خون، محل لکه های خون و نحوة جمع آوری خون باید رعایت کرد.
همچنین مسایلی پیرامون عمر لکه های خون، آزمایش آثار خون نیز ذکر خواهد شد.
اما قبل از هر سخن وظیفه خود می دانم از زحمات استاد ارجمند و فاضل اندیشمند جناب سرهنگ سید محمد رضا هاشمی معتمدی که در تدریس جامع درس پلیس علمی با استناد به آیات و روایات و اشعار عرفانی ما را با این مبحث مهم که کاربردی بسیار فراوان در امر قضاوت و امور قضایی دارد، آشنا فرمودند سپاسگذاری می نمایم.
لکه های خون را در چه جاهایی می توان یافت؟
لکه های خون در محل صحنة وقوع جرم همواره در محل دید و نظر بررسی کننده وجود ندارد. علاوه بر این نقاط که بررسی کننده در نگاه اول متوجه وجود آثار لکه های خون می شود باید زیر لبة میزها، کشوها، قرنیزها، روی دستگیرة درب و پنجره، روی کلیدهای برق، دیوارة آباژورها، شیشه های شکسته، وسایل آشپزخانه، داخل سطل زباله، توالت، سیفون، دستشویی، حمام، داخل کشوهای آشپزخانه، روی لباس و بدن و لای ناخن مجنی علیه و در نهایت دست و پا و لباس و کمربند و وسیلة نقلیه (صندوق عقب، داشبورد، سوئیچ) مربوط به مظنونین را مورد بررسی و کاوش قرار دارد.
باید توجه داشت که در پاره ای از اوقات لکه های خون به راحتی قابل روئیت نیستند و به ویژه در روی سطح البسة تیره رنگ برای بهتر دیدن لکه های خون باید از نور ماوراء بنفش که در اصطلاح علمی به آن اشعة UV می گویند استفاده نمود و اگر دسترسی به اشعه ماوراء بنفش میسر نشد نور چراغ قوه در این مسیر به کارشناس کمک خواهد کرد.
رنگ خون را چگونه تشخیص دهیم؟
رنگ خون تازه قرمز روشن است. رنگ خون خشک شده قرمز تیره است و پس از مدتی به رنگ قهوه ای تیره در می آید. اما باید دانست که گاهی اوقات لکه های خون در اثر ترکیب با سطح مکانی که بر آن پاشیده شده است به رنگ دیگری دیده می شود. مثلاً هنگامی که خون روی رنگ طلایی بریزد به رنگ سبز در می آید. همچنین ذکر این نکته ضروری به نظر می رسد که هر لکه ای که به رنگ قرمز روشن دیده شد نباید با خون اشتباه گرفته شود. مثلاً قطرات رنگ ضد زنگ که بر روی لباس فردی ریخته شده است ما را نباید گمراه کند. بلکه همواره پس از آزمایش باید اظهار نظر قطعی نمود و تا آن زمان هیچ اظهار نظری صحیح نخواهد بود.
آثار لکه های خون چه شکلی است؟
شکل لکه های خون با توجه سختی و نرمی سطحی که خون بر آن ریخته شده و نیز با توجه به حجم و ارتفاع و جهت ریزش یا پرتاب آن فرق می کند. به طور طبیعی اگر قطرة خونی به صورت عمودی روی سطحی چکیده شود به صورت گرد با محیط دندانه دار خواهد بود. در حالیکه اگر به حالت مایل پرتاب شود گلابی شکل و رأس آن در جهت محل پرتاب می باشد.
در جمع آوری لکه های خون چگونه باید عمل کرد؟
یک کارشناس یا تکنسین صحنة جرم بعنوان کسی که بیشترین مسئولیت را در حفظ آثار و ادلة جرم هم به دلیل اسلامی و هم به دلیل نقش حساسی که دارد باید نهایت دقت را در جمع آوری آثار خون و نیز دلایل و مدارک حاوی آثار خون بنماید. اولین اقدام در جمع آوری لکه های خون عکسبرداری واضح از محل آثار خون است تا موقعیت و اندازة آنها در عکس دیده شود. همچنین باید تلاش شود در حد امکان از بروز هرگونه آلودگی، هدر شدن و ضایع شدن نمونه ها جلوگیری کرد و نیز هر نمونه باید بصورت جداگانه با ذکر محل جمع آوری بر روی آن بسته بندی و به آزمایشگاه ارسال شود. چنانچه لکه های خون روی وسایل قابل نقل و
انتقال نظیر: ظروف آشپزخانه، کارد، اسلحه، لباس، شیشة شکسته و سایر وسایل قابل حمل باشد باید عیناً آن وسیله را قبل از آن که هر گونه آلودگی بر روی آن ایجاد شود در بسته بندی های غیر قابل نفوذ قرار داد و به آزمایشگاه ارسال نمود. در خصوص خون ریخته شده بر روی لباس، ملحفه و ... باید دقت کرد که قبل از ارسال نمونه خون به آزمایشگاه حتماً نمونة خون موجود خشک باشد و گرنه پس از مدتی دچار فساد شده و فاقد قابلیت های استنادی خواهد شد. برای خشک کردن لکه های خون در صحنة خون در صحنة جرم تکنسین تشخیص هویت باید از وسایلی نظیر سشوار استفاده نماید. چون استفاده از بخاری یا شعلة گاز و ... سبب از بین رفتن ترکیبات خون می شود. همچنین تا کردن البسه و وسایل پارچه ای آغشته به خون سبب کنده شدن، ریختن و از بین رفتن آثار می شود. درنهایت باید از بریدن محل لکه های خون جداً اجتناب شود چون بعداً برای استناد به آنها با مشکل مواجه می شویم.
سایر نکاتی که در جمع آوری آثار خون باید رعایت شود را نام ببرید
1- چنانچه آثار بجای مانده حاوی خون روی در و دیوار و سایر وسایل موجود خشک نشده باشد و مقدار قابل ملاحظه ای هم باشد از یک قطعه پارچة باند (حدود CM22( استفاده می کنیم به این نحو که ابتدا آن را روی خون کشیده تا خون کاملاً جذب پارچه گردد و سپس آن را خشک نموده در لولة آزمایش استریل یا کیسة پلاستیکی بسته بندی و به آزمایشگاه ارسال نمود. البته باید دقت شود که برای قرار دادن قطعة باند روی خون از پنس استفاده کرد و چنانچه ذرات خون تر خیلی کوچک و مقدار آن کم باشد بهترین کار این است که چند تار نخ باند را که طول هر یک حدود 3 سانتیمتر باشد روی لکه ها قرار دهیم تا هم بهتر جذب شوند و هم از غلظت خون کاسته نشود.
2- چنانچه لکه ها و آثار خون روی دیوار و در و پنجره و وسایل دیگر خشک شده است و مقدار آن نیز قابل توجه می باشد باید با کمک تیغ آن آثار را تراشیده و درون کاغذ مخصوص بطور ویژه ای بسته بندی کنیم که دچار هوا زدگی و رطوبت زدگی نشود. اگر هم قابل تراشیدن نبود مانند روش بالا عمل کرده قبل از قرار دادن باند یا تارهای آن روی نمونه ها؛ باند و نخ های آن را با سرم فیزیولوژی یا آب مقطر خیس نموده و کارمان را انجام می دهیم.
یک موضوع مهم را نباید فراموش کرد و آن اینست که اگر آثار انگشت همراه با خون روی دیوار و یا در و پنجره دیده شد پیش از نمونه برداری از خون حتماً اثر انگشت را بطریقی که در بحث نمونه برداری از آثار انگشت روی اشیاء توضیح داده شده ضبط و به آزمایشگاه تشخیص هویت ارسال نمود.
3- اگر آثار خون روی سطح سنگفرش، موزائیک، کف پوش و مانند آن ریخته شده و خشک شده باشد باید از کاردک یا وسایل مشابه آن استفاده نموده آن را تراشیده و پس از بسته بندی با ذکر مشخصات روی آن به آزمایشگاه ارسال نمود و اگر قابل تراشیدن نبود به روش ذکر شده در بند دوم عمل می کنیم. همچنین اگر آثار خون روی خاک و زمین و ... بود سطح خشک خارجی حاوی خون را جمع آوری درون کیسه پلاستیکی یا شیشه جمع آوری و ارسال کرد.
