دانلود مقاله رایانه

بخشی از مقاله

رايانه

باتوجه به پيشرفت فراگير اطلاعات و همه گير شدن رسانه هاي اطلاع رساني همچون اينترنت و ماهواره ها ، نياز به فراگرفتن كامپيوتر هر روز بيشتر از روز قبل احساس مي شود بطوريكه تا پايان سال 2002 ميلادي ، اشخاصي كه اطلاعاتي نسبت به كامپيوتر ندارند همچون افراد بيسواد اجتماع مطرح خواهند شد ، چراكه امروزه در هر مكان و موقعيت و شغلي كه باشيم استفاده از كامپيوتر لازم به نظر ميرسد.
بدين منظور جزوه ذيل جهت آموزش به زبان ساده به علاقمندان يادگيري علوم كامپيوتري ارائه ميگردد.
اميد است با استفاده همزمان از جزوه و انجام تمرينات عملي با كامپيوتر، اصول پايه و مباني كامپيوتر را به خوبي فراگيريد

Email address : noroozi@schoolnet.ir
or
training@schoolnet.ir

بخش هاي اصلي كامپيوتر:

بطور كلي كامپيوتر به دو بخش اساسي تقسيم ميشود:
1. سخت افزار(Hardware)
2. نرم افزار (Software)

سخت افزار (Hardware) :
مجموعه اي از عناصر فيزيكي و قابل لمس در كامپيوتر را سخت افزار كامپيوتر مينامند. مانند مدارهاي الكترونيكي و ترانزيستورها و IC ها.

نرم افزار (Software) :
برنامه هاي كاربردي و برنامه هاي سيستم كه توسط انسان نوشته ميشوند. يعني نرم افزار ، رابط بين كاربر كامپيوتر و سخت افزار است.

تعريف سيستم :
سيستم عبارتست از مجموعه اي از عناصر مرتبط به هم كه هدف خاصي را انجام ميدهند. پس كامپيوتر نيز نوعي سيستم است. هر سيستم بايد داراي ورودي و خروجي باشد.

حافظه (Memory) :
قسمتي از سخت افزار كامپيوتر است كه دستورالعمل ها در آنجا بصورت ارقام نگهداري مي شوند.

بيت (Bit) :
كوچكترين واحد حافظه كه ميتوان يكي از اعداد صفر يا 1 را در آن ذخيره نمود.

بايت (Byte) :
به هر 8 بيت متوالي از حافظه ، 1 بايت گويند.

كيلوبايت (Kb) :
به هر 1024 بايت ، يك كيلو بايت گويند.

مگابايت (Mb) :
به هر 1024 كيلوبايت ، يك مگا بايت گويند.

كاراكتر (Character) :
هريك از حروف، ارقام و علائم قابل نمايش را كاراكتر مينامند.

فيلد (Field) :
به مجموعه اي از چند كاراكتر مرتبط به هم ، يك فيلد گويند.

ركورد (Record) :
چند فيلد مرتبط به هم را يك ركورد گويند.

فايل (File) :
مجموعه اي از ركوردهاي مرتبط به هم ، يك فايل را بوجود مي آورند.

انواع حافظه :
1. حافظه اصلي (Main memory)
2. حافظه كمكي(Secondary memory)

حافظه اصلي (Main memory) :
حافظه اصلي به دو بخش تقسيم ميشود:
حافظه RAM ، جهت خواندن و نوشتن اطلاعات به كار ميرود. اطلاعات آن قابل پاك شدن است و با قطع جريان برق، اطلاعاتش ازبين ميرود.
حافظه ROM ، اطلاعات اين نوع از حافظه ، فقط قابل خواندن ميباشد و توسط كارخانه سازنده در آن قرار گرفته است و قابل پاك شدن و تغيير نمي باشد . همچنين با قطع جريان برق ، اطلاعات آن ازبين نمي رود.

حافظه كمكي (Secondary memory) :
براي نگهداري دائمي اطلاعات و جلوگيري از اشغال شدن فضاي حافظه اصلي ، از اين نوع حافظه استفاده مي شود. انواع حافظه هاي كمكي عبارتند از : ديسك لرزان يا ديسكت يا ديسك 3/5 اينچ يا فلاپي(floppy) ، ديسك نوري (CD) ، ديسك ويديويي ديجيتالي (DVD) ، ديسك اپتيكال (Optical disk) ، MD و ...

ديسكت (Floppy disk) : <
اين نوع ديسك ، از جنس پلاستيك نازك است كه در پوشش مربع شكل قرار دارد. براي استفاده از ديسكت ، بايد آنرا در ديسك گردان فلاپي كه مخصوص اين نوع ديسكت است قرار داد.
ظرفيت اين نوع ديسكت ، 720 كيلوبايت و ديگري 44/1 مگا بايت است كه بيشتر از دومين مورد در بازار استفاده مي شود. اين نوع ديسكت بارها قابل نوشتن مي باشد و ميتوان اطلاعات قبلي را پاك يا ويرايش نمود. همچنين اين اطلاعات به راحتي نيز قابل حمل و نقل ميباشد. اما ظرفيت بالايي جهت نگهداري اطلاعات ندارد.

³ديسك نوري (CD يا Compact Disk ) :
اين نوع ديسك كه به ديسك فشرده يا ديسك ليزري نيز معروف است از يك صفحه فلزي با آلياژ خاص تشكيل شده است كه روي آن حفره هاي بسيار كوچكي ميباشد كه فقط باكمك ميكروسكوپ قابل ديدن است. اين نوع ديسك ازنظر ظرفيت ذخيره سازي بسيار بالاتر از فلاپي ديسك مي باشد. ظرفيت اين نوع ديسك ها، 640 مگا بايت يا 700 مگابايت است كه ميتوان بوسيله آن حجم زيادي از اطلاعات را ذخيره سازي نمود. اما اطلاعات در اين نوع از ديسك ها قابل دوباره نويسي نيستند و فقط مي توان از روي آنها، اطلاعات را خواند.
از اين نوع ديسك ها جهت نگهداري و ذخيره نموده دايره المعارفها و اطلاعاتي كه قابل تغيير نيستند استفاده مي شود. البته درچند سال اخير ، ميتوان بوسيله دستگاهي كه CD writer ناميده ميشود ، اطلاعات موردنظر را روي آنها ذخيره نمود. براي استفاده از اين نوع ديسك ها نيز از ديسك گردان مخصوصشان بايد استفاده نمود.

ديسك ديجيتالي ويديويي (DVD) :
اين نوع از ديسك ها ، نسل جديد ديسك هاي نوري بوده و ظاهري شبيه به CD هاي معمولي دارند با اين تفاوت كه گنجايش بسيار بالاتري دارند ، همچنين قادر به ضبط و نگهداري اطلاعات عادي ، صوتي و نيز تصويري مي باشند.
لازم به توضيح است كه درايوهاي DVD قادر به خواندن CD هاي معمولي نيز هستند.

ïروي case هركامپيوتر، چند كليد مهم وجود دارد كه به توضيح مختصري از اين كليدها ميپردازيم
Power : جهت روشن يا خاموش كردن كامپيوتر مي باشد.
Reset يا restart يا reboot : جهت راه اندازي مجدد كامپيوتر مي باشد. توضيح اينكه معمولاً پس از نصب كردن (setup) يك برنامه ، ويندوز از كاربر ميخواهد تا كامپيوتر را راه اندازي كند كه در اين عمل ، كامپيوتر مجدداً خاموش و روشن مي شود.
همچنين اگر به عللي، هيچ كدام از كليدهاي صفحه كليد عملي انجام ندهد و هيچيك از دستورات اجرا نشوند، اصطلاحاً گفته مي شود كه كامپيوتر قفل كرده است يا hang كرده است كه در اين مواقع نيز با reset كردن كامپيوتر ، مشكل برطرف خواهد شد.
Shut down : جهت خارج شدن از برنامه ويندوز و خاموش كردن كامپيوتر از اين گزينه استفاده مي كنيم كه شامل بخش هاي standby (نيمه خاموش) ، shut down (خاموش) ، restart (راه اندازي مجدد) و restart in MS-DOS mode (راه اندازي تحت محيط داس) مي باشد.

دستگاههاي ورودي و خروجي (Input & Output devices) :
دستگاههاي ورودي و خروجي ، قسمتهايي از كامپيوتر هستند كه براي وارد كردن اطلاعات به كامپيوتر و خارج نمودن اطلاعات از آن مورد استفاده قرار ميگيرند.
دستگاههاي ورودي مانند : صفحه كليد (keyboard) ، ماوس يا موشواره (mouse) ، اسكنر (scanner) ، قلم نوري ، ديجيتايزر (digitizer)، اهرم هدايت (Joystick) .
دستگاههاي خروجي مانند : مانيتور يا صفحه نمايش (monitor) ، پرينتر يا چاپگر (printer) ، بلندگو(speaker) رسام (plotter).

7صفحه كليد (keyboard) :
متداولترين دستگاه ورودي ، صفحه كليد است كه براي وارد كردن اطلاعات ، برنامه ها و دستورات استفاده ميشود. عملكرد صفحه كليد تقريباً مشابه با دستگاههاي تايپ قديمي است كه روي آن تعدادي حروف و علائم مي باشد و هريك از آنها وظيفه خاصي به عهده دارند. اطلاعات پس از تايپ شدن و فشردن هريك از كليدهاي صفحه كليد، از طريق كابلي كه يك طرف آن در صفحه كليد است و طرف ديگر آن به پشت case وصل مي شود وارد سيستم ورودي – خروجي (BIOS) شده و تبديل به كد شده و ازطريق صفحه نمايش قابل ديدن مي شوند.

كليدهاي موجود در صفحه كليد عبارتند از :
كليدهاي ارقامي ، كليدهاي ويرايشي ، كليدهاي حروف ، كليدهاي تابعي و كليدهاي كنترلي .

كليدهاي ارقامي (numeric keys) :
مجموعه كليدهايي كه در سمت راست صفحه كليد قرار دارند كه شامل اعداد و عملگرهاي رياضي ميباشند و جهت سهولت در وارد كردن اطلاعات عددي به كار ميروند.

كليدهاي ويرايشي (edit keys) :
مجموعه 13 كليدي كه دركنار كليدهاي ارقامي قرار دارند و جهت ويرايش نمودن متون و صفحه هاي متني بكار مي روند. عملكرد كليدهاي ويرايشي به شرح زير ميباشد :
كليد insert جهت قرار دادن يك كلمه ، حرف يا كاراكتر بجاي كاراكتر ديگر ميباشد.
كليد home جهت بردن مكان نما به سر سطر مي باشد.
كليد page up جهت رفتن و نمايش دادن صفحه قبل مي باشد.
كليد delete جهت حذف كردن يا پاك كردن يك كاراكتر ، كلمه و يا جمله ميباشد.
كليد end جهت بردن مكان نما به انتهاي سطر مي باشد.
كليد page down جهت رفتن و نمايش دادن صفحه بعد مي باشد.

كليدهاي حروف يا كليدهاي اصلي (type keys) :
عملكردي شبيه به ماشين هاي تايپ قديمي دارند و جهت نوشتن اعداد ، حروف و علائم موجود بر روي آن استفاده ميشود.

كليدهاي تابعي (functional keys) :
اين نوع كليدها كه براي سهولت در وارد كردن اطلاعات و دستورات مي باشند در هر نرم افزار متفاوت است. مثلاً كليد f1 معمولاً جهت راهنمايي (help) در اكثر برنامه ها مي باشد.

كليدهاي كنترلي (control keys) :
اين گروه از كليدها همراه با كليدهاي ديگر به كار رفته و نوع كاركرد آنها را تغيير مي دهند كه عبارتند از :
كليد shift (ñ) : اين كليد كه در دوطرف صفحه كليد قرار دارد مانند يكديگر عمل كرده كه تنها جهت سهولت در كار كردن به اين صورت ميباشند. كليد shift جهت تغيير كار كليدهاي صفحه كليد ميباشد كه درهر برنامه متفاوت است.

همچنين جهت عوض كردن عمل كليدهاي دوحالته نيز استفاده مي شود. مثلاً براي نوشتن علامت * بايد كليد shift را پايين نگهداشته و در اين حالت ، كليد 8 را فشار داد. و اگر كليد 8 بدون پايين نگهداشتن كليد shift زده شود، عدد 8 روي صفحه نوشته مي شود.

كليد Ctrl و Alt : اين دو كليد كه در دوطرف صفحه كليد قرار دارند نيز عملكردشان يكسان است و عمليات كنترلي سيستم را به عهده مي گيرند و با كليدهاي ديگر استفاده مي شوند.
مثلاً در برنامه ويندوز (windows) ، كليد Alt به همراه كليد F4 (Alt + F4) جهت بستن پنجره مي باشد ، يا كليد Ctrl به همراه C (Ctrl + C) جهت كپي كردن موضوع يا موضوعات انتخاب شده ميباشد.
اين دو كليد نيز در برنامه هاي مختلف ، كارهاي متفاوتي انجام مي دهند كه با مراجعه به راهنماي آن برنامه (Help) مي توان اين موارد را آموخت.
كليد Enter ( 8): اين كليد يكي از مهمترين و كاربردي ترين كليدها در محيط DOS يا Windows ميباشد و عملكردهاي متفاوت و بسياري دارد. مثلاً در يك برنامه ويرايشگر مانند برنامه word ، پس از تايپ كردن كلمات ، براي پايان دادن به پاراگراف و شروع پاراگراف جديد ، از كليد Enter استفاده مي شود. همچنين پس از انتخاب كردن يك پوشه ، جهت باز كردن آن مي توان كليد Enter را فشار داد تا پوشه موردنظر باز شود.
كليد ESC : جهت خروج از يك برنامه يا انصراف از عملي يا بستن صفحات اضافي و برگشت به صفحه اصلي از اين كليد استفاده مي شود.

كليد Tab ( F) : مكان نما(cursor) را به اندازه 8 كاراكتر به جلو مي برد.
كليد Back space (!) : مكان نما را به اندازه 1 كاراكتر به عقب برده و آن كاراكتر را حذف مي كند.
كليد Caps Lock : اگر اين كليد روشن باشد ، كليه حروف به حالت بزرگ نوشته ميشوند.
كليد Num Lock : اگر اين كليد روشن باشد ، كليدهاي ارقامي فعال هستند و مي توان با آنها كار كرد.
كليد Start : اين كليد كه مابين دو كليد ctrl و Alt سمت چپ و راست قرار دارد و علامت پرچم ويندوز (ÿ ) روي آن است جهت بازكردن منوي start ويندوز مي باشد.
كليد choose option : اين كليد كه مابين دو كليد ctrl و Alt سمت راست قرار دارد و علامت فلش ( õ ) روي آن است جهت انتخاب موضوع مي باشد.

ماوس يا موشواره (mouse) : 8
اكثر برنامه هايي كه درچندسال اخير به بازار آمده و كاربران از آن استفاده مي نمايند براي انجام دادن فرمانها از صفحه كليد (keyboard) و ماوس (mouse) بطور همزمان استفاده مي كنند.
بدين جهت به معرفي اين وسيله كه از دستگاههاي ورودي اطلاعات در كامپيوتر مي باشد مي پردازيم.
ماوس ، وسيله اي جهت اجراي برنامه ها مخصوصاً در ويندوز است كه دو كليد اصلي و يك كليد اضافي دارد .( دربرخي از ماوس ها اين كليد بين دو كليد اصلي قرار دارد و در برخي ديگر اين كليد دركنار ماوس قرار گرفته است.) اين وسيله به كمك سيمي كه از انتهاي آن به كامپيوتر متصل شده است فرامين و دستورات را به سيستم وارد مي كند و مانند صفحه كليد ، اين اطلاعات در كامپيوتر تبديل به كدهاي قابل درك براي كامپيوتر شده و فرمان مورد نظر كاربر اجرا مي شود ، البته جديداً ماوس هاي بي سيم نيز به بازار عرضه شده اند كه بوسيله آن راحت تر مي توان با برنامه ها كار كرد.

ماوس ها از طريق توپ كوچكي كه در زير آنها قرار دارند و با صفحه mouse pad در تماس است نشانگر را در صفحه ويندوز و برنامه هاي آن حركت داده و فرامين را اجرا مي كنند.
اصطلاحاتي كه در استفاده از ماوس به كار مي بريم عبارتند از :
كليك (click) : يك مرتبه فشار دادن كليد سمت چپ ماوس را كليك كردن مي نامند.
توضيح اينكه اگر كليد سمت راست ماوس را نيز يك مرتبه فشار دهيم هم كليك ناميده مي شود ولي اصطلاحاً آنرا كليك راست مي گويند و جهت عمليات مختلفي مانند كپي كردن ، حذف كردن ، انتخاب و ساير تغييرات از آن استفاده مي شود.

كليك كردن جهت انتخاب موضوع بكار مي رود كه بااين عمل ، موضوع انتخاب شده تغيير رنگ ميدهد يا اصطلاحاً high light مي شود.
دابل كليك (double click) : دومرتبه فشاردادن كليد سمت چپ ماوس بصورت پشت سرهم و بدون مكث را دابل كليك مي نامند ،كه براي بازكردن موضوعات انتخاب شده بكار ميرود.
درگ (drag) : كليك كردن و پايين نگهداشتن كليد سمت چپ ماوس را درگ كردن مي نامند. براي تغيير اندازه پنجره ها يا جابجايي آنها از اين عمل استفاده مي شود.
دراپ (drop) : درگ كردن بوسيله ماوس و حذف كردن يا كپي نمودن يك پوشه يا موضوع انتخاب شده را دراپ كردن مي نامند.

نكته : هنگاميكه علامت ماوس در صفحه بصورت ساعت شني درمي آيد (6) به معناي اين است كه ويندوز درحال انجام دادن يك عمل ميباشد و بايد منتظر ماند تا علامت آن در صفحه به حالت قبل بازگردد.

اسكنر يا پويشگر (scanner) :
اسكنر يكي از دستگاههاي ورودي اطلاعات است كه بوسيله آن مي توان ، تصاوير موجود برروي كاغذ را به فايلهاي گرافيكي در كامپيوتر تبديل نمود.
اين دستگاه كه ظاهري شبيه به دستگاه فتوكپي دارد ، پس از قرار گرفتن تصاوير و متون برروي صفحه حساس آن، بوسيله نرم افزار خاص خود، اين تصاوير را به فرمت هاي مختلف يك فايل گرافيكي در كامپيوتر تبديل مي كند كه مي توان پس از اين تبديل ، تغييرات موردنياز را برروي عكس ها و تصاوير داده و آنها را بوسيله چاپگر ، چاپ نمود.

قلم نوري (Light pen) :
جديداً وسيله ديگري شبيه به قلم به بازار آمده است كه عملكردي شبيه به ماوس داشته و تنها ازجهت تسهيل كار با كامپيوتر در برنامه هاي حساس ، از آن استفاده مي شود.
اين وسيله نيز همانند ماوس، يك صفحه مسطح دارد كه با حركت دادن قلم نوري بروي اين صفحه، يك اشاره گر روي صفحه نمايش به حركت در مي آيد و با هدايت نمودن آن مي توان موارد گوناگوني را انتخاب و عمليات مربوط به آن را انجام داد.

ديجيتايزر (Digitizer) :
اين وسيله نيز از دستگاههاي ورودي اطلاعات در كامپيوتر ميباشد كه بيشتر براي منتقل نمودن نقشه كاي ساختماني و صنعتي و بطوركلي تبديل خطوط پيوسته به نقاط و تعيين مختصات آنها مورد استفاده قرار ميگيرد. بدين صورت كه نقشه موردنظر را روي صفحه ديجيتايزر قرار داده و نقاط متفاوتي از آن را علامت گذاري مي كنند كه اين نقاط در كامپيوتر بصورت كد درآمده و بصورت رشته اي از صفر و يك تبديل مي گردد .

اهرم هدايت (Joy stick):
يكي ديگر از وسايل ورودي اطلاعات كه بيشتر در بازيهاي كامپيوتري استفاده مي گردد ، اهرم هدايت ميباشد كه مانند دستگاه هاي فوق ، اطلاعات ازطريق كابل متصل به كامپيوتر به كدهاي كامپيوتري تبديل ميگردد.

مانيتور يا صفحه نمايش (monitor) : ¿
متداولترين دستگاه خروجي در كامپيوتر ، مانيتور يا صفحه نمايش مي باشد كه تصاوي ايجاد شده برروي آن ، بوسيله نقاط كوچكي به نام پيكسل (pixel) به وجود مي آيد و هرچه تعداد اين نقاط بيشتر باشد تصوير واضح تري خواهيم داشت.
مانيتورها انواع مختلفي دارند كه عبارتند از : CRT مانيتور با اشعه كاتدي (همان مانيتورهاي رايج در مصارف شخصي ) ، مانيتورهاي مسطح (بيشتر در كامپيوترهاي laptop مورد استفاده قرار ميگيرند و از لحاظ حجم و وزن و مصرف برق ، كمتر از نوع قبلي هستند)، LCD مانيتوركريستال مايع (به علت استفاده از نوعي مايع كه مولكولهاي آن براثر عبور جريان الكتريكي به شبكه كريستالي تبديل مي شوند) ، مانيتورهاي پلاسماي گازي (بر اساس تخليه بارالكتريكي گاز نئون مي باشد)

درجه حساسيت مانيتور با واحد dpi اندازه گيري مي شود. (dpi عبارتست از مخفف كلمه dot per inche به معناي تعداد نقاط در 1 اينچ )
مانيتور بوسيله دو كابل آماده كاركردن مي شود: يكي كابل برق كه از پشت مانيتور به پورت برق case وصل مي شود و برق مانيتور را تاُمين مي كند و ديگري كه به كارت گرافيكي موجود در داخل case وصل شده و براي برقراري ارتباط بين مانيتور و case مي باشد.
منظور از پورت (درگاه) ، محا اتصال وسايل جانبي به كامپيوتر است كه اين پورت ها در پشت case قرار دارند و هركدام با يك نام مانندLPT يا COM ناميده ميشوند.

پرينتر يا چاپگر (printer) :
از اين وسيله نيز كه جزو دستگاههاي وروردي و خروجي اطلاعات در كامپيوتر ميباشد جهت چاپ كردن اطلاعات اعم از متون و تصاوير برروي كاغذ استفاده مي شود.
چاپگرها انواع مختلف دارند كه عبارتند از چاپگرهاي سوزني (dot matrix) ، چاپگرهاي ليزري (laserjet) و چاپگرهاي جوهرافشان (inkjet) . چاپگرهاي سوزني از انواع قديمي تر ميباشند كه براي چاپ كردن هرفايل، بصورت خط به خط چاپ انجام مي شود و در هر رفت و برگشت يك خط از متن يا تصوير موردنظر را چاپ مي كند كه سرعت پايين و صداي زيادي توليد ميكند.
پس از اين نوع، مدل ديگري از چاپگرها به بازار عرضه شد كه به چاپگرهاي ليزري معروف هستند و سرعت و كيفيت بسيار بالايي نسبت به مدل قبلي داشتند. اما چاپگرهاي ليزري متون و تصاوير را بصورت تك رنگ (سياه و سفيد) چاپ مي كنند . بنابراين جهت چاپ كردن فايلها بصورت رنگي ، چاپگرهاي جوهرافشان به بازار وارد شدند كه براي چاپ كردن از جوهر هاي رنگي قرمز ارغواني (magenta) ، آبي (cyon) ، زرد (yellow) و مشكي (black) استفاده مي كنند.

اسپيكر يا بلندگو (speaker) :
يكي ديگر از دستگاههاي خروجي كه بوسيله آن مي توان فايلهاي صوتي را منتقل و خارج نمود ، بلندگو مي باشد.
بلندگوها كه در يك سيستم مجهز به برنامه ويندوز از آنها بيشتر استفاده مي شود جهت خروج نوعي از داده هاي كامپيوتر ميباشند كه از جنس صوت است.
اكنون كه با اصطلاحات اساسي و مباني كامپيوتر آشنا شديم ، ميپردازيم به نحوه كاركردن با برنامه ويندوز .