دانلود مقاله رشد گیاهان

بخشی از مقاله

رشد گیاهان

خاکهای طبیعی منبع مواد مغذی برای گیاهان است. خاک سطحی شامل بیشترین مقدار ماده زنده و هوموس ، حاصل از موجودات مرده است. خاک ‌زیرین شامل مواد معدنی و مواد آلی است. اکسایش جزئی مواد آلی در فضای بسته زیر خاک و مصرف اکسیژن آن ، باعث تولید دی‌اکسید کربن می‌شود. افزایش این گاز در خاک ، باعث اسیدی شدن آبهای جاری در زیر زمین می‌شود.
علت عمده جذب و جذب سطحی آب در خاک ، وفور اکسیژن در ساختمان شیمیایی غالب مواد خاکی است که چند نمونه آنها سیلیکات‌ها (SiO3-2) ، فسفات‌ها (PO4-3) و کربنات‌ها (CO3-2) هستند. خاکهای که تراوایی خوبی دارند، آب را در جریان طبیعی از تمام منافذ کوچک خود می‌گذارنند.

جاری شدن آب از میان خاک ، امری ضروری است، زیرا برای کشت و تهیه یک کیلو گرم ماده غذایی ، صدها لیتر آب لازم است. خاکها ، نه تنها به علت اکسید شده مواد آلی ، بلکه به علت آب شویی گزینشی توسط جریان آب در زمین ، نیز اسیدی می‌شوند.

تاثیر عناصر موجود در خاک در رشد گیاهان
نمک‌های فلزات قلیایی و قلیایی خاکی ، بیشتر از نمکهای فلزات گروه (III) و فلزات وابسته در آب محلولند. گیاهانی که در خاک پُرسلنیم می‌رویند، مقداری از عنصر را جذب می‌کنند و برای انسان مضر و سمی هستند. اگر هموس که منبع مواد مغذی برای گیاه است تجریه نشود، خاک ارزش حاصلخیزی ندارد و به آنها کودهای فسفات و پتاس می افزایند. ترکیبات شیمیایی خاکها ، منعکس کننده ترکیب پوسته زمین ، ترکیب سنگهای مادر و فعالیتهای فیزیکی و شیمیایی است که در حین تشکیل خاک و پس از آن ، صورت می‌گیرد.

سلیسیم در مقایسه با اکسیژن ، عنصر محوری خاک است. خاک سیاه ، ماده آلی فراوان دارد. خاک قرمز ، احتمالا آهن زیاد دارد و خاک سفید ، شدیدا آب‌شویی شده‌است و کیفیت مناسبی ندارد. مواد مغذی اولیه خاک نیتروژن ، فسفر و پتاسیم است. غالب گیاهان در خاکهای غنی از نیترات رشد می‌کنند. منبع عمده ذخیره نیتروژن در خاک ، موجودات مرده و فضولات حیوانی است.

فسفر نیز مانند نیتروژن باید به صورت یک ماده معدنی یا غیر آلی در آید تا مورد استفاده گیاه قرار گیرد. یون پتاسیم یک عنصر کلیدی در کنترل آنزیمی تبادل قندها ، نشاسته‌ها و سلولز است. کلسیم و منیزیم به صورت یونهای (Ca+2) و (Mg+2) ، مواد مغذی ثانویه برای گیاه هستند. آهن ، یک جز اصلی کاتالیزوری است که در تشکیل کلروفیل یا سبزینه گیاه دخالت دارد.

کودهای طبیعی مکمل خاک‌
کود شیمیایی علاوه بر داشتن یون مطلوب ، آن یون را به صورتی در خاک جای می‌دهد که گیاه بتواند آن را به طور مستقیم جذب کند. کودهای نیترات جامد از آمونیاک تهیه می‌شود. اوره یکی از مهمترین مواد شیمیایی جهان بشمار می‌آید. زیرا هم به عنوان کود و هم به عنوان ماده مکمل غذایی چارپایان مصرف می‌شود. سنگ فسفات و پتاس ، دو ماده معدنی مهمی هستند که می‌توان آنها را از معدن استخراج کرد، سایید و به صورت گرد ، آنها را مستقیما به خاکهای فاقد این مواد افزود.کودهای فسفات به صورت سوپر فسفات که انحلال پذیری بیشتری دارد، استفاده می‌شود.

ایجاد رشد برتر در گیاهان
علاوه بر کودهایی که به فرایندهای طبیعی رشد زیست شیمیایی گیاهان یاری می‌دهند، موادی به نام افزاینده رشد گیاهان ، موجب نوعی رشد متعارفی یا غیر طبیعی می‌شوند. اتیلن یا استیلن ، شکوفایی و گل دهی آناناس را زیاد می‌کنند. اکسین‌ها موجب دراز شدن سلول‌های نهال می‌شوند. شاید مهم‌ترین تنظیم کنندهای رشد گیاه ، گروهی از مواد باشند که به نام گیب برلین‌ها معروفند.
حفاظت گیاهان برای تولید مواد غذایی بیشتر هرساله ، یک سوم محصولات غذایی جهان بر اثر آفات (بیماریهای ناشی از ویروسها ، باکتریها ، قارچها ، جلبکها ، علفهای هرز و کرم حشرات گیاه خوار) از میان می‌رود. آفت کش‌ها دفاع شیمیایی برای کنترل آفت بشمار می‌روند. دو نوع آفت کش داریم که عبارتند از:

حشره کش‌ها و آفت کش‌ها
مصرف حشره کش‌هایی مانند (DDT) موجب شده است که به دیگر اشکال حیوانی ، مانند ماهی‌ها و پرندگان ، آسیب جدی برسد. بسیاری از حشره کش‌ها ، برای انسان ، بسیار سمی‌تر از (ِDDT) است. از این جمله مواد غیر آلی ، ترکیبات آرسینک دار و انواع بسیاری از مشتقات فسفر که ما آنها را در محیط زندگی خود و در منابع آب وارد می‌کنیم. از طرف دیگر اگر استفاده از آنها را کنار بگذاریم باید با انواع بیماری‌ها مواجه باشیم.

علف کش‌ها
علف کشها ، گیاهان را می‌کشند. این مواد ممکن است گزینشی باشند و فقط گروه خاصی از گیاهان را از بین ببرند، یا ممکن است غیر گزینشی باشند و زمین را از هر گونه حیات گیاهی پاک کنند.

روشهای تكثیر گیاهان
ازیادعبارت است از افزایش در تعداد گیاهان با استفاده از کاشت بذر ، قلمه ،ریشه ، برگ ، ساقه زیرزمینی، پاجوش یا پا گیاه ، تنه جوش ،پیاز و بالاخره خوابانیدن گیاه به روشهای مختلف . قلمه ساقه :معمولترین نوع قلمه است ، قسمتی از ساقه را که دارای جوانه جانبی و یا انتهایی است از گیاه مادری جدا نموده ودرمحیط مساعد که اصولا خاک است قرار می دهند تا به صورت گیاه مستقلی رشد نماید، برای این منظور گلدانی با زهکش مناسب و پر از خاک کمپوست سبک و یا شن تهیه و قلمههای ۱۰-۷سانتیمتری با جوانه انتهایی و حداقل دو جفت برگ از شاخه های سالم قطع و جفت پایینی برگ را حذف و قسمت لخت عاری از برگ قلمه را طوری در حفره های ایجاد شده در خاک قرار دهید که جفت بالایی برگ با خاک همسطح باشد ، با فشار انگشتان خاک اطراف قلمه را متراکم و سپس آبیاری نمایید، جهت حفظ و ازدیاد رطوبت محیط گلدان را با کیسه و یا چادر پلاستیکی پوشانیده و هر روز ۵ دقیقه کیسه رااز روی خزانه بردارید، بدهی است کاشت این نوع قلمه منحصر به گیاهان علفی مانند برگ بیدی و حسن یوسف و امثال آن میباشد و کاشت قلمه های چوبی و سخت در آپارتمان مشکل است.

قلمه برگ : برگ سالم و با دمبرگ از بوته جدا و دمبرگ را طوری درون خاک گلدان قرار دهید که سطح زیرین برگ با خاک تماس داشته باشد .
▪ تقسیم بوته : پس از بیرون آوردن گیاه از گلدان با یک چاقوی تیز بوته را به چندین قسمت تقسیم نموده بطوری که هر قسمت دارای مقداری ریشه باشد و بتواند به عنوان گیاهی مستقل به زندگی خود ادامه دهد .
پا جوش یا پا گیاه: در نقاط گوناگون ریشه گیاهان جوانههایی ایجاد میگردد که پس از رشد بصورت گیاههای کوچک در اطراف گیاه مادری سر از خاک ببرون آورده و با خارج نمودن آنهاو بعضا با مقداری ریشه قدیمی و مادری میتوانند گیاهان جدیدی را در گلدانهای جدید بوجود بیاورند .

ساقه رونده : عبارت است از ساقه باریکی که از یک گیاه مادری بر روی سطح خاک گسترش مییابد، جهت ازدیاد میتوان گلدانهای کوچکی تهیه و در کنار گلدان مادری قرار داد و سپس ساقههای رونده را در گلدان کنار گلدان کنار گلدان مادری کاشت نمود و پس از شروع رشد در آنها گیاهکها را از مادر جدا کرد.
ساقه زیر زمینی یا ریزوم : ساقهای است که در زیر خاک و یا در سطح گلدان کنار گلدان مادری قرار داد و سپس ساقههای رونده را در کنار گلدان مادری کاشت نمود و پس از رشد در آنها گیاهکها را از مادر جدا کرد .

روش تکثيرزعفران
تکثير زعفران از طريق بنه که به اشتباه پياز گفته مىشود، صورت مىگيرد. بنههائى که براى کاشت انتخاب مىشوند از فندق بزرگتر و از گردو کوچکتر و وزن آنها ۸ گرم بهبالا و داراى جوانه انتهائى سالم و بدون پوسيدگى است، هر چه بنه درشتتر باشد محصول بهدست آمده مرغوبتر و عملکرد سالهاى ابتدائى کشت بيشتر خواهد بود. بههمين دليل معمولاً بنهها را از مزارع ۳ تا ۴ ساله انتخاب مىکنند. بنه زعفران در سالهاى بعد، بنههاى ديگرى بهوجود مىآورد بهطورى که در سالهاى هفتم تا دهم بهصورت گروهى از بنههاى ريز و درشت متراکم در مىايند. در هر صورت هنگاميکه برگها کاملاً خشک شدند (از اواسط خرداد ماه) بنهها را از خاک در مىآورند که معمولاً به دو روش انجام مىگيرد:

روش اول بهنام خشکهکن است، بهاين صورت که بنهها را بهوسيله بيلچه يا خيش از زمين خارج در مىآورند. روش ديگر را پياز ترکن گويند که زمين را آبيارى و پس از گاورو شدن، بنهها را از زمين خارج مىکنند که در اين روش بنهها کمى مرطوب خواهند بود. از اين روش زمانى استفاده مىگردد که کاشت سريع و بلافاصله مورد نظر باشد زيرا انبار کردن پياز مرطوب نياز به مراقبتهاى ويژه دارد.
نگهدارى پيازهاى خشکهکن معمولاً بهاينصورت انجام مىشود که بنههاى درشت و سالم را جدا نموده و در انبارهاى خشک و داراى تهويه مناسب تا ارتفاع ۲۰ تا ۳۰ سانتىمتر انباشته و تا اواخر تابستان (مرداد و شهريور)، که زمان کاشت است، نگهدارى مىکنند. براى جلوگيرى از هر گونه آلودگى قارچي، پيازها را با سموم قارچکش مانند بنليت و سولفات مس ضدعفونى مىکنند و بههنگام کاشت، غلاف قهوهاى رنگ روى آن را جدا مىکنند بهطورى که آخرين لايه روى پياز بماند.

کاشت و تکثیر گیاهان زینتی
دو نوع تکثیر در گیاهان دیده می‌شود. تکثیر جنسی و تکثیر غیر جنسی. تکثیر مستقیم یا جنسی بیشتر به عنوان تکثیر بذری شناخته شده است. اساس کار در این روش استفاده از بذر گیاه است. بذر یا Seed از ترکیب دانه‌های گرده گل‌های نر و خامه گل‌های ماده بوجود می‌آیند که به دو شکل هموزیگوت و هتروزیگوت وجود دارند. تکثیر غیر جنسی بر این مبناست که هر یک از سلول‌های هر کدام از گیاهان توانایی ساخت یک گیاه کامل همانند پایه مادری خود را دارند. و کلا هر روشی که بوسیله آن هر یک از اندام‌های گیاهی به یک گیاه کامل تبدیل شود تکثیر غیر جنسی محسوب می‌شود.

تکثیر جنسی
در این روش بعد از لقاح گامت نر و ماده ، چنانچه گرده و مادگی از یک جنس باشند بذر حاصل را بذر همگن یا اصطلاحا Homozygot می‌نامند و چنانچه بذر بدست آمده از آمیزش دانه‌های گرده غیر از گیاه مادر باشد بذر حاصل را ناهمگن یا اصطلاحا Heterozygot ‌گویند. معمولا این روش برای گیاهانی که ناهمگنی یا Heterozygot دارند (مثل گل‌های یک ساله که نیاز به تنوع و چند رنگی بیشتری دارند) از دیدگاه تولید کننده بهتر است. هم‌چنین در جایی که این روش مقرون به صرفه است (مثلا در گیاهانی که تکثیر به روش غیر بذری مدت زمان طولانی می‌گیرد) استفاده می‌شود.

مزایای بذر کاری
▪ ارزانتر بودن نسبت به روش غیر جنسی
▪ انبار کردن بذر به مدت طولانی
▪ کنترل بیماری‌های ویروسی.
می‌توان بذر را برای مدت طولانی در انبار نگهداری کرد بدون آنکه آسیبی به وضعیت رویشی و ژنتیکی آن وارد شود. هم‌چنین از آنجا که بیماری‌های ویروسی عموماً بوسیله بذر انتقال پیدا نمی‌کنند لذا تکثیر بذری راه مطمئن برای کنترل بیماری‌های ویروسی است.

معایب کشت و کار با بذر
▪ به علت تفرقه صفات ، یکنواختی لازم وجود ندارد.
▪ دوره نونهالی طولانی‌تر است.
▪ کیفیت اولیه بذر از بین می‌رود.
برای آن دسته از گیاهان که نیاز به یکنواختی دارند روش بذر کاری برای تکثیر آن‌ها مشکل آفرین است. هم‌چنین در بعضی از گیاهانی که زمان لازم برای بلوغ و به گل رفتن گیاه طولانی است، هزینه زیادی دارد. مثلا زمان لازم برای درخت گلابی حداقل ۷ تا ۸ سال است تا یک پایه بذری به درخت میوه تبدیل شود.

روش‌های بذرکاری
بذر کاری به دو روش مستقیم و نشا کاری انجام می‌شود. روش مستقیم برای بذرهایی با اندازه متوسط عملی است که رویش آن‌ها با مشکل زیادی همراه نیست. گل آحار و جعفری به روش مستقیم بذرکاری می‌شوند. تعداد زیادی از بذرهای گیاهان زینتی نیاز به نشا کاری دارند. در روش نشا کاری ابتدا بذرها را در یک جعبه کشت یا گلدان نشا کشت می‌کنیم. بعد از اینکه اندازه گیاهان و نشاها به حد معینی رسید و معمولا این حد یک اندازه ۴ تا ۶ برگه است آنوقت گیاهان را به محل اصلی انتقال می‌دهیم.

تیمارهای قبل از کاشت
▪ خیساندن بذرها
▪ رفع سرما این اصطلاح برای آن دسته از بذرها استفاده می‌شود که برای رویش نیاز به یک دوره سرما دهی دارند یعنی اگر یک دوره سرما را طی نکنند قادر به جوانه زدن نیستند.
▪ نرم کردن پوست‌های سخت گیاهان بوسیله اسید سولفوریک: پوست‌های بسیار سخت بعضی از گیاهان تا نرم نشوند قادر به جوانه زنی نخواهند بود. بسته به نوع گیاه و نیاز ما روش تکثیر جنسی یا غیر جنسی را انتخاب می‌کنیم. اگر نیاز به گیاهان یکدست و یکنواخت داریم از تکثیر غیر جنسی استفاده می‌کنیم. اما بیشتر برای گیاهان فضای سبز از روش تکثیر بذری استفاده می‌شود.
هم‌چنین بسته به نوع بذر (ریزی و درشتی بذر) نوع کاشت فرق می‌کند. بذرهای ریز اطلسی را ابتدا با خاک خیلی سبک مخلوط نموده و سپس در سطح خاک گلدان مورد نظر پخش می‌کنیم. از آنجا که پوشش روی بذر نیز به اندازه‌ی بذر بستگی دارد، حدود نیم سانتی‌متر خاک روی بذرها ریخته و آبیاری نیز با احتیاط انجام می‌گیرد. هنگامی که بذرها رشد کرده و ۴ برگی شدند گیاه به گلدان اصلی منتقل می‌شود. بذرهای همیشه بهار درشت هستند و به فواصل معین در گلدان کاشته می‌شوند و روی آن‌ها را با خاک بیشتری (حدود ۲ - ۱.۵ سانتی‌متر) می‌پوشانیم و آب می‌دهیم.