بخشی از مقاله
روابط محلی و حقوق همسایه
خانواده فطري‌ترين و اصلي‌ترين نهاد اجتماعي انسان است. در واقع همه نهادهاي اجتماعي ديگر به عنوان ضرورتي براي حفظ حريم و كيان خانوادهها پديدار گشته است.
معنا و مفهوم "محله" هميشه تداعيگر وجود زنجيره‌اي از خانوادهها با بسياري از ويژگي‌ها و بازخوردها و ارزشهاي فرهنگي نسبتاً مشابه در حطيه جغرافيايي با بافت و محدوده مشخص مي‌باشد.
معنا و مفهوم اصلي همسايه و همسايگي نيز در قلمرو يك محله و در كنار خانواد
ه قابل تعريف و تبيين مي‌باشد.
از يك نگاه، "محله" مي‌تواند خود يك "قريه"، "دهكده" و يا "شهرك" باشد. زماني كه وسعت يك محله به طور قابل توجهي افزايش مي‌يابد، شاهد پديدآيي و تولد واژه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها و مفاهيمي همچون "پايين محله" "بالا محله" "محله اصلي" محله جديد" و نظاير آن مي‌شويم.
در بررسي تحليلي مفهوم "محله" آنچه كه توجه به آن از اهميت و ارزشمندي فوق‌العاده‌اي برخوردار است، مباني روان‌شناختي و اجتماعي "محله" است و آن هم عمدتاً از مؤلفه فوق‌العاده حساس و نقش‌آفريني همچون "همسايه" نشأت مي‌گيرد.
به سخن ديگر توجه به محله و بها دادن به قلمرو محله در واقع احيا، تقويت و پاسداري از حريم ارزشي و حقوقي "همسايه" و روابط عاطفي – اجتماعي ناشي از آن است.
دامنه و گستره همسايگي كه اصلي‌ترين مؤلفه‌هاي يك محله است بسيار فراخ و ارزشمند است. در برخي از متون اسلامي آمده است كه از چهار طرف خانه‌ها تا چهل خانه همسايه، تلقي مي‌گردند1.
مولاي متقيان علي عليه‌السلام در بخشي از آخرين كلامشان در وصيتي كه در بستر شهادت براي فرزندان خود حسن و حسين عليهم‌السلام مي‌فرمايند بعد از توصيه بر نظم و تر
تيب در زندگي، تأليف قلوب و رسيدگي به امور يتيمان، قبل از سفارش و تاكيد بر قرآن و نماز و زيارت خانه خدا در ارتباط با رعايت حقوق همسايگي در محله‌اي كه آدمي زندگي مي‌كند چنين متذكر مي‌شوند: "خدا خدا را مواظب همسايگان باشيد كه پيامبر خدا صلي‌الله‌عليه‌و‌آله‌و‌سلم خيلي در مورد همسايگان سفارش نموده‌اند، پيامبر خدا، آنقدر در مورد رعايت حقوق همسايگان سفارش مي‌فرمودند به گونه‌اي كه ما مي‌پنداشتيم رسول خدا براي همسايگان نيز ارثي معين خواهند فرمود2.
آري، در منظر مفاهيم و ارزشهاي اسلامي رعايت حقوق همسايگي، حرمت، تكريم و حمايت از همسايگان فوق‌العاده مهم و اساسي است. و "محله" يعني وجود جمعي
از خانواده‌هايي كه در جوار هم ساكن هستند (همسايه هم هستند) و نسبت به همديگر حقوق متقابلي دارد و از يك روابط مطلوب عاطفي و اجتماعي خوشايندي برخوردارند و همه زيبايي و ارزشنمدي " محله" نيز از چنين نگرش مثبت و روابط متعالي و پويا و اعتماد متقابل بين خانوادهها (همسايه‌ها) سرچشمه مي‌گيرد.
در مضامين اسلامي در هر محله حق همسايگي را حق جوار3 مي‌گويند. همان‌گونه حقوقي بين والدين و فرزندان به سبب خويشاوندي و نزديكي مقرر است. براي همسايگان نيز حق ثابتي است كه از آن به عنوان حق جوار ياد مي‌كنند. اين حقوق براي همه همسايگان محله اعم از مسلمان و غيرمسلمان محفوظ است.
پيامبر خدا صلي الله عليه و آله
فرمودند4: همسايگان شما به سه گروه تقسيم م
ي‌شوند: همسايه‌اي كه نسبت به شما يك حق دارد، همسايه‌اي كه نسبت به شما دو حق دارد و همسايه‌اي كه برايش سه حق محفوط است. اما آن همسايه‌اي كه نسبت به شما سه حق دارد، همسايه مسلماني است كه از خويشان و نزديكان شماست. چرا كه او حق همسايگي، حق مسلماني و حق خويشاوندي دارد. همسايه‌اي كه نسبت به شما دو حق دارد، همسايه مسلماني است كه با شما قرابت خويشاوندي ندارد. از براي او حق مسلماني و حق برادري كه حق اسلام است محفوظ است، آن همسايه‌اي كه يك حق بر گردن شما دارد همسايه‌اي است كه مسلمان نيست، اما حق همسايگي نسبت به شما دارد، يعني اگر همسايه شما غير مسلمان هم باشد نسبت به شما حق همسايگي دارد."
همچنان پيامبر خدا صلي الله غليه و آله فرموده‌اند5: « با همسايگان خود (مسلمان و غيرمسلمان) به نيكي رفتار نمائيد تا مسلمان بمانيد، هر كه روزه مي‌گيرد و شبها به عبادت مي‌پردازد ليكن همسايگان خود را اذيت مي‌كند نمي‌تواند خود را مسلمان بنامد و جايگاهش جهنم است.»
در ارتباط با جايگاه، منزلت و ارزشمندي و حقوق حقه همسايگان معصومين عليهم‌السلام بسيار تأكيد فرموده‌اند كه در اين مقال مجال نقل آنها نمي‌باشد و فقط به سخني از امام صادق6 عليه‌السلام بسنده مي‌شود كه فرمودند: خوشرويي و نيكويي و مراوده مطلوب با همسايگان باعث افزايش طول عمر و آبادي و رونق محله مي‌گردد و از ما نيست كسي كه با
همسايه خود رفتار نيكو و پسنديده نداشته باشد.
آري هنگامي كه در محله‌اي همه خانوادهها حقوق عاطفي و اجتماعي يكديگر را به عنوان حقوق محبت هم جواري رعايت مي‌كنند، به سادگي و سهولت آثار نشاط، پو
يايي، سلامت رواني و بالطبع سرزندگي و انديشه آباداني و توسعه ملاحظه و مشاهده مي‌گردد.
متأسفانه يكي از پيامدهاي فرايند جهاني شدن، تعميم و تحميل فرهنگ خود مدارانه و منفعت جويانه غربي سستي پيوندهاي عاطفي ـ اجتماعي همسايگي و دلبستگي‌هاي محله‌اي است به گونه‌اي كه، به تدريج شاهد فروپاشي همبستگي زيبا و سنتي همسايگي و از بين رفتن تعلقات محله‌اي مي‌شويم.
سستي ارزشهاي نظام خانواده، سردي روابط بين همسران و خلأ ارتباطي بين والدين و فرزندان، وابستگي افراطي و اعتيادگونه به فرآورده‌هاي الكترونيكي، شبكه‌هاي ماهواره‌اي، ارتباطات اينترنتي و دوستي‌هاي مجازي و شيوع روز افزون اعتباد رواني در بين نسل جديد، از جمله مواردي هستند كه پيوندهاي عاطفي و اجتماعي همسايگان را به حداقل رسانده و بعضاً هم جواري برخي از خانوادهها به مشابه استقرار سلسله كوههاي يخي در كنار هم مي‌باشد.
اگر فرايند جهاني شدن و يا مفهوم تحقق جامعه جهاني به معناي قرباني شدن حيات پويا و نشاط‌آور جامعه‌هاي محلي باشد بايد در سلامت و صلابت آن كاملاً ترديد نمود. چرا كه جامعه جهاني زماني مي‌تواند به معناي واقعي آن محقق گردد كه زنجيره‌هايي از جامعه‌هاي پوياي محلي، متشكل از خانواده‌هاي متعادل و متعالي بستر اصلي آن را پديد آورد.
جامعه محلي مي‌تواند با تقويت پيوندهاي عاطفي و ارتباطي و روابط متقابل محبت‌آميز بين خانوادهها و همسايه‌ها و هم محلي‌ها، مهارتهاي اجتماعي و احساس خودارزشمندي را بين نوجوانان و جوانان افزايش داده و از آسيب‌پذيرهاي فردي و گروهي و گسست نسلها پيشگيري نمايد.
"جامعه محلي" ؛ در سايه وجود روابط مطلوب و دوست داشتني با همسايه‌ها، تعلقات عاطفي و منطقي خانوادهها، تقويت احساس حمايت جمعي و تعامل و تعاون گروهي بر پايه شناخت و اعتماد متقابل نه تنها انگيزه مشاركتهاي محله‌اي را فراهم مي‌نمايد، بلكه زمينه رشد شخصيت مطلوب اجتماعي، احساس خودارزشمندي داشته باشد و مهارتهاي بين فردي و هويت فردي و ملي نوجونان و جوانان را هموار نموده و احساس امنيت خاطر و بهداشت رواني هم محلي را به مطلوبترين روش تأمين مي‌نمايد.
در اينجا توجه به نكته‌اي مي‌تواند حائز اهميت باشد، ممكن است برخي به اين باور باشند كه در عصري كه در فرايند جهاني شدن قرار داريم و كشورهاي مختلف در انديشه يكپارچه شدن مي‌باشند و خط مرزهاي جغرافيايي روز به روز كمرنگ مي‌شوند، چرا بايد به جاي جهاني شدن به " محله" و توسعه 'محله‌اي" بينديشيم؟
و همه سخن اين است كه در فرايند جهاني شدن، جامعه‌اي مي‌تواند بيشترين نقش آفريني را داشته باشد كه از بيشترين فراورده‌هاي برتر فني و اقتصادي و غني‌ترين انديشه فرهنگي برخوردار باشد. و جامعه‌اي مي‌تواند به چنين شايستگي نايل آيد كه كارگزاران آن به موازات طراحي و برنامه‌هاي كلان كشوري و طرحهاي جامع شهري، به توسعه و تحول "محلهها" كه حريمي از زنجيره‌اي از خانواده‌هاي متعادل و متعالي، پويا و مستحكم مي‌باشد. انديشه و عمل نمايد.
به سخني ديگر در فرايند جهاني شدن، " انسان جهاني" زماني مي‌تواند به دور از اضطراب و افسردگي، اعتياد و پريشاني، و دغدغه و نگراني نقش و رسالت ماندگار خود را ايفا نمايد كه از شخصيتي پويا و مولد برخوردار بوده و با غني‌ترين احساس خود ارزشمندي و قوي‌ترين هويت فرهنگي، بيشترين وابستگي و احساس تعلق عاطفي را به "جامعه" و " محله" و خانواده خود داشته باشد.
از همين رو تعلقات " محله‌اي" يعني تقويت تعلقات خانوادگي، يعني متعهد ماندن به حقوق همسايگي و همجواري در اين نگاه "انسان موفق جهاني" كسي است كه جهاني بينديشد به" جهاني شمولي فرهنگ و ارزشهاي خود" باور داشته و در تقويت و تعميم آن بكوشد، "محلي عمل كند7" و تعاملات حقه همسايگي را تجربه نمايد و سكوي پرورش و رشد تحول خود يعني كانون خانواده را همواره گرم و صميمي، آرام‌بخش، متعادل و متعالي نگه دارد.
بدون ترديد يكي از دلايل شيوع و فراواني قابل ملاحظه اختلالات رواني در بين نسل جوان خلأ عاطفي، ناامني دروني و فقر انگيزه‌هاي ارتباطي مي‌باشد. مطابق آمارها
ي رسمي بين‌المللي بيش از 50 درصد از تخت‌هاي بيمارستانهاي غالب ك
شورهاي غربي از جمله آمريكا اختصاص به بيماران رواني و معتادان الكترونيكي دارد8.
و در اين ميان بالاترين درصد بيماران رواني مربوط به شهرهاي بزرگ صنعتي است كه ارتباطات عاطفي ـ اجتماعي و تعاملات مطلوب و رضايتبخش درون خانوادگي و روابط بين فردي و تعلقات همسايگي و محله‌اي فوق‌العاده كمرنگ و ناچيز مي‌باشد.
در اينجا به چند مؤلفه مهم ديگر در قلمرو "محله" يا "جامعه محلي" كه شايسته و بايسته است در تقويت آنها تلاش هدفمندي صورت پذيرد اشاره مي‌گردد.
الگوهاي برتر محلي
وجود و حضور الگوهاي محلي موفق و محبوب "محله‌اي" مي‌تواند نقش موثر و پايداري در تقويت انگيزه‌هاي تلاش و رشد متعالي نوجوانان و جوانان محله داشته باشد. وجود الگوهاي برتر اجتماعي محلي كه شناخت متقابل و ارتباط عاطفي و محبت‌آميز بين ايشان و خانوادهها و هم محلي‌ها، به ويژه نوجوانان و جوانان وجود دارد، سرمايه ارزشمندي است كه مي‌بايست به نحوه شايسته‌اي از آن بهره گرفت.
حضور مستمر الگوهاي موفق و مقبول اجتماعي محله در كتابخانه‌هاي محله، مدارس، مساجد و انجمن‌هاي علمي و فرهنگي محله مي‌تواند در جذب و هدايت فكري و رفتاري نوجوانان و جوانان تأثير بسزايي داشته باشد.
به طور كلي الگوهاي مطرح و مقبول اجتماعي در عرصه‌هاي مختلف مي‌توانند در جهت بخشي فكري و تقويت انگيزه‌هاي تلاش نوجوانان و جوانان تأثير بسزايي داشته باشند.
هر قدر الگوهاي برتر اجتماعي، از منزلت والاي اجتماعي برخوردار بوده و شخصيتي محبوب و مطلوب داشته باشند به همان ميزان، مستقيم و غير مستقيم نقش و رسالت بيشتري را در هدايت نگرش و بازخوردهاي جوانان بر عهده خواهند داشت.
اما بايد توجه نمود كه الگوهاي محبوب اجتماعي همواره در شرايطي مي‌توانند بيشترين تأثير را در تكوين شخصيت و هدايت فكري نوجوانان و جوانان داشته باشند كه با ايشان در ارتباط مستقيم بوده و روابط عاطفي و اجتماعي خوشايند و دوست داشتني متقابل بين آنهادر قلمرو خويشاوندي و يا همسايگي برقرار باشد.
لذا الگوهاي محبوب اجتماعي بيشترين نقش را مي‌توانند در تقويت انگيزه‌هاي تلاش و تحول شخصيت نوجوانان و جوانان هم محله‌اي خود داشته باشند. محله‌اي كه خانوادهها همديگر را از نزديك مي‌شناسند و از تبار اقتصادي و اجتماعي مشابهي برخوردار بوده و انديشه، رفتار و تلاششان در كوچه و خيابان و مدرسه و دانشگاه براي همديگر بسيا
ر روشن است. از همين رو الگوهاي مطلوب محله‌اي مي‌توانند عيني‌ترين و قابل حصول‌ترين سرمشق و مقصد براي نوجوانان باشند.
شايسته و بايسته آن است كه همواره تمهيداتي فراهم گردد تا الگوهاي محبوب اجتماعي در هر شغل و مقام و مسؤوليتي كه هستند، حضور پررنگتر و ملموستري در محله‌اي كه بدان تعلق دارند و دوران كودكي و نوجواني و ريعان جواني خود را در آن محله گذرانيده‌اند داشته باشند. مسلماً چنين حضور پربركتي در محله مي‌تواند اثرات ارزشمندي را در پي داشته باشد9.
آري نقش الگوهاي اجتماعي كه نوجوانان و جوانان جامعه از طريق رسانه‌هاي عمومي ايشان را مي‌شناسند و نگرش يك سويه نسبت به ايشان مي‌يابند همواره در مباحث روان شناسي اجتماعي به عنوان يك پديده مهم يادگيري و همانند سازي اجتماعي مورد توجه است، اما الگوها و سرمشق‌هاي اجتماعي محله‌اي كه نوجوانان و جوانان محله تعامل متقابل با آنها پيدا مي‌كنند و روابط عاطفي و محبت‌آميز بين ايشان وجود دارد بيشترين و پايدارترين نقش را در رشد و تحول مطلوب شخصيت نوجوانان محله ايفا مي‌نمايند.
مساجد، حسينيه‌ها و هيأتهاي محلي
بدون ترديد وجود مساجد، حسينيه‌ها به ويژه هياتهاي محلي نقش بسيار ارزشمندي در اعتلاي فرهنگي و آرامش رواني خانوادهها دارد. رهبران و مسؤولان "محله" مي‌بايست بيشترين توجه را به اين كانونهاي متعالي داشته باشند.
در برخي از ماههاي سال همچون ماه رمضان، ماه محرم، بسياري از هم محلي‌هاي قديمي براي شركت در مراسم ويژه رمضان و محرم به مساجد و حسينيه‌هاي محله قديمي خود مي‌روند كه وجود و حضورشان مي‌تواند بسيار مغتنم باشد.
در واقع آباداني، پويايي و تعالي مساجد و حسينيه‌ها و هياتهاي مذهبي منوط به حضور و رهبري فعال، موثر متواضعانه پيش نمازها و مسؤولان حسينيه‌ها و هياتها و مشاركت قابل توجه هم محلي‌هاست.
برنامه‌ريزي جامع و مستمر امام جماعت و هيات مديره مسجد براي حضور نوبتي (مثلاً هفته‌اي يكبار) گروهي از دانش‌اموزان مدارس "محله" در مسجد براي اقامه نماز ظهر و عصر همراه با استقبال صميمانه امام و خادمان مسجد و پذيرايي ساده و محبت‌آميز از ايشان مي‌تواند پيوند مسجد و مدرسه محله را متبرك و ناگسستني نمايد. پر واضح است چنين ارتباط زيبايي بين امام مسجد و نوباوگان و نوجوانان، زمينه پرورش احساس مذهبي كودكان و نوجوانا را مضاعف مي‌نمايد.
اتخاذ تدابير لازم در ارائه خدمات مشاوره‌اي توسط متخصصان متعهد در مركز مشاوره مسجد محله مي‌تواند فوق‌العاده موثر و ثمربخش باشد.
بديهي است در برخي از مناسبتهاي ويژه دعوت از الگوهاي اجتم
اعي محله توسط امام جماعت يا هيات امناي مسجد محله براي شركت در برخي از برنامه‌هاي ويژه مي‌تواند زمينه حضور پرشور جوانان را در مساجد محله مضاعف نمايد.
انجمن فارغ‌التحصيلان دانشگاهي داخل و خارج از كشور " محله"
تاسيس تقويت و حمايت انجمن هم محلي‌ها و بچه محل‌هايي كه توانسته‌اند در رشته‌‌هاي مختلف تحصيلي از دانشگاههاي داخل و خارج از كشور با مدرك تحصيلي حداقل كارشناسي فارغ‌التحصيل شوند، مي‌تواند آثار علمي ـ فرهنگي فوق‌العاده‌اي به همراه داشته باشد.
چنين انجمني نه تنها تشكل ارزشمند جمع قابل توجهي از صاحبان فكر و انديشه
و تلاش و تخصص را فراهم مي‌نمايد، بلكه حلقه پر مودتي از ياران و همدلان و ت
لاشگران را به نمايش مي‌گذارند كه در همسايگي هم رشد كرده، در مدارس مشابهي حضور داشته و خانواده و تبار اقتصادي ـ اجتماعي و خصيصه‌هاي اخ
لاقي و رفتاري همديگر را به خوبي مي‌شناسند.
اين انجمن پر مهر و مودت علمي و فرهنگي محله مي‌تواند در توسعه فرهنگي ـ اجتماعي محله نقش بسزايي داشته باشد. فقط مسأله آن است كه كارگزاران فهيمي از مديريت شهري در شكل گيري اين قبيل از انجمن‌ها همت نمايد.
مثلاً شهردار منطقه با يك طراحي و برنامه‌ريزي جامع و هماهنگي و همفكري و همراهي مسجدي‌ها و كسبه يكي از محله‌هاي ذيربط و بهره‌گيري از برخي از روزنامه‌هاي شهري مي‌توانند فارغ‌التحصيلان دانشگاهي و به ويژه افراد شاخص و موفق علمي، فرهنگي " محله" را شناسايي نمايد.
با دعوت از چند تن از شاخص‌ترين ايشان در سطح كشور و برگزاري جلسات توجيهي، هسته اوليه انجمن هم محلي‌هاي فارغ‌التحصيل دانشگاهي را تشكيل داد.
بديهي است در كنار انجمن محلي بسيار ارزشمند علمي و فرهنگي ه
م محلي‌هاي فارغ‌التحصيل دانشگاهي، تاسيس و تقويت و حمايت انجم
ن‌‌هاي محلي ديگري همچون انجمن فارغ‌التحصيلان دبيرستان محله، انجمن هنرمندان محله، سينماي محله، انجمن ورزشكاران محله، انجمن فرهنگي محله يا فرهنگستان محله مي‌تواند در توسعه فرهنگي ـ اجتماعي محله بسيار مهم و نقش آفرين باشد.
انجمن دانش‌افزايي نوجوانان و بزرگسالان محله مي‌تواند بستر بسيار ارزشمندي براي برگزاري كلاسهاي آموزشي براي دانش‌آموزان محله و دانش افزايي تخصصي بزرگسالان محله، مثل برگزاري كارگاههاي آموزشي ويژه و داوطلبان ازدواج، زوجهاي جوان، مادران كودكان پيش دبستاني و نظاير آن باشد. اين انجمن مي‌تواند يكي از ثمرات ماندگار و پربركت انجمن دوستان هم محلي فارغ‌التحصيل دانشگاهي داخل و خارج از كشور باشد.
علاوه بر نقش فعال انجمن دانش افزايي نوجوانان و بزرگسالان محله، تاسيس و تقويت انجمن اولياء و مربيان محله با حضور نمايندگان بصيري از اولياء دانش آموزان در پايه‌هاي مختلف تحصيلي و مديران مدارس و نمايندگان از جمع پربركت معلمان محله مي‌تواند به صورت فعال و مؤثر در هدايت نظام تعليم و تربيت و تدوين برنامه‌هاي جامع آموزش و پرورش براي دانش‌آموزان محله بسيار مؤثر باشد.
خانه قرآني نوباوگان محله
تاسيس و تقويت مجموعه پروزشي بسيار ارزشمند ويژه كودكان سنين پيش دبستاني محله به نام خانه قرآن نوباوگان محله با همكاري انجمن‌هاي علمي، فرهنگي محله و جمعي از والدين بصير و فهيم، و وجود مربيان مهربان و عاطفي و منطقي و چهره گشاده و اتخاذ علمي‌ترين روشهاي پرورش استعدادها و خلاقيت‌هاي كودكان مي‌تواند بستر زيبايي براي شكوفايي وجود ارزشمند كودكان محله باشد.
افزون بر تاسيس تقويت و حمايت مستمر انجمن‌هاي علمي و فرهنگي محله، تاسيس واحدهايي همچون بانك قرض‌الحسنه محله، مركز بهداشت و مجتمع درمانگاهي محله، مركز كارآفريني و اشتغال محله، مركز توليدات، صنايع ويژه و تجارت محله، مركز عمران و توسعه محله مي‌تواند نقش بسيار اساسي در توسعه اجتماعي ـ اقتصادي محله داشته باشد.
بدون ترديد تاسيس، تقويت و حمايت از انجمن‌هاي علمي ـ فرهنگي محله‌اي و مراكز كارآفريني و توسعه اقتصادي ـ اجتماعي محله، بهترين بستر براي امنيت اجتماعي محله و پيشگيري از آسيب‌پذيري‌ها فردي و گروهي بچه‌هاي محل خواهد بود. يقيناً در اين رهگذر، تشكل كارآمد محلي مثل انجمن بررسي و نظارت بر سلامت و امنيت محله مي‌تواند كاملاً موثر واقع گردد.
خلاصه سخن آن كه با عنايت به مباني روان‌شناختي تعلقات محله‌اي، تعهدات اخلاقي و رواني به حقوق عرفي و اجتماعي همسايگي، دلبستگي‌هاي خانوادگي در حريم محله، پيوندهاي عميق و صادقانه دوستي با بچه محلها، شايسته و بايسته آن است كه ه
مواره محور اصلي طراحي، تدوين و اجراي برنامه‌هاي توسعه پايدار فرهنگي ـ اجتماعي را " خانواد‌ها" و "محلهها" با همه مؤلفه‌هاي خوشايند آن قرار دهيم و در اين صورت بيشترين توجه به سلامت تعادل، تعالي خانوادهها، يعني حلقه‌هاي ناگسستني زنجيره محلهها و جامعه شهري و روستايي و جامعه جهاني مبذول خواهد شد.
پانوشت‌ها:
1. معارج السعاده ص 389
2. والله الله في جيرانكم فانهم وصيه نبيكم مازال يوصي بهم قي ظننا
انه سيورتهم. (نهچ البلاغه 47)
3. معراج السعاده
4. نهج الفصاحه
5. معراج السعاده
6. نهج الفصاحه
7. از جمله شعارهاي سازمان جهاني يونسكو در سالهاي اخير تكيه
بر همين باور بوده است كه جهاني بينديشيد و محلي عمل كنيد: Think Globaly, Act Localy
8. سازمان جهاني بهداشت
9. اينجانب چندين سال پيش كه رياست دانشگاه تهران را عهده‌دار بودم، همزمان به عنوان مشاور وزير محترم وقت وزارت آموزش و پرورش در شوراي معاونين وزارتخانه شركت مي‌كردم؛ پيشنهاد نمودم كه هر سال در روز آغاز سال تحصيلي هر يك از معاونين و مشاورين وزير در مدرسه‌اي حاضر شوند كه خودشان در آنجا درس خوانده‌اند. جناب آقاي دكتر نجفي از اين مساله بسيار استقبال نمودند. من با هماهنگي مسؤول محترم منطقه 17 به دبيرستان علوي (ذوقي سابق) در انتهاي خيابان عباسي رفتم. دبيرستاني كه در آنجا سه سال درس خوانده بودم. حسب اتفاق معاون مدرسه هم از دوستان قديمي من بود. بعد
از آنكه زنگ مدرسه به طور سراسري توسط رئيس جمهور محترم نواخته شد، دانش‌آموزان صف كشيدند و حضور اينجانب در مدرسه، توسط مدير محترم دبيرستان به بچه‌ها اعلام شد. خيلي از بچه‌ها مرا مي‌شناختند و راجع به وضعيت خانوادگي ما اطلاعات نسبتاً خوبي داشتند. من حدود 25 دقيقه با بچه‌ها محله قديمي خودم صحبت كردم، از موقعيت منزل كوچكمان در كوچه بن‌بستي كه در شش متري دوم محل واقع بود سخن گفته، از بازيها و هم‌بازيها، از هيات و هم هياتي‌ها، از همكلاسي‌ها و از معلم‌ها، از بقالي‌ها و سلماني‌ها، از قديمي‌ها و ريش‌سفيدهاي محله صحبت كردم. چند نفر از بچه‌هاي موفق محله را كه
تحصيلات دانشگاهي را تمام كرده و مسؤوليتهاي قابل توجهي در كشور داشتند به آنها معرفي كردم.
با چندين و چندين دانش‌آموز آشنا كه با پدران و برادر بزرگشان دوستي قديمي داشتم صحبت كردم و جوياي حال ايشان شدم. خلاصه كلام آن كه بچه‌هاي محله قديمي مرا خوب مي‌شناختند و دوست مي‌داشتند كه ساعتها برايشان صحبت كنم، اما من رعايت حال معلمان را مي‌كردم كه با چهره‌اي متفكرانه و محترمانه به رابطه من با بچه‌ها مي‌نگريستند. به بچه‌ها گفتم كه در كنار بازيها و سرگرميها، چگونه درس مي‌خوانديم و چگونه با كم برقي و گاه بي برقي و با چراغ فانوس در خانواده هشت نفري در منزل كوچك كنار مي‌آمديم. از بچه‌ها خواستم در كنار بازي و تفريحات سالم، با اراده و غيرت و اميد و توكل به خدا تلاش نمايند و من در دانشگاه تهران ميزبانشان خواهم بود.
خلاصه كلام آن كه سال بعد در يك موقعيت خاصي، معاون محترم مدرسه مرا ديد و با خوشحالي توصيف ناپذير و در نهايت تعجب گفت: در پايان سال تحصيلي گذشته (سالي كه روز آغازش با بچه محلهها صحبت كردم) افت تحصيلي، مردودي و تجديدي بيش از 90 درصد كاهش يافته بود. باور اين حقيقت كمي سخت است، اما آمار و ارقام شاهد انكار ناپذيري است بر نقش محله، تعلقات محله‌ای و ارتباط بچه محلها!
منابع و مآخذ
1. افروز، غلامعلي (1383) روان‌شناسي رابطه‌ها، انتشارات دانشگاه تهران چاپ سوم
2. پاينده، ابوالقاسم (1360) نهج‌الفصاحه، انتشارات جاويدان چاپ سيزدهم
3. رسول محلاتي، سيدهاشم (1377) غررالحكم و دررالحكم دفتر نشر فرهنگ اسلامي
4. سازمان بهداشت جهاني (2001) گزارش آماري ساليانه
5. شهيدي، سيدجعفر (1377) ترجمه نهج‌البلاغه انتشارات دفتر نشر فرهنگ اسلامي چاپ ششم
6. زينالي، سيدحسن (1372) چهل حديث، ه
مسايه، انتشارات سازمان تبليغات اسلامي
7. نراقي، ملااحمد (1350) معراج‌السعاده، انتشارات جاويدان تهران
