بخشی از مقاله
زراعت جو آبي در استان زنجان
جو نقش مهمي در تامين پروتئين حيواني و خوراك دامها داشته و به همين لحاظ براي نيل به خوداكتفايي در تامين پروتئين حيواني و رهايي از وابستگي به واردات جو براي علوفه دامهاي كشور ، پرداختن به كشت و كار آن از اهميت خاصي برخوردار است.
استان زنجان ، با داشتن معادل ۳۵ هزار هكتار سطح زيركشت جو آبي و ديم ( آبي 10 هزار هكتار و ديم 25000 هكتار ) ، يكي از استانهاي مستعد زراعت اين محصول مي باشد.
مشخصات گياه شناسي :
ريشه جو مانند گندم افشان است و اكثر ريشه هاي آن تا فاصله 40 سانتيمتري در اطراف پراكنده مي شوند. البته ممكن است برخي از ريشه ها به عمق هم نفوذ كنند.
ساقه هاي جو از ميان گره هاي استوانه اي توخالي تشكيل شده اند. طول ميان گره ها از قاعده بطرف ساقه بتدريج زياد ميشود طول ساقه در اكثر واريته ها حدود 150-120 سانتيمير است ثابت شده است كه بين ارتفاع ساقه و توسعه ريشه همبستگي مثبت وجود دارد.
بنابراين در شرايط ديم و كم آبي ساقه هاييكه مرتفع تر باشند عملكرد بيشتري دارند. جو نيز مانند گندم از محل گره هاي واقع در سطح خاك ريشه و ساقه ثانويه ( پنجه ) توليد ميكند كه اين پنجه ها در جوهاي دو رديفه بيشتر از جوهاي شش رديفه مي‌باشند. ( البته تحت شرايط يكسان )
جو نيز مانند گندم داراي گل آزين سنبله است.
هر سنبله از يك گل كه مستقيما بر روي گره هاي اتصال دارند تشكيل شده است. پس بر روي هر بند سه گل و در دو طرف سنبل 6 گل وجود دارد. در برخي از انواع جو شش گل تبديل به دانه ميشوند و تشكيل سنبله هاي شش رديفه ميدهند كه به جوهاي شش رديفه موسومند. در بعضي ديگر فقط گلهاي مياني بارور ميشوند و تشكيل سنبلهاي دو رديفه ميدهند كه به جوهاي دو رديفه موسومند.
موارد اختلاف بوته سبز جو و گندم :
1. رنگ برگهاي جو معمولا سبز روشن و رنگ برگهاي گندم سبز تيره است.
2. انتهاي برگ جو گرد ( مدور ) است درصورتيكه انتهاي برگهاي گندم تيز مي باشد.
3. عرض پهنك برگها در جو بيشتر و طول برگهاي آن كمتر از گندم است.
4. ريشكها در جو معمولا بلندتر از گندم و در يك امتداد و تقريبا بر روي هم قرار دارند درصورتيكه ريشكهاي گندم نسبت ب محور سنبل با زاويه حاده قرار گرفته و متفرق مي باشند.
طبقه بندي زراعي جو :
1. جو آبي پاييزه :
جوهاي پاييزه نيازمند به يك دوره طولاني سرما در مراحل اوليه زندگي خود هستند كه اين سرما موجب ميشود كه گياه در موقع معيني ( بهار ) به سنبل رفته و حاصل بدهد.
اگر اين نوع جوها در بهار كاشته شوند به سنبل نخواهند رفت و فقط رشد علفي خواهند داشت.
جوهاي پاييزه ( زمستانه ) بدليل اينكه مدت زمان بيشتري براي استفاده از مواد غذايي و رطوبت خاك داشته و عملكرد بيشتري دارند. طول دوره زندگي آنها زيادتر (270-240 روز ) و غالبا از نوع شش پري هستند.
رايج ترين رقم مورد كشت در مناطق سرد و معتدل استان ، رقم ماكويي است. اين رقم مقاوم به سرما بوده و مناسب كشت در مناطق مرتفع داراي زمستان سرد ميباشد.
توان عملكرد :
متوسط عملكرد اين رقم در ايستگاه هاي مختلف مناطق سرد كشور بين 5/6-5/5 تن در هكتار برآورد شده است و بالاترين ميزان برداشت 9 تن در هكتار نيز از بعضي ايستگاههاي تحقيقاتي كشور گزارش شده است.
مشخصات زراعي جو ماكويي :
جو ماكويي رقمي نيمه پا بلند بوده و متوسط ارتفاع آن 105 سانتيمتر و نسبت به خوابيدگي مقاوم است. اين رقم ديررس و نيمه حساس به ريزش دانه بوده و رنگ دانه آن روشن با وزن هزار دانه 42-40 گرم است.
مقاومت نسبت به بيماري ها :
نتايج بررسي هاي بعمل آمده در ايستگاه هاي تحقيقاتي مناطق سرد گشور نشان مي دهند كه اين رقم نسبت به بيماري سفيدك جو مقاوم است.
توصيه هاي زراعي :
تاريخ كاشت : مناسبترين تاريخ كاشت در مناطق سرد استان در نيمه اول مهر ماه است و كشت بايد در تاريخي صورت گيرد كه قبل از بروز سرما ، گياه به حالت 4-3 برگه يا روزت درآيد.
ميزان بذر : مصرف 130 تا 150 كيلوگرم بذر در هكتار ، در كشت ماشيني توصيه شده است. اين مقدار بسته به نحوه تهيه بستر بذر ، نوع خاك ، تاريخ كاشت و ساير عوامل متفاوت است. در استان زنجان در مناطق مختلف از 150 تا 180 كيلوگرم بذر در هكتار كاشته شده و نتايج خوبي ( 10-7 تن در هكتار ) بدست آمده است.
ضد عفوني بذر : ضد عفوني بذر قبل از كاشت با سم ايپيريدون + كارباندازيم كنترل موثري بر روي بيماري لكه قهوه‌اي و سياهك‌هاي آشكار و پنهان جو دارد.
ميزان كود : به عنوان يك توصيه عمومي ميزان 120 كيلوگرم فسفات آمونيم و 150 كيلوگرم اوره در دو نوبت 100 كيلوگرم در هنگام كاشت و 50 كيلوگرم به صورت سرك پيشنهاد مي شود. ولي بهتر است قبل از كاشت نسبت به تجزيه خاك اقدام نمود و بعد طبق توصيه اقدام به كودپاشي كرد.
براي مبارزه با علف هاي هرز پهن برگ از علف كشهاي گرانستار به ميزان 20 كيلوگرم در هكتار و براي مبارزه با علفهاي هرز نازك برگ از علفكش پومااكسترا به ميزان 2/1 ليتر در هكتار استفاده مي شود. اين دو س قابل اخلاط مي باشند. لازم به توضيح است كه اين توصيه ممكن است با انواع سموم موجود در بازار تغيير نمايد و بهتر است با كارشناسان اداره حفظ نباتات مديريت هاي جهاد كشاورزي شهرستانها مشورت نمود.
جو بهاره پاييزه :
مهمترين رقم مورد كشت در مناطق معتدل استان رقم والفجر ميباشد كه يك رقم بينابين است. اين رقم نيمه مقاوم به سرما ، نيمه مقاوم به لكه قهوه‌اي و سفيدك و نيمه حساس به خوابيدگي است. جو والفجر رقمي است نيمه ديررس و نيمه حساس به ريزش دانه. ارتفاع بوته آن 110 سانتيمتر و وزن هزار دانه آن 44-40 گرم و روشن ميباشد. خوشه آن شش رديفه ، نيمه خميده و نيمه فشرده است.
