دانلود مقاله زغال سنگ

بخشی از مقاله

تقسيم بندي زغال سنگ در ايران
1 ـ 2 . نمودار انواع گياهان مختلف در ارتباط با سن زمين شناختي نوع نهشته زغال سنگي و تاثيرهاي اقليمي
1 ـ 3 . مقدار گوگرد موجود در مواد مختلف به درصد وزني
1 ـ 4 . سلسله مراتب تكنولوژي هاي بهره برداري از زغال سنگ
1 ـ 5 . مجموع ذخاير زغالي ايران
1 ـ 6 . ذخاير و نوع زغال سنگ در كرمان تا سال 1374 بر اساس گزارش شركت ملي فولاد ايران
1 ـ 7 . ذخاير و نوع زغال سنگ در طبس تا سال 1374 بر اساس گزارش شركت ملي فولاد ايران
1 ـ 8 . ذخاير و نوع زغال سنگ در منطقه البرز مركزي تا سال 1374 بر اساس گزارش شركت ملي فولاد ايران
1 ـ 9 . ذخاير و نوع زغال سنگ در منطقه البرز شرقي تا سال 1374 بر اساس گزارش شركت ملي فولاد ايران
1 ـ 10 . ذخاير و نوع زغال سنگ در منطقه البرز غربي تا سال 1374 بر اساس گزارش شركت ملي فولاد ايران
1 ـ 11 . منابع زغال سنگ جهان بر حسب درصد از كل منابع جهاني
2 ـ 1 . حوادث مرگبار
2 ـ 2 . كليه حوادث معدن زغال سنگ آمريكا در سال 1977
5 ـ 1 . خطرات محيط كار و آسيب هاي احتمالي
5 ـ 2 . غلظت پودر سنگ لازم در حالت هاي مختلف
8 ـ 1 . ميزان استخراج ساليانه معادن كارمزد در سال 1378
8 ـ 2 . تركيب هواي معدن در زمان آتش سوزي

چكيده
زغال سنگ از بقاياي گياهاني است كه در دوران هاي گذشته زمين شناسي رشد و نمو داشته اند به وجود آمده است.
در ايران زغال سنگ قابل استخراج منحصراً مربوط به دوره هاي ترياس و ژوراسيك است. خاكستر موجود در زغال سنگ همچنين در كك عامل منفي است و باعث مي شود كه اولاً درصد ماده قابل احتراق در كك كم گردد و ثانياً براي اينكه ذوب گردد احتياج به حرارت اضافي دارد. بنابراين كوره موقعي كه با ككي كه داراي خاكستر زياد باشد كار كند راندمان آن كم مي شود و مصرف كك افزايش مي يابد لذا براي بدست آوردن كك خوب لازم است خاكستر موجود در زغال سنگ از 11 درصد تجاوز نكند و زغال هايي كه بيشتر از اين مقدار خاكستر دارند قبل از مصرف در كك سازي بايد از خاكستر اضافي پاك شوند . بحث ايمني در معادن ، يكي از مهمترين مباحث ، بلكه اصلي ترين عامل در سودآوري طرح هاي معدني است.
امروزه در دنياي تكنولوژي حفظ جان پرسنل ، ابزار و ماشين آلات و تعيين تداوم توليد بهتر در شرايط ايده آل مد نظر مي باشد. بديهي است كه راندمان بالا در هر صنف توليدي زماني به دست مي آيد كه تمامي پرسنل و دستگاه هاي ذيربط از حداقل آسايش و ايمني فكري و كاري برخوردار باشند.
از عوامل زيان بار جاني و مخرب موجود در معدن مي توان به گرد و غبار ، آتش سوزي ، سر و صداي زياد و غير قابل كنترل ، تهويه ناقص ، عدم رعايت ايمني در حمل و نقل با واگنها ، فقدان روشنايي ، عدم لق گيري بعد از آتشباري ، طراحي نادرست ديواره ها و نگهداري آنها ، رطوبت ، دماي هوا و … اشاره نمود. در اين پايان نامه موارد زيان بار فوق براي معادن زير زميني و علي الخصوص معادن زغال تفكيك و شرح داده شده است.
در معادن زير زميني مسائلي مانند آب و هواي زير زميني ، جدا نمودن و تصفيه گرد و غبار ، تهويه ، آتشباري ، گرد زغال و انفجار گاز آن و ساير خطرات معادن زير زميني به تفصيل شرح داده شده است و در نهايت رعايت مسائل ايمني شخصي و تجهيزات ايمني در معادن زغال شرح داده شده است.

مقدمه
در اغلب كارگاه هاي بزرگ ساختماني و معادن شعارهايي با مضمون : «اول ايمني بعد كار» ، و مانند آن به چشم مي خورد . بررسي ها نشان مي دهد كه عمليات اجرايي پروژه هاي معدني يا عمراني بزرگ اغلب همراه با تلفات جاني ناشي از كار بوده است. بررسي حجم عظيم حوادث منجر به نقص عضو و حوادث آسيب رسان يا بيماري زا، اهميت مسئله را بيش از پيش روشن مي سازد. متاسفانه بخش قابل توجهي از اين حوادث به نحوي مربوط به بي احتياطي و بي دقتي كارگران معدن مي باشد . در كشورهاي صنعتي براي مقابله با اين حوادث اقدامات متنوعي از جمله تدوين استانداردها و دستور العمل هاي ايمني و بهداشت و نظارت مستمر بر اجراي صحيح آنها و بالاخره آموزش مستمر كاركنان به اجرا در مي آيد . از آن جمله مي توان آيين نامه ايمني ايمني و بهداشت در معادن را نام برد كه در سال 1986 توسط دفتر بين المللي كار در ژنو ارائه شده است . در كشور ما نيز از سال ها پيش جزوه هاي آموزشي ايمني محيط كار توسط وزارت كار و همچنين متوليان بخش هاي مختلف صنعت و معدن كشور تهيه شده است. اين راهنماها معمولاً ايمني و بهداشت را از ديد عمومي مورد توجه قرار مي دهند . امروزه به دليل پيچيدگي و تخصصي شدن كارها ، هر فعاليت حرفه اي از استاندارد ايمني خاص خود برخوردار مي باشد ، از طرفي دستورالعمل ها و استانداردها بايد هر چند سال يكبار روزآمد شوند تا بتوانند شرايط تحول و تغيير محيط كار را از نظر سطح تكنولوژي و يا روش هاي اجرايي جوابگو باشند.
مؤسسه استـاندارد و تحقيقات صنعتي ايران طبق قانـون ، متولي تهيه استانداردهاي ملي ، به خـصوص در مورد مصنوعات و توليدات است . تهيه دستورالعمل ها و استانداردهاي مربوط به فعاليـت هاي عمراني و مـعدني اغلب تـوسط وزارتخانه هاي مربوط انجام مي شود . به عـنوان مثـال استانداردها و دستورالعمل هاي صنعت آب كشور توسط مركز استانداردهاي وزارت نيـرو تدوين شده و پـس از تاييد سـازمان برنامه و بـودجه به صورت استاندارد ملي ابلاغ مي شود.
به همين ترتيب وزارت معادن و فلزات در زمينه تدوين راهنماها و دستورالعمل هاي مربوط به صنعت معدن كاري فعاليت هايي را آغاز نموده است. كانون معادن ايران عمدتاً در ارتباط با مالكيت و حقوق معدني است و فاقد مطالبي در مورد ايمني در عمليات معدن كاري مي باشد. با توجه به نبود يك دستورالعمل مشخص در اين زمينه ، نقش بازرسين و مسئولان ايمني معادن مشكل مي شود.
در چنين شرايطي بازرس يا مسئول ايمني معدن ، به جاي آنكه مجري قانون موجود باشد ، ممكن است در مواردي خود مجبور به ارائه دستورالعمل يا روش كار گردد.
صنعتـگران كشور ما در انـجام فعاليت هاي خود نـياز مبرمي به دستاوردهاي تكنــولوژي نوين دارند و علاوه بر آن بايـد با روش بكار گيري اين دستگاه ها و شيوه هاي نـوين انجام كار آشنـا شوند . بـا تـوجه به همين مـطالب اينجانب بر خـود واجب دانـسته كه ضمن ارائه مـطالبي جـامع در خـصوص ايـمني در مـعادن زيـرزميني بـالاخص زغال سنگ كه حاصل جمع آوري مطالب ارزشمندي از كتب مختلف مي باشد و هديه ارزشمندي به جامعه مهندسين معدن و استادان گرامي اين رشته تقديم كنم.

فصل اول

فصل اول
آشنايي با زغال سنگ و بررسي اهميت آن در بازار و جهان
1 ـ 1 ـ آشنايي
زغال سنگ در بين مواد معدني اهميت ويژه اي دارد و مي توان آن را به عنوان يك سنگ رسوبي تعريف كرد.
در بسياري موارد مي توان آثار برگ ، ساقه و ريشه گياهان را در داخل لايه هاي زغال و سنگ هاي اطراف آن مشاهده كرد و اين مطلب نشان دهنده منشاء گياهي اين جسم مي باشد گياهان قديمي كه زغال از آنها درست شده است ، تا حد زيادي شبيه گياهان امروزي و فوق العاده متنوع بوده اند . تنها در زغال هاي مربوط به دوره كربونيفر بيش از 3000 نوع گياه تشخيص داده شده است.
1 ـ 2 ـ چگونگي تجمع مواد گياهي
گرچه منشاء گياهي زغال سنگ مورد قبول تمام متخصصين زغال است اما در مورد چگونگي تجمع مواد گياهي دو نظريه مهم وجود دارد كه به نام نظريه هاي درجازا و دگرجازا معروف است.

الف ) نظريه درجازا
مطابق اين نظريه ، زغال در همان محل رويش گياهان تشكيل شده است . بر اساس اين نظريه ، پس از اينكه شرايط آب و هوايي مناسب سبب شد كه جنگل هاي انبوهي به وجود آيد، درختان كهنسال در اين جنگل ها در محل خود شروع به فاسد شدن كردند. البته اگر مواد گياهي در معرض هوا قرار گيرند خواهند پوسيد و به زغال تبديل نخواهند شد و براي اين كار لازم است كه اين مواد در زير رسوبات گل و لاي مدفون و حفظ شود. توجيه اين مطلب بدين ترتيب است كه ابتدا گياهان و درختان در گودي ها جمع شده و در مرحله بعد، سيلاب هايي كه به درون اين گودال ها راه يافته ، مقداري گل و لاي با خود حمل كرد و روي آنها را پوشانيد و به ترتيبي كه بعداً خواهيم ديد ، اين مواد به زغال تبديل مي شود. وجود لايه هاي متعدد زغال را كه به فاصله كم از هم قرار دارند به اين ترتيب مي توان توجيه كرد كه هر بار پس از تشكيل اولين لايه زغال ، دريا در اين محل پيشروي كرده و رسوبات معمولي را بر جاي نهاده و پس از عقب نشيني ، مجدداً جنگل جديدي تشكيل و شرايط براي تشكيل لايه هاي جديد زغال فراهم گرديد.
طرز قرار گرفتن مواد گياهي اوليه ، دليل بارزي بر تاييد اين نظريه است. بدين ترتيب كه در بسياري موارد، درختان به همان حالت قائم به زغال تبديل شده اند و غالباً در سنگ هاي زيرين لايه ، آثار ريشه و در سنگ هاي بالاي آن آثار برگ و ساقه ديده مي شود.

ب ) نظريه دگرجازا
بر اساس اين نظريه ، سيلاب هاي موسمي و طغيان رودخانه هايي كه از نزديكي جنگل ها مي گذشته اند، سبب شده است كه درختان زيادي كنده شود و توسط رودخانه به دريا يا باطلاق ها حمل گردد و در آنجا رسوب كند . مبناي اين نظريه بر اين است كه زغال در واقع خود يك سنگ رسوبي است و همان گونه كه اجزا سنگ هاي رسوبي عموماً از محل ديگري به حوضه رسوبي حمل شده و پس از تحمل تغييراتي به سنگ رسوبي تبديل گرديده اند.
مواد اوليه زغال بايستي به همين ترتيب از جاي ديگر حمل شده باشد . در تاييد اين نظريه مي توان وجود قطعات گياهي از قبيل برگ و ساقه را به موازات لايه بندي سنگ هاي اطراف زغال نام برد كه اين مطلب نشانه حمل و نقل از محلي ديگر و رسوبشان در محل فعلي مي باشد.
از سويي ديگر ، ترتيب قرار گرفتن اجزاء گياهي بر حسب وزن مخصوص آنهاست يعني مواد سنگين تر در ابتدا و مواد سبك تر در مرحله بعدي رسوب كرده اند. علاوه بر اين ، در بعضي از لايه ها حفظ آثار ساقه و در عده اي ديگر، تنها آثار برگ و يا درخت مشاهده مي شود. حتي در بعضي موارد درخت هاي اوليه به حالت واژگونه در داخل لايه زغال ديده مي شود در حوضه هاي زغال مختلف دلايلي در تاييد هر يك از دو نظريه مي توان مشاهده كرد و نيز در برخي از حوزه هاي زغالي ، به نظر مي رسد هر دو نظريه صادق باشد يعني در حين اين كه پيشروي دريا در جنگل سبب تشكيل بعضي از لايه ها شده است، رودخانه ها نيز مقدار زيادي مواد گياهي حمل كرده و مواد اوليه ساير لايه ها را فراهم نموده اند .
1 ـ 3 ـ چگونگي تبديل مواد گياهي به زغال
مواد گياهي به هر نحوي جمع شده باشند، طي تغييراتي به زغال تبديل مي شوند . در اولين مرحله ، تجزيه مواد گياهي ـ به ويژه در اثر فعاليت باكتري هاي مختلف ـ شروع مي شود. از آنجا كه بعضي از عناصر تشكيل دهنده گياه نظير اكسيژن و هيدروژن ، از آن خارج مي شوند، لذا به تدريج درصد كربن آن افزوده مي شود و پس از مدتي ، بقاياي گياهان به ماده اي به نام پيت يا تورب تبديل مي شود. اين مرحله كه مرحله پيت شدن نام دارد، به علت دخالت باكتري ها به نام مرحله زيست شيميايي نيز ناميده مي شود. در اين مرحله ، به تدريج مواد گياهي تجزيه شده ، با قشري از رسوبات گل و لاي پوشيده شده و بدين ترتيب فشرده تر مي شوند.
مدتي كه از رسوب گل و لاي گذشت ، محصولات ناشي از تجزيه مواد ـ كه براي باكتري ها سمي است ـ ديگر نمي تواند از محيط خارج شود و بنابراين فعاليت آنها متوقف مي شود. از سوي ديگر ، در اثر فشار ناشي از وزن گل و لاي رويي ، آب موجود در مواد گياهي از محيط خارج مي شود و اين مواد باز هم متراكم تر مي شود.
با پايان گرفتن فعاليت باكتري ها، مرحله كند فيزيكي ـ شيميايي ، يا ديناميكي ـ شيميايي ، شروع مي شود كه طي آن ، زغال خام حاصله به اعماق فرو مي رود و به مرور هم فشار و هم دماي محيط افزايش مي يابد. نتيجه اين امر ، باز هم افزايش بيشتر درصد كربن ، كم شدن اكسيژن و آب و در نتيجه تبديل زغال نارس به زغال قهوه اي مي باشد. به تدريج كه عمل دگرگوني ادامه مي يابد ، زغال قهوه اي نيز به انواع ديگر زغال از قبيل زغال قيردار و بالاخره آنتراسيت تبديل مي شود. ( ش 1 ـ 1 )

شكل( 1 ـ 1 ) مراحل مختلف تبديل مواد گياهي به انواع مختلف زغال

1 ـ 4 ـ مشخصات زغال
1 ـ 4 ـ 1 ـ خاكستر
خاكستر يكي از مهمترين مشخصات زغال است و مي توان آن را به عنوان ماده اي كه پس از سوختن زغـال برجاي مي ماند ، تعريف كرد. خاكستر در رديف مواد مضر زغال است و بـه ويژه در صنعت كـك سازي بايستي ميزان آن از حد معيني ( حدود 13 درصد ) تجاوز نكند.
1 ـ 4 ـ 2 ـ مواد فرار
اگر مقداري زغال را بدون مجاورت هوا حرارت دهيم ، قسمتي از آن به صورت گاز متصاعد مي شود به نام مواد فرار خوانده مي شود . درصد مواد فرار از جمله مشخصاتي است كه در تقسيم بندي زغال ها نقش مهمي دارد.
1 ـ 4 ـ 3 ـ ارزش حرارتي
مـقدار حرارتي كه در اثر سوختن واحـد وزن زغال حاصل مي شود به نام ارزش حرارتي آن ناميده مي شود. ارزش حـرارتي معمولاً بر حسب كيلو كالري بر كيلوگرم بيان مي شود.

1 ـ 4 ـ 4 ـ خواص كك دهي
قابليت زغال براي تهيه كك جهت كوره هاي ذوب فلزات و به ويژه ذوب آهن ، از جمله خواص مهم آن است و تنها از زغال معين مي توان كك تهيه كرد.
خاصيت كك دهي زغال به درجه زغال شدگي و ميزان مواد فرار آن بستگي دارد. در ايران براي تعيين خواص كك دهي زغال آن را در دستگاه مخصوصي به نام پلاستومتر ، آزمايش مي كنند. ضخامت قشر پلاستيك حاصله كه به حرفy و به واحد ميليمتر نموده مي شود، مشخص كننده خواص كك دهي زغال است و هر چقدر اين ضريب زياد باشد قابليت كك دهي زغال بيشتر است.
1 ـ 5 ـ انواع زغال سنگ
زغال سنگ را بر اساس مشخصات مختلف از قبيل مواد فرار، خاصيت كك دهي ، ارزش حرارت دهي و درجه زغال شدگي به انواع مختلف تقسيم مي كنند. تقسيم بندي زغال در كشورهاي مختلف متفاوت است و تقسيم بندي متداول در ايران ، غالباً بر اساس تقسيم بندي كشور اتحاد شوروي است كه در جدول ( 1 ـ 1 ) نشان داده شده است.

جدول (1 ـ 1 ) تقسيم بندي زغال سنگ در ايران

رديف نوع زغال معادل روسي كربن ثابت درصد مواد فرار درصد ضريب پلاستومتري درصد ارزش حرارتي كيلوكالري بر كيلوگرم درجه دگرگوني
1 زغال قهوه اي ( لينيت ) O1 كمتر از 76 بيشتر از 41 ـــــ 6900 تا 7500 0
2 زغال شعله دراز D2 كمتر از 77 بيش از 37 ـــــ 7500 تا 8000 1
3 زغال گازدار R3 كمتر از 82 35 تا 44 6 تا 25 7900 تا 8600 2
4 زغال چوب كمتر از 85 26 تا 35 بيشتر از 26 8500 تا 8700 3
5 زغال كك شو K5 كمتر از 89 18 تا 26 6 تا 25 8400 تا 8800 4
6 زغال لاغر دلمه شو Oc6 90 12 تا 28 6 تا 9 8400 تا 8800 5
7 زغال لاغر T7 91 كمتر از 12 ـــــ 7300 تا 8750 6
8 نيمه آنتراسيت IIA8 ـــــ بيشتر از 8220 7
9 آنتراسيت A9 بيشتر از 93 7 ـــــ بيشتر از 8220 7

1 ـ 6 ـ آشنايي با زغال سنگ و مسائل آن
زغال سنگ فراوان ترين سوخت فسيلي كره زمين به شمار مي آيد . الماس سياه زمين و جواهر سنگ سپهر و كهنسال ترين سوخت معدني است. برخي از نقشه هاي زغال سنگي زمين، از نظر زمين شناسي بيش از چهار صد ميليون سال سن دارند. قديمي ترين جلوه هاي گياهان خشكي و زغال سنگي متعلق به دوره سيلورين دوران پالئوزوئيك هستند. با وجود آنكه جلوه هاي شبه زغال سنگي چندي در پركامبرين وجود دارند ، اما اين نمونه ها به دليل دگرگوني به گرافيت تبديل شده اند، و احتمالاً منشاء جلبكي يا خارجي دارند . نخستين لايه هاي وسيع و اقتصادي زغال سنگ داراي سن مي سي سي پين هستند. در زمان پنسيلوانين ، گياهان خشكي به خوبي گسترش مي يافتند و تورب زايي ، پديده اي معمولي به شمار مي آمد.
بيشتر زغال سنگ هاي قيري و آنتراسيتي در چينه هاي متعلق به دوره كربونيفر يافت مي شدند، اين دوره يكي از تقسيمات زماني در زمين شناسي است كه زمين شناسان اروپائي آن را شناسائي كرده اند . اين دوره ، زمان تشكيل زغال سنگ در مقياس جهاني است و غالباً آن را نخستين عصر زغال سنگ مي نامند.
توزيع ديرينه عرض جغرافيايي حوزه هاي زغال سنگي جهان ( بر اساس نظريه تكتونيك ورقه اي) به تقسيم آنها به دو گروه منجر شده است. گروهي با ديرينه عرض جغرافيايي پايين كه اساساً از زغال سنگ هاي كربونيفري اروپاي غربي و امريكاي شمالي تشكيل شده اند و گروه ديگر با ديرينه عرض جغرافيايي بالا كه عمدتاً زغال سنگ هاي پرمين و جوان تر موجود را در كانادا ، سيبري و قاره هاي جنوبي شامل مي شوند. ( ش 1 ـ 2 ) هر يك از اين دو گروه داراي فسيل هاي گياهي مشخص هستند كه گواه بر اراثيه ژنتيكي مواد گياهي تشكيل دهنده آنهاست.
رشد انبوه و توسعه گياهان خشكي در اين زمان، حاصل شرايط آب و هواي گرم و مرطوب حاكم بود. ديرينه گياه شناسان بيش از 3000 گونه گياه را تشخيص دادند كه در زمين مي زيسته و به صورت اجزاي تشكيل دهنده زغال سنگ حفظ شده اند. از جمله گونه هاي كربنيفري مي توان ليپيد و دندرون ، سي جيلاريا و كالاميت ها را نام برد . بوته ها و جورياها تا ارتفاع 100 فوتي رشد مي كنند. ( جدول 1 ـ 2 ) توزيع گونه هاي مختلف را از نظر سن زمين شناسي ، تاثيرات آب و هوايي و همچنين انواع نهشته هاي زغال سنگي را كه سرانجام تشكيل مي شوند ، نشان مي دهد. از نظر تاريخي يوناني ها ، رومي ها و چيني ها نخستين استفاده كنندگان زغال سنگ بودند. تئوفراستوس ( 288 تا 371 پيش از ميلاد ) به استفاده از سنگي سياه توسط آهنگران يوناني اشاره مي كند. چيني ها احتمالاً در حدود 100 سال پيش از ميلاد مسيح از زغال سنگ استفاده مي كردند. هنري سوم ، پادشاه انگلستان در سال 1239 براي نخستين بار اجازه بهره برداري از زغال سنگ را در نيوكاسل آپونتين صادر كرد. تا قرن شانزدهم چوب ، سوخت اصلي در جهان محسوب مي شد. لندن در زمان اليزابت اول نخستين شهر مهمي بود كه از زغال سنگ براي توليد گرما استفاده مي كرد. در سال 1660 آلودگي حاصل از سوخت زغال سنگ به مشكلي اساسي در اين شهر تبديل شد. بوميان آمريكا نيز از زغال سنگ استفاده مي كردند و كاشفان فرانسوي در سال 1679 رخنمون هايي از زغال سنگ را در امتداد رودخانه ايلينويز كشف كردند. با بكارگيري ماشين بخار اختراع جيمز وات در سال 1769 استخراج تجاري زغال سنگ براي حمل و نقل و توليد ، گسترش يافت. تا سال 1880 زغال سنگ به عنوان منبع اصلي انرژي در جهان جايگزين چوب شد.
در عصر صنعتي معاصر ، زغال سنگ به عنوان منبع اصلي انرژي ، سوخت مورد نياز را تامين مي كرد. توليد كك از زغال سنگ و استفاده از آن در كانه گذاري آهن ، انقلاب صنعتي را از اوايل قرن هجدهم آغاز شده بود از قرن هفدهم سودمندي محصولات فرعي زغال سنگ شناخته شد.
در سال 1681 پزشكان و شيميدانان آلماني امتياز ساخت قطران از زغال سنگ را در انگلستان دريافت كردند. در قرن هجدهم مواد شيميايي بيشتر ، نفت هاي سبك و محصولات سنگين تر قطران از زغال سنگ استخراج شد.

جدول( 1 ـ 2 ) نمودار انواع گياهان مختلف در ارتباط با سن زمين شناختي نوع نهشته زغال سنگي و تأثيرهاي اقليمي

شكل( 1 ـ 2 ) هيستوگرام عرض جغرافيايي با مساحت برابر براي نهشته هاي زغال سنگ جهان . مقادير ديرينه عرض جغرافيايي بدون توجه به علامت ترسيم شده اند. نهشته ها به دو گروه بزرگ ـ زغال سنگ هاي پرميني و جوانتر ـ به ترتيب ، در نزديكي استوا و قطبها تقسيم مي شوند.