بخشی از مقاله
مجموعه تعاريفي كه براي برنامهريزي شده است به دست ميآيد كه عناصري چون
"تعيين هدف"، "پيشبيني كيفيت اجرا"، "تهيه نقشه كار و خط مشي" در تمامي تعاريف ديده ميشود يا در اكثر تعاريف. از اين رو ميتوان برنامهريزي ا تعيين هدف و تبديل آن به نقشه كار و خطمشي و پيشبيني كيفيت اجراي عمليات بر اساس نقشه و خطمشي تهيه شده براي رسيدن به هدف ِاز قبل تعيين شده تعريف كرد. [261]
|145| ر
توجه به برخي فرمايشات نوراني معصومان (عليهمالسلام) ديدگاه برنامهاي آنان را
نشانميدهد:
1ـ پيامبر فرمود: "يابْن مسعود! إذا علمتَ عملاً فاعْمَلْ بعلمٍ و عقل و اياك أنْ تعمل عملاً
بغير تدبير و علم، فإنّه جلَّ جلالُه يقول: "و لا تكونوا كالتي نقضتْ غزلَها مِن بعد قوةٍ أنكاثا"؛ [262]
اي پسر مسعود! وقتي عملي را انجام ميدهي، با علم و عقل انجام بده. مبادا بدون تدبير و آيندهنگري اقدام كني، زيرا خدا فرمود: "مانند پير زالي نباشيد كه بافته خويش را بعد از محكم نمودن باز ميكرد."
2ـ ... مردي خدمت رسولاللَّه آمد و عرض كرد: مرا اندرز ده! فرمود: فإنّي أوصيك إذا
همتَ بأمرٍ فتدبّرْ عاقبتَه فإنَّ بك رشداً فاْمضهِو إنَّ بك غَيّاً فانْته ِعنه؛ [263]
به تو وصيت ميكنم وقتي به امري همت گماشتي، عاقبت آن را بنگر و ملاحظه كن اگر." در آن رشد و ثمربخشي است، عمل كن و اگر تباهي و بيحاصلي است، رها كن
3ـ علي(ع) فرمود: "لا خير في عزم بلا حزم؛ [264]
تصميم بدون دورانديشي بيفايده است." كلمه "تدبير" كه در جملات فوق و مشابه آن تكرار ميشود در واقع واجد هر سه عنصر نامبرده شده در تعريف برنامهريزي ميباشد، چرا كه تدبير يعني تعيين هدف، تهيه نقشه و پيشبيني اجرا. از اين رو پيامبر اكرم كه مشوق تدبير در امور است قاعدتاً در حكومت خويش "تدبير" يعني برنامهريزي داشته است.
2ـ هماهنگي
ايجاد موازنه و تطبيق بين وظايف متعددي كه به منظور تأمين هدف مشترك توسط
عناصر مختلف انجام ميشود هماهنگي نام دارد. [265] كلمه آهنگ جالب است زيرا هر عنصر سازماني مطابق وظيفهاش آهنگي ميزند. مانند گروه اركستر كه هر كدام سازي متفاوت با ديگري ميزند ولي رهبر اركستر با حركات چوب و با تكيه بر نُت، آنها را
طوري منجسم ميكند كه يك صداي دلپذير و گوشنواز از آن همه اختلاف به گوش برسد؛ گويا يكي هستند. يك مدير و رهبر خوب بايد وظايف مختلف تقسيم شده بين واحدهاي مختلف را همآوا و هماهنگ كند تا همه با يك آهنگ به تحصيل اهداف بپردازند. از پيامبر اكرم(ص) نقل شده است كه بهترين مديران و فرمانروايان كساني هستند كه استعدادها و سليقههاي گوناگون را زير چتر مديريت گرد آورند و بدترين مديران كساني هستند كه مجموعه هماهنگ و همسو را متفرق سازند. [266]
"مركز و محور باش و آسياب امور را به دور خود بچرخان"> [267] و هم فرمود:
"مكان زمامدار و رهبر مانند رشته مهره است كه مهرهها را گرد آورده و به هم پيوند
مينمايد. اگر اين رشته بگسلد، مهرهها از هم جدا شده و پراكنده ميگردند."> [268]
3ـ كنترل و نظارت
ايجاد موازنه و تطبيق بين وظايف متعددي كه به منظور تأمين هدف مشترك توسط
عناصر مختلف انجام ميشود هماهنگي نام دارد. [265] كلمه آهنگ جالب است زيرا هر عنصر سازماني مطابق وظيفهاش آهنگي ميزند. مانند گروه اركستر كه هر كدام سازي متفاوت با ديگري ميزند ولي رهبر اركستر با حركات چوب و با تكيه بر نُت، آنها را
طوري منجسم ميكند كه يك صداي دلپذير و گوشنواز از آن همه اختلاف به گوش برسد؛ گويا يكي هستند. يك مدير و رهبر خوب بايد وظايف مختلف تقسيم شده بين واحدهاي مختلف را همآوا و هماهنگ كند تا همه با يك آهنگ به تحصيل اهداف بپردازند. از پيامبر اكرم(ص) نقل شده است كه بهترين مديران و فرمانروايان كساني هستند كه استعدادها و سليقههاي گوناگون را زير چتر مديريت گرد آورند و بدترين مديران كساني هستند كه مجموعه هماهنگ و همسو را متفرق سازند. [266]
