بخشی از مقاله
سلول و بافت
پيكر همه جانوران از سلول ساخته شده است. اساس ساختماني همه سلولها نيز مشابه است. به اين ترتيب كه هر سلول از غشا و هسته و سيتوپلاسم تشكيل شده است. درون سيتوپلاسم اندامكهايي وجود دارد كه عبارتند از: ميتوكندري، دانه¬هاي گرد يا ميله¬اي با غشا دو لايه كه لايه داخلي داراي فرو رفته گيهايي است. ميتوكندري محل تنفس سلولي و توليد انرژي مي¬¬باشد. واكوئلها حاوي مايعاتي به نام شيره سلولي هستند. وظيفه آنها، تنظيم مقدار آب سلول، ذخيره كردن بعضي مواد، شركت در گوارش و دفع مواد در بعضي از سلولها مي¬باشد.
شبكه آندوپلاسمي
عمل شبكه آندوپلاسمي، نقل و انتقال مواد در داخل سلول بين هسته و سيتوپلاسم است و از مجموعه مجراها و حفرات درون سيتوپلاسم تشكيل شده¬اند. بر روي ديواره بخشي از آنها دانه¬هاي ريوزوم قرار دارد.
دستگاه گلژي
دستگاه گلژي كيسه¬هاي پهني است كه روي هم قرار دارند و در سلولهاي ترشحي بيشتر هستند. عمل دستگاه گلژي، نگهداري و ترشح مواد مي¬باشد.
هسته
هسته، اغلب كروي است و در مركز سلول قرار دارد. هسته را غشاي دو جداره احاطه كرده است. درون هسته، شيره هسته وجود دارد. درون شيره هسته، شبكه كروموزوم وجود دارد كه به هنگام تغذيه سلولي به صورت كروموزومها نمايان مي¬شود.
غشاي سلول
پرده¬اي در اطراف همه سلولها قرار گرفته. غشاي پلاسمايي از ملكولهاي چربي و پروتئين ساخته شده است، در لابه¬لاي مولكولهاي پروتين به صورت نامنظم قرار دارد.
مولكولهاي چربي از فسفو ليپيد و در دو لايه قرار دارد و بين آنها پيوند شيميايي وجود ندارد. در ساختمان غشاي مولكولهاي هيدرات كربن هم وجود دارد. سلولها براي زنده ماندن بايد موادي را از محيط بگيرند. در همين حال مي¬بايست مواد زائد را از خود دور كنند. براي درك بهتر اينكه ملولهاي مواد، چگونه از غشاي سلولي مي¬گذرند. بايد اطلاعاتي درباره رفتار ملكولها و حركات آنها داشته باشيم.
مولكولها هميشه در حال حركت هستند، جنبش مولكولها در جامدات كم، اما در مايعات و گازها زياد است. مولكولها به طور اتفاقي به هر طرف مي¬روند. يعني به طور مستقيم به حركت خود ادامه مي¬دهند، مگر اينكه در مسير خود به مولكولهاي ديگر برخورد كنند. اين رفتار در محيطهاي گاز و يا مايع باعث گسترش تدريجي آنها ميشود تا سرانجام در محيطهاي بسته و معين به حالت يكنواخت و معيني برسند.
انتشار
به پراكندگي تدريجي مولكولهاي يك ماده را انتشار ساده مي¬گويند. انتشار ملكولها سرانجام به حالت تعادل مي¬رسد. مرحله تعادل وقتي است كه مولكولها به طور يكنواخت در محيط پراكنده شوند.
آيا مولكولها مي¬توانند از پردهها عبور كنند. پاسخ به اين سؤال، به پرده، قطر منافذ آن و نوع مولكولها بستگي دارد. اگر ماده¬اي از درون يك پرده بگذرد، آن پرده را نسبت به آن ماده نفوذ پذير مي¬گويند.
يك ظرفي را كه با پرده¬اي با سوراخهاي ريز نسبت به آب تراوا است مي¬پوشانيم حال درون آن مايع رنگي مي¬ريزيم و در ظرف آبي قرار مي¬دهيم. مشاهده مي¬كنيم كه آب درون ظزف بالا مي¬رود. اما مولكولهاي محلول از آن سوراخها عبور نمي-كنند. به حركت آب از درون پرده نيمه تراوا اسمز مي¬گويند.
اسمز حالت خاصي از انتشار است. هر جا غلظت محلول بيشتر شود، آب بيشتري جذب خواهد كرد. اين گونه جذب آب را فشار اسمزي يا غيروي اسمزي ميگويند. موادي چون آب و يون كلرويون پتاسيم كه در پرده محلول نيستند به آساني از غشا عبور ميكنند. در اين مورد فرض بر اين است كه سوراخهاي ريزي در غشاي سلول وجود دارد كه حتي با ميكروسكوپهاي الكتروني قابل مشاهده نيست و مولكولهاي آب مي توانند مستقيماً از آنجا عبور كنند.
نكاتي مهم درباره انتشار
هر مولکول يا يون حركتي كاملاً اتفاقي دارد و اين وضع، ربطي به جهت انتشار ندارد. در يك محلول انتشار هر نوع ماده، مستقل ار انتشار مواد ديگر است. سرعت انتشار به عواملي از قبيل: قطر ذرات، دما، بار الكتريكي ذرات و تفاوت غلظت دو محيط بستگي دارد. علاوه بر انتشار ساده و اسمز، دو حركت ديگر از خلال غشا تشخيص داده مي¬شود. كه به انتشار تسهيل داده شده و انتقال فعال مرسومند. در اين دو نوع حركت انتشار، مولكولهايي به نام ناقل در غشا وجود دارد كه از جنس پروتئين است. اين مولکولها در يك سمت غشا با ماده عبوري تركيب مي¬شوند و در سمت ديگر از آن جدا مي¬شوند.
در مقايسه انتشار ساده با انتشار تسهيل شده و انتقال فعال، مشاهده ميشود كه ماده¬اي در انتشار ساده از منطقه پر تراكم به منطقه كم تراكم انتقال داده مي¬شود تا غلظت مساوي بين دو طرف پرده حاصل آيد.
در انتشار تسهيل داده شده، ماده از منطقه پر تراكم به منطقه كم تراكم ميرود، اما انتقال به وسيله مولكول ناقل صورت مي¬گيرد. در انتقال فعال، مولكولهاي ناقل با صرف انرژي بعضي مواد را از بيرون سلول كه غلظت آن كمتر است به درون سلول كه غلظت آن بيشتر انتقال مي¬دهد.
سلولهاي ريشه گياه، يونها را از آب درون خاك جذب مي¬كنند. اما اغلب غلظت اين يونها در داخل سلول بيشتر از غلظت آنها در خارج از سلولهاست. در سلول بعضي از جانداران دريايي، ممكن است غلظت يون بيشتر از غلظت آن در دريا باشد. با اين حال همين سلولها يون را از آب تهيه مي¬كنند. بعضي از سلولها مثل آميد، ميتوانند مولكولهاي بزرگ و حتي ذرات موادي را كه از غشاي آنها قابل عبور نيستند، جذب كنند. اين عمل سلول آندوسيتوز نام دارد. در هنگام عمل آندوسيتوز در غشاي پلاسمايي، فرورفتگيهايي پديد ميآيد و كيسه كوچكي به دور ذره غذايي پديد مي¬آيد. سپس لبه¬هاي كيسه به هم نزديك ميشوند، مي¬چسبند، سپس در آن قسمت سلول واكوئل پديد ميآيد كه ذره غذايي در درونش قرار دارد. آنگاه با آنزيمهاي درون واكوئل، گوارش غذا آغاز مي¬شود.
اگزوسيتوز
بسياري از سلولها، مولكولهاي پروتئيني ميسازند كه از سلول خارج ميشوند، اين مولكولها در دستكاه گلژي بسته بندي ميشوند. بسته به سوي غشاي پلاسمايي به حركت در ميآيد. غشاها با هم مي¬آميزند و دهانه¬اي به سمت خارج باز ميشود تا مواد ساخته شده، خارج شوند. اين عمل سلول اگزوسيتوز نام درد.
سازمان پر سلولي
در جانوران تك سلولي، كليه اعمال حياتي، توسط همان يك سلول انجام ميگيرد. اما در جانوران پر سلولي، تقسيم كار وجود دارد و هر كدام از سلولها براي وظيفه خاصي، تخصص مي¬يابند. مانند عمل تغذيه در لوله گوارش، تنفس و انتقال مواد در دستگاه گردش خون.
بافتها
بافتهاي بدن را مي¬توان به 4 گروه اصلي، پوششي، پيوندي، ماهيچهاي و عصبي، تقسيم كرد.
بافت پوششي
اين بافت، سطح خارجي بدن و سطح داخلي اندامها و حفره¬هاي درون بدن را ميپوشاند. سلولهاي بافت پوششي بسيار منتشره هستند. بافت پوششي كه سطح بدن را ميپوشاند نقش محافظت را بر عهده دارد. سلولهاي اين بافت به تدريج از قسمت سطح از بين مي¬روند و به جاي آنها سلولهاي جديد پديد ميآيد. ديواره داخلي لوله گوارش از بافت پوششي يك لايه¬اي ساخته شده است كه برخي از آنها عمل ترشح كردن را انجام ميدهند. بعضي از سلولها مي¬توانند موادي را از خود عبور دهند؛ مثل: سلولهاي جداره نفرونها. اندازه و شكل و بافتهاي پوششي گوناگونند.
بافت پيوندي
در بين بافتها و اطراف اندامها قرار دارد. بافت غضروفي، استخواني، خوني، اقسام تغيير يافته بافت پيوندي هستند. بخش اصلي بافت پيوندي را يك ماده زمينهاي، بين سلولي تشكيل ميهد كه سلولها و رشته¬هاي پيوندي درون آن قرار گرفته¬اند. اين ماده بين زمينه¬اي ممكن است يك ماده نيمه جامد، مانند غضروف، جامد، مانند بافت استخواني، مايع، مانند خون باشد. بافت پيوني كه اعضاي بدن را مي¬پوشاند، داراي رشته¬هايي به نام، كلاژن است. كه موجب استحكام مي¬شود و رشته¬هاي ارتجاعي، خاصيت ارتجاعي بافت را سبب مي¬گردد. بعضي از سلولهاي بافت پيوندي نيز، خاصيت بيگانه خواري دارند
انواع نشانگرهای ژنتیک
با وجـــود اینکه بهره مندی از علم ژنتیک و اصلاح نباتات، بیشترین نقش را در افزایش محصول و تولید فراورده های غذایی به عهده داشته است، به دلیل رشد روز افزون جمعیت،تلاش بیشتری برای چیرگی بر شرایط نامساعد محیطی، اعم از عوامل زیستی و غیر زیستی و افزایش کیفیت محصول لازم است. پیشرفت علوم و فناوری موجب بهره مندی متخصصان اصلاح نباتات از ماشین های پیشرفتۀ کشاورزی، ابزار دقیق آزمایشگاهی، روش های برتر جمع آوری اطلاعات و تجزیه و تحلیل رایانه ای آنها شده است. در سالهای اخیر، پیشرفت های تحسین برانگیزی که در زمینۀ زیست شناسی مولکولی و بیوتکنولوژی صورت گرفته، ابزار قدرتمندی را برای پژوهش های ژنتیک تفصیلی گیاهان عالی از جمله گیاهان زراعی فراهم کرده اند.شاید اساسی ترین و مفیدترین این ابزار نشانگرهای DNA باشند که همان تفاوت های قابل ثبت ردیف های بازی DNA موجود بین دو یا چند نمونه اند.امروزه اطلاعات به دست آمده از نشانگرهای DNA کاربردهای بسیاری دارند، که عمده ترین آنها در پزشکی قانونی، تشخیص بیماری های گیاهی و انسانی،قرنطینۀ گیاهی، پژوهش های ژنتیک تکاملی و فیلوژنتیک،طبقه بندی موجودات زنده و اصلاح نباتات است.
