دانلود مقاله سونامی

بخشی از مقاله

سونامي:
سونامي ( به صورت سو-نا-مي-يا تسو-نا-مي تلفظ مي شود ) پديده اي طبيعي است و شامل يك سري از امواج مي باشد و زماني ايجاد مي شوند كه آب درياچه يا دريا ، به سرعت در مقياس توده اي جا به جا شود. زمين لرزه ، زمين لغزش ، فورانهاي آتشفشاني و برخورد شهابسنگ هاي بزرگ ، همگي پتانسيل ايجاد سونامي را دارند. اثرات سونامي از غير قابل توجه تا بسيار مخرب در تغييرند.

واژه سونامي ، از زبان ژاپني گرفته شده و به معناي بندر ( سو ) و موج ( نامي ) است. اين واژه ، توسط ماهيگيراني به وجود آمده كه به بندر برمي گشتند تا به مناطق اطراف بندر تخريب شده برسند اگر چه آنها از وجود موج در آبهاي آزاد اطلاعي نداشتند. در اقيانوسهاي عميق ، سونامي رخدادي زير سطحي نيست. و دامنه اي ( ارتفاع موج ) بسيار كوچك وطول موجي بسيار بلند دارد ( اغلب طول آنها صدها كيلومتر است ) و به همين علت است كه در دريا قابل توجه نيستند و در اقيانوس تنها، امواجی گذرا را تشكيل مي دهد.

سابقا به سونامي ، امواج مدي گفته مي شود زيرا هنگامي كه به خشكي نزديك مي شوند بيشتر ويژگي مدهاي شديد پيشرونده را دارند تا امواج قله اي كه در اثر عملكرد باد روي اقيانوس ايجاد مي شوند ( و براي مردم آشناتر مي باشند ). اما از آنجا كه اين امواج در واقع مربوط به مد نيستند ، اين واژه را اشتباه مي دانند و كاربرد آن توسط اقيانوس شناسان منسوخ شده است.
علل:

سونامي، در اثر هر نوع آشفتگي و اختلالي كه به سرعت توده بزرگ از آب را جا به جا كند، مثل زمين لرزه ، فوران آتشفشاني ، زمين لغزش يا برخورد شهابسنگ ايجاد مي شوند. هر چند رايج ترين علت آن ، زمين لرزه زير دريايي است. زمين لرزه اي كه خود براي ايجاد سونامي بسيار كوچك است ، مي تواند باعث آغاز زمين لغزشي زير دريايي شود كه خود توانايي ايجاد سونامي را دارد.

سونامي ها ، هنگامي ايجاد مي شوند كه بستر دريا ، به طور تاگهاني دگر شكل شده و به طور عمودي آب رويي را جا به جا كند.چنين حركات عمودي بزرگي در پوسته زمين،در مرز ورقه ها رخ مي دهد.زمين لرزه هاي فرورانش،در ايجاد سونامي موثر هستند و در جايي رخ مي دهندكه ورقه هاي چگال اقيانوسي،طي فرآيندي كه فرورانش ناميده مي شود،به زير ورقه هاي قاره اي رانده مي شوند.

زمين لغزشهاي زير دريايي،كه گاهي اوقات در اثر زمين لرزه هاي بزرگ آغاز مي شوند،هم مانند ريزش ساختمانهاي آتشفشاني مي توانند همانطور كه رسوب و سنگها به سمت پايين رانده مي شوند و مجددا در بستر دريا آشفته مي شوند،ستون آب بالايي را آشفته مي كنند.به طور مشابه،فوران آتشفشاني شديد زير دريا هم ستون آب را به بالا رانده و سونامي ايجاد مي كند.
هنگامي كه توده آب جابه جا شده،تحت تاثير گرانش حركت مي كند تا مجددا به حالت تعادل خود برگردد و مانند موج هاي روي استخر، در اقيانوس پراكنده مي شود،امواج تشكيل مي شوند.

در سال 1950 كشف شد كه سونامي هاي بزرگ كه معتقد بودند در اثر زمين لغزش،عملكرد فورانهاي آتشفشاني و برخورد شهابسنگها به وجود مي آيند،همانطور كه انرژي حاصل از آن آوارهاي ريخته يا فوران به آبي كه آوارها در آن ريخته منتقل مي شود،به سرعت حجم زيادي از آب را جابه جا مي كند.سونامي هايي كه بر اثر اين مكانيزمها تشكيل مي شوند،برخلاف سونامي هاي گستره آرام كه در اثر زمين لرزه ايجاد مي شوند،به سرعت از بين رفته و چون منطقه كوچكي از دريا را تحت تاثير قرار مي دهند،به ندرت خطوط ساحلي دور از منطقه فشار را تحت تاثير قرار مي دهند.اما،اين امواج مي توانند به صورت محلي،امواج بسيار بزرگتري را ايجاد كنند مانند مگا سونامي خليج ليبتويا كه موجي حدود 150-50 متر را ايجاد كرد و 524 متر بالاي كوههاي محلي رسيد.

ويژگيها:
تصور غلطي وجود دارد كه سونامي ها،مانند امواج حاصل از باد يا امواج بادي(كه هوا پشت آنهاست مثل امواجي كه در جشن قرن نوزدهم وودكات ايجاد شدند)رفتار مي كنند.در حقيقت،سونامي،به صورت سطح آب جديد و بالاتر درك شده است كه به صورت طبقه يا طبقاتي از آب ظاهر مي شود.لبه پيشرونده سونامي شبيه موج شكن است اما به طور متفاوتي رفتار مي كنند. بالا آمدن سريع سطح آب دريا،همراه با وزن و فشار اقيانوس كه در پشت آن است،نيروي بسيار بيشتري را ايجاد مي كند.

اگر چه اغلب به سونامي،امواج مدي گفته مي شود،اما سونامي شبيه گفته عموم كه » موجي عادي و فقط بسيار بزرگتر« نيست.در عوض،بيشتر شبيه مدي پيشرونده بي پايان است كه راهش را از اطراف و از ميان هر سدي باز مي كند.قسمت عمده خسارات،در اثر توده آب عظيمي ايجاد مي شود كه در پشت جبهه موج اوليه قرار دارد،به طوريكه ارتفاع دريا به سرعت بالا مي آيد و سيل ، مناطق ساحلي را به شدت فرا مي گيرد. وزن خالص آب ، به اندازه اي است كه اجسام موجود در مسيرش را ساييده و اغلب ساختمانها را روي پي شان مي اندازد و زمين را تا سنگ بستر مي شويد. اجسام بزرگ مثل كشتيها و تخته سنگها هم قبل از فرونشست سونامي ، چندين مايل به درون خشكي حمل مي كند.

عملكرد سوناميها ، بسيار متفاوت با خيزآب است. سونامي ، پديده اي است كه در كل عمق اقيانوس ( اغلب به عمق چند كيلومتر ) حركت مي كند نه در سطح آن ، بنابراين سونامي دراي انرژي بسياري است كه با سرعت بسيار زيادي منتشر مي شود و مي تواند با كاهش انرژي بسيار اندكي ، مسافتهاي بسيار دور را در اقيانوس بپيماند. سونامي مي تواند در فاصله هزاران كيلومتر از منشا ، موجب خسارات شود بنابراين ممكن است بين زمان تشكيل آن و زمان

اثر گذاري آن روي ساحل ، چندين ساعت وقفه باشدو موج لرزه اي مدت زماني طولاني بعد از اينكه در اثر رويدادي شكل گرفت،به ساحل برسد.اگر چه كاهش انرژي اندك است،اما همانطور كه موج منتقل مي شود،كل انرژي در محيطي بيشتر و بيشتر پراكنده مي شود،بنابراين همانطور كه توان فاصله از منشامعكوس مي شود،انرژي هر فنر خطي در موج كاهش مي يابد.اين معادله دو بعدي قانون مربع معكوس در سه بعد است.

در آبهاي آزاد،سونامي ها،دوره اي بسيار طولاني(زمان لازم براي اينكه قله موج بعدي،بعد از موج قبلي از يك نقطه بگذرد)،از چند دقيقه تا چند ساعت و طول موجي بسيار بلند،بيش از چند صد كيلومتر دارند(آنرا با امواجي كه توسط باد ايجاد شده در ساحل ديده مي شوند،مقايسه كنيد كه توسط طوفانهاي دوردست ايجاد شده اندو به طور منظم،يك موج بعد از ديگري با دوره اي حدود 10 ثانيه و طول موج 150 متر در آن مي چرخند).ارتفاع واقعي موج سونامي در آبهاي آزاد،اغلب كمتر از يك متر است كه اغلب براي افراد روي كشتي قابل تئجه نيست.انرژي سونامي،در كل ستون آب تا بستر دريا منتقل مي شود برخلاف امواج سطحي كه تنها به عمق 10 متري مي رسند.

اين امواج،با سرعت500 تا 1000 كيلومتر بر ساعت در اقيانوس حركت مي كنند. هنگامي كه موج به خشكي نزديك مي شود،دريا كم عمق مي شود و موج مسافت بيشتري را طي نمي كند بنابراين شروع به تجمع يافتن مي كند.جبهه موج پرشيب تر و بلندتر مي شود و فاصله ميان قله هاي موج كم مي شود.در حالي كه شخص در سطح آبهاي عميق نمي تواند سونامي را ببيند،موج همانطور كه به خطوط ساحلي نزديك مي شود فشرده شده و ارتفاع آن به 30 متر يا

حتي بيشتر افزايش مي يابد.فرآيند پرشيب شدن موج،شبيه شكافتن شلاق نوك تيزشونده است.همانطور كه موج به سمت پايين مي رود،انرژي در مواد كمترو كمتري قرار مي گيرد و سپس هنگاميكه مواد انرژي را دريافت مي كنند به شدت حركت مي كنند . هنگامي كه نسبت ميان عمق آب و طول موج آن خيلي كوچك باشد،موج،تبديل به موج آبهاي كم عمق مي شودو از آنجايي كه سونامي،طول موج بسيار بزرگي دارد(صدها كيلومتر)،حتي در آبهاي عميق اقيانوسهاي آزاد هم به صورت موج آبهاي كم عمق عمل مي كند.موجهاي آبهاي كم عمق،با سرعتي معادل ريشه دوم حاصل ضرب شتاب گرانش(8/9 متر بر مجذور ثانيه)در عمق آب حركت مي كنند.مثلا ، در اقيانوس آرام،كه عمق آب حدود 4000 متر است،سونامي با سرعت 200 متر بر ثانيه(720 كيلومتر بر ساعت يا 450 مايل در

ساعت)حركت مي كنند و حتي در مسافتهاي طولاني،كاهش انرژي اندك است.در عمق 40 متري آب،سرعت 20 متر بر ثانيه(حدود 72 كيلومتر بر ساعت يا 45 مايل بر ساعت)است كه بسيار كمتر از سرعت موج در اقيانوسهاي آزاد است اما سونامي،از محل منشا،به سمت خارج منتشر مي شود،بنابراين سواحلي كه در سايه خشكي هاي متاثر از سونامي قرار دارند،معمولا امن هستند.اما ممكن است امواج سونامي،در اطراف توده هاي خشكي،شكسته و پخش شوند(همانطور كه در اين انيميشن سونامي اقيانوس هندنشان داده شده كه امواج به سريلانكا و هند مي رسند).به علاوه امواج سونامي نبايد متقارن باشند. امواج سونامي،بسته به طبيعت منطقه منشا و جغرافياي مجاور،در يك جهت قويتر از جهت ديگر هستند.

ويژگيهاي جغرافياي محلي،مي توانند منجر به تشكيل سيچ يا امواج برجسته و بلندي شوند كه سبب تشديد خسارات ساحلي مي شوند.مثلا در مورد سونامي اي كه در اول آوريل 1946 ،به هاوايي رسيد،وقفه ميان جبهه هاي موج 15 دقيقه بود. دوره رزونانت طبيعي خليجهيلو،حدود 30 دقيقه است. اين بدان معناست كه هر موج ثانويه،با حركت در خليج هيلو،سيچي را در خليج ايجاد مي كند. در نتيجه، هيلو،نسبت به مكانهاي ديگر هاوايي،خسارات بيشتري را متحمل شد و در آنجا ارتفاع سونامي / سيچ به 14 متر رسيد و 159 نفر از ساكنين آن منطقه را كشت.

هشدارها و پيشگيري:
در مواردي كه لبه پيشروي موج سونامي در حضيض است،دريا،قبل از رسيدن موج،از ساحل عقب نشيني مي كند.اگر شيب قاره كم عمق باشد،اين عقب نشيني بيش از چند صد متر خواهد بود.ممكن است افرادي كه از خطر بي اطلاع هستند،به علت كنجكاوي يا براي جمع كردن ماهي از روي بستر رخنمون يافته دريا،در ساحل باقي بمانند.

در مواردي كه لبه پيشرونده سونامي در نخستين قله آن است،امواج بعدي،منجر به سيل گرفتگي بيشتري مي شوند.آموزش در مورد سونامي بسيار مهم است تا معلوم شود كه وقتي سطح آب،در وهله اول پايين مي آيد،خطر هنوز برطرف نشده است.
در مناطقي كه خطر سونامي بالاست،براي پيش بيني سونامي و هشدار دادن به مردم،از سيستم هاي هشدار سونامي استفاده مي شود. در سواحل غربي ايالات متحده،كه پتانسيل وقوع سونامي هاي اقيانوس آرام وجود دارد،علايم هشدار دهنده،به مردم هشدار مي دهد تا رخداد سونامي در حال وقوع را نشان مي دهد.

اگر چه جلوگيري از وقوع سونامي امكان پذير نيست،اما در بعضي از كشورها مستعد سونامي،اندازه گيري هاي انجام شده تا خسارات ايجاد شده در ساحل را كاهش دهد.ژاپن،برنامه گسترده اياز ساخت ديوارهاي سونامي با ارتفاع بيش از 5/4 متر(5/13 فوت)را در جلوي مناطق ساحلي پر جمعيت اجرا كرده است.در مكانهاي ديگر،براي هدايت آب حاصل از سونامي،دروازه هاي سيلابي و كانالهايي ساخته شده است.اما چون اغلب سونامي ها،بلندتر از اين سدها

هستند،اترگذاري آنها زير سوال است.مثلا،سونامي اي در 12 جولاي 1993 به هكايدو برخورد كرد،امواجي به ارتفاع 30 متر(100 فوت)ايجاد كرد كه به بلنداي يك ساختمان 10 طبقه است.اگر چه شهر بندري آئونا،كاملا توسط ديوارهاي سونامي محصور شده بود،امواج روي ديوارها را گرفته و كل ساختارهاي چوبي منطقه را تخريب كردند.ساخت اين ديوارها،كاهش ارتفاع سونامي ها موفقيت آميز بوده اما مانع از تخريب و تلفات نشده است.
سونامي هاي گذشته:

سونامي ها،در اقيانوس آرام،فراوان رخ مي دهند اما پديده اي جهاني مي باشند.در هر جايي كه توده هاي عظيمي از آب يافت مي شود،كه شامل درياچه هاي خشكي هم مي باشد،وقوع سونامي امكان پذير است.
هر يك سونامي هاي زير در مقاله مربوط به خودشان هم توصيف شده اند كه گاهي اوقات توصيف آنها در اين مقالات بيشتر هم مي باشد:
6100 قبل از ميلاد و پيش از آن:

در اقيانوس اطلس شمالي،لغزشهاي استوارگا،يك سري از حركات ناگهاني و زير دريايي خشكي ها بودند كه طي دوره اي چند ده ساله رخ دادند.
1650 قبل از ميلاد-سانتوريني:
در زمان بين 1650 قبل از ميلاد تا 1600 قبل از ميلاد(كه هنوز مورد ترديد است)جزيره آتشفشاني يونان،سانتوريني فوران كرد و سونامي اي به ارتفاع 100 تا 150 متر راايجاد كرد كه ساحل شمالي كرت،در 70 كيلومتري(45 مايل)دورتر را تخريب كرد و در امتداد ساحل شمالي كرت،هر نوع قايقي از ناوگان مينوان را نابود كرد.سانتوريني به احتمال زياد،منشا داستان اديبانه آتلانتيس پلاتوست و بعضي از دانشمندان معتقدند كه همان سيلاب عظيمي كه در متون يهودي،مسيحي و اسلامي ثبت شده خبر مي دهد.

1755 –ليبسبون،پرتغال
دهها هزار نفر از پرتغالي هايي كه از سونامي عظيم 1755 ليبسبون نجات يافتند،در اثر سونامي اي كه نيم ساعت بعد،به دنبال سونامي اول به وقوع پيوست،كشته شدند.بسياري از مردم شهر كه از بخشهاي آب نماي ساختمان فرار كردند،معتقدند كه اين منطقه از آتش سوزي و ريزش آوار در نتيجه پس لرزه ها در امان است.قبل از اينكه ديوار بزرگ آب با بندر برخورد كند،آب عقب نشيني كرده و محموله هاي رها شده در دريا و كشتيهاي شكسته و غرق شده از ياد رفته را آشكار مي كند.زمين لرزه،سونامي و آتش سوزي بعد آن،بيش از يك سوم جمعيت ليبسبون را كه قبل از زمين لرزه 275000 نفر بود،كشت.يادداشتهاي

تاريخي مربوط به اكتشافات واسكوداگاما و دريانوردان ديگر از بين رفتند و ساختمانهاي بيشماري خراب شدند(كه بيشتر نمونه هاي معماري مانولين پرتغالي را هم شامل مي شد).اروپايي هاي قرن هجدهم،سعي كردند تا از طريق سيستمهاي مذهبي و منطق اعتقادي خود اين بلاي طبيعي را درك كنند.فلاسفه افكار،به ويژه ولتاير،درباره اين رخداد نوشتند.مفهوم فلسفي والا،كه توسط فيلسوفي به نام امانوئل كانت در مشاهداتي روي احساس زيبايي و برتري توصيف شده است،در بخشي از تلاشها،از وحي و الهام استفاده مي كند تا شرارت زمين لرزه و سونامي ليبسبون را دريافت و درك كند.

بسياري از جانوران،قبل از رسيدن آب،خطر را حس كرده و به سرزمينهاي مرتفعتر فرار كردند.زمين لرزه ليبسبون،نخستين مورد ثبت شده اين پديده در اروپاست.اين پديده،در زمين لرزه 2004 اقيانوس هند،در سريلانكا هم مشاهده شد.بعضي از دانشمندان معتقدند كه جانوران قادرند امواج ريلاي حاصل را از زمين لرزه را،چند دقيقه ياچند ساعت قبل از اين كه سونامي به ساحل برسد،حس كنند

.
1883 –فوران انفجاري كراكاتوا:
جزيره آتشفشاني كراكاتوا در اندونزي،در سال 1883 ،به طور ويران كننده اي فوران كرد و اتاق ماگمايي زيرزميني خود را تا حدي خالي كرد در نتيجه قسمت عمده زمين روي آن و بستر اقيانوس به درون آن ريزش كرد.در نتيجه اين فوران،يك سري از امواج سونامي بزرگ ايجاد شدند كه بعضي از آنها به ارتفاع بيش از 40 متر بالاي سطح دريا رسيدند.امواج سونامي در سرتاسر اقيانوس هند،اقيانوس آرام،ساحل غربي آمريكا،آمريكاي جنوبي و حتي در كانال انگليس مشاهده شدند. در سواحل جاوه و سوماترا،سيلاب دريايي چندين مايل به درون خشكي نفوذ كرد و سبب چنان تلفاتي شد كه در يك منطقه هيچكس مجددا ساكن نشد اما به حالت جنگلي در آمد و امروزه منبع طبيعي اجونگ كولون است.
1946 –سونامي:اقيانوس آرام:

سونامي حاصل از زمين لرزه جزيره آلئوتيان كه 165 نفر را در هاوايي و آلاسكا كشت منجر به ايجاد سيستم هشدار سونامي شد كه در سال 1949 ،براي كشورهاي منطقه اقيانوس آرام تاسيس شد.
1960 –سونامي شيلي:

زمين لرزه بزرگ شيلي،با بزرگاي 5/9 ،بزرگترين زمين لرزه اي است كه تاكنون ثبت شده كه در ساحل جنوبي شيلي مركزي رخ داد و يكي از مخربترين سونامي هاي قرن بيستم را ايجاد كرد.اين سونامي در كل گستره اقيانوس آرام منتشر شد و امواجي ايجاد كه ارتفاع آنها به بيش از 25 متر مي رسيد.هنگامي كه سونامي،تقريبا22 ساعت بعداز زمين لرزهبه اوناگاواي ژاپن رسيد،ارتفاع موج در بالاي مدهاي بلند،3 متر بود.تعداد افرادي كه در اثر زمين لرزه و سونامي بعد از آن كشته شدند،بين 490 تا 2290 نفر تخمين زده شد.

1964 –سونامي گودمزايدي:
بعد از زمين لرزه گود مزايدي بابزرگاي 2/9 ،سونامي،آلاسكا،بريتيش كلمبيا،كاليفرنيا و شهرهاي ساحلي شمال غرب اقيانوس آرام را درنورديدو 122 نفر راكشت. ارتفاع سونامي بيش از 6 متر بود و 11 نفر را در فاصله اي دور،در كرسنت سيتي كاليفرنيا از بين برد.
2004 –سونامي اقيانوس هند:

زمين لرزه 2004 اقيانوس هند با بزرگاي 0/9 ،باعث ايجاد امواج كشنده سونامي در 26 دسامبر 2004 شد كه بيش از 000/310 نفر را از بين برد(فقط در اندونزي،بيش از 000/220 نفر كشته شدند)كه اين سونامي را كشنده ترين سونامي ثبت شده در تاريخ ساخت. سونامي افرادي را كه در مجاورت زمين لرزه در اندونزي،تايلند و ساحل شمالي-غربي مالزي بودندتا افرادي كه هزاران كيلومتر دورتر در بنگلادش،هند،سريلانكا و مالديو و حتي سومالي،كنيا و تانزانيا در آفريقاي شرقي بودند را از بين برد.

براي كمك به قربانيان اين حادثه دلخراش،بيش از 300 ميليون پوند،از سرتاسر دنيا جمع آوري شد.
بر خلاف اقيانوس آرام،هيچ سرويس هشدار سازمان دهي شده اي،اقيانوس هند را پوشش نمي دهد. بخشي از آن به علت نبود سونامي بزرگ از سال 1883 (فوران كراكاتوا)مي باشد كه 36000 نفر را كشت.پس از سونامي 2004 اقيانوس هند،يونسكو و ديگر سازمانهاي جهاني،در صدد ايجاد يك سيستم جهاني ثبت سونامي برآمده اند.

امواج مدي:
امواج مدي(يافقط موج)پديده اي مدي است كه در آن لبه پيشروي مد،موجي(يا امواجي)از آب را تشكيل مي دهد كه برخلاف جهت جريان،به سمت بالاي رودخانه حركت مي كند. در واقع،اين موج،يك موج مدي واقعي است(با سونامي اشتباه نشود).
اين امواج،در مكانهاي اندكي در دنيا به وجود مي آيند،در مناطقي كه داراي محدوده مدي بزرگي هستند،تنها در مدهاي مشخص رخ مي دهند و هنگامي كه مد،به رودي كم عمق و باريك با خليجي عريض مي رسدتشكيل مي شوند.موج مدي،مثالي طبيعي از موج هاي منفرد است.امواج بزرگ براي كشتيراني خطرناك هستند.

لغت بور،از لغت قديمي انگليسي و از لغت بارا در الدنورس گرفته شده كه به معناي موج است.
موج عجيب:
امواج عجيب،كه امواج سركش يا امواج هيولاهم ناميده مي شوند،امواج نسبتا بزرگ،ناگهاني و سطحي اقيانوس هستند كه مي توانند باعث غرق شدن كشتيهاي متوسط-بزرگ شوند.زماني تصور مي شد كه اين امواج،امواجي افسانه اي باشند اما امروزه معلوم شده كه پديده طبيعي اقيانوسي مي باشند(اگر چه نسبتا نادر هستند).وجود آنها،تنها در سال 2004 ،ثابت شد هنگامي كه ماكس ويو،و مركز تحقيقات GKSS ،بااستفاده از داده هاي جمع آوري شده توسط ماهوارههاي ESA ،چندين نمونه از اين امواج را،در حين مطالعات مداوم شناسايي كردند.

تاريخچه:
معمولا امواج طوفاني ميان اقيانوسي به ارتفاع 7 متر(23 فوت)مي رسند و مي توانند حداكثر به ارتفاع 15 متر(50 فوت)هم برسند اما براي قرنها افسانه هاي دريايي از وجود امواج بسيار بزرگ صحبت مي كردند هيولاهاي واقعي كه ارتفاع آنها به بيش از 30 متر(100 فوت)مي رسيد(تقريبا به ارتفاع يك ساختمان 12 طبقه)و بدون هيچ هشداري،در ميان اقيانوس و در مقابل جريانها و جهت باد غالب و اغلب در هواي كاملا آفتابي ظاهر مي شدند. گفته مي شود كه اين امواج حاوي ديواري عمودي از آب هستند كه در جلوي يك دراز گودال بسيار عميق قرار دارد و اين دراز گودال به قدري عميق است كه به آن گودال دريايي گفته مي

شود.كشتي اي كه با چنين موج عظيمي روبه رو شود،بعيد است بتواند از فشار مهيب آن كه بيش از 100 تن بر متر مربع است و در اثر وزن موج ايجاد مي شود نجات و رهايي يابد و مطمئنا ظرف چند ثانيه غرق خواهد شد(معمولا طراحي كشتيها براي امواج طوفاني مدور با ارتفاع بيش از 15 متر و فشار حدود 15 تن بر متر مربع مي باشد).

دانشمندان مدتهاي طولاني اين داستانها را رد مي كردند و ادعا مي كردند كه مدلهاي رياضي نشان داده اند كه امواج اقيانوسي با ارتفاع بيش از 15 متر،ازنظر احتمالات،در 1000 سال اخير نادر بوده اند.اما تصاوير ماهواره اي در سالهاي اخير،تاييد كرده اند كه امواج با ارتفاع بيش از 30 متر،بر مبناي مدل خطي اندازه موج،بسيار متداول تر از احتمال رياضياتي هستندو نشان مي دهد كه در حقيقت،اين امواج،سالانه،بارها در همه اقيانوسهاي جهان رخ مي دهند همين امر،سبب بررسي مجدد علت پيدايش آنها شد و سوالهاي اساسي را در مورد بسياري از قوانين پذيرفته شده مهندسي دريايي ايجاد كرد.

توجه داشته باشيد كه امواج عجيب محلي،كه در اينجا بحث شدند ،همان سونامي،كه قبلا امواج مدي هم ناميده مي شد،نيستند.سونامي،امواج جابه جا شده است كه با سرعت بسيار زيادي حركت مي كند و در آبهاي عميق،غير قابل توجه است. امواج سونامي تنها هنگامي كه به خطوط ساحلي نزديك مي شوند،خطرناك هستند. در درياهاي عميق،سونامي براي كشتيراني تهديد كننده نيست. بر عكس،امواج عجيب پديده آبي كوتاه مدت و محلي هستند كه فراوان در درياها رخ مي دهند.
علل احتمالي امواج عجيب:

پديده امواج عجيب، هنوز هم موضوع تحقيقات است بنابراين بسيار زود است كه به روشني بگوييم كه رايج ترين علل آن چه هستند يا چرا آنها از جايي به جاي ديگر تغيير مي كنند.به نظر مي رسد جاهايي كه جريان قوي،در جهت مخالف جهت اوليه حركت امواج جريان مي يابد،مناطق با بالاترين خطر قابل پيش بيني هستند.مناطق نزديك كايه آگولهاس،در جنوب آفريقا يكي از اين مناطق است. اما از آنجا كه اين فرضيه و پيدايش همه امواجي مشاهده شده را توضيح نمي دهد،با متغيرهاي محلي چندين مكانيزم مختلف ممكن است .

مكانيزمهاي پيشنهاد شده براي امواج عجيب شامل موارد زير است:
طبق بعضي از تحقيقات:
1-كاملا ممكن است كه يك موج عجيب در اثر فرآيند طبيعي غير خطي از زمينه تصادفي امواج كوچكتر به وجود مي آيد.در چنين موردي،اين فرضيه وجود دارد كه موج غير معمول وناپايداري تشكيل مي شود كه انرژي امواج ديگر را گرفته و قبل از اين كه ناپايدار شده و اندكي بعد ريزش كند خود به صورت هيولايي عمودي رشد مي كند.
ميزان وقوع:

پروژه ماكسويو،با استفاده از رادار،در سال 2001 ،در سه هفته،سطح اقيانوس را مطالعه كرد.آنها در آن زمان،30000 عكس گرفتند كه هر يك 5*10 كيلومتر از اقيانوس را مي پوشاند و كل مساحت آن 5/1 ميليون كيلومتر مربع شد.در 10 تا از اين عكسها،امواج غول پيكر ديده شدند يا يك موج در هر 000/150 كيلومتر مربع ديده شد.بايد توجه داشت كه موج كوتاه مدتي در يك بخش از اقيانوس با اين اندازه،در نوع خود پديده اي بسيار نادر است.
موج پنهان:

موج پنهان،اصطلاحي است كه براي توصيف امواج بزرگ و نامتناسب ساحلي به كار مي رود كه اغلب بدون هشدار،در يك رشته موج ظاهر مي شوند.موج پنهان هنگامي تشكيل مي شود كه انرژي تعدادي از امواج كوچكتر،يك جا متمركز مي شود.اين،روش،شبيه همان روشي است كه تصور مي شود امواج عجيب اقيانوسهاي عميق به آن طريق تشكيل مي شوند البته در مقياسي بسيار كوچكتر.
چون امواج،بسيار بزرگتر از امواج پيشرونده هستند،مي توانندشناگران بي احتياط يا حتي افراد نا آگاه ساحل را گرفته و آنها را به دريا ببرند.امواج پنهان،پديده ساحلي جهاني است اگر چه معلوم شده كه اين امواج در بعضي مناط،متداول تر از مناطق ديگر هستند. در ايالات متحده،كاليفرنياي شمالي،اورگون و واشنگتن تحت تاثير اين امواج قرار مي گيرند.
در بسياري از بخشهاي جهان،افسانه هاي محلي پيش بيني مي كنند كه در ميان تعداد مشخصي از امواج،يكي از آنها بسيار بزرگتر از بقيه خواهد بود(از هر هفت موج،يكي از آنها اصلي است كه انتشار گسترده اي دارد و از طريق موزيك و ادبيات وارد فرهنگ عموم شده است).در حاليكه اين عقايد هيچ مبناي علمي ندارد زيرا امواج پنهان،الگويي قابل پيش بيني ندارند،آنها رابطه اي عمومي با خود پديده دارند و براي آموزش ساكنين ساحل درباره ضرورت حفظ هوشياري هنگامي كه نزديك دريا هستند به كار مي رود.

امواج بزرگ سونامی

امواج بزرگ :
پدیده ای که ما آن را سونامی (سو- نا- می ) مینامیم یک سری اواج اقیانوسی با طول بسیار بزرگ است که در وهله نخست در اثر زمین لرزه هایی ایجاد میشود که در زیر با نزدیکی بستر اقیانوس رخ میدهند. فورانهای آتشفشانهای زیردریایی و زمین لغزشها هم میتوانند سونامی ایجاد کنند. در اقیانوسهای عمیق اواج سونامی با سرعت بیش از 800 کیلومتر دز ساعت ( 500 مایل در ساعت ) و ارتفاع موج چند ده سانتیمتر ( 1 فوت ) یا کمتر در اقیانوس منتشر میشوند. امواج سونامی به واسطه طول زیادشان از در بین قله های موج از دیگر اواج اقیانوسی مشخص میشوند که اغلب بیش از 100 کیلومتر ( 60 مایل) یا بیشتر هم میرسد و به واسطه زمان میان این قله ها که از 10 دقیقه تا 1 ساعت در تغییر است.

هنگامی که سونامی به آبهای کم عمق ساحلی میرسد امواج کند و آهسته شده و آب میتواند به صورت دیواری به ارتفاع دهها متر ( 30 فوت) یا بیشتر تجمع یابد هنگامی که موج به سمت خشکی حرکت میکند در جایی که یک خلیج بندر یا مرداب نفوذ میکند این اثر تشدید میشود سونامی های بزرگی شناخته شده که ارتفاع آنها به بیش از 30 متر (100 فوت ) میرسد. حتی سونامی با ارتفاع 6-3 متر هم میتواند بسیار مخرب باشد و سبب صدمات و تلفات زیادی شود.
سونامی ها برای جان و مال ساکنین ساحل که در نزدیکی اقیانوس زندگی میکنند تهدیدی به شمار میروند . از سال 1990 بیش از 4000 نفر در اثر 10 سونامی مردند که بیش از 1000 نفر آنها در سونامی 1992 منطقه فلورس اندونزی و 2200 نفر در سونامی 1998 اپتایه گینه نو کشته شدند صدمات مالی آنها در ایالات متحده نزدیک 1 میلیون دلار بود اگر چه 80% سونامی ها در اقیانوس آرام رخ میدهند اما سونامی ها میتوانند خطوط ساحلی کشورهای نواحی دیگر در

اقیانوس هند دریای مدیترانه منطقه کاربین و حتی اقیانوس اطلس را هم تهدید کنند .

توضیح زیر عکسها:
چپ: مدل رایانه ای تغییر ات سطحی آب در 30 جولای 1995 که سونامی شیلی ایجاد شد منطقه ....آنتوفاکاستای شیلی است.
راست : مدل رایانه ای همان سونامی سه ساعت بعد از اینکه ایجاد شد.

در مرکز سونامی آرام در ریچارد هاگمیر (PTWC) که مرکز علمی سیستم هشدار سونامی در اقیانوس آرام است (TWSP) دانشمندان ویژگیهای لرزه ای را ثبت کرده اند و ایستگاه تعیین سطح آب در سرتاسر حوضه آرام زمین لرزه های دارای پتانسیل سونامی زایی را ارزیابی کرده امواج سونامی را ثبت میکنند و اطلاعات مربوط به هشدار سونامی فشرده را منتشر میکنند . مرکز هشدار سونامی آرام (PTWC) که در نزدیکی هونولولوی هاوایی واقع شده اطلاعات مربوط به هشدار سونامی را به مسئولین امر ارائه میکند.

مرکز هشدار ملی یا ناحیه ای هم علاوه بر ایالات متحده در ژاپن، پلی نزیای فرانسه شیلی و روسیه هم کار میکنند . مرکز بین المللی اطلاعات سونامی که در ایالات متحده و در هونولولوی هاوایی قرار دارد در NOAA در مرکز فرماندهی سرویس ملی هواشناسی منطقه آرام برانجام و تاثیر TWSP به طور روزانه نظارت میکند.

توضیح زیر عکسها:
بندر هیلوی هاوایی اوایل آوریل 1946 زمین لرزه جزایر آلئویتان عکس از کشتی شکسته شده بریگام ویکتوری بر روی اسکله 1 . شخصی که در سمت چپ تصویر است زنده نماند (NOAA).

با چه سرعتی؟
در جایی که عمق اقیانوس بیشتر از 6000 متر است امواج محسوس سونامی با سرعت هواپیمای جت بیشتر از 800 کیلومتر بر ساعت (حدود 500 مایل بر ساعت) حرکت میکنند این امواج میتوانند ظروف کمتر از یک روز از یک سمت اقیانوس آرام به سمت دیگر حرکت کنند همین سرعت بالا باعث میشود که آگاهی سریع از ایجاد سونامی حائز اهمیت باشد. دانشمندان میتوانند با دانستن ویژگیهای کانون زمین لرزه مسبب سونامی و خصوصیات بستر دریا در مسیر مکانها میتوانند زمان رسیدن سونامی به مکانهای مختلف را پیش بینی کنند. و در این آبها ارتفاع این امواج به شدت افزایش می یابد.

توضیح زیر عکس:
زمان رسید محاسبه شده سونامی برای زمین لرزه ای که در ساحل شیلی رخ داده است هر منحنی زمان رسید یک ساعته را نشان میدهد.در طی برداشتهای پس از سونامی برای توصیف اثرات سونامی اندازه گیری سیل گرفتگی و روناب انجام میشود. سیلگرفتگی به عنوان بیشینه فاصله افقی درون خشکی که سونامی به آن نفوذ میکند اندازه گیری میشود. روناب بیشینه ارتفاع عمودی در بالای سطح دریا ست که سطح دریا به هنگام سونامی به این ارتفاع میرسد میتوان ارتفاع واقعی موج سونامی را از روی دامنه سیگنالهای موج که روی سطح دریا مشاهده میشود یا از روز ابزارها اندازه مد اندازه گیری میشود.

به چه بزرگی ؟
عوارض ساحلی و دور از ساحل اندازه و اثرات امواج سونامی را تعیین میکنند ریفها خلیجها دهانه رودخانه ها عوارض زیردریا و شیب ساحل همه به کاهش اثرات سونامی هنگامی که به خطوط ساحلی برخورد میکند کمک میکنند هنگامی که سونامی به ساحل میرسید و به درون خشکی حرکت میکند سطح آب دریا چندین متربالا می آید در بسیاری موارد سطح دریا در سونامی های با منشا دور بیش از 15 متر (50 فوت) و در سونامی هایی که رو مرکز زمین لرزه تشکیل شده اند بیش از 30 متر (100 فوت) بالا آمده است در سری امواج نخستین موج بزرگترین موج نسیت ممکن است یک گروه ساحل هیچ فعالیت موج مخربی را مشاهده نکنند درحالیکه در ساحلی دیگر امواج مخرب بزرگ و شدید باشند سیلاب میتواند 30متر (1000 فوت)یا بیشتر به دورن خشکی نفوذ کند و مساحت بزرگی از خشکی را با آب و آوار بپوشاند