بخشی از مقاله
چکیده:
بروز اختلالات در زنجیره تامین منجر به خسارات فراوانی خواهد شد و تاخیرات گسترده ای را به مشتریان تحمیل خواهد کرد. تحقیقات بسیار اندکی در زمینه اختلالات زنجیره تامین در کشور انجام شده است. لازم است مطالعات بیشتری در بحث اختلالات انجام شود تا مدیران سازمان بتوانند تصمیمات مطمئن تری اتخاذ کنند. هدف اصلی این تحقیق شناسایی اختلالات زنجیره تامین در کارخانه فولاد آلیاژی اصفهان و اولویت بندی این اختلالات با کمک تکنیک های تصمیم گیری چندمعیاره فازی می باشد. بدین منظور در این تحقیق از روش ترکیبی پرومته فازی و ANP فازی برای اولویت بندی اختلالات استفاده شده است. همچنین معیارهای جدید و مناسبی برای ارزیابی اختلالات برای اولین بار در این تحقیق درنظر گرفته شده است. نتایج این تحقیق نشان میدهد که اختلال در کمبود مواد اولیه، اختلال در بسته بندی مواد از لحاظ ایمنی و بهداشت، مشکلات در طراحی سیستم وب سایت استعلام، افزایش هزینه نیروی کار و اختلالات برنامه ریزی تامین از جمله مهمترین اختلالات زنجیره تامین کارخانه فولاد آلیاژی اصفهان میباشد.
کلمات کلیدی:
زنجیره تامین، انتخاب تامین کنندگان، اختلال، تصمیم گیری چندمعیاره.
1 مقدمه
1-1 بیان مسأله
مساله انتخاب تامین کنندگان در چند دهه اخیر به شدت مورد توجه مدیران صنایع و سازمانها قرار گرفته است. زنجیره تامین به سرعت رقابتی و پیچیده شده است تا تقاضای مشتری را به طور موثر تامین کند. این خصوصیات زنجیره تامین را در برابر خطرات مختلف، از جمله اختلالات آسیب پذیر میکند. بروز اختلالات در زنجیره تامین منجر به خسارات فراوانی خواهد شد و تاخیرات گسترده ای را به مشتریان تحمیل خواهد کرد. لازم است مطالعات بیشتری در بحث اختلالات انجام شود تا مدیران سازمان بتوانند تصمیمات مطمئنتری اتخاذ کنند. بنابراین باید انواع اختلالات موجود در زنجیره تامین تحلیل و بررسی شود و راهکارهایی برای رفع خطرات اختلال و یا کاهش اثرات ان و راههای مقابله با ان ارائه شود. از انجا که بروز اختلال در زنجیره تامین منجر به هزینه های غیر قابل پیش بینی و زمانهای تامین بسیار طولانی میشود، باید به دنبال راه های پیشگیری بوده تا با انتخاب درست و منطقی، تامین کنندگانی انتخاب شوند که احتمال بروز اختلال در انها کمتر است. مدیریت ریسک و اختلالات در زنجیره تامین، رویکردی هماهنگ بین اعضای زنجیره تامین با هدف کاهش اسیب پذیری زنجیره تامین است. هدف مدیریت اختلال در زنجیره تامین نیز اجتناب از رخداد شکست هایی در زنجیره تامین است که می تواند منجر به اثرات فراگیری شوند که کل زنجیره تامین را متاثر می سازد و یافتن و تحلیل این اختلال ها مهمترین کار در فرایند مدیریت اختلال در زنجیره تامین است .[1]
در این تحقیق تلاش می شود اختلالات زنجیره تامین شناسایی شده و با بکارگیری روشهای علمی و دقیق، این اختلالات اولویت بندی شده تا مهمترین این اختلالات شناسایی شوند تا در نهایت از مشکلات حاصل از اختلال جلوگیری شود و یا تا حد امکان از اثرات منفی ان در صورت وقوع کاسته شود. باید تلاش کرد تا به جای دور زدن اختلالات، راهی پیدا شود تا از همان ابتدا با بررسی دقیق و انتخاب تامین کنندگان مناسب، برای وقوع اختلال اماده شد. اما متاسفانه تحقیقات بسیار اندکی در زمینه اختلالات زنجیره تامین در کشور انجام شده است. برای اولین بار در این تحقیق تلاش شده است که با درنظر گرفتن معیارهای جدید، مناسب و متعدد در کنار سایر معیارهای موجود در تحقیقات قبلی، اختلالات زنجیره تامین شناسایی و رتبهبندی شوند که این مساله در کنار جدید بودن موضوع تحقیق، یکی از نوآوریهای این تحقیق به شمار میآید.
© Second National Conference on Industrial Engineering & Sustainable Management (IESM’14)×
15 and 16 Oct. 2014, Islamic Azad University, Lenjan Branch, Isfahan, Iran.
69
2-1 ضرورت تحقیق
زنجیره تامین همواره با ریسک ها و اختلالات زیادی درگیر است که تاثیر منفی بر عملکرد این زنجیره و در نهایت عملکرد کل سازمان خواهند داشت. بنابراین لازم است تا زنجیره تامین به دقت و به طور جامع مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد تا کلیه اختلالات زنجیره شناسایی شوند و همچنین این اختلالات باید مورد ارزیابی و بررسی قرار گیرند تا مهمترین اختلالات هم مشخص شده و در نهایت مدیریت شوند.
از انجا که اختلالات و ریسک های زنجیره تامین غالبا غیر قابل پیش بینی و ناگهانی هستند و اثار منفی زیادی بر عملکرد زنجیره و سازمان دارد که پس از بروز اختلال به راحتی قابل ترمیم نیستند، ضروری است که مدیران سازمانها به دقت این اختلالات را شناسایی و ارزیابی کنند و منابع و عومل ایجاد انها را شناسایی کرده و انها را کنترل و مدیریت کنند. در واقع مدیران باید هنگام رویارویی با این اختلالات، تصمیمات مناسب را اتخاذ کرده و استراتژی های مناسب را بکار گرفته و سعی کنند که این اختلالات را کنترل کنند (داورزنی و زگردی، .(2011 اگر این امکان وجود نداشته باشد که با اتخاذ تصمیمات درست و شناخت کامل از عناصر زنجیره تامین به خصوص تامین کنندگان، اثرات منفی اختلال را در پایین ترین سطح خود نگه داشت، اثرات منفی بیشتر خود را نشان خواهد داد. بنابراین ضروری است که با ارائه راهکارهای علمی و کاربردی ابتدا این اختلالات شناسایی شده، تاثیرگذارترین آنها مشخص شده، تا در نهایت بتوان آنها را کنترل کرد. در واقع اختلالات زنجیره تامین به نوعی زیر مجموعه ای از انواع ریسک ها است که با توجه به میزان شدت آن ممکن است از انها به اشکال، اختلال و یا بحران نام برده شود.[2]
اختلال تاثیر منفی و مخربی بر عملکرد سازمان دارد که پس از وقوع اختلال به راحتی ترمیم نمی شود. این امر بر این مسئله تاکید دارد که باید با اگاهی و اشراف کامل از زنجیره تامین، اقدامات پیشگیرانه ای برای کنترل اختلال انجام گیرد. در این تحقیق علاوه بر بررسی مفهوم زنجیره تامین، مفهوم اختلال و شناسایی انواع اختلالاتی که زنجیره تامین کارخانه فولاد آلیاژی اصفهان با انها روبرو است، این اختلالات ارزیابی و رتبه بندی می شوند. هدف اصلی این تحقیق، ارزیابی و رتبه بندی اختلالات موجود در کارخانه فولاد آلیاژی اصفهان با بکارگیری روشهای تصمیم گیری چندمعیاره است و اهداف فرعی تحقیق:
o شناسایی مهمترین اختلالاتی که زنجیره تامین کارخانه فولاد آلیاژی اصفهان با انها درگیر است.
o تعیین شاخص های مهم جهت ارزیابی اختلالات زنجیره تامین کارخانه فولاد آلیاژی اصفهان و درجه اهمیت هر کدام از شاخص-ها.
2 پیشینه تحقیق
در این بخش از تحقیق ابتدا به بررسی پیشینه نظری تحقیق پرداخته و سپس مروری بر تحقیقات صورت گرفته در این زمینه می شود.
1-2 پیشینه نظری تحقیق
نظریه اعداد فازی برای اولین بار توسط پروفسور لطفعلی عسکرزاده که به لطفی زاده مشهور است در سال 1965 مطرح گردید. [3] در واقع اعداد فازی برای مدل سازی رویدادهایی به کار می رود که با ابهامات و عدم قطعیت همراه هستند. اعداد فازی مختلفی وجود دارد که برای کاربردی کردن و استفاده اسانتر از انها مطرح شده اند. این اعداد خاص شامل اعداد فازی مثلثی، ذوزنقه ای، زنگوله ای، L-R مثلثی و L-R ذوزنقه ای است. در این مقاله اعداد فازی مثلثی استفاده شده است. نکته بسیار مهم آن است که اعداد فازی مثلثی بر اساس اطلاعات اندک ساخته میشوند و انجام عملیات چهارگانه نیز بر روی این اعداد آسان است.
2-2 روش ANP فازی
در این روش از ماتریس مقایسات زوجی برای مشخص کردن وزن معیارها استفاده می شود. هر سلول به صورت (al , am , au) مقدار دهی می شود. در این تحقیق از روش حداقل مربعات لگاریتمی برای محاسبه وزن معیارها استفاده می شود. در این روش با کمک روابط (2) و (3) وزن های فازی مثلثی به دست می آید:[5]
