بخشی از مقاله
مقدمه
كاغذ و مقوا از جمله نيازهاي جوامع بشري پيشرفته و صنعتي است. دوكاركرد اصلي كاغذ عبارتاند از انتقال اطلاعات و محافظت از كالا درجريان نقل وانتقال و توزيع فرارده‌هاي كاغذي انتقال اطلاعات عبارتاند از نوع كاغذ چاپ و تحرير، روزنامه، مجله، كتاب، برچسب، نامه و صورت حساب.
فرآورده‌هاي بسته‌بندي عبراتنداز جعبه‌هي مقوايي، قوطي، پاكت، كيسه، ساك و زنبيل غالباً كاربرد اطلاع رساني و بسته‌بندي برهم منطبق مي‌شوند.
اطلاعات روي پاكت به مصرف كننده مي‌گويد كه محصول چيست؟ چقدر وچه مبلغلي بايد براي آن پرداخت شود. در مورد چگونگي مصرف كالا هم مطالب مهمي روي پاكت است كه به مصرف كننده داده مي‌وشد در مورد موادغذايي، نحوه‌ي پخت، اجزاي تشكيل دهنده‌ي ماده‌ي غذائي و تاريخ مصرف نيز نوشته مي‌شود. در مورد فرآورده‌هاي دارويي نكات ايمني نيز اضافه مي‌شود.
بنابراين گستره‌ي كاربرد فرآورده‌هاي كاغذي، بسيار وسيع است. شش دسته مقوا و كاغذ توليد مي‌شود كه عبارتاند از:
- چاپ و تحرير
- مقواي ساده و مقواي كنگره‌اي
- روزنامه
- مقواي كارتن
- كاغذ و مقواي بسته‌بندي
- انواع كاغذهاي بهداشتي (مانند دستمال كاغذي)
همانگونه كه درشكل زير مشاهده مي‌شود، مقدار توليد همدي انواع كاغذ ارقام بزرگي است.
طبق آمار به دست آمده دسال 1989، بيش از 65 ميليون تن كاغذ چاپ و تحرير توليد و مصرف شده است. اين دسته شامل كاغذهاي چاپ كتاب، مجله، اوراق، انواع كاغذ رايانه و مكاتبات شخصي است.
مقواي ساده ومقواي كنگره‌اي اجزاي هميشگي جعبه‌هاي مقوايي است كه بسته‌بندي، نقل و انتقال و حمل كالاي خريداري شده از مغازه به منزل به كار مي‌روند. سالانه حدود60 ميليون از اين كاغذ درجهان توليد مي‌شود.
بيش از18 ميليون انواع مقواي كارتني درجهان توليد مي‌شود. مصرف عمده‌ي آنها بسته‌بندي است. بيشتر مواد غذايي خشك (مانند غلات برشته) و كالاهاي خانگي درجعبه‌‌ي مقوايي بسته‌بندي مي‌شوند. نوعي مقوا با اندود مومي ويا پلاستيكي براي بسته‌بندي است.
كاغذ مقواي بسته‌بندي به صورت پاكت، كيسته، زنبيل، ساك مصرف روزانه دارد كه سالانه بيش 20ميليون تن توليد و مصرف مي‌شوند. استفاد از كاغذ به عنوان ماده‌ي خام براي توليد اين فرآورده‌ها، بامواد خاصي از قبيل انواع پلاستيك رقابت ميكند.
كاغذ بهداشتي شامل دستمال كاغذي، دستمال توالت، دستمال حوله‌اي، و فرآورده‌هاي بهداشت صنعتي و خانگي است. كاغذهاي بهداشتي يكي از معدود فرآورده‌هاي كاغذي است كه مصرف كننده‌ي نهايي آن از‌انتخاب ميكند و مي‌خرد. توليد كاغذها بهداشتي به ميزان 13 ميليون تن درسال حيرت‌انگيز است.
جالبترين و غالباً پرارزش‌ترين فرآورده‌هاي كاغذي دردسته‌ي سايرمواد قرار دارد. مثالها در اين دسته عبارتاند از كاغذ چاپي كيسه اي، صافي‌ها، اوراق‌بهادار، كاغذ فشرده، كاغذ عايق، كاغذ سيگار
كاغذ باطله در توليد انواع كاغذها به‌جز كاغذهاي گرانبها به كار مي‌رود. حتي در مورد كاغذهاي گرانبها هم مواد بازيافتي از قبيل پنبه‌ي ضايعاتي غالباً مصرف مي‌شود.
كاغذ باطله عمده‌ترين ماده ي اوليه در كشورهاي پيشرفته‌اي است كه خود، توليد كننده ومصرف كننده‌ي انواع كاغذ هستند. درحال حاضر، درسطح جهان، تقريباً 85 ميليون تن كاغذ باطله جمع‌آوري و بازيافت مي‌شود. براي مقايسه‌ي بهتر و درك اهميت موضوع، به شكل زير مراجعه مي‌كنيم
واضح است كه صنعت كاغذ جهان عمده‌ترين بازيافت كننده است و 3/1 مواد اوليه‌اش را از كاغذ باطله تأمين ميكند.
كاغذ باطله برچسب چيست و ازكجا مي‌آيد.هنگام سخن گفتن از كاغذ باطله ابتدا لازم است به منابع متفاوت آن اينكه آن و اينكه اين موضوع چه تأثيري برروش فراورش و كاربرد بالقوه‌ي آن درآينده خواهد داشت، توجه مي‌شود.
استفاده از كاغذ باطله، به روش توليد خمير دست اول مربوط بستگي دارد. بدون درنظر گرفتن ملاحضات كيفي، بازيافت كاغذ هرگز نمي‌تواند به 100% برسد كاغذ براي ذخيره‌ي اطلاعات دربايگاني‌ها يا به صورت كتاب و مجله‌ي موجود در كتابخانه ها مصرف مي‌شود.
بيشتر كاغذهاي بهداشتي يكبار مصرف‌اند. بازيافت اينگونه كاغذها خطرهاي بهداشتي به دنبال دارد وقابل قبول نيست. جمع‌آوري كاغذهاي مختلف معدوم است. درچه مرحله‌اي الياف دست‌اول بايد وارد سيستم شود سئوال ديگري است كه بايد پاسخ آن داده شود بنابراين شكل زير خودشاهدگواست براين امر.
كاغذ بازيافتني
اگر بخواهيم تعريف واضح و شناخت كلي براين امر اشراف شود بايد دانست كه نمي‌توان تعريف روشني از كاغذ بازيافتي كرد. باتوجه به مشكلات بازيافت كاغذهاي چاپ‌شده و نوشته كاخانه‌هاي بازيافت به كاغذهاي باطله نرسيده به دست مشتري با كيفيت خوب علاقه‌مندترند. باتوضيحاتي كه جلوتر خواهم گفت اين مشكل در مورد كاغذهاي بسته‌بندي وجود ندارد. درسال 1987، اداره‌ي تجارت و صنعت انگلستان براي انجام اين كار به گروهي مأموريت داد و اين گروه كاغذهاي بازيافتي را اينگونه تعريف كرد. كاغذ حاصل ازاليافي كه از ماشين كاغذ يا مقوا حاصل شده است اما اين تعريف براي بسياري از متخصصان محيط زيست، كاغذ سازها مصرف كننده‌ها قانع كننده نبود. به‌عنوان مثال شركت برندزير كه يك شركت عمده‌ي توزيع كاغذهاي بازيافتي انگلستان است، تعريف دوباره‌ي كاغذ بازيافتي را خواستار شد.
بسياري از كارخانه‌ها مدعي هستند كه كاغذ بازيافتي توليد مي‌كنند درحالي كه اين ادعا درست نيست. احساس ما اين است كه با زيست‌محيطي بازيافتي مثبت است و بايد واقعا محتوي مقدار زيادي كاغذ باطله باشد.
كاغذ باطله‌ي بدون چوب از خمير شيميايي و كاغذ باطله‌ي مكانيكي از خمير مكانيكي توليد مي‌شود. شرح اين دوفرآيند توليد خمير در صحبت‌هاي بعدي داده خواهد شد.
اصطاح «بدون چرب» سبب سردرگمي مي‌شود. ماده‌ي خام توليد خمير كاغذچوب است و براي تشخيص مقدار چوب آزمون‌هاي شيميايي سريع و ساده‌اي وجود دارد فرارسيدن صنعت كاغذ ومقواي انگلستان كاغذهاي فرآيندي كارخانهاي را نيز به‌صورت زير تعريف كرده است:
انواع كاغذهاي زير كاغذهاي فرايندي كارخانهاي را نيز به صورت زير تعريف كرده است.
1- خرده كاغذهاي پيش از تشكيل حلقه كه براي استفاده‌ي مجدد در همان خط توليد بازكرده‌اند و مي‌شوند.
2- خرده كاغذهاي حاصل از تبديل كه براي استفاده درهمان خط توليد درهمان عمليات توليد در عمليات ديگر بازگردانده مي‌شوند.
3- خرده كاغذ و كاغذهاي حاصل از ماشين كاغذ يا عمليات تبديل درمكان ديگر در سيمان كارخانه با كارخانه‌ي وابسته كه به خط توليد اوليه برگردانده مي‌شوند.
ساير كاغذهاي ضايعاتي و باطله كه اگر مصرف نشوند بايد دور ريخته شوند و %50 ديگر كاغذ بازيافتي را تشكيل مي‌دهند، به شرح زيرند:
1-كاغذهاي فرآيندي حاصل از يك ماشين كاغذ يا عمليات تبديل كه در كارخانهاي ديگر و براي توليد محصولي ديگر مصرف مي‌شوند.
2-كاغذهاي فرايندي حاصل از ماشين كاغذ ديگر يا عمليات تبديل ديگر كه دركارخانه‌اي در مكان ديگر و براي توليد محصول ديگر مصرف مي‌شوند.
3-همه‌ي انواع كاغذهاي باطله‌ي ديگر.
مصرف جهاني كاغذ باطله
درحال حاضر 85 ميليون تن كاغذ باطله در سطح جهان مصرف مي‌شود.
بيشتر كاغذهاي باطله‌ي جمع‌آوري شده به انواع كاغذهاي بسته‌بندي تبديل مي‌شوند و براي توليد كاغذهاي چاپ و نوشتار و روزنامه كمتر از‌آنها استفاده مي‌شود. درتوليد انواع فرآورده با كمترين ارزش افزوده – يعني مقواي كارتن و كاغذ بسته‌بندي – بيش از نيمي از كاغذهاي باطله مصرف مي‌شود. اين كاغذها، از انواع باطله‌هاي پيش از مصرف و پس از مصرف هستند.
استفاده از كاغذهاي باطله در توليد مقوا و كاغذهاي كم كيفيت بر دو دليل است:
تناسب محصول با كاربرد آن
ارزانتر بودن توليد و فراورش
عمل اصلي اين فرآورده‌ها محافظت كالا در ضمن نقل و انتقال و توزيع است به اين منظور كاغذ باطله به خوبي پاسخ‌گوست چون ظاهر كاغذ اهميت چنداني ندارد. اگر در مواردي ظاهر داراي اهميت باشد، كاغذ بازيافتي مي‌تواند لايه‌هاي دروني را تشكيل دهد و كاغذ دست‌اول يا كاغذ بازيافتي مرغوب براي لايه‌‌ي رويي به كار مي‌رود. مصرف كاغذهاي باطله براي توليد مقوا و كاغذهاي بسته‌بندي دائما روبه افزايش است. ودر بعضي از كشورهاي اروپا به حدود صد درصد رسيده است.
كاغذ چاپ و تحرير، بايد عاري از هر نوع لكه و ناصافي باشد. در نتيجه، هزينه‌ي تمام شده‌ي توليد زياد و فرايند توليد پيچيده است. در اين خصوص، بيش‌تراز نيمي از توليد جهاني انواع كاغذهاي لطيف بهداشتي مبتني بركاغذ بازيافتي است. به دليل تقاضاي روبه افزايش مصرف كنندگان، اين نسبت سيرصعودي دارد. استفاده از كاغذ باطله براي توليد كاغذ روزنامه در آمريكاي شمالي درحال افزايش است. در گذشته، براي اين منظور فقط خمير مكانيكي مصرف و كاغذهاي روزنامه‌ي باطله به جنوب شرقي آسيا صادر مي‌شد. اما تقاضاي مصرف كنندگان و تصويب قوانين جديد اين وضع را عوض كرده و مصرف كاغذ روزنامه‌ي باطله در آمريكاي شمالي هم رو به افزايش است.
ميزان استفاده از كاغذهي باطله با رابطه‌اي زير تعريف مي‌شود.
ميزان بازيافت نيز با رابطه‌ي زير تعريف مي‌شود:
جمع‌آوري و دسته‌بندي كاغذهاي باطله
استفاده از كاغذهاي باطله به كارآيي و تداوم سيستم جمع‌آوري و دسته‌بندي كاغذهاي باطله بستگي دارد. كارخانه‌هاي بازيافت بايد از استمرار تهيه‌ي مواد خام خود با كيفيت مطلوب و معين مطمئن باشند. بنابراين، به كاغذي كه قبلاً به آن اشاره شد، دو مرحله‌ي ديگر بايد اضافه شود؛ جمع‌آوري كاغذهاي باطله و دسته‌بندي آنها.
جمع‌آوري كاغذهاي باطله
براي جمع‌آوري كاغذهاي باطله روش‌هاي مختلفي وجود دارد همانگونه كه قبلا اشاره شد، در انگلستان از 4/2 ميليون تن كاغذ باطله‌ي مورد استفاده در سال 1988، 4/1 ميليون تن از صنايع تبديلي كاغذ مقوا و بقيه از فروشگاه‌هاي بزرگ، مؤسسه‌هاي دواطلب و غيره به دست آمده بود. بنابراين، بيش از نيمي از كاغذهاي جمع‌آوري شده هرگز به‌دست مصرف كننده‌ي نهايي نرسيده بوده است.
بدون توجه به نوع كاغذ باطله و اينكه چه كسي آن را جمع آوري ميكند، كارخانه‌ها، كاغذ باطله مورد نياز خود را از تجار تهيه مي‌كنند. معمولاً كارخانه‌هاي بازيافت بزرگ يك بنگاه جمع‌آوري كاغذ دارند كه كارشان جمع‌آوري و تدارك مواد اوليه كارخانه است. اين روش، سبب اطمينان خاطر مديريت كارخانه مي‌شود اين بنگاه‌ها آنقدر توانمندند كه حتي براي ساير كارخانه‌ها هم مي‌توانند مواد اوليه فراهم كننده تجارت كاغذ باطله بازار دائمي دارد و سود بعضي از شركت‌هاي بزرگ شاغل در اين بخش قابل توجه است.
براي اينكه كاغذ باطله و مصرف شده از دست مصرف كنند به كارخانه برسد، مراحل زير بايد حل شود.
1- تماس خريدار با توليد كننده‌ي كاغذ باطله و هماهنگي با او
2- جمع‌آوري كاغذهاي باطله و توسط توليد كننده ي كاغذ باطله
3- جمع‌آوري اين كاغذ توسط خريدار
4- جابجايي، دسته‌بندي و انتقال كاغذهاي باطله به كارخانه توسط خريدار گاهي هم ممكن است توليدكنندگان كاغذهاي باطله، مستقيماً كاغذهاي باطله را جمع‌آوري كنند و به كارخانه بفروشند. موارد بالا در زير به اختصار شرح داده مي‌شود.
