دانلود مقاله علف های هرز

بخشی از مقاله

علف های هـرز

مقدمه
امروزه علف های هرز از جمله مسائل و مشکلاتی است که کشاورزان سراسر دنیا با آن دست به گریبان
می باشند. علف های هرز معمولا ازطریق دانه های گیاهی، پرندگان، حیوانات و باد پراکنده شده و تکثیر می شوند.

اکثر علف های هرز خطرناک نیستند و تعدادی از آنها را می توان را بایک زراعت خوب که لازمه تولید اقتصادی محصولات زراعی است قابل کنترل نگهه داشت.
علفهاي هرز بعنوان جزء جدايي ناپذير اكوسيستمهاي زراعي و غير زراعي و يكي از مهمترين عوامل كاهش دهنده محصولات كشاورزي به شمار مي‌روند، به طوريكه مشكلات اين گياهان،ميليونها كشاورز و هزاران محقق را به خود مشغول داشته است. به عقيده برخي از محققين، خسارت علفهاي هرز به محصولات زراعي مي تواند بين10 تا 100 درصد متغير باشد و به طوري كه اگر اين گياهان بدرستي كنترل يا مديريت نشوند، زيان آنها به توليدات كشاورزي مي تواند بيش از آفات وبيماريها باشد.

از 250000 گونه گياهي شناخته شده حدود 250 گونه (1/0 درصد) آن علف هرز مي باشند كه 76 گونه از آنها جزء مضرترين علفهاي هرز دنيا به شمار مي روند. اين 76 گونه به 30 خانواده گياهي تعلق دارند كه حدود نيمي از آنها متعلق به دو خانواد ه گندميان(Poaceae) و كاسني(Asteraceae) ميباشند.
مشکل علفهای هرز و کنترل آنها با آنکه در کشور ما سابقه طولانی دارد اما تا دهه های اخير بعنوان فعاليتي جنبی به حساب می آمد. شناخت بيشتر نقش علفهای هرز در کاهش توليد باعث آن گرديده كه در سالهای اخير توجه به شناخت و کنترل اين گياهان بيشتر شود . به طوری که امروزه تلاش تعدادي از کشاورزان ما درجهت کنترل علفهای هرز، مبتنی بر روشهای علمی است که در کشورهای پيشرفته رايج می باشد. از طرف ديگر مشکلات زيست محيطي ناشی از کاربرد بي رويه علف کشها سبب شده که در رابطه با کنترل علفهای هرز قبل از هر چيز توجه ويژه ای به شناخت بيولوژی و اکولوژی اين گياهان معطوف شود.
برای دست يابی به يك نظر جامع در مورد مسئله علفهای هرز، شناخت دقيق فلور علفهای هرز ضروری است، در حقيقت ماهيت فلور علفهای هرز تا حد زيادی زمان و روش کنترل را تعيين می کند. بنا بر اين شناسايي و برآورد جمعيت علفهای هرز هر منطقه به عنوان يك نياز اوليه برای اتخاذ روشی مؤثر در اجرای برنامه های کنترل مطرح است.

شناسايي فلور علفهای هرز يك منطقه علاوه بر نقشی که در مديريت اين گياهان دارد، مي تواند در زمينه استفاده های دارويي و مرتعی از اين گياهان نيز حائز اهميت باشد.

تعریف علف هـرز
به طور کلی علف هرز گیاهی است نا خواسته، مضر و خسارت زا که باعث تداخل در عملیات زراعی شده که باعث بالاترین هزینه کارگری و افزایش هزینه تولید می شود و عملکرد محصول زراعی را کاهش
می دهد. این گونه از گیاهان را به عنوان علف می شناسیم.
علف هرز گیاه مخصوص و مشخصی نیست که به طور ذاتی علف هرز باشد بلکه به دلیل غیر قابل استفاده بودن و ضرو زیان حاصل از آنها کاملا ً نا خواسته است، علف هرز نامیده می شود.

کنترل علف های هـرز
آلوده شدن مزارع به علف هرز باعث بروز مشکلات جدی می شود که برای کنترل آن به برنامه ریزی اصولی و طرح ریزی شده در سطح کشور نیاز است. در برنامه کنترل، نوع ترکیب فلور گیاهی علف هرز بسیار مهم است و باید در نظر گرفته شود، اگرچه فلور گیاهی علف هرز در یک منطقه، به صورت ایستا و ثابت باقی نمی ماند و همواره علف های هرزجدید به مناطق تحت کنترل و مبارزه شدید هجوم می آورند. از آن پس فلور علف های هرز یک منطقه شامل گونه هایی خواهد بود که بتوانند برتری خود را نشان دهند و از روش های جدید کنترل نیز بگریزند.

برخی گونه ها که نسبت به روش های کنترل مقاومت نشان داده اند، از طریق مزارع مجاور، کانا لهای آبیاری و سایر موارد مشابه، به مزارع هجوم می آورند. این گیاهان برای حفظ موجودیت و بقای خود لازم است که از مقاوم ترین علف های هرز یک فلور باشد، بنابراین مسأله کنترل علف های هرز تنها به حذف یا محدود کردن جمعیت علف های هرز یک مزرعه مربوط نمی شود، بلکه باید هدف برنامه ریزی طوری باشد که به طور مؤثر، از ورود و استقرار گونه های جدید علف هرز نیز جلوگیری کند. یک برنامه جامع و فراگیر کنترل علف های هرز باید قادر باشد که امکان موارد فوق را به طور همزمان فراهم کند.
برنامه کنترل علف هرز به چهار بخش تقسیم می شود.

1) برآورد
برای دست یافتن به یک نظر جامع در مورد مسأله علف های هرز، برآورد دقیق فلور علف های هرز ضروری است. در حقیقت ماهیت فلورعلف هرزکه تاحد زیادی نوع روش انتخابی برای کنترل را تعیین
می کند، بنابراین برآورد علف های هرز به عنوان یک نیاز اولیه برای اتخاذ روش مؤثر در اجرای برنامه کنترل مطرح است. چون طبیعت همیشه منابع جدیدی از گونه های علف هرز را برای جایگزینی با گونه های حذف شده دارد، لذا انجام برآورد به صورت دوره ای لازم است. در این برآوردها باید علاوه بر فهرست کردن علف های هرز موجود و تعیین دامنه خسارت ناشی از آنها، مسائل و مشکلات آینده علف های هرز نیز به خوبی پیشگویی شوند.
2) آزمایش
از آنجا که گیاهان زراعی و علف های هرز عناصر غذایی، آب و مواد معدنی را از منبع مشترک تامین می کنند و ارزش این مواد برای هردو یکسان است، لذا روش های اتخاذ شده برای حذف علف های هرز ممکن است به گیاهان زراعی نیز صدمه وارد کند، لذا استفاده از هر روش کنترل علف های هرز، نیازمند تحقیق جامع و کامل قبل از به کارگیری عمل آن روش است.

بخش آزمایش برنامه، خود به چهار مرحله تقسیم می شود:
الف ـ ا نتخاب مواد آزمایشی: همه ساله تعداد زیادی از علفکش های شیمیایی در دسترس قرار می گیرند. انتخاب یک علفکش مفید بر مبنای آزمایش های مزرعه ای باعث صرف هزینه و زمان خواهد شد. مقایسه و انتخاب مقدماتی این مواد شیمیایی ترجیحا ً باید در گلخانه و داخل گلدان و در شرایط کاملا ً کنترل شده و بر اساس روش های استاندارد آزمایش انجام گیرد. آزمایش ها شامل بررسی اثر نوع و غلظت علفکش برروی علف های هرز رایج، سطح بروز مسمومیت برای گیاه زراعی و اثر ماده شیمیایی بر روی خاک، هم از نظر استفاده و هم از نظر واکنش گیاه زراعی، علف هرز و میکروفلور خاک، به پس مانده سم خواهد بود.
این آزمایش ها باید برای انواع مختلف خاک و درجات متفاوت دما و رطوبت تکرارشود. برای جلوگیری از اثرات تصادفی ناشی از روش نادرست مصرفی علفکش، استاندارد کردن این آزمایش ها ضروری است.
ب ـ آزمایش در مزارع تحقیقاتی: مواد شیمیایی انتخاب شده باید در مقایس وسیع و در سطح مزرعه مورد آزمایش و مقایسه آماری واقع شوند. در طی این مرحله، علاوه بر نوع مواد شیمیایی، روش های کنترل شیمیایی و زراعی مورد مقایسه قرار می گیرد. زمانی که علیه علف های هرز مهاجم استقرار یافته به صورت طبیعی، از روش های کنترل شیمیایی یا زراعی استفاده شود، میزان دقیق فعالیت علفکشی معلوم می شود. لازم است این آزمایش ها در سطح قطعه زمین های مختلف انجام گیرد تا مسأله علف های هرز اصلی را در تمام قطعات مورد آزمایش قرار دهد.
آزمایش های مزرعه ای شامل دو دسته است: در دسته اول، هر تیمار کنترل شیمیایی یا زراعی، به تنهایی مورد آزمایش قرار می گیرد. و در دسته دوم، ترکیبات مناسبی از کنترل شیمیایی و زراعی آزمایش

می شود و پس از آن، نتایج مناسب حاصل از آزمایش، در مقیاس وسیعتر و در سطح مزارع اجرا می شود.
ج – آزمایش مزرعه ای در مقیاس وسیع: فایده اقتصادی حاصل از کنترل علف های هرز در سطوح محدود کم است، اما وقتی که آزمایش در مقیاس وسیعترپیاده شود، ( مساحت بیش از 4/0هکتار) صحت نتایج آزمایش از نظر مسائل اقتصادی و غیره بیشتر مشخص می شود.
د – تحقیات پایه ای: در مورد کنترل علف های هرز مجموعه ای از مسائل عمده وجود دارد که تا کنون به روش های کنترل مربوط نمی شود. برای حل این مسائل و طرح دیدگاهی جدید و آسان، لازم است که تحقیقات دراز مدت صورت گیرد.
ریشه کن کردن علف هرز قیاق(Sorghum halepense) درمزارع نیشکر و علف هرز اویار سلام ارغوانی (Cyperus rotundus) درمزارع ذرت، از جمله مسائلی است که نیاز به توجه فوری دارد.

3) مزارع نمایشی
با توجه به اینکه کنترل شیمیایی علف های هرز از روش های به نسبت جدید نبرد با علف های هرز به شمار می رود و از سوی کشاورزان مترقیّ به آن توجه می شود، لذا قبل از پیاده شدن برنامه در سط وسیع، لازم است که در مناطق مختلف زراعی انجام شود تا کشاورزان نسبت به کنترل شیمیایی متقاعد شوند. در عمل به کارگیری این روش ها به وسیله کسانی که هنوز تجربه عملی این کار را ندارند، همراه با استقبال از خطری بزرگ برای تولید محصول زراعی خواهد بود. بنابراین وجود یک برنامه برای کسب تجربه کشاورزان و آشنایی آنها با به کارگیری مطلوب این روش ها ضروری است.

4) طرح ریزی برنامه کنترل
هرگاه در مورد علف های هرز در سطوح وسیع مشکل خاصی به وجود آید، لازم است برنامه عملیاتی مدوّنی برای مقابله با تهدید پیش آمده طرح ریزی شود. این برنامه باید به ترتیب زیر تقسیم شود:

الف- مرحله کاوش و جستجو: یک جستجوی سریع اولیه در مورد مسائل مختلف علف هرز، بررسی امکان استفاده از روش های کنترل شناخته شده، مسائل اقتصادی و سایر موارد، باید جنبه های اصلی این مرحله باشد. در کنار آن انتخاب روش کنترل شیمیایی و زراعی از بین روش هایی که قبلا ً موفقیّت خود را درآن منطقه نشان داده اند، در سه منطقه که نماینده همه مناطق باشند نیز باید انجام شود. آزمایش ها با کاربرد مواد شیمیایی و آزمایش های زراعی در مقیاس بزرگتر نیزمفید است. این مرحله باید در طول یک سال و یا دوسال انجام گیرد.
ب- مرحله آزمایش: بر اساس نتایج حاصل از مطالعات مرحله قبل، آزمایش های مزرعه ای در چند نقطه پیاده می شود، به طوری که علف های هرز عمده منطقه را در برگیرد. آزمایش در مقیاس وسیع نیز

می تواند در سطوح وسیعتر در مناطق مختلف، با همان علف کش های بررسی شده در مرحله اول انجام گیرد. روش های انتخاب و گزینش باید بر اساس اصول استاندارد باشد و با شرایط آزمایشی مزرعه مقایسه شود. بررسی کاملتر و جامع تر می تواند مساحت وسیعتری را تحت پوشش قراردهد و به مسائلی چون فهرست کردن علف های هرز موجود، فراوانی و پراکنش علف های هرز، و تعیین خطرناک ترین علف هرزنه تنها برای زمان حال، بلکه برای پیش بینی مشکلات در آینده نیز به پردازد. این مرحله از کار درطی سه فصل انجام گیرد. در انتها، این آزمایش ها ممکن است در مزارع بیشتری انجام شود.
قبل از هر چیز تربیت نیروی انسانی در برنامه فشرده کنترل علف های هرز باید مورد توجه باشد. پس از خاتمه این مرحله و وجود اطلاعات و توانایی کافی، کارکنان موجود قادر خواهند بود که بر اساس آن برنامه کنترل علف های هرز را در مقیاس تمام زمین های آلوده پیاده کنند.

ج- مرحله اجرا: نتایج مناسب حاصل از کار در سال های قبل می تواند در مقیاس وسیع و سطوح تجاری اجرا شود. همزمان با اجرای پروژه در سطوح وسیع، مسائل جدیدی پیش خواهد آمد. برای حلّ آنها لازم است که سایر مراحل این برنامه (برآورد، آزمایش،...) مدام در حال انجام باشد. ممکن است لازم باشد علفکش های بیشتری بررسی و انتخاب شود، اما با استاندارد کردن مراحل کار، انتخاب در مراحل مقدماتی و درمزرعه نتایج دقیقتر و قابل اطمینان تر خواهد بود و همچنین در زمان نیز صرفه جویی خواهد شد.
انتظار می رود که بررسی و رسیدگی بیشتر به مسأله علف های هرز خطرناک، با گذشت زمان، نتیجه خود را در عملکرد محصولات زراعی نشان دهد .
انواع علف‌هاي هرز گندم:

علف‌هاي هرز مزارع گندم به دو دسته پهن برگ و باريك برگ تقسيم مي‌شود.
الف- علف‌هاي هرز پهن برگ:
علف‌هاي پهن برگ به دو دسته علف‌هاي هرز يكساله و دايمي تقسيم مي‌شود. علف‌هاي هرز يكساله مانند: كيسه كشيش، خردل وحشي، گندمك، مياگرام، شلمي، ازمك، شقايق، خاك شير و ماشك. علف‌هاي هرز دايمي مانند: شيرين‌بيان، خار شتر، تلخه و پيچك صحرايي.
- علف‌هاي هرز باريك برگ:

بيشتر علف‌هاي هرز بريك برگ مزارع گندم متعلق به تيره گندميان (گرامينه) بوده و در مراحل ادامه رشد شباهت زيادي به گندم دارند. عمده‌ترين آن‌ها شامل يولاف وحشي، علف خوني، چچم، دم‌روباهي كشيده، جوموشي، علف پشمكي و چاودار است.
- روش‌هاي كنترل علف‌هاي هرز مزارع گندم
كنترل علف‌هاي هرز به دو طريق زراعي و شيميايي امكانپذير است.
ب- كنترل زراعي:
مناسب‌ترين روش كنترل علف‌هاي هرز انجام عمليات زراعي است كه با روش‌هاي زير امكانپذير است:
- رعايت تناوب زراعي مانند كشت گندم پس از گياهان وجيني (آفتابگردان، ذرت، حبوبات، نباتات علوفه‌اي)
- شخم به موقع در سال آيش قبل از به‌گل‌رفتن علف‌هاي هرز يكساله در اوايل بهار
- رعايت تراكم مناسب مزرعه گندم
- استفاده از بذر خالص و عاري از بذرهاي علف‌هاي هرز (بذر مادري – بذر گواهي‌شده)
- هيرم زمين قبل از كاشت با يك يا دو بار آبياري و شخم زمين
- كنترل مكانيكي (در مزارعي كه آلوده به علف‌هاي هرز كله‌اي است مي‌توان به صورت مكايكي آن‌ها را معدوم كرد.)
- عدم استفاده از كود دامي تازه (به دليل فراواني بذر علف‌هاي هرز زنده در آن) و استفاده از كود دامي كهنه و پوسيده.
ج- كنترل شيميايي:
كنترل شيميايي در صورتي انجام مي‌شود كه مزرعه داراي آلودگي بيش از اندازه معين باشد. نكات مورد توجه در اين روش عبارتند از:
- نوع علف‌كش بايد با توجه به شناخت دقيق علف‌هاي هرز استفاده شود.
- ميزان و زمان مناسب سمپاشي مدنظر قرار گيرد.

- نوع سمپاشي و نازل با توجه به امكانات و وسعت مزرعه تعيين شود.
سمپاش پشتي با عرض كار 5/1 متر به ميزان 300 ليتر محلول در هر هكتار با وسعت كم قابل استفاده است. سمپاش پشتي تراكتور بوم‌دار با عرض هشت تا 12 متر و نازل‌هاي تي‌جت با سرعت سه تا شش كيلومتر در ساعت د رمزارع بزرگ‌تر كاربرد دارد. بايد دقت شود كه ارتفاع سمپاش از سطح زمين 50 سانتي‌متر براي كنترل شيميايي علف‌هاي هرز باريك‌برگ مي‌توان از علف‌كش‌هاي ايلوكسان (5/2 ليتر در هكتار) پوماسوپر (2/1 – 8/0 ليتر در هكتار)، تاپيك (9/0 – 6/0 ليتر در هكتار) و آونج (چهار ليتر در هكتار) استفاده كرد.