بخشی از مقاله
چکیده
مناطق مرزي ایران به دلیل شرایط خاص جغرافیایی وتاریخی از پتانسیلهاي بالا در بخش گردشگري برخوردار می باشند که در صورت توجه با آنها می توان در توسعه اقتصادي مناطق مذکور استفاده نمود . استان ایلام به دلیل داشتن موقعیت جغرافیایی از پتانسیلهاي بسیارزیاد در بخش گردشگري برخوردار می باشد که تا به امروز ناشناخته مانده است .غارها ، قله ها ي مرتفع ، آبشارها ، آتشکده ها ، چشمه ها ، مناطق عملیاتی دفاع مقدس و... تنها بخشی از جاذبه هاي گردشگري در این استان می باشند که زمینه را براي ایجاد انواع مختلف گردشگري مانند اکونوریسم ، گردشگري تاریخی ، گردشگري جنگ و...
فراهم نموده است . روش تحقیق توصیفی - تحلیلی با رویکرد توسعه اي می باشد واطلاعات مورد نیاز این تحقیق از طریق روش کتابخانه اي گردآوري شده است . کمبود مراکز اقامتی ، ضعف تبلیغات واطلاع رسانی ، عدم وجود سندجامع بخش گردشگري استان ، نبود مدیریت جامع در امرگردشگري استان ، عدم تعامل مناسب نخبگان وکارشناسان با مسئولان حوزه گردشگري و... تنها بخشی از مشکلات مرتبط با بخش گردشگري در استان ایلام می باشد که در صورت توجه به آنها واتخاذ اقدامات مناسب ، می توان علاوه برتوسعه اقتصادي به ثبات امنیت در مناطق مرزي این استان نیز کمک نمود .
واژه هاي کلیدي : گردشگري ، شهرهاي مرزي ، فرصتها ، چالشها ، استان ایلام
-1 مقدمه
گردشــگري در ســالهاي پــس از جنــگ جهــانی دوم رشــد زیــادي حــدود 5 درصــد در ســال را نشــان مــی دهــد. رشــد گردشگري حاصل رشد اقتصادي دراز مـدت، افـزایش سـطح درآمـد و افـزایش اوقـات فراغـت همـراه بـا توسـعه فنـاوري بـه خصــوص در زمینــه حمــل و نقــل در طــی ایــن سالهاســت . (Rocbe, 1996:317 ) فعالیــت هــاي گردشــگري در رابطــه بـا سـرمایه داري پـا گرفتـه و در سـطح ملـی و بـین المللـی گردشـگري همچـون کالاهـاي بسـته بنـدي شـده در تورهـاي دسـته جمعـی شـکل گرفتـه اسـت . (Meethan , 2001,9 ) گردشـگري بـه عنـوان فعـالیتی اقتصـادي بـا نفـع بسـیار در بهبـود کیفیـت زنـدگی سـاکنان منـاطق و افـزایش درك از مکـان (Bescuildes , 2002 : 307) عامـل بسـیار مهمـی در توسعه محسوب می شود. دولتهـا بـالطبع بـراي گـام نهـادن در رویکـرد بـه توسـعه فضـاي سـرزمینی نقـش پـر رنگـی را بــه عهــده دارنــد. دولتهــا در زمینــه گردشــگري بــا تــوان رقابــت خــارجی، جــذب ســرمایه و گردشــگر ، رفــاه اجتمــاعی و گسترش بازارهاي گردشگري بر اساس توزیـع مجـدد ثـروت همـراه بـا رونـد نوسـازي مـدیریتی- فنـاوري ایفـاي نقـش مـی کنند ( پاپلی ، یزدي، سقایی، . (115 :1388
بـا افـزایش جمعیـت و رشـد فزاینـده ي شـهرها از یـک سـو و پیشـرفت هـاي چشـمگیر اخیـر در شـبکه حمـل و نقـل ، تکنولوژي و سایر عناصـر زنـدگی بشـراز سـوي دیگـر، هـر روز کـه مـی گـذرد ، انگیـزه هـاي نیـاز بـه مسـافرت و سـفرهاي گردشــگري نیــز افــزایش مــی یابــد(حیــدري، . (16 :1387 از اواخــر دهــه 1960 مــیلادي صــنعت گردشــگري در ابعــاد
١٠٣٢
ھما ش م ی ی زی و ا ؛ چا ش و ر یا
30 و 31 فروردین - 1391 دانشگاه سیستان و بلوچستان
National Congress on Border Cities and Security; Challenges and Strategies – CBCS 2012
جهــانی اش بــه رشــد قابــل ملاحظــه اي داشــته اســت، چنانکــه در ســال 2006 تعــداد گردشــگران بــین المللــی بــه808
میلیـون رسـیده اسـت و پـیش بینـی مـی شـود کـه طـی دهـه 2020 مـیلادي تورسـیم ، صـنعت شـماره ي یـک جهـان محسوب می شود . (www.WTTC.ORG)
امروزه صنعت گردشـگري فراتـر از یـک صـنعت بـه مثابـه پدیـده ي پویـاي جهـانی و اجتمـاعی اسـت کـه پیچیـدگی هـاي خــاص خــود را دارد . (Elloit,1997:4 ) شــناخت دقیــق و تحلیــل علمــی ایــن پدیــده مــی توانــد چــار چوبهــاي مطمئنــی براي برنامه ریزي صنعت گردشگري فراهم می آورد.
استان ایلام به عنـوان یـک اسـتان مـرزي کـه در غـرب ایـران قـرار دارد بـا دارا بـودن گونـه هـاي مختلفـی از جاذبـه هـاي گردشگري طبیعـی و انسـانی، هنـوز جایگـاه خاصـی را در بـین اسـتان هـاي ایـران در زمینـه جـذب گردشـگر پیـدا نکـرده اســت ، بــا اقــدامات و راهکارهــاي مختلــف مــی تــوان جاذبــه هــاي گردشــگري ایــن اســتان را بــه گردشــگران داخلــی و خارجی معرفی کرد و به توسعه اقتصادي این استان کمک نمود.
-2 مبانی نظري
-1-2 رویکردهاي بنیانی در مطالعه گردشگري
مطالعه گردشگري با توجه به خصلت و ماهیتش رویکردهاي گوناگونی را طلب می کند.
-1-1-2 رویکـرد نهـادي- تشـکیلاتی:1 در ایـن رویکـرد گردشـگري بـه مثابـه یـک نهـاد، ارگـان و یـا تشـکل مطـرح مـی باشـد نمونــه بــارز ایــن رویکــرد در مـورد تحقیــق در خصــوص آژانــس هــاي مسـافرتی و مشــکلات و کــم و کاســتی هــاي مربوط به آنها است.
-2-1-2 رویکرد محصول یا تولید:2 به صنعت گردشگري از زاویه دید یک فعالیت تولیدي نگریسته می شود. -3-1-2 رویکرد تاریخی:3 در این رویکرد تاریخچه، نحوه تکوین و تکامل گردشگري در طی زمان مورد نظر است.
است.
-4-1-2 رویکـرد مـدیریتی:4 بـر فعالیـت هـاي مـدیریتی جهـت ارائـه هـر چـه بهتـر خـدمات گردشـگري و ابعـاد و مسـائل برنامه ریزي تاکید دارد.
-5-1-2 رویکــرد جامعــه شناســی:5 مطالعــات طبقــات اجتمــاعی آداب و عــادات جامعــه میزبــان و... از جملــه محورهــاي مطرح در این رویکرد است.
-6-1-2 رویکرد جغرافیـایی:6 ارزیـابی مکانهـاي گردشـگري، نحـوه خـدمات رسـانی بـه آنهـا و بررسـی اثـرات گردشـگري ، ، نحوه خدمات رسانی به آنها و... از جمله موضوعات مهم در این رویکرد می باشد .(Charles & others,200)
-2-2 عوامل موثر بر گردشگري عوامل بی شماري در توسـعه گردشـگري نقـش دارنـد. ارتبـاط و تعامـل بـین آنهـا، توسـعه گردشـگري را شـکل مـی دهـد .
سه عامل اصلی در توسعه گردشگري عبارتند از:
1 -Instituional Approach 2 -Product Apptoach 3 -Historical Approach 4 -Managerial Approach 5 -Sociological Apptoach 6 -Geographical Apptoach
١٠٣٣
ھما ش م ی ی زی و ا ؛ چا ش و ر یا
30 و 31 فروردین - 1391 دانشگاه سیستان و بلوچستان
National Congress on Border Cities and Security; Challenges and Strategies – CBCS 2012
گردشــگران ، مــردم منطقــه و ویژگــی هــاي مقصــد (الــوانی و پیــروز بخــت، . (112 :1385 بــه عبــارت دیگــر ، مهمانــان ، میزبانان و جاذبه ها سه عامل اصلی در توسعه گردشگري اند.
ماخذ: محسنی، 156 :1388
ترتیب (Tribe , 1993: 32) عوامل موثر در ساختار گردشگري و چرخه آن را به شرح زیر بیان می دارد: -1عوامل اقتصادي و سرمایه
-2عوامل ایدئولوژیک و روابط بین المللی
-3 عوامل اجتماعی، فرهنگی و دینی
-4 زیر ساخت هاي امنیتی و انتظامی
-5 عوامل طبیعی
-6 سابقه تاریخی
-7 آموزش
-8 مجموعه میراث فرهنگی
-9 زیر ساختهاي توسعه اي
-10 فناوري
