بخشی از مقاله
چکیده
کشور ایران، دارای تمدن درخشان با پیشینه تاریخی پربار است، از این رو نیز دارای آثار منقول و غیر منقول با ارزش و تاریخی بسیاری می باشد؛ از جمله این آثار اشیاء مفرغی هستند که در سایت های مختلف باستانی به وفور یافت می شوند. حفاظت، مرمت و همچنین شناخت اصالت این آثار گرانبها که نشانگر هویت و فرهنگ این سرزمین به شمار می رود امری مهم و ضروری است. بنابراین این پروژه هدف خود را شناسایی اصالت یک خنجر مفرغی منسوب به هزاره اول قبل از میلاد با انجام بررسی های فن شناسانه و آسیب شناسانه قرار داده است تا به این پرسش که آیا می توان با این آزمایش ها به اصالت اثر پی برد پاسخ دهد. در این راستا، با مطالعات کتابخانه ای و گردآوری مطالب مربوط به شناخت آثار بدلی، به طبقه بندی و بررسی روش های شناسایی آثار بدلی پرداخته شد. همچنین با انجام آنالیزهای دستگاهی بر روی محصولات خوردگی، از جمله آنالیز فازی، محصولات خوردگی سبز و سبز روشن که انتظار می رفت فازهای مالاکیتی و کلریدی باشند، در نتایج آزمایش مشخص نشدندبا. توجه به نتیجه این آزمایش می توان گفت که احتمالاً شیء مورد بررسی تاریخی نیست و محصولات خوردگی آن تقلبی هستند. آزمایش جذب اتمی نیز نشان داد که علی رغم وجود فلزات مس، سرب،قلع و روی که عناصر به کار رفته در اشیاء تاریخی هستند و حضور آنها می تواند نشانه تاریخی بودن شیء باشد اما میزات کم فلز قلع تا حدی شک برانگیز است. به طور معمول برنزهای تاریخی حاوی 10% قلع می باشند که در این شیء میزان قلع 5% است. همچنین مجموع درصدهای عناصر متشکله به 100 خیلی نزدیک است و نشان می دهد که فلز به کار رفته در این شیء دارای ناخالصی های ناچیز است که این موضوع برای اشیاء تاریخی تا حدی دور از واقعیت است.
کلید واژه ها:آثار مفرغی، اصالت، خنجر مفرعی ،آثار بدلی، روش های شناسایی.
1
مقدمه
آثار تاریخی گواه و میراث فرهنگ های گذشتگان، برای هر کشور و ملتی دارای اهمیت بسیار هستند زیرا بیانگر خط سیر تکامل تمدن بشر از دیرباز تا به امروزند؛ باعث تأسف است که همواره افراد سودجو بدون در نظر گرفتن میزان آسیبی که به پیکره فرهنگی جامعه وارد می کنند، دست به ساختن اشیاء و آثار تقلبی می زنند و با این کار از غنا و اصالت آن می کاهند و باعث می شوند یک فرهنگ و تمدن اصیل قدرت و اقتدار خود و افراد جامعه روح فرهگ پذیری خود را آرام آرام توسط اشیاء دروغین از دست بدهند. بنابراین ضرورت شناسایی این اشیاء بدلی همواره احساس می شود و بار صیانت از میراث فرهنگی بر دوش همه حفاظتگران و حافظان با هدف حفظ یادمان های گذشته و انتقال آن به آیندگان است.
در اواخر هزاره دوم و اوایل هزاره اول قبل از میلاد اشیاء فلزی متنوع با کاربردهای متفاوت ، از مفرغ، آهن، طلا و نقره در ایران به وسیله صنعتگران و هنرمندان ساخته می شد. احتمالاً مراکزی برای این منظور وجود داشته است که در حال حاضر و بر اساس مدارک موجود نمی توان آنها را مشخص کرد. از لحاظ کاربردی اشیاء فلزی دوره نام برده را می توان به این گروه ها تقسیم کرد (طلایی ، 1386، :(84
-1 جنگ افزار
-2 ابزارهای تولیدی روزمره
-3 اشیاء فلزی مربوط به یراق اسب
-4 زیور آلات فلزی
-5 ظروف فلزی (طلایی ، 1386، .(84
شی بررسی شده در این پژوهش یک خنجر مفرغی به طول 46 سانتی متر و با عرض 1 سانتی متر است که در قسمت نوک 2/1 سانتی متر و در وسط 5/2 سانتی متر در پهن ترین قسمت و ضخامت 7 میلی متر می باشد و متعلق به موزه شخصی آقای باباخانی واقع در شهر اصفهان است.
تصویر 1
تاریخی بودن یک اثر، متضمن این معناست که علاوه بر سبک به کار رفته در آن ، تکنیک ها و روش های ساخت و مواد و مصالح به کار رفته در آن هم تاریخی باشد. بنابراین باید بتوان با بررسی مواد و مصالح به کار رفته و روش ها و تکنیک های ساخت اثر، به تاریخی بودن آن پی برد. به این منظور از روش های گوناگون در کنار یکدیگر استفاد می شود تا تاریخی بودن یک اثر به اثبات رسد.
آثار جعلی و بدلی را می توان در دو گروه کلی طبقه بندی نمود: الف) آثار بدلی ب) آثار نیمه بدلی (نیک بر، .(1382
روش تحقیق
فن شناسی و مطالعات آزمایشگاهی: تست های شیمی تر (آنالیز کیفی):
2
