دانلود مقاله قدرت و اثرگذاری رسانه های جمعی

بخشی از مقاله

قدرت و اثرگذاری رسانه های جمعی

فصــل اول
پيشگفتار
"مقدمه"
امروزه قدرت و اثرگذاری رسانه های جمعی بر مردم دنيا غيرقابل انکار است، مطبوعات هم به عنوان يکی از اعضاء تشکيل دهنده رسانه های جمعی از قدرت خاص خود برخوردارند مطبوعات می توانند همانند ساير رسانه های جمعی به افکار عمومی شکل دهند آنها را تهييج کنند و يا با تشنج زدايی از جامعه افکار عمومی را به سوی راحتی خيال و آسايش و امنيت پيوند به جرأت می توان گفت که اثرگذاری مطبوعات و نشريات بر اذهان بيشتر و مستمرتر از راديو و تلويزيون است. مطبوعات ابزاری است که بوسيله آن افکار و عقايد گوناگون

جامعه با هم تلاقی کرده واز برخورد آنها انديشه های تازه خلق می شود. مطبوعات زنده و فعال فضای فکری جامعه را به پويايی، حرکت، ابتکار و مشارکت فعال وامی دارد. يکی از عناصر اين پديده (مطبوعات سياسی) هستند. ابتدای قرن 19 پيشرفتهای بسياری را برای مطبوعات بدنبال آورد اين پيشرفتها که در زمينه های تکنيکی بود زمينه سياسی برای رشد کمی و کيفی مطبوعات را فراهم آورد. مطبوعات کشور ما عليرغم سابقه تاريخی بيش از 150 سال تجربه هنوز نتوانسته جايگاه مناسب و شايسته خود را در جامعه کسب نموده و

نقش خود را در هدايت افکار عمومی به درستی ايفاء نمايد. نقش مطبوعات در جامعه مدنی تأمين هويت ملی شهروندان و برقراری ديالوگ گفتگوی دوطرفه ميان قدرتهای سياسی مطبوعات (غير از مطبوعات دولتی) يکی از اجزای نهادهای مستقل از دولت به شمار می آيند که مهمترين نقش آن گفت وگو با قدرتهای سياسی است چون دراين جوامع حضور نهادهای مدنی به رسميت شناخته می شود دارای قدرت اجتماعی برابر قدرت سياسی دولت هستند آزادی مطبوعات ناظر بر تعداد زيادی از ديگر آزادی هاست و تا زمانی که شکل و شيوة سازماندهی سياسی در کشورمان بر اساس اصول و شکل مدرن پيش نرود و شهروند بودن ما مسلم نباشد نمی توانيم مطبوعات چندان آزادی داشته باشيم.

توصيف نشريات از جمله کارهای کنترلی و محود کردن مطبوعات است.
در اين تحقيق سعی شده است رابطه بين رشتة تحصيلی دانشجويان با ميزان گرايش آنان به مطبوعات سياسی بررسی شود که آيا رابطه ای وجود دارد و مسائل مختلفی که باعث اين گرايش می شوند سنجيده شود مثل شغل و سن افراد و با وخامت وضعيت سياسی تا چه حد باعث گرايش دانشجويان رشته های مختلف به اخبار سياسی می شود و در نهايت وضعيت رابطه به چه صورت است، معنی دار است يا خير.

"بيان مسئله"
در جهان امروز وسايل ارتباط جمعی با انتقال اطلاعات و معلومات جديد و مبادله عقايد عمومی در راه پيشرفت فرهنگ و تمدن بشری نقش بزرگی بر عهده گرفته اند بطوريکه بسياری از دانشمندان عصر کنونی زندگی انسان را عصر ارتباطات ناميده اند در اين ميان مطبوعات به عنوان فراگيرترين رسانه جمعی نقش مهمی از فضای زندگی مردم بويژه جوانان و قشر تحصيلکرده را به خود اختصاص داده است اطن رسانه نقش برجسته ای در ميان طبقه روشنفکر جامعه دارد برخی از مطبوعات با توجه به اينکه به نيازهای جامعه توجه دارند گاهی در رابطه با بعضی اخبار بنا به موقعيت و خط مشی مديران و مسئولان پيش می روند البته موقعيت اجتماعی امروز مملکت ما به گونه ای است که جامعه به طور کامل سياسی شده و

همة مردم به طور دائم در تمام امور زندگی با مسائل سياسی برخورد زيادی دارند و اين موضوع باعث شده که تعداد کمی به مسائل سياسی بی توجه شوند و به مطبوعاتی که بيشتر مطالب فرهنگی و اجتماعی و هنری می پردازند توجه بيشتری نشان می دهند و خوانندگان زيادی جذب اين مطبوعات شوند. چرا که احساس می کنند مسائل سياسی زياد از حد ايشان تکراری شده است در کل می توان گفت اينگونه مطالب خوانندگان خود را تا حدودی از دست داده اند و مردم می خواهند لااقل زمانی که روزنامه می خوانند از اين وضعيت فرار کنند و کمی آسايش و دوری از سياست داشته باشند.

"اهداف تحقيق"
هدف اصلی: بررسی رابطه بين رشته تحصيلی دانشجويان و ميزان بهره مندی آنان از اخبار سياسی مطبوعات به منظور شناخت بيشتر گرايش دانشجويان نسبت به مطبوعات سياسی و توصيف وضعيت دانشجويان از نظر ميزان بهره گيری جهت ارائه راهکارها.

اهداف فرعی:
1- بررسی رابطه بين پايگاه اقتصادی اجتماعی دانشجويان و ميزان بهره مندی آنان از اخبار سياسی مطبوعات
2- بررسی رابطه بين جنس دانشجويان و ميزان بهره مندی آنان از اخبار سياسی مطبوهات
3- بررسی رابطه بين تنوع و تازگی مطالب روزنامه ها و ميزان بهره مندی آنان از اخبار سياسی مطبوعات
فرضيه ها:

1- به نظر می رسد بين رشته تحصيلی دانشجويان و ميزان بهره مندی آنان از اخبار سياسی مطبوعات رابطه معنی داری وجود دارد.
2- به نظر می رسد بين پايگاه اقتصادی ـ اجتماعی دانشجويان و ميزان بهره مندی آنان از اخبار سياسی مطبوعات رابطه معنی داری وجود دارد.
3- به نظر می رسد بين جنس دانشجويان و ميزان بهره مندی آنان از اخبار سياسی مطبوعات رابطه معنی داری وجود دارد.

4- به نظر می رسد بين تنوع و تازگی مطالب روزنامه ها و ميزان بهره مندی آنان از اخبار سياسی مطبوعات رابطه معنی داری وجود دارد.
در رابطه با اهميت اين تحقيق بايد گفت که در کشور ما مطالب سياسی خوانندگان زيادی پيدا نکرد حتی در زمان پيروزی مشروطيت که اوج فعاليتهای سياسی نشريات بود ما شاهد يک اتحاد کامل بين نشريات نبوديم با وجود زياد بودن نشريات در آن زمان مشاهده می شود که به غير از چند روزنامه که به سياست پرداخته اند سايرين اجتماعی و ادبی عمل می کردند پس بديهی است که اين پايه و اساس تا امروز باقی مانده است. با اين بررسی می توان عدم بهره مندی قشر تحصيلکرده جامعه را از اخبار سياسی مطبوعات برطرف کرد.

به همين دليل اين روزها مطبوعاتی که به مطالب سياسی کمتر و با شکل هيجان انگيز نمی پردازند با مخاطبان بيشتری مواجه هستند و وجود همين مخاطبان زياد، پشتيبان مناسبی برای ادامه کار و حيات روزنامه هاست البته بايد يادآورد شد که در بعضی موارد برخی از مسائل سياسی هستند که خوانندگان زيادی می طلبند مانند زمانی که هويت و امنيت ملی جامعه يا ارزشهای فرهنگی کشور در خطر باشد و يا زمانی که مردم هدف مشترکی را دنبال می کنند در اين زمان مطبوعات به مسائل سياسی می پردازند و از محبوبيت بيشتری برخوردارند.
* اين تحقيق درصدد است رابطة بين ويژگيهای اقتصادی ، اجتماعی، جنس و رشتة تحصيلی دانشجويان و گرايش آنان به اخبار سياسی مطبوعات را بررسی کند که آيا رابطه ای وجود دارد؟ و آيا تنوع و تازگی مطالب سياسی باعث گرايش دانشجويان با توجه به رشته تحصيلی آنان می شود؟

طرح سؤالات:
1- آيا بين رشتة تحصيلی دانشجويان و ميزان بهره مندی آنان از اخبار سياسی مطبوعات کثيرالانتشار رابطه وجود دارد؟
2- آيا بين پايگاه اقتصادی ـ اجتماعی دانشجويان و ميزان بهره مندی آنان از اخبار سياسی مطبوهات کثيرالانتشار رابطه وجود دارد؟
3- آيا بين جنس دانشجويان و ميزان بهره مندی آنان از اخبار سياسی مطبوعات رابطه وجود دارد؟
4- آيا بين تنوع و تازگی مطالب روزنامه ها و ميزان بهره مندی دانشجويان از اخبار سياسی مطبوعات رابطه وجود دارد؟

اهميت و انگيزه انتخاب موضوع:
در بحث انگيزه انتخاب موضوع بايد گفت روزنامه هايی بيشتر مطالب آن سياسی است عملی و تا زمانی که مطالب سياسی برای چاپ باشد اين اخبار در الويت هستند ولی با دقت به ميزان فروش اين روزنامه ها می توان دريافت که مخاطبان زيادی ندارند يعنی همة اقشار ملت يا قشر دانشجو را دربرنمی گيرد جز افرادی که خط فکری و سياسی خاص دارند با تعدادی از خريداران اين مطبوعات که صحبت و سؤال شد که چرا اين روزنامه ها را می خريد يا آيا هر روز می خريد يا نه می گفتند می خريم ببينيم چه چيزهايی دارد يا می گفتند که هر چند وقت يکبار آن را می خريم و يا می گفتند اگر ما اين روزنامه را می خريم به خاطر وجود ساير مطالبی است که در آنها به چاپ می رسد پس تصميم گرفتم که در اين مورد به تحقيق بپردازم تا به صحت و سقم اين دريافت ذهنی خود پی ببرم پس همانطور که گفته شد يکی از اهداف اين تحقيق پی بردن به صحت و سقم دريافت ذهنی خود و همچنين تعيين نياز مردم جامعه علی الخصوص دانشجويان نسبت به نوع مطالب منتشره در مطبوعات را دريابيم و پيدا کردن انگيزه خوانندگان از مطالعه يا عدم مطالعه مطبوعات علی الخصوص اخبار سياسی آن است.

پيشينه تحقيق:
بر اساس مطالعات و بررسی پايان نامه های گوناگون، تعدادی از آنها که به نوعی مرتبط با موضوع تحقيق می باشند، به اين ترتيب است:
- يکی از اين تحقيقات توسط خانم بيتا بابايی را در سال تحصيلی 83-82 در دانشگاه آزاد واحد تهران مرکزی تحت عنوان « بررسی تطبيقی ميزان اعتماد دانشجويان علوم ارتباطات دانشگاه آزاد نسبت به اعتبار اخبار رسانه های مکتوب و تلويزيون صورت گرفت. در اين تحقيق ميزان اعتماد دانشجويان به اعتبار اخبار تلويزيون و اخبار روزنامه های يوميه در مقايسه با يکديگر مورد بررسی قرار می گيرد و محقق بر آن است که به سؤالات زير پاسخ دهد:

1) آيا ميزان اعتماد دانشجويان به اعبتار اخبار روزنامه ها بيش از اعتماد آنها به اخبار تلويزيون است؟
2) آيا بين مدت زمان تماشای اخبار تلويزيون در مقايسه با مدت زمان مطالعه اخبار و روزنامه ها و بی اعتمادی دانشجويان به اخبار تلويزيون رابطه وجود دارد؟
3) آيا بين عدم وجود جاذبه محتوايی در اخبار تلويزيون در مقايسه با اخبار روزنامه ها و بی اعتمادی دانشجويان رابطه وجود دارد؟
4) آيا بين سوگيری در اخبار تلويزين در مقايسه با اخبار روزنامه ها و ميزان بی اعتمادی دانشجويان به اخبار تلويزيون رابطه وجود دارد؟

5) آيا بين درستی و نادرستی اخبار تلويزيون در مقايسه با اخبار روزنامه ها و ميزاان بی اعتمادی دانشجويان به اخبار تلويزيون رابطه وجود دارد؟
آنچه در نهايت از يافته های اين پژوهش به دست آمده اين است که دانشجويان اخبار تلويزيون را در مقايسه با اخبار روزنامه ها رسانه معتبری نمی دانند.
- محقق ديگری به نام آقای داريوش کريمی در سال 1379 در پايان نامه خود با عنوان « مطبوعات و توسعه سياسی در ايران» به بررسی تأثير مطبوعات بر روند توسعه و ايجاد فضای مناسب سياسی پرداخته است و نتايج به دست آمده از بررسی تأثير مطبوعات بر تحولات و توسعه سياسی بيانگر اين واقعيت است که مطبوعات هميشه در تحولات سياسی و اطلاع رسانی به مردم نقش به سزايی را ايفا نموده است.

- خانم فاطمه قنبری در سال 1379 در پايان نامه خود تحت عنوان « بررسی نقش مطبوعات در جلب مشارکت سياسی» فرضيات زير را به آزمون گذاشت:
1- ميان ميزان استفاده از مطبوعات و ميزان مشارکت سياسی دانشجويان رابطه معنادار وجود دارد.
2- ميان ميزان اعتماد دانشجويان به مطبوهات و ميزان مشارکت سياسی رابطه معنادار وجود دارد.

3- ميان علاقه مندی به تعدد و تکثير مطبوعاتی و ميزان مشارکت سياسی دانشجويان رابطه معنادار وجود دارد.
4- ميان آشکار و صريح بودن وابستگی مطبوعات به احزاب ، تشکل ها و گروههای سياسی و ميزان تحصيل دانشجويان به استفاده از مطبوعات رابطه معناداری وجود دارد.
5- ميان تمايل به انتشار اخبار و مطالب سياسی از سوی مطبوعات و ميزان مشارکت سياسی دانشجويان رابطه معناداری وجود دارد.
6- ميان تهييج و بسيج مردم توسط مطبوعات و ميزان مشارکت سياسی رابطه معناداری وجود دارد.
7- ميان نوع جنسيت و ميزان مشارکت سياسی دانشجويان رابطه معناداری وجود دارد.

8- ميان نوع سن و میژان مشارکت سياسی دانشجويان رابطه معناداری وجود دارد.
يافته های پژوهش نشان داد که مطبوعات می توانند در جلب مشارکت سياسی نقش برجسته ای ايفا کنند.
- پايان نامه ديگری در زمينه بررسی ميزان بهره مندی از مطبوعات انجام شد که مربوط به آقای غلامرضا نريمان نژاد در مقطع کارشناسی ارشد بوده است. لازم به ذکر است جامعه آماری اين پژوهش شهروندان خرّم آبادی بوده اند و فرضيات اين تحقيق عبارتند از :

1- افراد متاهل کمتر از افراد مجرد زمان برای مطالعه مطبوعات صرف می کنند.
2-بين ميزان درآمد خوانندگان و مطالعه مطبوعات رابطه معناداری وجود دارد.
3- بين ميزان تحصيلات خوانندگان و مطالعه مطبوعات رابطه مستقيم و معناداری وجود دارد.

تعاريف نظری و علمی متغيرها و مفاهيم بکار رفته در سؤالها و فرضيه ها:
ميزان بهره مندی: يعنی مقدار ساعات يا زمانی از روز را که دانشجويان اختصاص به خواندن اخبار سياسی مطبوعات می دهند و از آن بهره می گيرند.
پايگاه اقتصادی و اجتماعی: يعنی موقعيتی که يک دانشجو از نظر استقلال اقتصادی می تواند در آن قرار داشته باشد به عبارت ديگر ميزان درآمد و نوع شغلی که دارد پايگاه اقتصادی اجتماعی او را معين می کند. درآمد ـ شغل ت وضعيت مسکن

تنوع : 1- عبارتست از مختلف بودن موضوعات و منطقه جغرافيايی که ارزشهای خبری در آن رعايت شده باشد.
2- پرداختن به موضوعات مختلف سياسی مربوط به مناطق جغرافيايی داخل و خارج کشور
تازگی : يعن مدت زمانی از وقوع آن نگذشته باشد جايی مطرح نشده باشد و موضوع آن جديد باشد.


مقدمه
نظم دوره ای و کم فاصله، سرعت چاپ و انتشار، توجه خاص به وقايع جاری روزانه؛ نفوذ عميق در گروههای ناهمگون اجتماعی و کثرت و تنوع مطالب از مهمترطن خصوصيات مطبوعات است روزنامه های معاصر با استفاده از پيشرفتهای فنی جديد، هر روز مدت بسيار کوتاهی تهيه و در چندين ميليون نسخه تکثيری می گردندو در چند ساعت پس زا وقوع رويدادها در سرزمين های وسيع، در اختيار خوانندگان گذاشته می شوند، بدين صورت روزنامه ها می توانند جريان وقايع جاری روز را در ظرف مدت کوتاهی در سراسر جهان پخش کنند و در ميان مردم شادی و اميد و يا اندوه و يأس پديد آورند. روزنامه بر اساس نيازهای فوری خوانندگان تهيه می شوند و در هر روز در ساعات معين هزاران و حتی ميليونها نفر در انتظار دريافت آن

می باشند به همين جهت روزنامه می تواند به عنوان يک وسيله نيرومند ارتباط جمعی، انبوه افرادی را زير پوشش اخبار قرار دهد همچنين در انتخاب مطالب مورد مطالعه ايجاب می کند که روزنامه ها و مجله هايی با کيفيت خوب در اختيار خوانندگان گذاشته شود زيرا افرادی که روزنامه می خوانند توقع دارند از وقت مطالعه خود به بهترين وجه بهره برداری کنند و در صورتی که مطبوعات از لحاظ کيفی با خواستهای خوانندگان را تأمين ننمايند و برای آنان امکان انتخاب مطالب مورد علاقه را نيز فراهم نسازند با بی اعتنايی رورو می شوند و از پيشرفت باز می مانند بنابراين مطبوعات که سبب فراوانی تعداد صفحات از لحاظ کميت مطالب بر ساير وسايل ارتباطی برتری دارند بايد از پر کردن صفحات خود با مطالب خسته کننده پرهيز کنند مطبوعات مخصوصاً بايد کوشش کنند خبرهايی را که هر روز پيش از انتشار آنها از راديو و تلويزيون پخش می شوند به همان صورت منتشر سازند بلکه به تعقيب و تکميل آنها بپردازند

روزنامه ها می توانند با انتشار گزارشها و بررسی ها و مقاله ها و تفسيرهای مختلف، کيفيت محتوای خود را بالا ببرند که کنجکاویخبری خوانندگان راکه باشنيدن خبرهای کوتاه راديويی و يا تصويرهای تلويزيونی تحريک شده اند ارضاء کنند (يونس شکرخواه؛ صفحه 23- 11)

باتوجه به این موارد وپیشرفتهای درجوامع امروز صورت گرفته وازآنجائی که رسانه های جمعی نظیر مطبوعات نقش تعیین کننده درزندگی افراد برجای می گذارد لذا تحقیق حاضر به بررسی میزان بهره مندی افراد ازمطبوعات شکل گرفته ومحقق دراین بخش یعنی بخش ادبیات نظریه تحقیق به توزیع مطبوعات ونظریه های مختلف مربوط به آن پرداخته است .

ويژگيهای مطبوعات:
1- طرز انتشار: انتشار دوره ای مهمترين خصوصيت مطبوعات به حساب می آيند بايد دانست روزنامه های روزانه و مجلات هفتگی با وقايع و مسائل جاری را به همان ترتيب کتابها منتشر نمی سازند زيرا کتابها و وقايع و مسائلی را که اهميت خاص پيدا کرده اند و در فرصت کافی مورد ارزيابی قرار گرفته اند انتشار می دهند در روزنامه ها ، خبرها، نه مانند آنچه در کتابها منتشر می گردد با تأخير روبرو می شوند بلکه با صبر و زمان کافی به تجزيه و تحليل تفسير رويدادها می پردازند روزنامه ها با افزايش تعداد چاپ های روزنامه و تهيه فوق العاده به هنگام رويداد مهم برای انتشار هر چه سريعتر و مداوم اخبار آمادیگ بيشتری پيدا کرده اند.

وسعت خبر: روزنامه های چاپی در صفحات متعدد خود می توانند صدها جنبه مختلف درج نمايند و چند برابر ديگر رسانه ها مطالب ارائه دهند و توجه افراد را به خود جلب نمايند بايد توجه داشت که معمولاً طرز برداشت روزنامه ها در مورد وقايع جاری با توجه به روش خاصی ؛ هر کدام تفاوت می کند چون در عمل بعضی از روزنامه ها در بررسی وقايع و مسائل محتاط هستند و تا زمانی که راجع به اهميت خبری اطمينان حاصل نکرده اند از بزرگ کردن و شاخ و برگ دادن به آن خودداری می کنند روزنامه با استفاده از زمان کافی در مرحله تهيه و انتشار، می توانند اطراف و جوانب وقايع را بررسی کنند نارسايی های خبری را با استفاده از اطلاعات آرشيوی از ميان بردارند و آنها را تجزيه و تحليل و تفسير لازم به خوانندگان عرضه کنند به همين سبب تاکنون اغلب روزنامه های معتبر جهان در تهيه و تنظيم اخبار دقت فراوان به کار می برند و کوشش می کنند که به تمام سؤالات خوانندگان در زمينه وقايع و مسائل مهم روز پاسخ دهند و هميشه اطلاعات وسيع در اختيار آنان قرار دهند.

تداوم خبر: اخبار مطبوعات به طور مداوم قابل بهره برداری هستند و اخبار آنها را می توان به دلخواه در اوقات مختلف شبانه روز، در محل کارـ در اتوبوس و خانه مطالعه کرد و به دقت اخبار آن را بررسی کرد و در صورت لزوم دوباره مرور کرد و با اخبار روزنامه ها ديگر مقايسه کرد. اخبار روزنامه ها را می توان نگهداری کرد و به عنوان مأخذ و منبع مطالعه و تحقيقات در آينده مورد استفاده قرار داد.