بخشی از مقاله
هر كار كه بي نام پروردگار آغاز شود ناقص است
رزق و روزي از اوست و به هركه بخواهد بي‌حساب مي‌بخشد، بنابراين كليد گشايش و پيروزي در توكل و پرستش اوست. پس از براي شروع هر كاري توكل به او و مدد خواستن از اوست و پس از آن تحقيق، كوشش و تلاش از ما.
خداوند كريم در سوره طه ايه 132 مي‌فرمايد:« با اهل خانه و زن و فرزند خود دستور نماز بدهيد و در اين راه پافشاري كنيد و نگوئيد كار داريم و بايد به سراغ درآمد و تهيه خرجيف برويم زيرا روزي شما با خداست، از آيه بالا به خوبي روشن است كه موفقيت در كار و كسب و رزق و روزي در
خواست و اراده باري تعالي خداوند كريم استو چه بسا در سايه نماز و اعمال نيكو لطف و رحمت خداوند نسبت به ما روبه فزوني يابد و به واسطه حكمتش رزق و روزي ما هم زياد شود و روز به روز در كار موفقيت بيشتري حاصل آيد.
كار و كارآفريني از ديدگاه دين خدا اسلام:
در دين مبين اسلام ايات و روايات فراواني وجود دارد كه همه از خواست و اراده الهي براي برتري گروهي (كارآفرينان) نسبت به گروه ديگر (كارگران) حكايت دارد و حكمت اين امر تأمين نيازهاي انسانها و بقاي اجتماعات انساني است.
در آيات زير به چند مورد اشاره شده است:
سوره زخرف آيه 32:
«ما وسيله معاش مردم را در زندگي دنيا بين ايشان تقسيم كرديم و عده‌اي را بر عده‌اي ديگر برتري بخشوديم تا يكديگر را به تسخير گيرند».
سوره آل‌عمران آيه 159:
«هر يك از شما به ديگري وابسته هستيد».
به طوري كه ملاحظه مي‌شود هر يك از آيات بالا به نحو خاصي به مسئله كار و كارآفريني و نيز اجتماعي بودن انسان را مورد بحث قرار داده‌اند.
همچنين روايات و احاديث بسياري از ائمه معصومين (ع) در خصوص كار و كارآفريني و تشويق به كار وجود دارد از جمله:
امام صادق (ع): كسي كه براي تأمين رزق و روزي خانواده‌اش تلاش مي‌كند همچون كسي است كه در راه خداوند جهاد مي‌كند.
امام علي(ع): بهترين تفريح كار است.
در روايت است كه پيامبر اسلام(ص) هر جواني كه توجهش را جلب مي‌كرد ابتدا از كار او سؤال مي‌كرد، در صورتي كه به ايشان مي‌گفتند كه جوان مذكور بيكار است حضرت مي‌فرمودند: از چشمم افتاد!
از روايات فوق نيز كاملاً واضح است كه كار و كارآفريني نه تنها امري مقدس و پسنديده استبلكه در بعضي موارد واجب و ضروري است چنانكه در روايت است كه كسي كه كار نكند و سنگيني بار خود را به دوش ديگران بگذارد ملعون است و از رحمت خدا به دور است. بنابراين هر فرد مسلمان علاوه بر اين كه كار را بايد به عنوان منبعي براي كسب درآمد به شمار آورد بايستي به جنبه‌هاي معنوي و اخروي آن نيز توجه داشته باشد.
نكته‌اي ديگر كه در مورد كار و كارآفريني بايد به آن توجه داشت اين است كه اين دو تنها منبعي براي كسب درآمد نباشند بلكه وسيله‌اي براي گره‌گشائي از كار ديگران و كمك به رشد و پيشرفت اقتصاد ملي نيز باشند و در يك كلام فيد و سازنده باشند نه كاذب و صرفاً درآمدزا و يا احياناً خطا و خلاف.
و درضمن اين اسلام در مورد چگونگي كسب درآمد و روزي سفارشهاي فراواني داشته و بعضي كارها و درآمدها را حلال ندانسته و بعضي‌ها را حلال دانسته. ولي در هر حال امر به كسب روزي از راه حلال نموده است. به اميد آن كه كليه كارآفرينان و كارگران هميشه از راه حلال و معقول بيش از پيش در كار سازنده موفق و درآمد بيشتري كسب كنند.
اين جانب نيز با توجه به اين كه در ترم جاري درس كارآفريني و پروژه را اخذ نمودم موضوع جنگل‌كاري مصنوعي را براي ارائه برگزيدم.
مقدمه:
كشور ما در جنوب منطقه معتدل نيمكره شمالي قرار دارد و به خط استوا نزديك است. مدار 25 درجه شمالي از جنوب كشورمان و مدار 40 درجه شمالي از شمال آن مي‌گذرد. نصف‌النهار‌هاي 44 و 63 درجه شرقي نيز به ترتيب در غرب و شرق آن قرار دارند و وسعت كشور ايران حدود 195,648,1 كيلومتر مربع است.
با توجه به موقعيت ايران و نزديكي آن به مدار رأس‌السرطان كشور ما در يك نوار بياباني واقع شده كه آن را در امتداد صحراي آفريقا، بيابان عربستان و مناطق خشك آسياي مركزي قرار مي‌دهد. بيابان لوت و دشت كوير از خشك‌ترين نواحي ايرانند. در ضمن در كشور ما به دليل استفاده بي‌رويه و نادرست از خاك، بيابانها در حال گسترش‌اند كه يكي از راههاي جلوگيري از گسترش بيابانها درختكاري(جنگل‌كاري) است. كه در اينجا به طور مختصر به اهميت و نقش جنگلها اشاره مي‌كنيم:
1. ميوه، ريشهدرختها و قارچها غذاي عده‌ي زيادي از انسانها را تشكيل مي‌دهد.
2. درختان دي‌اكسيد كربن هوا را مي‌گيرند و اكسيژن توليد كرده و آن را به هوا برمي‌گردانند.
3. چوب درختان در ساختمان‌سازي، تهيه لوازم منزل، درب‌هاي چوبي و . . . مورد استفاده قرار مي‌گيرد.
4. سايه درختان انسان را از گرماي شديد محافظت مي‌كند.
5. جنگل از بروز سيلاب جلوگيري مي‌كند زيرا هم از سرعت باران با ريختن آنها بر روي برگها و شاخه‌ها كاسته مي‌شود و هم خاك جنگل پوشيده از شاخ و برگ گياهان پوسيده است كه آب را جذب كرده و جويبارهايي با آب زلال به وجود مي‌آورد.
6. درختان از سرو صداي اتومبيلها و كارخانه‌ها و هواپيماها مي‌كاهند.
7. جنگلها مكانهاي مناسبي براي تفريح و گذراندن اوقات فراغت هستند.
8. برخي فرآورده‌هاي جنگلي مانند كائوچو مصرف صنعتي دارند.
9. از فرآورده‌هاي جنگلي براي تهيه دارو و مصارف پزشكي استفاده مي‌شود.
با توجه به موارد فوق و با توجه به اين كه مي‌دانيم بخش وسيعي از كشور ما را در حال حاضر نواحي خشك و نيمه خشك تشكيل داده است صرف‌نظر از فقر پوشش گياهي به شهادت تاريخ روزگاري بسياري از اين نواحي سر سبز و آباد و مزروعي بوده كه در اثر غفلت پيشينيان و يا
استفاده بي‌مورد و نامناسب رو به انحطاط نهاده و باعث ضعيف شدن اراضي گرديده است.
جنگل‌كاري در اين قبيل اراضي از يك طرف باعث تقويت خاك مي‌شود و از طرف ديگر از فرسايش خاك جلوگيري كرده و موجب استفاده بيشتر از توان بالقوه موجود مي‌گردد. به علاوه افزايش سطح جنگلها، تقويت پوشش گياهي و در شرايطي خاص توليد چوب از ساير فوايد جنگل‌كاري در مناطق خشك و نيمه خشك محسوب مي‌شود.
از طرفي جنگل از ديرباز در معيشت و توليد سوخت براي بشر مؤثر بوده و به عناوين مختلف به نيازمنديهاي وي پاسخ گفته است از ميان اين نيازمنديها توليد چوب به عنوان ماده اوليه، توليد مواد شيميايي، توليد پلاستيك، توليد مشتقات نفت از چوب، توليد شكر، حفاظت خاك و آب و سرانجام توليد انواع محصولات فرعي را مي‌توان ذكر كرد.
بنابراين عاقلانه است كه بشر با تمسك به دانش و تجربه خود حداكثر توليد را براي نسل حاضر داشته باشد و به بهبود كمي و كيفي آن براي نسلهاي آينده بپردازد. در ضمن با توجه به نياز فزاينده كشور براي چوب و كاغذ و محدوديت منابع طبيعي جنگل‌كاري مصنوعي علاوه بر گسترش فضاي سبز و پاكي آب و هوا و خنك نمودن آن مي‌تواند از لحاظ اقتصادي سالانه از خروج ميليون‌ها دلار ارز از كشور براي واردات چوب و كاغذ جلوگيري كند و در ضمن از مرحله توليد نهال تا مصرف نهايي براي هزاران نفر اشتغال ايجاد نمايد.
پراكندگي و انواع جنگلها در ايران
به علت واقع شدن ايران در عرضهاي جغرافيايي جنب حاره و نامنظم بودن و كمي بارش در بخشهاي وسيعي از كشور ما رويش درخت با دشواري روبه روست. همچنين به دليل گسترش ايران در عرضهاي جغرافيايي مختلف و تنوع ناهمواريها تنوع گونه‌هاي درختي و گياهان در ايران زياد است و به طور كلي پوشش گياهي در ايران را از جنبه‌هاي گوناگون تقسيم‌بندي كرد‌ه‌اند و مهمترين آنها عبارتند از:
1. جنگلهاي نواحي مرطوب(شمال ايران): به دليل رطوبت زياد و اعتدال هوا و خاك مساعد در كرانه‌هاي درياي مازندران و دامنه‌هاي شمالي البرز جنگلهاي انبوهي در اين ناحيه روييده است. بيش از نيمي از درختان اين جنگلها راش و ممرز مي‌باشد. اهميت جنگلهاي شمال به دليل تجارتي و صنعتي بودن آن است.
2. جنگلهاي نواحي نيمه مرطوب(ارسباران): اين جنگلها در شمال غرب ايران كه شامل حوضه آبخيز رود ارس است روييده‌اند. اين جنگلها عمدتاً از درختان مخلوط بلوط و راش سفيد تشكيل شده‌اند و شبيه جنگلهاي كوهستاني نواحي خزري هستند.
3. جنگلهاي نواحي خشك و نيمه خشك: اين جنگلها داراي تقسيم‌بنديهاي مختلفي هستند قسمتهاي عمده‌اي از آنها را جنگلهاي زاگرس تشكيل مي‌دهد. جامعه جنگلي بلوط ايران وسيع‌ترين پوشش گياهي مغرب و جنوب‌غربي ايران است. درخت بلوط به علت داشتن ريشه‌هاي قوي و عميق به خوبي در برابر بادهاي شديد و خشكسالي مقاومت مي‌كند. اين جنگلها جنبه تجارتي نداشته اما از نظر حفاظت خاك و آبهاي جاري و تبديل آب و هوا و گذران اوقات فراغت نقش مهمي دارند.
بهره‌برداري از جنگلها (طبيعي)
هرچند جنگل و مرتع در اغلب شرايط قادر به ادامه رشد هستند. اما اين امر زماني امكان‌پذير است كه به اندازه ميزان توليد و توان آنها مورد استفاده قرار گيرند.
جنگلها و مراتع كشور از باارزش‌ترين منابع ملي هستند كه در گذشته حدود 11 تا 18 درصد خاك كشور را پوشيده بودند كه در حال حاضر اين رقم به 4/7 درصد كاهش يافته است.
پس با توجه به محدوديت جنگلهاي با ارزش طبيعي و تقاضاي روز افزون چوب و كاغذ و درخت جنگل‌كاري مصنوعي امري بديهي به نظر مي‌رسد.
فصل اول
مطالبي راجع به اصلاح نژاد صنوبر
بخش اول: مقدمه
از اوايل قرن حاضر به تحقيقات درباره صنوبر توجه زيادي گرديده است. اين تحقيقات زمينه‌هاي كاري متعددي را از جمله: انتخاب و معرفي ارقام سريع‌الرشد، تعيين ارقام مقاوم به آفات و امراض، اصلاح و بهبود تكنيك‌هاي تكثير، بررسي كاربرد صنوبر در عمليات پرورشي در جنگلهاي طبيعي، بررسي
نيازهاي اكولوژيكي و فيزيولوژيكي ارقام صنوبر، تعيين خواص و كاربرد چوب گونه‌هاي مختلف، بررسي و مطالعه تكنيك‌هاي جديد كاشت و برداشت و اصلاح نژاد و توليد دو رگ‌هاي جديد از طريق گرده‌افشاني مصنوعي، شامل مي‌شود.
امروزه يكي از مهمترين زمينه‌هاي تحقيقاتي صنوبر كارهاي اصلاح نژاد و توليد دورگهاي جديد است كه هدف از اين دو رگ‌گيري‌ها انتقال صفات و خصوصيات برتر و مثبت والدين به نتايج از طريق گرده‌افشاني مصنوعي است به عنوان مثال دستيابي به كلن‌هاي مقاوم به آفات و امراض از عوامل مهمي است كه در عمليات دو رگ‌گيري بين ارقام صنوبر هموراه مدنظر بوده است.
بخش دوم: كلياتي در مورد جنس صنوبر
صنوبرها (populus) همراه جنس بيد (salix) و نيز جنس منحصر به فرد chosenia به خانواده salicaceae تعلق دارند. و از بين سه جنس مذكور فقط جنسهاي صنوبر و بيد داراي ارزش اقتصادي هستند. پراكنش گونه‌هاي جنس صنوبر بر خلاف بيده كه هم در نيمكره شمالي و هم در نيمكره
جنوبي گسترش دارند به نيمكره شمالي محدود مي‌گردد. و در سراسر مناطق معتدله نيمكره شمالي بعضي از گونه‌هاي اين جنس را به صورت رويشگاههاي وسيع جنگلي و برخي ديگر را در رويشگاههاي محدود در حاشيه رودخانه‌ها و دره‌هاي مرطوب مي‌توان يافت.
از سالها پيش ارقام اين جنس به نيمكره جنوبي از جمله جنوب افريقا ، استراليا، آرژانتين و شيلي وارد گرديده و مورد كاشت قرار مي‌گيرند.
به طور كلي جنس صنوبر داراي 30 گونه و تعدادي زيرگونه و پرونانسهاي مختلف و نيز تعداد كولتيوار است و به دليل سهولت دو رگ‌گيري بين گونه‌هاي اين جنس تا كنون در كشورهاي خارجي، تعداد زيادي ارقام دور گرد در كشتهاي تجارتي توليد چوب مورد استفاده صنوبر كاران قرار مي‌گيرند.
صنوبرها درختاني سريع‌الرشد خزان كننده بوده و بر خلاف بيدها كه داراي اشكال و نادازه‌هاي متفاوت بوده و از درخت تا درختچه‌هاي كوتاه تغيير مي‌كنند، اكثراً داراي تنه‌هاي بزرگ و تنومند و منفرد هستند. تعداد شاخه‌هاي آنها زياد بوده و اغلب تاج بزرگ و گسترده‌اي را به وجود مي‌آورند. حاشيه برگها دندانه دار بوده و از مثلثي تا تخم مرغي تغيير شكل مي‌دهند و جوانه‌هاي آنها با تعداد زيادي فلس پوشيده شده و روي آنها ماده‌اي مومي وجود دارد كه براق است.
در اين جنس درختان تنومند هميشه دو پايه هستند بنابراين گلهاي نر و ماده روي درختان جداگانه قرار دارند. گل‌آذين در صنوبرها به صورت سنبله آويزان (شاتون) بوده و گلهاي كوچك با ساختماني ساده روي محور سنبله قرار گرفته و معمولاً بدون گلبرگ و كاسبرگ هستند.
در يك شاتون صنوبر اغلب بيش از 30 عدد گل وجود دارد و بر اين دليل كه گلهاي صنوبر فاقد شهر هستند جاذبه‌اي براي جلب حشرات ندارند. بنابراين گرده‌افشاني در آنها فقط توسط باد انجام مي‌گردد تعداد پرچم در گلهاي نر بسيار متعدد بوده و در ارقام مختلف از 5 تا 60 عدد متغير است. بنابراين هر گل مي‌تواند مقادير متفاوتي گرده توليد كند.
رنگ بساك‌ها اغلب قرمز و يا ارغواني است. گلهاي ماده داراي يك تخم‌دان با تعدادي تخمك بوده و در مرحله شكفتن داراي 2 تا 4 كلاله به رنگ سبز مايل به زرد مي‌گردند. شكفتن گلها در بهار معمولاً مدت كمي قبل از ظهور برگها صورت مي‌گيرد. معمولاً شاتونهاي نر پس از دو هفته كه از آزادسازي گرده‌ها بگذرد، مي‌افتند ولي سنبله‌هاي ماده روي درخت باقي مانده و به تدريج بزرگتر
شده تا كپسولهاي نيمه ظاهر گردند.
سپس كپسولهاي سبز رنگ پس از دو هفته تا چند ماه رسيده و با دو تا چهار شكاف باز مي‌شوند. و بذور كوچك و نازكي كه به وسيله يك توده كركهاي سفيدرنگ پوشيده شده‌اند رها مي‌گردند. كه اين كركهاي سفيد عامل پراكنش بذور به وسيله باد هستند.
مقدار زيادي از بذور رها شده از كپسول‌ها در زير درخت پوشش سفيد رنگي شبيه برف ايجاد مي‌كنند. بر خلاف بيدها كه معمولاً در سن 2 سالگي به گل مي‌نشينند صنوبرها در سنين بالاتر و غالباً در سن 5 تا 7 سالگي توليد گل مي‌كنند.
بخش سوم: توليد بذرSeed Handling
بعد از اتمام گرده‌افشاني روي سنبله‌هاي ماده، گلها به سرعت به ميوه تبديل مي‌گردند. زمان تبديل گل به ميوه در ارقام مختلف صنوبر متفاوت است. در صنوبرهاي سفيد (Populus ala) 4 الي 6 هفته و در صنوبرهاي سياه (Populus nigra) ممكن است 3 تا 5 ماه به طول انجامد و ساير گروه‌هاي صنوبر زمان‌هاي بينابيني را نشان مي‌دهند.
در هر كپسول ميوه در صنوبرهاي سياه 300 عدد بذر وجود دارد و در حالي كه در صنوبرهاي سفيد اين تعداد به كمتر از 5 عدد هم مي‌رسد و حداكثر توليد بذر به وضعيت گرده‌افشاني بستگي دارد و اگر عمل گرده‌افشاني به خوبي انجام نشده باشد تعداد بذور بسيار كم بوده و يا اصولاً بذري توليد نمي‌گردد.
موقعي كه كپسولهاي رسيده شكاف مي‌خورند، بذور همراه يك توده كركي پنبه‌مانند پراكنده مي‌گردند. پس از جمع‌آوري اين توده پنبه‌مانند و مالش آنها روي يك الك پلاستيكي مناسب، پنبه‌ها از بذور جدا مي‌گردند.
بذور جمع‌آوري شده را مي‌توان فوراً كاشت. و يا تحت شرايط مناسب براي استفاده‌هاي بعدي نگه‌داشت. در غير اين صورت قوه ناميه آنها پايدار نبوده و از بين خواهد رفت.
اگر بذور صنوبر پس از جمع‌آوري كاملاً خشك شوند، مي‌توان آنها را در دماي زير صفر نگهداري كرد. بدين ترتيب كه پس از جدا كردن بذور از كركهاي پنبه‌اي آنها را به مدت 48 ساعت داخل ديسكاتوري محتوي ماده سبليكاژل قرار داده تا رطوبت آنها گرفته شود.
سپس بذور را داخل لوله‌هاي شيشه‌اي وارد كرده و در آنها را با پنبه بسته و به سرعت در دماي 5/17 – درجه سانتي‌گراد قرار مي‌گيرند تا بتوان قوه ناميه بذور را تا چند سال حفظ كرد. اگر بعد از اين مرحله بذور از حالت انجماد خارج شده و مورد كاشت قرار نگيرند. و دوباره به حالت انجماد درآيند، قوه ناميه آنها به سرعت كاهش خواهد يافت. ولي اگر پس از خارج كردن بذور از دماي زيرصفر بلافاصله كاشته شوند، نتايج جوانه‌زني خوبي به دست خواهد آمد.
قوه ناميه بذوري كه براي مدت 4 سال در شرايط انجماد نگهداري شده‌اند، كاهش بسيار كمي داشته و پس از كاشت عمل جوانه‌زني در آنها به خوبي انجام مي‌گردد وامكان حفظ قوه ناميه بذور صنوبر در اين مدت بيش از 4 سال نيز وجود خواهد داشت. اما بعد از سال پنجم قوه ناميه آنها به ميزان 50% كاهش مي‌يابد.
عمل جوانه‌زني بذور درختان صنوبر معمولاً بسيار سريع‌تر از ساير درختان است. به طوري كه اگر بذور در شرايط مناسبي از نظر درجه حرارت و رطوبت قرار گيرند، به سرعت متورم شده و پس از 6 ساعت جوانه زده و ريشه‌چه شروع به رشد مي‌نمايد. و بعد از سه روز لپه‌هاي بذر رشد كرده و اولين برگچه‌ها شروع به رشد مي‌كند. و در مورد بذوري كه در شرايط زير صفر نگهداري شده‌اند، مدت زمان جوانه‌زني طولاني‌تر بوده و ريشه‌چه‌ها معمولاً پس از سه روز ظاهر مي‌گردند.
در صورت نگهداري بذور در شرايط نامناسب، قوه ناميه آنها به سرعت كاهش مي‌يابد به همين دليل روش متداول سبز كردن بذرهاي صنوبر، كاشت آنها بلافاصله پس از جمع‌آوري است. مگر اين كه دليل خاصي براي نگهداري بذرها در شرايط انجماد (دماي 5/17 – درجه سانتي‌گراد) وجود داشته باشد.
كاشت بذرها در بهار زير پوشش پلاستيكي با تهويه مناسب و تحت شرايط مه‌پاشي در فواصل زماني 5 دقيقه‌اي به نحوي كه محيط كشت به طور دائم مرطوب بماند، نتيجه بسيار خوبي مي‌دهد. بذر صنوبر در بسترهاي كاشت مختلف به سهولت سبز مي‌گردد وبستر كاشت متشكل از ماده سيليكاتي پرليت مخلوط با مقداري پيت ، نتايج خوبي خواهد داشت.
اگر بذور در فصل بهار ويا اوايل تابستان در بستر كاشت محتوي پرليت و يا ماسه شسته شده، داخل گلخانه رويانده شوند پس از حدود 4 هفته يك يا دو برگ اوليه ظاهر مي‌گردند. كوددهي به ميزان دو بار در هفته باعث تسريع رشد خواهد گرديد در اين مرحله نونهال‌ها را مي‌توان بدون وارد كردن هر گونه آسيبي به ريشه‌چه، از بستر كاشت به جعبه‌هايي به ابعاد 50 × 20 × 5 سانتي‌متر محتوي دو قسمت خاك استريل شده و يك قسمت پيت و يك قسمت ماسه منتقل كرد.
