بخشی از مقاله
كمدي الهي در ادبيات جهان
نخستين زباني كه كمدي الهي بدان ترجمه شده است اسپانيايي بوده است. از زمان دانته به بعد علاوه بر محققين و دانشمندان كه به تفسير اين كتاب پرداختند و علاوه بردانته شناسان كه مأموريت يافتند هفته‌اي يك بار كمدي الهي را در كليساها و مراكز عمومي‌و ميدانها براي مردم معني كنند نقاشان و مجسمه‌سازان بزرگي نظير«بوتيچلي» نقاش بزرگ قرن 15 مقارن با دوران رنسانس و «ويليام بليك» شاعر و هنرمند بزرگ انگليسي قرن 18 و نقاشاني چون «دلاكروا» و نقاش و حجار بزرگ قرن 19 فرانسه «گوستاودوره» نيز بي كار ننشسته و آثار بسيار زيادي دربارة كمدي الهي خلق كردند حتي در كليساي جلفاي اصفهان هم تابلويي از دوزخ است كه به احتمال زياد از دوزخ دانته الهام گرفته شده است.
تقريباً تمام محققين عالم ادب مغرب زمين دانته را يكي از سه شاعري شمرده‌اند كه اعظم شعراي جهان لقب دارند. اين سه تن عبارتند از: «همر، دانته و شكسپير» و بيست سال پيش كه مراسم هزارة فردوسي در جهان برپاشد حضار اظهار عقيده كردند كه فردوسي نيز يكي از آن جمع است تا اين چهار شاعر اركان اربعه ادب جهان باشند.
از نظر غربيان مقام دانته چنان بلند است كه غالباً پايان دوران قرون وسطي را از زماني مي‌دانند كه كمدي الهي اين شاعر نوشته شده است و اين دوره را دوران فروغ رنسانس مي‌دانند.
همچنين نظريات جالبي در مورد كمدي الهي از جانب بزرگان ادب جهان وجود دارد كه از جمله آن مي‌توان به نظر « شاتوبريان» نويسنده بزرگ فرانسوي اشاره كرد كه مي‌گويد: « از اين توده در آميخته و فشرده استعارات و تمثيلات قرون وسطائي كه با مقياس ذوق امروزي ما به نظر ثقيل و غير قابل هضم مي‌آيد قاعدتاَ بايد اثري خسته كننده و ملال‌انگيز پديد آيد ولي از همين مجموع با دست دانته يكي از بزرگترين شاهكارهاي ادبيات جهان پديد آمده است.»
و يا « ادگاركنيه» فيلسوف و مورخ معروف فرانسوي مي‌گويد:
« كمدي الهي اوديسه جهان مسيحيت است. سفر نوع انسان است به ديار ابديت و راهي است كه از آدمي‌شروع مي‌شود و به خداوند پايان مي‌يابد.»
زندگي دانته
دانته آليگيري در ماه مه سال 1265 در شهر فلورانس به دنيا آمد، دوران كودكي خود را در محيط بسيار آشفته كه حاصل جنگهاي داخلي بين دو گروه « گوئلفي» ( طرفدار پاپ آزادي ايتاليا از نفوذ آلمان بودند كه خاندان دانته هم از اين گروه بودند) و « گيبليني» ( طرفدار امپراطوري مقدس رم و ژرمن بود، ) گذراند.
از تحصيلات اوليه او اطلاعات چنداني در دست نيست. ظاهراَ وي در دانشگاه « بولوينا» كه در آن عصر شهرت خاص داشت و نيز در دارالتعليم فرقه مذهبي « برادران كهتر» ( برادران روحاني فقير) در شهر سانتا كروچه تحصيل كرد وي قسمت عمدة رشد فكري و فلسفي خود را مرهون دانشمند بزرگي بنام « برونتولاتيني» بود.
در دوران كودكي عاشق دختري به نام « بئاتريس» شد و همين دختر راهنماي سفر دانته به بهشت بود ده سال بعد وي نخستين نغمه‌هاي عاشقانه خود را به خاطر اين دختر سرود. ولي اين عشق تا آخر به صورت افلاطوني باقي ماند. زيرا بئاتريس با مردي ديگر ازدواج كرد و اندكي بعد در سال 1290 در 24 سالگي مرد. اين مرگ نابهنگام روح دانته را تكان داد و او را كه هنوز شاعري تازه كار بود چنان آماده شاعري كرد كه عاقبت بصورت يكي از بزرگترين شاعران تاريخ جهانش درآورد.
در سال 1293 وي شاعر مشهوري شده بود و يكي از رهبران مكتب ادبي به نام « سبك ملايم نو» به شمار مي‌رفت اين سبك شبيه سبك رمانيتك قرن نوزدهم طرفدار بيان احساسات و عواطف قبلي بود.
دانته در سن سي‌سالگي به فعاليتهاي سياسي پرداخت و به علت مخالفتهايي كه با پاپ انجام داده بود تبعيد و از فلورانس رانده شد و به شهرهاي مختلفي سفر كرد ولي آخرين منزل اين سفر غربت 20 ساله شهر « راونا» بود و دانته در همين شهر تا سال 1321 اقامت كرد و سرانجام در همين سال در سن 56 سالگي دار فاني را وداع گفت.
آثار دانته
به جزء كمدي الهي كه اثر برجسته دانته است و در صفحات بعدي درباره آن توضيح داده خواهد شد وي چندين اثر منظوم و منثور ديگر دارد كه بعضي از آنها به لاتين و بعضي ديگر به ايتاليايي نوشته شده كه اسامي‌آنها بدين قرار است:
زندگاني نو، ضيافت، سلطنت، آهنگها
كمدي الهي
كمدي الهي كه از بزرگترين آثار دانته و شاهكارهاي ايتاليا محصول غربت بيست ساله و دربدري دانته است، خود دانته اين كتاب را فقط كمدي ناميده و لقب الهي در حدود سه قرن بعد يعني در قرن شانزدهم ميلادي به آن اضافه شده است. اطلاق كلمة كمدي بدان معني كه ما امروزه از آن استفاده مي‌كنيم نيست خود دانته توضيح مي‌دهد : « كمدي يعني اثري با سبك عاميانه، زيرا كمدي ماجرايي است كه بد شروع مي‌شود و به حسن عاقبت پايان مي‌يابد.»
اين مجموعه بطور كلي شامل صد سرود است به طوريكه قسمتهاي سه گانه آن يعني دوزخ و بهشت به سي وسه سرود تقسيم مي‌شود به اضافة سرود اول دوزخ كه در حقيقت مقدمه‌اي بر تمام « كمدي الهي» به شمار مي‌رود. هر سرود به بندهاي سه مصراعي تقسيم شده و به صورت متفاوت از صدوده تا صدو شصت مصراع را شامل مي‌شود.
دوزخ و بهشت و برزخ هر كدام شامل ده طبه‌اند كه عبارتند از: طبقات نه گانه جهنم ( با ضافه طبقه مقدماتي آن)، طبقات هفتگانه برزخ ( با ضمانه جزيره برزخ، و طبقه مقدماتي و بهشت زميني) و طبقات نه گانه بهشت ( باضافه عرض اعلي). بنابراين دانته بطور كلي 30 طبقه را از اول تا به آخر سفر خود طي مي‌كند.
اصولاَ در سراسر اين كتاب دورقم 3 و 10 كه اولي‌مظهر « تثليث» مسيحي و دومي‌مظهر « واحد» مقياس يعني وحدت است اهميت خاص دارد« كتاب به 3 جلد تقسيم شده و هر جلد 33 سرود دارد و هر سرود به صورت بندهاي سه بيتي تدوين شده است و از آنجا كه بئاتريس يعني مظهر عشق پا به ميدان مي‌گذارد تا به آخر كتاب 33 سرود فاصله است و سفر آن جهاني دانته در عرض ده روز صورت مي‌گيرد.
سراسر اين مجموعه شرح سفري است كه از راهي دراز و پر از موانع و مشكلات وادي گناه شروع مي‌شود كه در آخر به سرمنزل رستگاري معنوي مي‌رسد و در حقيقت جهاد با نفس است.
در كمدي الهي مسافر خطاكار ( انسان) اين سفر را نخست به راهنمايي عقل(ويرژيل) و بعد به راهنمايي عشق( بئاتريس) انجام مي‌دهد. نخستين شرط اين سفر اقرار به گناه و توجه به زشتي خطاست در اين مرحله كه دوزخ كمدي الهي است مسافر از وادي گناه مي‌گذرد و به خطاي خود پي‌مي‌برد مرحله دوم ، مرحله پشيماني است و توبه و فراموشي گناه و اين قسمت برزخ است مرحله سوم، راه سربالايي و سخت ولي خوش سرانجام كه رستگاري است و راهنماي بزرگي به نام عشق دارد كه اين مرحله بهشت است.
قسمت اول سفر دانته در زير زمين يعني در ظلمات است كه مربوط به دوزخ مي‌باشد. دوزخ دانته در زير قشر زمين است و به نقطة مركزي كره خاك پايان مي‌يابد كه محل شيطان است.
خصوصيت دوزخ دانته در اين است كه در دوزخ او نااميدي و محروميت ابدي وجود دارد و تمام گناهان و گناهكاران روي بدين دوزخ دارند و هر چقدر گناهانشان بيشتر باشد در قسمت پايين‌تري قرار مي‌گيردند و در آخر هم نوبت به يهودا مي‌رسد كه در كام شيطان است.
