بخشی از مقاله

مسجد جامع زنجان


فهرست:
تاریخچه شهر زنجان
جاذبه های تاریخی زنجان
معماری مسجد جامع زنجان
ريزش مرگبار سقف كتابخانه مسجد جامع زنجان هنگام تعميرات
مجموعه تاريخي مسجد جامع زنجان بنايي ارزشمند از معماران ايراني

تاریخچه شهر زنجان
تاریخ بنای شهر زنجان را با سلطنت اردشیر بابکان دانسته اند و در آن زمان، آن را شهین، یعنی منسوب به شاه می نامیده اند. این نام طی قرون و اعصار به زنگان و سپس به زنجان تبدیل شده است.

در قرون چهارم و پنجم هجری قمری، زنجان به علت داشتن چراگاههای وسیع، مورد توجه قبیله های ترک نژاد قرار گرفت و قبیله های گوناگون ترک در زنجان و نواحی مختلف آن، به ویژه در چمن سلطانیه، مسکن گزیدند. درحمله مغول، شهر زنجان و آبادی های اطراف آن آسیب فراوان دید.

سپس ایلخانان مغول به این شهر توجه فراوان نشان دادند، مخصوصاً سلطان محمد خدابنده در توسعه این ناحیه کوشید. این شهر در سده های بعد نیز شاهد حوادث و رویدادهای اجتماعی، سیاسی و مذهبی نظیر شورش علی محمد باب، مبارزات ملوک الطوایفی، نهضت مشروطیت، تاخت و تاز فئودالها، درگیری دموکرات های آذربایجان و .... بوده است.


جاذبه های تاریخی زنجان
جاذبه های تاریخی و معماری همواره نقش بسیار مهمی را در جذب گردشگر ایفا می کنند و استان زنجان نیز با توجه به پیشینه و فراز و نشیب های تاریخی خود از جاذبه ها و مکان های تاریخی و ديدنی ارزشمندی برخوردار است.

با اين كه تاريخ این منطقه فراز و فرود های بسيار به خود ديده و گاهی شعله های خشم و جنگ، برگ های زيادی از تاريخ منطقه و حتی گاه تمام آن را در كام خود فرو برده است ولی به جهت عمق غنای هويت و فرهنگ اين منطقه،

هنوز نیز استان زنجان امانت دار ميراث فرهنگی ارزشمند و قابل ملآحظه ای است که تاریخ و هویت این سرزمین را به نمایش می گذارد. كاخ هاى با ارزش و قدیمی، مدرسه هاى تاريخى، مسجدهایی با معماری کم نظیر، بازارهاى قديمى، بقعه امام زاده ها، زيارتگاه ها و بناهاى تاريخى و مذهبى با معماری های ارزشمند؛ بخشی از اين ميراث شايان توجه هستند.


برخى از بناهاى موجود در استان زنجان، هم چون بنای بزرگ و تاریخی سلطانیه؛ دارای ارزش هاى درجه يک جهانگردى بوده و شهرت جهانی دارند. اين بنا که يكى از بزرگ ترين و باشكوه ترين بناهاى اسلامى محسوب می شود؛ در خاور استان زنجان واقع شده است.

اين بنا در دوران برپايی، بلندترين بناى جهان بوده و هم اكنون سومين بناى بزرگ تاريخى جهان و نخستين بناى بزرگ تاريخى ايران به شمار مى آيد. بقعه زيباى ملا حسن كاشى در فاصله 5/2 كيلومترى جنوب شهر سلطانيه و با زیبایی تمام در میان دشت وسیعی قرار گرفته است.

اين بنا از نماى بيرونى داراى طرح هشت ضلعى است که در نماى داخلى و با تركيب و تلفيق ايوان هاى جانبى به مربع تبديل شده است. بقعه قيدار نبى در قيدار نيز از ديگر بناهاى قابل توجه استان به شمار مى آيد كه گنبد آن به سبكى خاص و از نوع گنبدهاى زنگوله اى است.

در كنار درب ورودى در ضلع جنوبى بقعه دو برج ديده مى شود كه بر يک پايه ساخته شده اند و زنجير عدالت جهت دادخواهى مردم از آن آويزان است.


بناى امام زاده اسماعيل كه در جاده ترانزيتى ابهر- تاكستان قرار گرفته، بناى تاريخى و زيارتى بسيار زيبايى است كه قدمت آن به دوره صفویه می رسد. مسجد جامع قروه و مسجد تاريخى قلابر نيز از ديگر مساجد مهم استان به شمار مى آيند.

مسجد جامع سجاس در 12 كيلومترى شمال باخترى شهرستان خدابنده از جمله ديگراماكن مذهبى استان است كه گنبد آن يک پوششه بوده و از لحاظ گچ برى و كتيبه ها بسيار ارزنده و قابل توجه است. تزيينات اين مسجد به قدری زيبا است كه با مساجد جامع اصفهان و قروه قابل مقايسه می باشد.

مسجد ميرزايى از دیگر بناى مذهبى پابرجاى شهر زنجان است كه در داخل بازار شهر قرار گرفته است. گنبد مسجد جامع زنجان از اين نظر جالب توجه است كه از معدود گنبد هايى به حساب می آيد كه بدون گوشواره و ترنبه بر روى جرزهاى چهارگانه ضخيم نشسته و در نتيجه تغيير طرح درونى آن در تكيه گاه گنبد از مربع به دايره امكان پذير شده است. بناى امام زاده ابراهيم در سلطانيه و امام زاده يحيى در صايين قلعه زنجان از ديگر بناها و اماكن مذهبى استان است كه از ارزش جهانگردى بالايی برخوردار هستند.


بازار زنجان در قلب بافت قديمى شهر و در راستاى راه هاى ورودى آن قرار گرفته كه تاريخ ساخت آن به دوره قاجاریه بازمی گردد.

اين بازار دارای حمام های قدیمی و معماری ارزشمندی است كه با ورودی های متعدد از همه طرف امکان دسترسی به آن فراهم شده است. موزه مردم شناسى استان زنجان و بناى تاريخى رختشوى خانه كه در شهر زنجان واقع شده، جلوه هاى ويژه اى از مردم شناسى استان را به نمايش مى گذارند.

تپه های باستانی و تاریخی متعددی که در قسمت های مختلف استان خصوصاً در حوالی شهر سلطانیه پراکنده شده اند و قدمت آن ها به هزاره های پیش از میلاد می رسد، گواهی بر قدمت تاریخی این منطقه بوده و تاریخ مبهم آن را آشکار می سازند.


معماری مسجد جامع زنجان
مسجد جامع زنجان
مسجد و مدرسه جامع زنجان معروف به مسجد سيد، درقلب بافت تاريخي و قديمي شهر قرار گرفته است. اين مسجد از ضلع غربي با بازار قيصريه, از ضلع شرقي از راه كوچه مسجد سيد و از سمت شمال با خيابان شاه و سبزه ميدان در ارتباط است.

مجموعه مسجد و مدرسه سيد توسط عبدالله ميرزا دارا، پسر يازدهم فتحعلي شاه قاجار، در هنگام حكمراني در زنجان و به سال 1242 هجري قمري احداث گرديده است
مسجد و مدرسه جامع زنجان معروف به مسجد سید در قرن سیزدهم هجری قمری (سال ۱۲۴۲) در دوره قاجاریه توسط یکی از پسران فتحعلی شاه قاجار به نام عبدالله میرزا دارا ساخته شد.

این مسجد که در قلب بافت قدیمی شهر و در مکان مناسبی از نظر دسترسی قرار گرفته است، از سمت باختر با بازار قیصریه، از سمت خاور با کوچه مسجد سید و از سوی شمال با خیابان امام خمینی و سبزه میدان درارتباط است.

این مسجد در دوره زندگانی بانی آن به نام های مسجد دارا، مسجد سید، مسجد سلطانی و مسجد جمعه نیز خوانده می شده است. این مجموعه تاریخی که در شمار بزرگ ترین و زیباترین مساجد و مدارس دینی زنجان است، یکی از بناهای ارزشمند ساخته شده بر اساس طرح مساجد چهار ایوانی می باشد. ایوان های چهارگانه ای که در چهار ضلع مسجد به شکل قرینه قرار گرفته اند، بیش تر از هر چیزی در صحن مسجد، خودنمایی می کند.

صحن این مسجد مانند سایر مساجد چهار ایوانی، به شکل مربع مستطیل است و ۴۸ متر طول و ۳۶ متر عرض دارد.


در گذشته وسط صحن مسجد یک واحد حوضی بوده که گرداگرد آن را به استثنای جلوی حجرات و شبستان‌ها، باغچه‌های پرگل و گیاه پوشانده بود که بعدها به دلایل نامعقولی از بین رفته است. در ایوان های خاوری و باختری ۱۶ حجره به طور قرینه و در جبهه شمالی نیز ۶ واحد حجره جهت طلاب علوم دینی قرار ساخته شده است.

در سطوح ایوان های شمالی و جنوبی تزییناتی مانند خط بنایی، کاشی معقلی و نگاره های گیاهی با تکنیک کاشی هفت رنگ، به سبک هنری دوره قاجار و بیش تر با استفاده از رنگ های سیاه و زرد به چشم می خورد. شبستان گنبد دار فضایی به عرض ۷٫۹۰ متر و طول۸٫۵۰ متراست که بدون واسطه در پشت ایوان جنوبی قرار گرفته و از جهت باختری و خاوری با شبستان ‌های طرفین و از طرف شمالی با ایوان جنوبی در ارتباط است. بر فراز این شبستان،

گنبد عظیمی بر جرزهای سنگین به ضخامت ۲۰٫۳۰ متر استوار گردیده است. گنبد این مسجد که از نوع دو جداره بوده و با کاشی ‌های فیروزه ‌ای پوشانده شده، از گنبدهایی است که بدون گوشواره و ترنبه بر روی جرزهای چهارگانه ضخیم نشسته است.

سوره مبارکه الدهر با خط ثلث بر روی این گنبد نقش بسته و بر زیبایی آن افزوده است. در نوک بنای گنبد، علامتی از برنز به شکل گوی وجود دارد.


ريزش مرگبار سقف كتابخانه مسجد جامع زنجان هنگام تعميرات
ريزش سقف كتابخانه مسجد جامع زنجان به مرگ يك كارگر مشغول به كار در اين محل منجر شد. حميد ياختي‌فرد مديرعامل سازمان آتش‌نشاني زنجان كه بلافاصله پس از وقوع اين حادثه به همراه ماموران آتش‌نشاني در محل حاضر شده بود،

در گفت‌وگو با ايسنا گفت: در پي ريزش سقف كتابخانه مسجد جامع زنجان، يك كارگر 55 ساله كه در اين محل مشغول به كار بود، جان خود را از دست داد. وي در پاسخ به اين پرسش كه چرا با وجود بافت تاريخي و نيز احتمال خطر ريزش، كارگران در كتابخانه به كار گرفته شده بودند، گفت: در اين زمينه مهندس ناظر بايد پاسخگو باشد. اين مقام مسئول خاطرنشان كرد: در زمينه علت ريزش هنوز اطلاعاتي در دست نبوده و اين موضوع در حال بررسي است.


زمان ريزش سقف احساس كرديم زلزله رخ داده است
يكي از كاركنان داروخانه حكيميان كه كنار مسجد جامع زنجان قرار دارد، در خصوص اين حادثه اظهار كرد: زماني كه سقف فرو ريخت بلافاصله داروخانه را ترك و احساس كرديم كه زلزله رخ داده است و با آتش‌نشاني تماس گرفتيم.

وي افزود: با اطلاع از ماجرا بلافاصله به مسجد رفتيم، اما به دليــــــل ريــــــزش سقف و نيــــــز وجـــود گرد و خاك فراوان، جسد در ابتدا مشاهده نشد، اما ماموران آتش‌نشاني به همراه مدير اين سازمان 5 دقيقه پس از تماس، خود را به محل حادثه رساندند.

تكنسين داروخانه حكيميان يادآور شد: غير از كارگر فوت شده، دو كارگر ديگر نيز مصدوم شده‌اند كه به بيمارستان انتقال يافتند و خوشبختانه وضع جسماني وخيمي نداشتند.

مجموعه تاريخي مسجد جامع زنجان بنايي ارزشمند از معماران ايراني
خبرگزاري فارس: مجموعه تاريخي مسجد جامع يكي از بناهاي ارزشمند شهر زنجان، معروف به مسجد سيد است كه در بافت تاريخي و قديمي شهر قرار گرفته است.


به گزارش خبرگزاري فارس از زنجان، مسجد جامع زنجان يكي از بناهاي قديمي و زيباي شهر زنجان است كه چشم هر بيننده‌اي را به سبب معماري زيباي خود مي‌نوازد. اين مسجد مانند شهرسازي‌هاي قديم ممالك اسلامي در كنار بازار قديمي شهر زنجان قرار گرفته است،

از ضلع غربي با بازار قيصريه و از ضلع شرقي با معبر موصوف به كوچه مسجد سيد و از جبهه شمالي با

در متن اصلی مقاله به هم ریختگی وجود ندارد. برای مطالعه بیشتر مقاله آن را خریداری کنید