بخشی از مقاله
چکیده
ما معماران و مرمتگرانِ ثروتهاي فرهنگی-تاریخی از دیرباز تا به امروز با مواد مرکب آشنایی داشته ایم و همیشه بر آن بودهایم که با دستیابی به شناختی درست از این مواد و مصالح ساختمانی از آنها به خوبی در فراورده-
هاي معماري امروزي و دیروزي مان بهره بگیریم، چنانکه پدران ما موادي را که نمیشناختند کمتر در معماريشان بکار میبردند. پس چه بهتر این مواد توسط معماران و مرمتگران نیز مورد بررسی قرار گیرند تا آنکه به صورت ناشناخته و همه گیر آن هم به بدترین شکل ممکن شاهد هجومشان به عرصه یاد شده نشویم. مواد مرکب یا همان مواد کامپوزیت مواد نویی هستند که امروزه در جاهاي گوناگون به خصوص ساختمانسازي خود را نشان میدهند.
دراین نوشته سعیمان بر آن است که استفاده از این مواد را در بازسازي بناهاي تاریخی مورد بررسی قرار دهیم.
واژه هاي کلیدي : بناهاي تاریخی، مرمت، بازسازي ساختمانی، تکنولوژي مرمت
-1مقدمه
هر آینه بر آن باشیم همانند پزشکی که به بیمارش رسیدگی میکند، ثروتهاي فرهنگیمان را مرمت کنیم، نمیتوانیم بی ارائهي تعاریفی و مفاهیمی که از سرآغاز کارمان با آنها سر و کـار داریـم نپـردازیم. بـه خصـوص اگر قرارمان بر آن باشد که مواد و مصالحی دگر از آنچه در کالبد و ساختار فـراوردههـاي معمـاريمـان اسـتفاده شده، براي مرمت شان انتخاب کنیم.
. 1 مربی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بوشهر ، کارشناس ارشد مرمت بنا و بافت هاي تاریخی (amin.nemati.m@gmail.com)
. 2 مربی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بوشهر ، کارشناس ارشد مرمت بنا و بافت هاي تاریخی
اولین همایش ملی و چهارمین همایش مؤسسه آموزش عالی خاوران
» فناوریهاي نوین در علوم مهندسی«
مشهد- اردیبهشت 1389
-2تعریفی از معماري
نگاهی به تعریفی از "گالوانو دلا ولپه" بیاندازیم: »معماري, ایدهها و ارزشهایی را بـه وسـیله منظومـه اي از عناصر سه بعدي(یا عناصر بصري) بیان میکند.« این تعریف پرقدر و جهانی را با دقتـی بـیش بنگـریم. ایـده هـا و ارزشها در ذات خود پویا هستند و مدام در حال دگر شدن، چرا که خاستگاه ایـن دو کـه هـم فـردي مـیتواننـد باشند و هم اجتماعی را بایست در جامعه جستجو کرد, جامعه خود و هرچه که به آن وابسته هسـت نیـز مـدام در حال دگر شدن هستند و بزرگترین خصیصه ي جامعه را میتوان دگرپذیرياش دانست.
در این تعریف "منظومه" است که بار فنی و ساختاري معماري و تکنولوژیک آن را بدوش میکشد که البته زمان را همواره بصورتی پنهان با خود دارد. دیگر کلید تعریف را میتوان "بیان" به شمار آورد, چرا که بیان در معماري فعلی زوري و دستوري نیست و بیانی خودجوش است. هر اثر معماري به پس از به دنیا آمدن، مستقل از دست و نظر آفرینندهاش زندگی مستقلی را آغاز میکند.[1]
-3تعریفی از مرمت معماري
مرمت معماري به تعادل پویا بردن وضعیت ساختمانی داده شدهاست. سالهاست که با این مفهـوم از مرمـت آشناییم و زندگیاش میکنیم, این تعریف در پیدا و پنهان خود براي کسانی که می خواهند در این زمینه فعالیـت کنند نکات بسیار مهمی دارد، که شاید مهمترین آنها این است که تصمیمگیريهـا و تصـمیمسـازيهـاي فنـی-
کاربردي را به شکلی صلب و یک بار براي همیشه تعیین شده نمیدهد. چرا که پویایی را میتوانیم در ماده بکـار رفته در معماري ببینیم چه آنگاه به روابط بین اتمها و ذرات درونی آن و چـه وقتـی کـه در روابـط بـین مـاده در عناصر و ساختارهاي تشکیل دهنده معماري توجه شود.[1] از سویی اندیشه نیز به خودي خود داراي پویایی است که نتیجه آن را از روزهاي آغازین که انسان توانستهاست فعالیتهاي خود را مکتـوب کنـد تـا بـه امـروز کـه بـه تسخیر زمین و آسمان دست مییازد، همواره میتوان یافت.
هر آینه دگر شدن را با ذات ماده بدانیم بازگشت پذیري در مرمت برايمان امري پذیرفتنی نخواهد بود، بنایی سنگی را در نظر بیاوریم که سنگ بخشی از دیوار که تا دیروز سالم بوده امروز بر اثر آسیب هایی که به هر دلیل به آن وارد شده معمر و فرسوده شدهاست، و مرمتگر بنا به طرحی که اندیشیده است اقدام به برداشتن آن میکند – میتوان این فرض را نیز داشت که خود سنگ از دیوار مورد نظر جدا شدهاست- در این هنگام مرمتگر سنگی نو را جاي گزین سنگ آسیب دیده میکند و فردایی دیگر چه واسطه عدم کارایی طرح و چه به واسطه به میان آمدن اندیشههایی مترقی، لازم دانسته میشود که سنگ جاي گزین شده برداشته شود، حال
اولین همایش ملی و چهارمین همایش مؤسسه آموزش عالی خاوران
» فناوریهاي نوین در علوم مهندسی«
مشهد- اردیبهشت 1389
کمی به سنگ کناري سنگ جایگزینی توجه کنیم که از سنگ هاي اصلی به شمار می رود. این سوال اساسی پیش میآید که آیا سنگ قدیمی همان سنگی است که به روزهاي ساختش بوده است یا اینکه گذر زمان آن را دگر کرده است؟ پاسخ ما به این سوال میتواند راه گشاي ما براي پذیرفتن یا عدم پذیرش بازگشت پذیري باشد.
به عقیده ما دگر شدن ماده باعث میشود که مواد ساختمانی به سان دیگر مواد به رغم ظاهرشان همواره تغییر میکنند و باز گرداندن آنها به حالت اولیه شان کاري است ناممکن.
