دانلود مقاله گرافیک و چاپ پوستر در سینمای ایران‌

بخشی از مقاله

گرافيك و چاپ پوستر در سينماي ايران‌
برادران لومير مخترعان فرانسوي سينما، نخستين كساني بودند كه به فكر تهيه پوستر فيلم افتادند. از اين رو به لوران هيل؛ طراح بزرگ پوسترهاي تئاتر پيشنهاد كردند دامنه فعاليت‌اش را به سينما باز كند و او كه در آتليه فاريا تعداد قابل توجهي پوستر براي كمپاني پاته ساخت، رفته‌رفته كار اصلي خود را در سينما متمركز كرد. همزمان با او بريسپوت، آوله و ابل تروشه هم بودند كه براي لوميرها كار مي‌‌كردند. آدرين باراره و آگوستولي ماري در طراحي پوستر براي فيلم‌هاي كمدي اوليه، تصاويري كاريكاتوري كشيدند و به اين ترتيب ساخت و طراحي پوستر به

امري لازم و جدي در سينما بدل شد.اما در ايران قضيه تا حدودي فرق داشت. ابتدا پوسترها چاپ سنگي و گراور شده بودند و سپس به طرح‌هايي تبديل شدند كه نمايشگر چهره بازيگر نبود و به رنگ‌هاي زرد اخرايي، قرمز گلي و آبي تركي و به خط فارسي و فرانسه و روسي، اطلاعاتي از قبيل ويژگي‌هاي فيلم (با جمله‌هاي پراغراق)، سينماهاي نمايش‌دهنده، تعداد سياهي لشكرها و هزينه توليد فيلم، به تماشاگر مي‌‌داد. تا سال‌ها بعد در سينماهاي ايران چنين پوسترهايي رواج داشت و خيلي از مواقع پوسترهاي فكر شده و مناسبي كه به همراه فيلم‌هاي خارجي وارد ايران مي‌‌شد مورد استفاده قرار نمي‌‌گرفت و كپي‌هاي نازلي از آن‌ها با اغراق‌هاي زياد، نقاشي مي‌‌شد. همچنان در پوسترسازي ايران حروف كهنه و سربي

گارسه‌ها حرف اول را مي‌‌زدند و افزودن گراور بازيگر اصلي يا صحنه‌اي از فيلم‌ به جاي گل‌بوته‌ها و خط‌هاي برنجي پوستر، تحول عمده اين سال‌هاست. تا سال ۱۳۱۶ وضعيت پوسترهاي سينماي ايران با توجه به فيلم‌هاي معروف دختر لر (۱۳۱۲)، فردوسي (۱۳۱۳) و ليلي و مجنون (۱۳۱۶) در همين حد است. پوستر دختر لر را چانداواركر؛ پوسترساز كمپاني امپريال فيلم بمبئي طراحي كرد. در آن سال‌ها دستاورد تبليغات در سينماي ايران، ‌نقاشي‌هايي بود كه روي پارچه كشيده مي‌‌شد و پلاكاردهاي كوچكي كه كودكان در چهارراه‌ها توزيع

مي‌‌كردند.آغاز گرافيك جديد ايران از اواخر دوران رضا شاه به بعد است. فردريك تالبرگ به ايران مي‌‌آيد و در روزنامه اطلاعات مشغول كار مي‌‌شود. طرح گراور به روي پوستر مي‌‌رود و از اسم هنرپيشه‌ها و چهره‌هايشان استفاده مي‌‌شود. مي‌‌توان فعاليت جدي پوستر در ايران را در همان دوران سال‌هاي ۱۳۳۰ رديابي كرد. پيش از اين مقطع، سينماي ايران بر تجربه‌هاي معدودي تكيه داشت كه يا در هند ساخته شده بودند و يا از فرط پوچي به چشم نمي‌‌آمدند. بنابراين شكل‌گيري جريان جدي توليد پوسترهاي تجاري را بايد همزمان با شكل‌گيري صنعت سينما دنبال كرد. به تعبير آيدين آغداشلو پوسترهاي اوليه سال‌هاي دهه سي، علاوه بر معرفي عنوان فيلم و مشخصات لازم، كله بازيگر را هم داشت و اين كلِ گرافيك به‌كار رفته در پوسترهاي آن سال‌ها بود كه در واقع، اطلاعيه‌اي بودند كه هيچ ارزش هنري هم نداشتند.عنوان‌ها عموماً با حروف نستعليق يا شكسته مخدوش و بي‌‌قاعده نوشته مي‌‌شد كه

نمونه‌هاي فراوانش را مي‌‌شود در سال‌هاي متمادي ديد. رفته‌رفته نشانه‌هايي از خلاقيت، در طراحي پوسترها ديده مي‌‌شود؛ عنوان‌ها گرافيكي‌تر مي‌‌شوند، كله‌هاي گنده و بي‌‌شباهت به بازيگران و نقش‌ها تعديل مي‌‌شوند اما خشونت و لكن همچنان جذابيت پوسترها و سردرها را تضمين مي‌‌كند. زنان نيمه عريان و تصادف اتومبيل‌ها يا سقوط خودرو در دره كماكان در گوشه و كنار كادر به چشم مي‌‌خورند. نام‌هايي چون ميشا گراگوسيان، هايك اجاقيان، برادران سارواريان، فردريك تالبرگ و... نخستين نقاشان فعال پوسترها هستند كه اين كار را تقريباً به عنوان حرفه اصلي دنبال مي‌‌كنند. به نقل از كتاب (پوسترهاي فيلم)نوشته مسعود مهرابي پوستر فيلم طوفان زندگي در سال ۱۳۲۷ هم نام كارگردان را داشت و هم چهره

چهار بازيگر.در همين سال‌ها صنعت سينما در ايران رونق مي‌‌گيرد و بازيگران شهرت فراواني كسب مي‌‌كنند. اختلاف‌هايي گاه به گاه ميان سازندگان فيلم و نقش‌آفرينان به وجود مي‌‌آيد درخصوص اين‌كه نام ستاره‌ها به چه شكل و در چه فونتي چاپ شده است. به تقليد از پوسترها و سردرهاي خارجي، رفته‌رفته نام بازيگران مشهور بخش ويژه‌اي از كادر را به خود اختصاص مي‌‌دهد.

به گفته آيدين آغداشلو، در اوايل دهه چهل نوع تازه‌اي از گرافيك در پوسترها پا گرفت كه نشانگر مهارت و چيره‌دستي گرافيست‌هاي جديد بود. مثلاً بيوك احمدي در طراحي دو پوستر ضربت و دلهره از ساخته‌هاي فيلمساز مهم آن سال‌ها ساموئل خاچيكيان، از روش‌هاي تازه‌اي استفاده مي‌‌كند كه هم مفهوم كلي فيلم را منتقل مي‌‌كند و هم قابليت ارتباط دارد. اين مقطع زماني، از آن رو در تاريخ سينماي ايران اهميت پيدا مي‌‌كند كه متأثر از جريان اصلي سينما، پوسترها هم به دو بخش هنري و تجاري تقسيم مي‌‌شوند.

اما همان اوايل دهه چهل گروهي از گرافيست‌هاي دانش‌آموخته با امتناع از كار در سينماي تجاري به مفهوم مستقل پوستر توجه نشان دادند. نام‌هايي چون مرتضي مميز، فرشيد مثقالي، آيدين آغداشلو، عباس كيارستمي، ابراهيم حقيقي و... همزمان با وقوع انقلاب، پوسترهاي سينمايي عموماً تحت‌الشعاع تحولات سياسي با تعدادي از عناصر مشابه مثل نارنجك و پرنده و خورشيد و فرياد و خون و مشت و غيره پيام‌هاي خاصي را منتقل مي‌‌كردند. نخستين پوستري كه بار ديگر در سينماي پس از انقلاب بحث داوري گرافيست از اثر را مطرح كرد حاجي واشنگتن بود. سپس از دل طراحان پوستر فيلم‌هاي اوايل انقلاب كه بسيارشان از شاگردان مرتضي مميز بودند، چهره‌هاي با استعدادي مثل حسين خسروجردي بيرون

آمدند و كارهايي مثل دستفروش را ارايه كردند. پس از اين تحولات از اواخر دهه شصت، عكس‌هاي فيلم جاي طراحي گرافيكي را در پوسترها گرفت و چون كم‌تر‌ين دخل و تصرفي توسط گرافيست در طراحي اين پوسترها مي‌‌شد، در يك دهه گذشته در اين عرصه شاهد هيچ اتفاق خلاقانه‌اي نيستيم. پوسترهاي خوب و بد اين سال‌ها را مي‌‌شود براساس عكس‌هاي خوب و بد انتخاب شده قضاوت كرد. آيدين آغداشلو درباره اين رويكرد معتقد است: (دانشكده‌هاي ما افرادي مثل مرتضي مميز، فرشيد مثقالي و قباد شيوا را تربيت نمي‌‌كنند و چون اين

اتفاق نمي‌‌افتد از عكس در پوسترها استفاده مي‌‌شود. يكي از دلايل اين وضعيت، ناچاري سينماست كه از نداشتن طراحان و گرافيست‌هاي خلاق، به عكس‌هاي فيلم در طراحي پوستر رو آورده است. در حال حاضر گرافيست‌هاي زبردست ما كه گاهي كارهاي فوق‌العاده‌اي هم مي‌‌كنند قادر نيستند كه با دست چيزي را طراحي كنند. افرادي مثل قباد شيوا هم كار گرافيك مي‌‌كردند و هم طراحي و نقاشي. البته شيوه استفاده از عكس در پوسترها، در تمام دنيا رواج دارد اما در ايران اغلب، شفافيت و وضوح عكس‌ها در خدمت درشت‌نمايي چهره‌هاست براي جذب تماشاگر.

پوستر : آگهی دیواری یا اعلان دیواری
بهترین جا برای الساق این اثر جایی است که عابرین و رهگذران بیشتر ازآن مناطق عبور می کنند.
پوستر حتماً حاوی یک پیام هست که این پیام باید در سریع ترین زمان و با ساده ترین عناصری بیشترین پیام را در برداشته باشد.
در همه کشورها قطع پوستر یکی نیست . بسته به اندازه کاغذهای رایج در آن کشور و ماشین های چاپ موجود در آن کشور اندازه پوستر تعیین می شود .
اندازه پوستر بستگی به موضوع آن درد .

در کشور ما فعلاً بزرگترین قطع پوستر 100×70 و کوچکترین آن 35×50
اعلان از اول تا آخر کار

« پوستر» ، «آفیش» و «پلاکات» نامهای انگلیسی ،فرانسه و آلمانی نوعی اعلان هستند که معمولاً بر دیوار و یا جاهای مخصوصی که در معابر برای آن تهیه شده است نصب می شود . این نوع اعلان رامی توان درفارسی « اعلن دیواری» نامید و دارای مشخصاتی است که از سایر انواع اعلانها متمایز می شود .
شرح سابقه و تاریخچه اعلان در ایران بطور مختصر در نوشته دیگری در همین کتاب آمده است و آن چه در این نوشته مطرح می شود ، درباره چگونگی اعلان دیواری از جهت فنی و هنریست .

در اولین برخورد ، اندازه و قطع اعلان دیواری جلب نظر تماشاچی را می کند . اندازه اعلان اهمیت ویژه ای دردیده شدن آن دراد .زیرا در جاهائی نصب می شود که ابعاد بزرگی دارند . مانند دیوارهای عمومی ، تابلوها و پانل های بزرگ مخصوص نصب اعلان و غیره و لذا باید اندازه آن طوری باشد که در کنار بقیه اندازه ها کاملاً دیده شود . اندازه اعلان تابع قواره های استاندارد کاغذ و ماشین چاپ نیز هست . ماشین های چاپ در ایران اندازه های معینی را میتواند چاپ کنند این اندازه ها در سه قطع کلی کاغذ هستند که عبارتند از قطع 70×100 سانتیمتر که به قطع چهار و نیم برگی و قطع 70×90 سانتیمتر که به قطع چهار برگی و قطع 60×90 سانتیمتر که به قطع سه و نیم برگی معروفند که هر کدام به قطع های کوچکتری نیز تقسیم می شوند که اندازه های گوناگون نشریات مختلف چون مجله ها ، روزنامه ها ، کتابها ، کاتالوگها ، بروشورها ، کارتها وغیره رابه وجود می آورند .

این اندازه ا رابا نام گذاریهای دیگری که براساس انواع قطع ماشینهای چاپی گوناگون چون فتوکپی و زیراکس تا ماشین های بزرگ چاپخانه ها تعیین شده اند نیز می شناسند و به سه عنوان یاقطع کلی A,B,C نامیده می شوند .

اعلا ن ها دارای اندازه های مختلفی می توانند باشند که عمومی ترین آنها قطع B1 معادل 70×100 سانتیمتر است اما اغلب از قطع های 70×90و 60×90 ونصف هر یک از این سه اندازه یعنی70×50و 70×45و60×45 سانتیمتر وگاهی حداقل از ربع چهار و نیم برگی یعنی 50×35 سانتیمتر معادل B3 نیز استفاده می شود . طبیعی است کوچکتر ازاین اندازه ها به عملکرد اعلان صدمه می زند و تماشاچی آنرا به خوبی نخواهد دید .

علاوه براین اندازه ها ، قطع دیگری به نام «لیست » در ایران مصطلح است و بیشتر برای اندازه اعلان های سینمائی بکار برده می شود ماخذ و معنی این اصطلاح دقیقاً برای من مشخص نیست اما تصور میکنم که ازراه ارتباطهای بازرگانی فیلم از آمریکا به ایران آمده باشد و شاید معنی و مفهوم « تا » را داشته باشد . اندازه هر لیست معادل 70×100 سانتیمتر می باشد . بنابراین اعلان های سینمائی به اندازه های یک لیستی، سه لیستی ( معادل 100×120 سانتیمتر) دوازه لیستی ، پانزده لیستی، هجده لیستی ، بیست و چهار لیستی و بالاخره سی و شش لیستی تقسیم می شوند .

در یران اعلان های از سه لیستی به بالا به وسیله ماشینهای چاپ سیلک اسکرین چاپ می شوند و معمولاً آنها را بر سر در سینماها نصب می کنند . نکته جالب آن است که بزرگترین اندازه اعلان سینمائی درایران به اندازه پانزده لیستی و در پنج تکه سه لیستی چاپ می شود اما نزد همه دست اندرکاران ، این اندازه را اشتباهاً بیست و چهار یا سی و شش لیستی است و یا آنکه تابلو سردر سینماهای ایران چنین وسعت واندازه ای را ندارد ، اصطلاح بیست و چهار لیستی خارج عیناً مورد تقلید ما واقع شده است .

بهر حال آن چه حتمی است آن استکه طرح باید در یکی از قطع ها و اندازه های مناسب کاغذ، اعلان را طراحی کند زیرا نکته مهم در این است که اندازه های استاندارد سبب می شوند که کاغذ به طور کامل مصرف شود و میزان « دورریز» آن به حداقل برسد . در غیر این صورت مقدار اضافه براندازه اعلان بی مصرف مانده و از این جهت مقداری از سرمایه سفارش دهنده به هدر خواهد رفت . استفاده از اندازه های استاندارد از نظر زمانی هم به هنگام گراور ساختن چاپ کردن ، مقرون به صرفه است و در مصرف فیلم و زینگ و راحتی و سرراستی کا ر چاپ موثر است .
امتیاز اندازه های غیر متعارف صرفاً در این است که سبب جلب توجه زودتر تماشاچیان می شود اما این امتیاز با توجه به خیلی از عوامل دیگر اندازه های استاندارد، وجه برجسته ای نیست .

تعداد رنگها در اعلان نکته دیگریست که با میزان هزینه از یک طرف و خلاقیت طرح از طرف دیگر ارتباط دارد . امروزه با امکانات فنی گراور و چاپ می توان انواع رنگها را فقط با چهار رنگ زرد ، آبی ، قرمز و سیاه به وجود آورد که در اصطلاح این طریقه را « گراورسازی چهار رنگ» می نامند و شرح آن مربوط به موضوع این نوشته نیست . اما استفاده از این شیوه همیشه امکان ندارد مثلاً ممکن است که بودجه سفارش دهنده محدود باشد و یا کیفیت فنی کار گراور ساز و چاپی و جنس مرکب و کاغذ مناسب نباشد در نتیجه طراح مجبور است وسعت میزان

عمل خود را تابع شرایط موجود کند وسعی نماید از امکاناتی که در دسترس دارد حداکثر نتیجه مثبت را بگیرد و اعلاانی را با رنگها و محدودیتهای فنی طوری طراحی کند تا به کیفیت طرح و اثرش لطمه نخورد و به تواند دیدگاه های هنرمندانه خود را در اعلان ، با هر شرایطی مطرح کند . تسلط فنی طراح پشتوانه اساسی در کار اوست .
اعلان دیواری یکی از واسایل ارتباط جمعی است که محدوده ای خاص برای عرضه خود دارد . این محدوده عبارتست از فضا و سطح اعلان ؛ محل نصب و تماشای آن ؛ ابزار و بیان ارتباطی آن که شامل تصویر و نوشته می شود .
الف: فضا و سطح اعلان

همانطور که گفته شد ، قطع اعلان و اندازه سطح آن تابع اندازه های استاندارد کاغذ است اما برای آنکه قطع اعلان دیده شود باید ارتباط و تناسب معقولی با ابعاد سطوح دیوار یا تابلوئی که اعلان بر ان نصب می شود داشته باشد . معمولاً جنس اعلان از کاغذ است اما علاوه بر کاغذ می توان آنرابر پارچه ، فلز، چوب ، نایلن ، پلاستیک و یا مصالح دیگر نیز طراحی و یا چاپ کرد . هر کدام از این مصالح مزایا و عملکردهای خاص خود را دارد.

کاغذ آسانترین ودارای امکانات چاپی وعرضه فراوان است . جنس کاغذ از نقطه نظر ضخامت ونازکی ، وزن ، براقی و ماتی ، تنوع بیشمار دارد وهر یک از انواع آن کیفیت خاصی را عرضه می دارد. عموماً کاغذهای مات برای اعلان مناسبتر هستند زیرا انعکاس رنگ بر چشم تماشاچی کامل و درست است
از اعلانی با سطح کوچک نمی توان توقع زیادی داشت تا دربینندگان تاثیر بگذارد و یامیزان و تعداد رنگها و فرمها درسطح یک اعلان کوچک با یک اعلان بزرگ باید تفاوت داشته باشد .
ب: طرز نصب و محل اعلان

درایران اعلان ها محل نصب مشخصی ندارند . با آنکه میزان تهیه و چاپ اعلان زیاد است اما نه دولت و نه مردم هیچ یک دراین باره تصمیمی نگرفته اند این امر در واقع یکی از نتایج نشناختن اهمیت ارتباط در جامعه ماو بالاخص این وسیله ارتباطی است.

جای مناسب و دائمی برای نصب اعلان ، میزان تاثیر آن را برذهن بیننده بسیار زیادتر از وضع فعلی می کند ، زیرا محدوده محل نصب ، مقدار موثری از انعکاس های جنبی شکلها ورنگهای محیط براعلان جلوگیری می کند و اعلان مستقل تر دیده می شود ودر نتیجه عملکرد مستقیم تری پیدا می نماید . محدوده محل نصب علاوه بر محدود کردن هرج ومرج تصاویر روی دیوارهای شهر، اعلان ها را از گزندها و آسیب های عمومی چون پاره شدن ، تاریکی ، بی توجهی بیننده ، آفتاب ، باران وغیره نجات می دهد و باعث موثرترشدن این وسیله ارتباطی

می گردد. بنابراین باوجود چنین نقائصی- چون اعلان باعناصر تصویری ساخته می شود – باید در عرضه و نصب آن دقت کرد. زیر ا سایر رنگها و فرمهای اطرف بر آن تاثیر گذاشته و حضوراو را تحت الشعاع خود قرار می دهند . بنابراین طراح حرفه ای باید به این موضوع توجه کند وبرای اعلان همیشه حاشیه سفیدی را در نظر بگیرد تا حداقل مانند قابی شکل اعلان را از بقیه رنگها و فرمها جدا نگهدارد و در داخل این کادر تا حدودی استقلال شکل اعلان حفظ شود .

شکل نصب اعلان نیز در نمایش آن تاثیر زیادی دارد . در کشورهای غربی برای نصب از نوعی چسب آبکی که به آسانی انواع کاغذ را بردیوار یا هر سطح دیگری می چسباند استفاده می کنند . مواد این چسب ها طوری هستند که ضمن چسباندن اعلان ، چین و چروک آن را نیز برطرف می کنند .

برای نصب اعلان گیره های مخصوص و یا زمینه های ویژه نصب وجگود دارد که اعلان بر آنها صاف وتمیز می ایستد . طرز نصب اعلان ، توجود آن را بهتر اعلام و مطرح می کند بنابراین باید برای مراحل دیگر اعلان نیز فکرهای جالب و قابل اجرائی کرد که متاسفانه در کشور ما به چنین چیزهائی معمولاً توجه نمی شود .

محل نصب اعلان باید در جاهائی باشد که گذرندگان و تماشاچیان زیادی داشته باشد . علاوه برآن ارتفاع آن نسبت به زمین و دید تماشاچی در حد معینی باشد تا اعلان براحتی در مقابل چشم و دید تماشاچی قرا گیرد . باید در جائی نصب شود که چه تماشاچیان نزدیک آن و چه آنهائی که از فاصله دورتری اعلان را نگاه می کنند به توانند بخوبی آنرا در کادر نگاه خود کنترل کنند .