دانلود مقاله گلکاری و گلخانه

بخشی از مقاله

گلکاری و گلخانه

گياهان و گلها خاموشترين و زيباترين شاهكار خلقت و يكي از بهترين هداياي الهي به انسان است كه سرشار از طراحي برتر خداوند توانا، مواد مغذي و عناصر درماني گوناكوني بوده و تماشاي گل و گياه در هر كشور و هر اجتماعي به منزله سنبل شكوه و آرامش خاطر و هديه ارزنده افراد به يكديگر مي باشد. ازدياد پرورش و نگاهداري گلها به ترفندها و تجربه خاص و اطلاعات پيشرفته علمي و عملي نياز دارد. گلكاري و گلداري در دنيا امروز بيش از گذشته توسعه يافته است..

گل و گلكاري از ازمنه كهن تا امروز با خون ايراني آميخته و هنوز هم آثار اين عشق و علاقه در فرهنگ ايران زمين پايدار است، پادشاهان پيشدادي مخصوصاً منوچهر شاه كه علاقه وافري به گل و گياه داشتند، در حين كوچ، بذور گياهان وحشي يا بوته آنها را جمع آوري مي كردند و وقتيكه در فلات ايران اسكان يافتند، خود طراحي باغ كرده و بوته گلها و يا بذر آنها را با ذوق و سليقه خاص

نبودند و حالت وحشي و خودرو داشتند، ولي با ترتيب و هماهنگي رنگ خود، به محيط زندگي، زيبايي خاصي مي بخشيدند. فرهنگ پرورش گل از همان دوران قديم مرسوم و تا امروز ادامه يافته و موجب علاقة ايرانيان به گل و گياه شده است و از آنجائيكه گلكاري داراي اهميت فرهنگي و آموزشي ارزنده است.

تأسيسات باغباني
تأسيساتي كه براي رويانيدن بذر و قلمه، و يا پيوند زدن و در نهايت كشت و پرورش و نگاهداري بسياري از محصولات در خارج از فصل طبيعي آنها، در باغباني ضروري است، به دو دسته تقسيم مي شود:
يكي تأسيساتي كه در آنها تنظيم درجه حرارت و نور و رطوبت هوا امكان‌پذير است، مانند گلخانه و شاسيهاي گرم كه در آنها بذر رويانده مي شود، قلمه ها ريشه دار مي شوند و يا بسياري از نباتات را نگاهداري مي كنند. ديگري تأسيساتي كه نباتات ظريف با برگهاي نازك را قبل از بردن به محل اصلي در آنجا قرار مي دهند تا نسبت به شرائط محيطي مقاومت بيشتري كسب كنند.

شاسيهاي سرد و پناهگاه هائي كه فقط داراي سقف مي باشند جزء اين دستة اخير محسوب مي شوند. گلخانه ها و شاسيهاي گرم و سرد در بعضي از مواقع سال براي هر دو منظور بالا به كار برده مي شوند.
الف- گلخانه
براي به دست آوردن محصول در تمامي طول سال، از گلخانه ها استفاده مي شود. گلخانه ها بايستي به نحوي ساخته شوند كه حداكثر نور خورشيد را كسب كنند و نيز تنظيم عواملي چون درجه حرارت، درجه رطوبت و تهويه در آنها به آساني امكان پذير شود.
- محل گلخانه:
گلخانه بايد در نزديكي بازار باشد، چه حمل بعضي از محصولات گلخانه‌اي(گلهاي گلداني) به نقاط دور دست مقرون به صرفه نيست. همچنين در محلي احداث شود كه شرايط طبيعي براي كاشت محصولي كه در نظر است در آنها پرورش يابد به بهترين وجه فراهم باشد. در ايران به دليل آسمان روشن و آفتاب زياد، كمبود نور مطرح نيست؛ برعكس مسئله گرمي هوا و شدت نور در فصل

تابستان است كه كشت و كار در گلخانه ها را بدون كاهش درجة حرارت غير ممكن مي سازد.
در محل گلخانه ها بايد برق و آب فراهم باشد و به علاوه در فصل زمستان به آساني سوخت گلخانه تأمين شود. موضوع كارگراني كه در گلخانه كار مي كنند خود مي تواند مشكل به بار آورد، چه در نقاط دوردست فراهم كردن كارگر به آساني مشكل به بار آورد، چه در نقاط دور دست فراهم كردن كارگر به آساني امكان پذير نيست. زماني كه محل گلخانه مشخص شد، بايستي به عوامل ديگر انديشيد. موضوع آب، خاك، باد و نور آفتاب هريك بايستي به دقت بررسي شود. كيفيت و

كميت آب بسيار مطرح است. گرچه در گلخانه مي شود از مخلوط ها به كار برده مي شود و همچنين مواد ديگر نظير تورب، ماسه، شن و غيره بايد پيش بيني شود. موضوع زه كشي خاك، به نحوي كه آب اضافي در خاك گلخانه ها و فضاي اطراف آن باقي نماند، يكي از مهمترين مسائل اوليه است. مسير احداث گلخانه ها بي ارتباط با جهت بد نيست. همچنين گلخانه ها بايد به نحوي ساخته شوند كه در ماه هاي زمستان گياهان از حداكثر نور خورشيد بهره مند شوند.
- اندازة گلخانه :
اندازة گلخانه بستگي به نوع محصولي كه در آن پرورش مي يابد، دارد. گلهاي گلداني را مي توان به آساني در گلخانه هاي كوچك پرورش داد. اطاقي كه در كنار گلخانه ساخته مي شود براي جا به جا كردن و پاره اي عمليات كشت و كار به كار مي رود. چندين گلخانة كوچك را مي توان به يك اطاق كار راه داد. و همچنين از يك مركز حرارتي براي تمام آنها استفاده كردو نظر به اين كه هر يك از محصولات گلهاي گلداني به شرائط ويژه اي، مخصوصاً از نقطه نظر درجة حرارت، نيازمند مي باشند، مي توان هر يك از گلخانه هاي كوچك را براي يك محصول به خصوص اختصاص داد و در آن

شرائط مورد نياز را فراهم كرد. برعكس براي پرورش گل، به منظور محصول گل بريده، گلخانه هاي بزرگ در نظر گرفته مي شوند.

اندازة گلخانه بايستي به نحوي باشد كه از نظر اقتصادي احداث آن مقرون به صرفه باشد. احداث گلخانه هاي باريكي كه داراي سقف دو طرفه اند و زمين كمي را اشغال مي كنند، معمولاً مقرون به صرفه اند، ليكن اين گلخانه ها معمولاً به علت ساية ديواره ها و يا اسكلت فلزيشان سايه تر از گلخانه هاي بزرگ مي باشند و تنظيم درجه حرارت و تهويه آنها نيز به آساني امكان پذير نيست.

اندازة گلخانه ها و نظم و ترتيب چند گلخانة كوچك چنان طرح ريزي مي شود كه كار كردن در آنها آسان باشد و از كارگر حداكثر راندمان فراهم آيد. همچنين كارهائي نظير حمل گلدانهاي گل به محل خروج و يا برداشت محصول گل و بسياري عمليات ديگر كه در گلخانه انجام مي شود بايستي به آساني امكان پذير باشد.
زماني كه ساختمان گلخانه طرح ريزي ومي شود به موضوع طول، عرض و عمق بسترهاي كاشت و به مسائل گرم كردن گلخانه در ماه هاي سرد و سرد كردن آن در ماه‌هاي گرم و تهويه آن توجه كافي مي شود و اين توجه و اقدام هرگز نبايد به زماني كه گلخانه ساخته شده است موكول شود.

3- اسكلت گلخانه:
عبارت از پايه هاي ديواري است كه به فاصله حدود 3 متر از هم به صورت رديف قرار مي گيرند و اسكلت بندي سقف بر روي آنها مستقر مي شود. در صورتي كه چندين گلخانه كنار هم ساخته شوند، حد فاصل بين دو گلخانه از يك رديف پايه تشكيل مي شود و ديواري در بين آنها به وجود نمي آيد. شيب سقف ها در گلخانه‌هاي مختلف بسته به بزرگي و كوچكي و شكل گلخانه و موقعيت جغزافيايي محل متفاوت است. در كرج و در يك گلخانة معمولي، اين شيب نسبت به خط قائم حدود 45 درجه است. در محل اتصال دو سقف، در بالا، خط الرأسي ايجاد مي شود كه در

طول اتصال دو سقف، در بالاؤ خط الرأسي ايجاد مي شود كه در طول گلخانه ادامه مي يابد. در محل تلاقي ديواره و سقف، جائي كه بعداً به صورت ناودان در مي‌آيد، و روي پايه ها، تيرهاي آهن قرار مي گيرد. مابين اين تيرهاي آهني و خط‌الرأس، ميله هاي آهن قرار مي گيرد. مابين اين تيرهاي آهني و خط الرأس، ميله‌هاي فلزي به موازات آنها و فواصل مساوي مستقر مي شوند. در صورتي كه گلخانه بزرگ باشد تعداد اين ميله ها بيشتر شده، دو تا سه رديف كار گذاشته مي شود. اگر پوشش روي گلخانه شيشه اي باشد، يك شبكه از ميله هاي فلزي باريكتر به فواصل 60 سانتي

متر روي ميله هاي فلزي كه قبلاً ذكر شد، قرار مي گيرند. در گلخانه هاي بزرگ پايه هاي آهني ديواره ها، كه متقابل هم هستند، توسط بست هاي آهني طويل، در فضاي فوقاني گلخانه به هم متصل مي شوند و اين لوله ها با بست هائي كه اندازه آنها متفاوت خواهد بود به ميله هاي فلزي سقف كه به فواصل مساوي از هم نصب شده اند، اتصال مي يابد تا استحكام بيشتري به وجود آيد.

4- پوشش گلخانه:
ديوارة گلخانه ها تا ارتفاع حدود يك متر از بتون و سيمان است و ادامة آن از شبكه هاي فلزي ساخته مي شود كه در اين شبكه ها شيشه نصب مي شود. در سقف نيز شبكه ها به نحوي ساخته مي شوند كه با فواصل و اندازة مشخص، مانند قاب شيشه‌ها را در بر مي گيرند. اگر قرار باشد گلخانه به وسيلة ورقه هاي پلاستيكي پوشانيده شود، در اين صورت شبكة فلزي سقف را ميله هاي باريكي تشكيل مي دهد كه به فواصل 120 سانتي متر از هم قرار مي گيرند.
اسكلت فلزي سقف بسته به اين كه شيشه و يا ورقة پلاستيكي، گلخانه را مي پوشاند، م

تفاوت خواهند بود، و اين بيشتر مربوط به تعداد ميله هاي فلزي است كه در سقف شيشه اي اضافه مي شود.
اندازه و جنس شبكه فلزي بسته به بزرگي و كوچكي گلخانه، دوام اين مواد، مخارج نگاهداير و غيره، متفاوت است. شبكة جوبي معمولاً براي گلخانه هاي موقت به كار گرفته مي شوند. شبكة فلزي به صورتي وسيع به كار برده شده است. اين شبكه ها بايستي به منظور جلوگيري از زنگ زدگي مرتباً رنگ آميزي شوند. حال آنكه اگر اين شبكه ها كه در سقف و ديوار و همچنين دريچه هاي تهويه به كار برده مي شوند، همگي از آلومينيوم ساخته شوند، نيازي به رنگ آميزي نخواهد بود.

پوشش گلخانه بايستي از جنسي باشد كه حداكثر نور را از خود بگذراند. ليكن بايستي موضوع دوام اين پوش، هزينة اوليه و هزينه نگاهداري آن مورد توجه قرار گيرد. اگر از شيشه استفاده مي شود، موضوع بتونه كاري و اين كه هرچند سال يك بار بايستي اين عمل تجديد شود تا شيشه هائي كه لق شده اند محكم شوند، بايد در نظر گرفته شود. از پلي اتيلن نيز بسيار استفاده شده است.
ورقه هاي پلي وينيل، كه با دوام تر از پلي اتيلن مي باشد، براي پوشش گلخانه ها نيز به كار برده شده است.

5-تنظيم درجة حرارت و رطوبت هواي گلخانه:
امروزه براي گرماي گلخانه ها در زمستان از سيستم حرارت مركزي يا شوفاژ استفاده مي شود و آب گرم در لوله هائي كه بعضي مواقع قطر آنها تا 20 سانتي متر مي رسد و در سرتاسر گلخانه ها به تعداد كافي پخش مي شوند، جريان مي يابد. اين لوله ها براي گرم كردن بسترهاي كاشت از زير سكوهاي گلخانه مي گذرد. همچنين در زير سقف و اطراف ديوارهاي گلخانه، جائي كه سقف و ديوارها به هم تلاقي مي كنند، و در سرتاسر بلندترين ضلع گلخانه نصب مي شوند، تا گرماي هواي

گلخانه در تمامي فضاي آن يكنواخت باشد. براي گرم كردن هواي گلخانه مي توان از وسائلي كه هواي گرم را به داخل گلخانه مي فرستد، استفاده كرد. در اين روش، آب گرم در صفحات مشبك جاري مي شود و بادبزنهاي قوي كه در پشت اين صفحات قرار دارند، هواي گرم را به داخل گلخانه مي فرستند، استفاده كرد. در اين روش، آب گرم در صفحات مشبك جاري مي شود و بادبزنهاي قوي كه در پشت اين صفحات قرار دارند، هواي گرم را به داخل گلخانه مي فرستند.

براي خنك كردن گلخانه ها در ايران از كولرهاي معمولي استفاده شده است. اين كولرها در روزهاي گرم تابستان قدر نيستند كه درجه حرارت را به حد مناسب تنزل دهند. در خارج تا كنون جهت خنك كردن گلخانه ها از سيستمي به نام فن اندپد استفاده شده است. در يك ضلع كوچك گلخانه( به ابعاد حدود 5/1*3 متر) دريچه اي مي سازند و آن را با صفحات مشبك پوشالي، شبيه به آنچه در كولرهاي معمولي وجود دارد، مي پوشانند. آنگاه آب سرد به طور مدام روي اين صفحه مي ريزد، و

در ضلع مقابل، در طرف ديگر گلخانه و يا روي سقف، هواكش هاي قوي جريان هواي سرد را از طريق اين صفحه به داخل گلخانه هدايت مي كنند. براي اين كه يك چنين سيستمي به خوبي عمل كند، بايستي تمامي شيشه ها و درهاي گلخانه كاملاً بسته باشند، تا جريان هوا به جز از دريچة اصلي كولر از جاي ديگر وارد گلخانه نشود. اين سيستم در چند مورد در ايران به كار برده شده، كه نتيجة خوبي به بار آورده است. ضمناً بايستي توجه داشت كه تنطيم درحة حرارت گلخانه به وسيلة

اين روش و نيز بهره وري مطلوب از آن، به عوامل مختلف بستگي دارد، و مي بايد به مسائلي، نظير حجم هوايي كه در ثانيه وارد و خارج مي شود، قدرت هواكش ها، فاصلة مابين هواكش و دريچه هاي پوشالي و غيره توجه داشت.
تهوية گلخانه ها به منظور كم كردن رطوبت هوا ضروري است.

اين تهويه نيز به دو طريق عمل مي شود: يكي توسط احداث دريچه هائي كه در ديواره‌ها و مخصوصاً در سقف گلخانه احداث مي شود و باز و بسته شدن آنها قابل تنظيم است. ديگري نصب هواكش در گلخانه است كه در اين صورت احتياجي به باز و بسته كردن دريچه هاي گلخانه نخواهد بود.
امروزه گلخانه هاي مدرني مي توان ساخت كه بسياري از عمليات به صورت اتوماتيك در آنها انجام شود. تعدادي از اين گلخانه ها در ايران ساخته شده است. در خارج براي اين منظور سرمايه گذاري فراوان شده است و در اين گلخانه ها عواملي نظير نور، درجه حرارت، درجه رطوبت، و ميزان گاز كربنيك هوا به صورت كاملاً خودكار قابل تنظيم شده است.
شاسيهاي گرم:
از شاسيهاي گرم مي توان به جاي گلخانه استفاده كرد. در اين شاسيها مي توان بذر كاري و يا قلمه هايي گياهان را براي ريشه زايي در آنها كاشت.
شاسي گرم تشكيل شده است از يك جعبه بزرگ و طويل. طول آن به دلخواه از 2 تا 20 متر و يا بيشتر متفاوت است و عرض آن حدود 5/1 متر است. ارتفاع ديواره رو به شمال شاسيها معمولاً بلندتر (حدود 5/1 متر) از ضلع جنوبي است. به طوري كه درهاي شيشه اي پس از افتادن روي شاسي به صورت مورب قرار مي گيرند.
هواي داخل شاسي بايستي به نحوي باشد كه كشت و كار گياهان ميسر گردد. بنابراين در اينجا نيز مانند گلخانه ها موضوع درجة حرارت، درجة رطوبت، تهويه و غيره بايد در نظر گرفته شود. براي گرم كردن شاسي در فصل زمستان از امكانات مختلف تا كنون استفاده شده است و ساده ترين

طريقه و قديمي ترين آن عبارت است از ريختن برگ، كود و مواد آلي ديگر در بخش زيرين شاسيها، به طوري كه حرارت ناشي از تخمير اين مواد باعث گرم شدن شاسي مي شود. اگر بدين نحو بخواهيم شاسي را گرم كنيم، بايستي در زمين حفره اي به عمق حدود 5/1 متر حفر كنيم و جعبه شاسي را در بالاي اين حفره نصب كنيم تا جاي كافي براي ريختن مواد آلي داشته باشيم. در اين صورت در كف گود شاسي تا سطح زمين و يا كمي پايين تر از آن طبقه اي از مواد آلي قرار مي

گيرد. به اين طبقه مواد آلي اصطلاحاً «كوش» گفته مي شود. كوش (به زبان فرانسه به معناي طبقه) مي تواند گرم، ملايم و يا سرد باشد. البته اين اختلاف درجة حرارت بستگي به ميزان كود، نوع، و درجه پوسيدگي آن و نيز بعضي شرايط ديگر از جمله رطوبت محيط كوش دارد كه بر فعل و انفعالات تخميري آن اثر مي‌گذارد و در نتيجه درجة حرارت آن را مشخص مي كند.
در روشهاي جديد از كوش سرد و گرم استفاده نمي شود، بلكه شاسي را نيز مانند گلخانه به وسيلة شوفاژ(نصب لوله هاي آب گرم در كف شاسي) و يا عبور دادن جريان الكتريسيته از رشته سيمهاي مقاوم بخصوص كه منجر به توليد حرارت مي‌شود(المنت حرارتي)، گرم مي كنند. اين

رشته سيمها در كف شاسي و در زير شبكه محافظتي، خوابانده مي شوند. چنين سيستمي هميشه داراي يك ترموستات است كه توسط آن مي توان دقيقاً در هر فصلي درجه حرارت مناسب را در شاسي فراهم كرد. از بخار آب گرم هم براي گرم كردن شاسيها استفاده مي شود. خنك كردن شاسيها معمولاً با سايه كردن آنها و تهويه انجام مي پذيرد.

ج- شاسيهاي سرد:
عيناً شبيه به شاسيهاي گرم ساخته مي شود، با اين تفاوت كه در آنها تجهيزات گرم كننده وجود ندارد. درهاي شيشه اي اين شاسيها به طول حدود 2 متر و عرض 1 متر است كه از قاب فلزي و يا چوبي و شيشه ساخته مي شوند. درها بايستي كاملاً به هم جفت شوند به نحوي كه آب باران به داخل شاسي نفوذ نكند.

شاسيهاي سرد بايستي در محلي نصب شوند كه از باد شديد محفوظ باشند. روي اين اصل ضلع جنوبي ديوارها و ساختمانها بهترين محل براي آنهاست.
بدنة شاسيهاي سرد و گرم را مي توان با مصالح ساختماني بنا كرد، بدين معني كه ديواره ها را با آجر چيد. در اين صورت فقط درهاي آنها از فلز و يا چوب ساخته مي‌شوند.
از شاسي سرد براي مقاوم كردن نشا، ريشه دار كردن قلمه در بعضي فصول و كاشت بذر استفاده مي شود.

گلهاي فصلي و غيرفصلي

آهار
Zinnia L.
Asteracees(Composees)
مشخصات گياه شناسي
موطن اصلي آهار كشور مكزيك مي باشد. از گياهان يكساله بوده و كاشت آن از زمانهاي گذشته در ايران معمول بوده است. ساقه ها راست و برافراشته ولي به آساني شكسته مي شوند.

بزرگي گلها بين 5-15 سانتيمتر بوده و يا به صورت ساده يا مضاعف در انتهاي ساقه قرار گرفته است. گلها ساده يا پرپر مي باشد كه بسته به گونه‌هاي مختلف رنگهاي متنوعي دارد. در تجارت تمام رنگها به استثناي رنگ آبي وجود دارد. آنچه سابقاً در ايران كاشته مي شد پا بلند، كم پر يا نيمه پرپر بودند كه جلوه خاصي نداشتند، ولي در سالهاي اخير در اروپا و امريكا گونه هاي پا كوتاه و گل درشت پرپر به دست آورده اند كه گلهاي آن بسيار جالب توجه و زيبا است.

واريته هاي angutifoia كمتر كشت مي شود. گونه تابستانه، Z. haageana Z.mexicana vilm اين گونه ها اندازه كوچكتري دارند 30-50 سانتيمتر ولي در طول دوران رشد خود تعداد بيشتري گل توليد مي نمايند. گلها ساده يا مضاعف هستند، رنگ گلها معمولاً چندين رنگ مي باشد و اندازه گلها 4-6 سانتيمتر است. گونه زودرس در خردادماه به گل مي نشيند و تا پائيز ادامه دارد.
- گل آهار ظريف Z.elegans داراي گلهاي رنگارانگ و كوكب مانند.

اين گل داراي رنگ هاي مختلف بوده و تصوير نمايش داده شده است.
- گل آهار Z. liliput كه بوته ها آن قد كوتاه و كلاپرك آن كاملاً پرپر و بسيار گل است.
گل آهار كاليفرني Z. californie ارتفاع بوته 50 سانتيمتر و گلهاي درشت و ريز رنگهاي متنوع و زيبا دارد.
- گل آهار Z. lather ارتفاع بوته 50 سانتيمتر و گلها درشت و پرپر است.

گل آهاز مكزيكي ارتفاع بوته 35 سانتيمتر گلها كوچك ساده يا پرپر مي باشند.
امروزه در نتيجه دو رگگيري ارقام مختلف از آهار تهيه شده و در اختيار دوستداران گل نهاده شده كه با رنگ ها و گلهاي زيبا در پارك ها، ويلاها و ... مي توانند توجه بيننده را به خود جلب كنند .
گونه آهار بنام "persian carpet" Zinnia آهار فرش ايراني وجود دارد كه نسبتاً كم پر بوده است .
طرز كاشت و ازدياد:

گل آهار از طريقه بذركاري تكثير مي شود، كاشت در خزانه و روي كوش گرم كه پس از رشد و مرحله نشاء با دقت آنها را از خزانه اول در آورده و بايستي دقت نمود كه خاك كاملاً بر ريشه ها چسبيده و جدا نشود، سپس آنها را به محل اصلي منتقل كرده و به فاصله 30-40 سانتيمتر از همديگر با دقت لازم كاشته مي شوند. طريقه دوم كاشت بذر در محل اصلي است. آهار جزء

گياهاني است كه نشاء كردن آن كمي مشكل است و نسبت به جابه جائي حساس مي باشد و براي همين منظور بستر اصلي را قبلاً كاملاً آماده و كود داده و سپس بذر را مستقيماً در بستر به طور دستپاش مي كارند. بذور را بايد كمي زير خاك كرد و سپس روي خاك را با مقدار كمي كود

پوسيده گاوي پوشاند. پس از سبز شدن بذور و دو يا سه برگه شدن آنها را تنك نموده و بين هر بوته 30-40 سانتيمتر فاصله مي گذارند. در اين صورت نباتات كمي ضعيف خواهد شد. در صورتيكه اگر بذور در كوش يا خرانه هواي آزاد كاشته شوند و سپس به بستر اصلي منتقل گردند در اين صورت گلهاي آهار درشت تر خواهند شد.
اگر بذور در خزانه هواي آزاد در فروردين كاشته شوند، پس از آنكه نباتات چهاربرگه شدند از اواسط ارديبهشت ماه در محل اصلي نشاء مي شوند. عمل با نشاء را بايد بعدازظهر پس از خنك شدن هوا انجام داد و بلافاصله آب فراواني به آن داد.

كاربرد:
اين گل براي تزئين تپه گل و يا حاشيه هاي آفتابي بسيار مناسب است و به واسط تنوع رنگ گلها و داشتن فرم هاي پا كوتاه و بلند و طول مدت گل دهي از گياهان زينتي بسيار جالب و جذاب مي باشد. آهار را مي توان به طور انبوهي مخصوصاً در باغچه‌هاي بزرگ كه نياز به گياهان مقاوم به كم آبي دارند كشت نمود. ضمناً از گل بريده آن نيز به صورت دسته اي استفاده مي شود. آهارهاي پا كوتاه نيز براي گل جايي در مكانهاي آفتابي بسيار مناسب است .

از گونه هاي پا بلند در گل فروشيها بعنوان گل بريده استفاده مي شود و گلهاي بريده در داخل آب 6-10 روز پايدار مي باشند.

تاج خروس (زلف عروس)
Amarant L.
Amarantacess
مشخصات گياه شناسي

يكي از زيباترين گونه اين گياهان A. caudatus مي باشد كه منشأ آن آفريقا يا اسياي حاره است. گياهي است قوي به ارتفاع 60-100 سانتيمتر با برگ هاي دراز و كشيده يا تخم مرغي كه داراي دمبرگ هاي طويلي هستند و در آفتاب دمبرگ ها و رگبرگها به رنگ قرمز تيره در مي آيند. در واريته V. atropurputeus، A.caudatus گلها كوچك، ارغواني رنگ بوده، به صورت سنبلههاي آويزان قرار مي گيرند.
در A. tricolors ارتفاع گياه به 60-9

در A.paniculatus zwerg farekel اندازه گياه به 25-50 سانتيمتر مي رسد. برگ ها قرمز و گل آذين سنبله برافراشته بوده و از كلهاي قرمز پر رنگ تشكيل شده است.
واريته ديگري به نام تاج خروس برگبيدي A.s feuille de saule داراي برگهاي باريك و بلند ارغواني رنگ و روي بوته شبيه به دسته روبان آويخته است. طول تمام آن تا 75 سانتيمتر مي رسد.

طريق كاشت و ازدياد:

A. Caudatus و A.Paniculatus را در خرداد ماه مستقيماً در زمين اصلي يا در ماه فروردين كوش سرد مي كارند. نشاء ماري معمولاً اوايل خرداد و به فاصله 60-50 سانتيمتر صورت مي گيرد. تاج خروس ها مخصوصاً A. Tricolor نسبت به سرما حساس است. كشت بذر در اين گونه در اواسط اسفند زيرشاسي صورت مي گيرد و انتقال آن به بستر اصلي در اواخر خرداد ماه به فاصله 40 سانتيمتر بايد انجام شود.

كاربرد:
از اين گياهان در پلات باندها، يا به صورت مجزا براي پوشش حصار استفاده مي شود و در اطراف نهر آب در پاركها و كنار حوض آب كاشته مي شوند. گل خشك تاج خروس چون تغيير شكل نمي دهد. براي تهيه دسته گل خشك نيز مناسب است.

جعفري
Tagetes. L
Asteracees (Composees)
مشخصات گياه شناسي
موطن اصلي گل جعفري مكزيك مي باشد و امروز در تمام دنيا گشت آن مرسوم بوده و يكي از گلهاي يكساله بهاره و تابستانه است.برگ ها بريده، گل زرد، نارنجي و يا زرد ليموئي، دور رنگ (كناره ها زرد طلائي و وسط گلبرگها به رنگ قرمز مايل به قهوه اي) مي باشد. برحسب ارتفاع بوته گونه هاي جعفري را به سه گروه قرار مي‌دهند. پا كوتاه، پا متوسط و پا بلند.

برگها پنجه اي و رنگ سبز ملايمي دارند . در تعدادي از گونه ها عطر ناراحت كننده آن را حذف كرده اند . نوع رز هندي T.erecta L. كه از اين نوع گل جعفري فقط پرپر آن مورد كاشت قرار مي گيرد .
گلها زرد ، نارنجي يا زرد ليموئي مي باشند و داراي واريته هائي كم‌پر و پرپر است . معمولاً پابلند به ارتفاع 70 تا 100 سانتيمتر و از اواخر خرداد گلدهي آن شروع مي‌شود و گلها داراي عطر مخصوصي هستند . واريته هاي پاكوتاه آن به ارتفاع 25 تا 30 سانتيمتر و بسيار زيبا مي باشند . نوع جعفري رز هندي يا با نام فرانسوي Roses Inde داراي گلهائي از نوع داوودي است كه كاسه گل‌هاي آن

لوله‌اي شكل و دورنگ مي‌باشند (زرد ، نارنجي) ، نوع رز هندي در انواع خاكها رشد و نمو دارند . ولي خاك هاي با نفوذپذيري مناسب و گل آفتابگير را ترجيح مي دهند . در خاكهاي غني از مواد آلي مانند كود آلي (حيواني) رشد جالبي ندارند . گونة T.patula L. كه فرانسه آن را Qeillet d'Inde مي نامند شبيه به گونه قبلي است .
گلها معمولاً زرد و نارنجي بوده و داراي واريته هاي پرپر و كم پر مي باشد . غالباً پاكوتاه هستند . بعضي از واريته هاي آن به ارتفاع 20-30 سانتيمتر به رنگ قرمز مايل به قهوه‌اي و كنارشان زرد طلائي است با نام تجارتي Marigold Royal King Bicolor .
هم‌چنين واريته‌هاي جديد زياد و زيبائي به دست آورده‌اند كه رنگشان از زرد ليموئي تا زرد فوق العاده تند مايل به قهوه اي متغير است مانند Inca Yellow و Inca Mixture كه نام هاي تجارتي از جعفري هاي گروه افريقائي مي باشند .

ارتفاع آنها تا 35 سانتيمتر مي باشد .
امروزه انواع جعفري هاي به رنگ سفيد نيز در امريكا توليد شده كه پاكوتاه بوده و با نام تجارتي معروف به Burpee's Famous White .
و بالاخره گونه هائيبا

گلهاي كم پر و رنگ هاي متنوع به صورت پابلند و پاكوتاه نيز به طور فراوان موجود مي باشد .
طرز كاشت و ازدياد :
ازدياد گل جعفري از طريق بذر مي باشد . بذرها را مي توان در آخر زمستان در شاسي و گلخانه سرد كاشته و در فروردين ماه در هواي آزاد در بستر اصلي نشاء نمود . بذور به صورتي نواري رشد خود را به خوبي انجام دهند . بذر نبايد به صورت انبوه كاشته شود . فاصله كاشت نشاءها در بستر اصلي بين 20-30 سانتيمتر خواهد بود . تمام انواع جعفري ها معمولاً از اوايل تابستان تا اواخر پائيز داراي گل هستند .
گاهي نيز در اوايل ارديبهشت بذرها را در هواي آزاد مي
Compositae(Asteracees)
مشخصات گياه شناسي

رعنا زيبا بومي آمريكاي مركزي و شمالي است. گياهي است با انشعابات زياد كه در قاعده تشكيل توده به ارتفاع 20-70 سانتيمتر مي دهد. برگها سرنيزه اي يا مستطيلي با بريدگي هاي زياد به رنگ خاكستري متمايل به سبز و ناهموار مي باشد. گل آذين كلاپرك ومعمولا گلهاي كناري دو رنگ

زرد وقرمز است ولي قسمت مركزي در ارقامي كه گلهاي ساده دارند ابتدا نارنجي وسپس به رنگ خرمائي تيره در مي آيد. امروزه ارقامي شناسايي شده اند كه داراي رنگ قرمز مسي و يا قرمز لعلي درخشان است. ارقام پرپر از گروه Camete بسيار زينتي مي باشند كه داراي كلاپركي به قطر 6 سانتيمتر با گلهاي لوله اي و جام واجد بريدگي زياد از زرد بسيار

روشن تا بسيار تيره يا ارغواني تا خرمائي متمايل به قرمز با حاشيه زرد است.

تا اين گونه دو كولتيوار دارد يكي Zndian chief با گلهاي ساده به رنگ نارنجي مخملي تيره است و ديگر Larem Ziana دو رنگ بوده گلها پرپر به رنگ نارنجي زرد يا سفيد است. گياهي يكساله دوساله ودائمي است ولي از آن بعنون گل يكساله استفاده مي شود.
گونه ديگري از اين جنس به نام G.aristata كشت مي شود كه چند ساله است و تكثير آن توسط قلمه علفي در بهار يا تقسيم بوته در سال دوم صورت مي گيرد.

گونه هاي G.Rustica Hort=G .Lanceaolata Michx=G.aristata Pursh
دائمي بوده و ارتفاع آن 40-60 سانتيمتر برگها كشيده گلها به قطر 5 سانتيمتر گلبرگها زرد با يك لكه قرمز در قاعده و وسط گلها به رنگ نارنجي مايل به خرمائي است . به وسيله دو رگ گيري از آنها واريته هاي جديدي به دست آمده كه رنگ گلبرگها و وسط گل بسيار متنوع از رنگ زرد خالص تا قرمز تنه تغيير مي كند وقطر گلها نيز به 10 سانتيمتر ميرسد.

گونه هاي زير نباتات يكساله يا دوساله مي باشند از جمله رعنا زيباي G.pulchella Fouger كه نباتي يكساله به ارتفاع 60-90 سانتيمتر دمگلها بلند، گلها به قطر 5-6 سانتيمتر به رنگ زرد در خارج وقرمز در وسط و خرمائي در مركز گل مي باشد.
و درتمام طول تابستان و پاييز داراي گل است . در واريته به نام Var:picta/ Gray=G.picta Hort اين واريته را G.Peinte نيز مي نامند. در سالهاي اخير از اين واريته واريته هاي تجاري ديگري به دست آمده است كه در آنها رنگ گلبرگها و وسط گل از رنگ نارنجي تا قرمز تند متغير مي باشد. همانند واريته var:Laoreziznz كه در اين واريته گلبرگها به شكل لوله در آمده و رنگ آنها نارنجي تا قرمز تغيير مي كند.
گل رعنا زيبا معروف به بفجر شمالي G.P.aurore boreale كه گلها نيمه باز پرپرو رنگ گلبرگهاي اطراف كلاپرك قرمز مايل به قهوه اي و هر چه به لبه گلبرگ نزديك مي شود كم رنگ تر شده تا لبه آن به رنگ زرد پريده است.
يكي ديگر رعنا زيباي قرمز به رنگ گوشت ماهي G.P.Saumonee كه رنگ گلبرگ اي قرمز است.

طرز كشت و ازدياد: بذر تمام انواع يكساله و دو ساله را در اسفند تا فرودين ماه در كوش ملايمي كاشته يكماه بعد نباتات حاصله را زير شاسي سردي نشاء نموده در ارديبهشت يا اوايل خرداد ماه گياهان را در زمين اصلي و به فواصل 30-40 سانتيمتر از همديگر نشا مي كنند يا بذر را د ر چاه در خزانه هواي آزاد يا جعبه ترين كاشته نبابات جوان را كه به اندازه كافي رشد كرده اند در گلدانها 8

سانتيمتر قطر نشا كرده گلدانها را در زمستان زير شاسي از سرما محافظت نموده از اولين روزهاي بهاري به نباتات هواي فراوان داده و سپس در اوايل ارديبهشت ماه آنها را در بستر اصلي مي كارند. رعنا زيبا را از طريق تقسيم ريشه نيز مي توان تكثير كرد كه عمل تقسيم ريشه در بهار و پاييز انجام گرفته و در بسترهاي مورد نظر كشت مي نمايند.
بهر صورت پس از شروع دوران گلدهي بايستي گلهاي پژمرده به تدري

ج حذف شوند تا گياه بتواند مرتب به گل نشيند و زيبايي خود را در تمام دوره گل دهي حفظ نمايد.
به طوركلي رعنا زيبا طالب اراضي آفتاب گير يا سايه آفتاب بوده و در زمين هاي رسي مرطوب رشد نمو خوبي نكرده و از بين مي رود.

كاربرد: اين گياهان در پلات باندها، حاشيه باغچه هاو تپه ها و تپه ها به صورت مخلوط با ساير گلها مورد كاشت قرار مي گيرد. يك بوته آن 50 شاخه گل توليد مي كند و گل بريده آن حدود 5-8 روز در آب دوام دارد.

انواع دائمي آن را مي توان در تزئين حاشيه نيز به كار برد.
يادآوري مي شود كه گونه G.aristata راكه چند ساله مي باشد مي توان توسط قلمه علفي در بهار يا تقسيم بوته در سال دوم نيز تكثير نمود.

سلوي -صلبي Salvia L.
Laminacees (Labicees)
مشخصات گياه شناسي
گياه بومي تگزاس و اروپاي جنوبي بوده و گونه هائي از آن بيشتر به صورت وحشي در كوهستانها وصحرا مي رويد. در فرانسه به صورت گياه يكساله به صورت انبوهي مورد استفاده قرار مي گيرد. از تمام اين گونه ها گل سلوي درخشنده S.Splendes مورد پسند گلكاران و باغبانان مي باشد.
كه از اين گونه دو واريته ديگر به نام گلوله آتش و ديگري به نام عيسوي زودرس به دست آورده اند

انواع اين گونه ها جز گياهان يكساله و در بعضي مناطق جز گياهان دائمي ونيمه چوبي است و از روي زمين شاخه هاي زيادي از قاعده بوته روئيده بوته را پرپشت مي سازد.ارتفاع آن 80 سانتيمتر يا يكمتر و گلهاي آن به صورت خوشه از انتهاي شاخه ها مي رويد. جام و كاسه گل آن به رنگ مرجان مي باشد. شروع گلدهي آن از تيرماه شروع و تا آخر مهر ماه ادامه دارد. انواع ديگري نيز يكي به نام گل سلوي آردي و ديگري سلوي آبي گاهي در گلكاريها كاشته مي شود.

ارتفاع سلوي آردي 80 سانتيمتر و روي خوشه و ساقه كركي به رنگ سفيد آردي داشته وگلهاي آن آبي رنگ است.سلوي آبي داراي ارتفاع داراي ارتفاع كمتر از آردي داشته و كوتاهتر است ولي گلهاي آن خيلي درشت به رنگ آبي پررنگ و زيباست.

نحوه كاشت و ازدياد: ازدياد سلوي از طريق بذر انجام مي گيرد. بذور را در اسفند ماه روي كوش يا گلخانه كاشته و يك ماه بعد نباتات جوان تازه روئيده را در ترين يا گلدانهاي كوچك 8 سانتميتر قطر كاشته و مي توان در هر گلدان چند نبات را نشا كرد. در اواخر ارديبهشت نشا هاي حاصله را به بستر اصلي منتقل مي نمايند. در اين حالت نشاهائيكه به خوبي شاخه هاي كافي نداده اند. سر آنها را پنسمان مي كنند تا تعداد شاخه زياد شوند.
طريقه دوم ازدياد سلوي روش قلمه زني است كه در فرو

دين يا شهريور ماه قلمه ها را از روي نباتاتي‌كه در گلدان و در گلخانه نگاهداري شده اند تهيه كرده درترين يا گلداني قلمه را كشت نموده و در اواخر ارديبهشت ماه در حالي كه قلمه ريشه دار شده اند به بستر اصلي كاشت منتقل مي كند. چنانكه قلمه گيري در شهريور ماه انجام گرفته شده باشد بايد ترين يا گلدانها را در موقع زمستان در گلخانه اي معتدل نگاهداري نمايند. گياهانيكه بدين طريق از روش قلمه تكثير شده اند زود گل مي كنند در اين حالت گياهان ضعيف و كم گل مي شوند. در حاليكه اگر از طريق بذر تكثير شوند دير به گل رفته و قوي هستند.

سلوي طالب مكانهاي سايه آفتابي مي باشد بدين جهت در نقاط سايه زياد هم چنين زير سايه درختان بسيار مناسب است و در مكانهايي كه بعلت سايه نمي توان مثلا از شمعداني استفاده كرد. سلوي ماسب خواهد بود. فاصله كاشت بوته در بستر اصلي بين 35-30 سانتيمتر مي باشد. اين گياه در تابستان به آب نسبتا زياد نياز دارد وتمام طول تابستان و حتي تا پاييز موقع يخبندان نيز گل مي كنند.

كاربرد: جهت تزئينات تابستانه پلات باندها و تپه ها وجهت دورنماي پاركها و باغچه‌ها به كار مي برند هم چنين در تزئين گياهي نماي ساختمان در مكانهاي سايه آفتابي در متن رنگ سفيد ساختمان خودنمايي مي كند. برگهاي سلوي خيلي خوشبو ومطبوع است مزه آن گرم و تند و كمي سوزاننده و محرك مي باشد. سلوي معروف به سلوي طبي S.Officinalis كه رنگ گلهاي آن آبي مايل به بنفش است خوشه گل آن قوي ومسكن و تنتور آن براي رفع عرق مسلولين وروماتيسمي ها يا تقويت بيمارانيكه در حال نقاهت مي باشند مصرف مي شود عصاره سيال آنهم همين اثر را دارد.

گل سرخ Rose
Rosaceae
قدمت كشت وكار گل سرخ به زمانهاي ماقبل تاريخ وزماني كه افسانه ها و حقيقت در هم مي آميزند مي رسد. نام آن در آثار ادبي بسيار قديمي به كرات آمده وتصاوير آن روي سنگها از عهد كهن تا به امروز باقي مانده است. بعضي از نسترنهاي وحشي كه امروز در كوهستانها و دشتهاي ايران يافت مي شوند از قديمي ترين اجداد گل سرخ مي باند كه در طي قرنها و از طريق دوررگ گيريهاي بسيار به صورتهاي بسيار متنوع امروزه در جهان تكثير مي شوند.

تكامل و اصلاح گل سرخ در جهان دو رگ گيريهاي بي شمار وعملياتي كه منجر به به وجود آمدن ارقام جديد شده اند خود تاريخچه اي مفصلي داردكه به دليل وسعت اين اقدامات و شباهتهاي بسياري كه در بين گونه ها و ارقام است بسياري از نكات آن روشن نيست. در طي قرنها صدها نفر در گوشه وكنار جهان به كشت وكار و اصلاح گل سرخ پرداخته اند كه به دليل آساني دورگ گيري در گل سرخ تعداد بي شماري ارقام جديد حاصل شده است.

از گل سرخ ها داري شاخه هاي افتاده خزنده اند . اينها را مي توان به نحوي پرورش داد كه شاخه هاي رز سطح خاك را بپوشانند وگل دهند و يا مي توان آنها به قيمتي بست و در كنار ديوارها و يا در اطراف سايه بانها پرورش داد. اين دسته از گل سرخها به انواع رونده شهرت يافته اند. گل سرخ پا بلند از پيوند دورگهاي چاي و يا بهتر از پيوند انواع گل سرخ فلوريبندا در محلي به ارتفاع يك متر و يا بيشتر روي پايه هايي كه بدين مناسبت با ساقه هاي مستقيم و بلند پرورش يافته اند حاصل مي

شوند. اين پايه ها بايد پاجوش كم تري داشته باشند و ساقه يا تنه آنها رشد قوي

و عمودي كند گل سرخهاي مينياتور كوتاه وكوچك بوده غالبا بسيار پرگل مي باشند ارقام مختلف اين نوع گل سرخ نيز در سالهاي اخير به ايران وارد شده به رنگ هاي صورتي ، زرد، سرخ آتشين و غيره تكثير و كشت وكار شده اند. در نهايت گل سرخهاي درختي كه شبيه به يك درختچه ويا درخت رشد و نمو دارند و گروهي مستقل از گل سرخها را تشكيل ميدهند.

كشت و كار سرخ:
پايه هاي پيوندي گل سرخ هر ساله در اسفند ماه آماده فروش مي باشند. پس از دريافت بوته بايد آنها را‌آماده و بلافاصله كشت كرد. كاشت رز در بعضي از سالهاي سرد به 15 فروردين مي كشد به هر حال در زمان كاشت يخبندان و سرما پايان يافته است و خاك آماده كاشت اين گياه مي شود.
بعضي از پرورش دهندگان معتقدند كه زمين رز كاري بايد تا عمق يك متر شخم خورده زير رو شود نظر به اين كه در ايران خاك سطحي زراعي غالبا عمق كمتري دارد اين عمل ممكن است باعث شود تا خاك غير حاصلخيز تحت الارضي و سنگها به بخش رويين آورده شود كه در نتيجه نه تنها سودي از اين عمل حاصل نمي شود بلكه بر عكس مانعي هم به وجود ميآيد. انچه مسلم است

رزكاري در يك خاك عميق و حاصلخيز كه داراي زه‌كشي كامل باشد موفق بوده و گل سرخ در يك چنين خاكي وضع مطلوبي خواهد داشت. براي اين منظور بايد با اضافه كردن مواد آلي به خاك به تدريج خاك رزكاري اصلاح شود. اضافه كردن كود دامي پوسيده و يا خاك برگ پوسيده و يا تورب به خاك رزكاري همواره مورد تاكيد قرار ميگيرد. خصوصا قرار دادن قشري ازمواد آلي در سطح خاك نظير آنچه كه در يك مالچ گياهي خوب اجرا مي شود به كرات توصيه شده است. اين پوشش سطح

خاك به قطر 5 تا 10 سانتي متر مي تواند از خاك برگ پوسيده تشكيل يابد. در نتيجه آن امر نرم كردن خاك سطحي و از بين بردن علفهاي هرز به آساني امكان پذير مي شود. به علاوه ظرفيت نگاهداري آب در خاك بالا ميرود و در مجموع با ميزان كم تري آب همواره رطوبت مودر نظر در سطح ريشه گل سرخ فراهم مي آيد. بايد توجه داشت كه رزكاري در زمنيهاي آغشته به آب و نيز در آنجا كه زه كشي ناقص است امكان پذير نيست. پايه هاي نسترنهاي وحشي نسبت به خشكي كم وبيش مقاومت نشان ميدهند

در تهران در بعضي از پاركها مشاهده مي شود كه بستر كاشت گل سرخها بلندتر ازسطح چمن قرار مي گيرد. اين عمل در مناطقي كه داراي باران فراوان مي باشند و رطوبت خاك بيش از حد نياز است مطلوب مي باشد ليكن در محلي گرم وخشك ممكن است پايه ها در نتيجه بي آبي وخشكي از بين بروند.

به هر حال اگر خاك بستر كاشت به نحو خوبي تهيه شود ومقدار مواد آلي كه به خاك داده مي شوند زياد باشد در سال اول رزكاري نياز به كودشيميايي نخواهد داشت. از سال دوم به بعد همه ساله بايد به گل سرخها كود شيميايي داده شود. مقدار 100 تا 1209 گرم كودشيميايي NPK به فرمول تقريبي 10-10-10 براي هر متر مربع از رزكاري و به طور ساليانه توصيه مي شود. اين كود را بايد در اوايل فصل بهار به گلكاريها داد. كودهاي مخلوط حاوي پتاسيم براي جلوگيري از رشد آبكي

شاخه هاي گل سرخ كه غالبا در فصول باراني روي مي دهد موثر واقع مي شود. همچنين براي استحكام و رسيدگي بيشتر شاخه ها در فصل پاييز از سولفات پتاسيم استفاده شده است . كودپاشي روي شاخه ها و برگها به توسط كودهاي كامل آهن دارد كه در بازار موجود است