بخشی از پاورپوینت

اسلاید 1 :

مقدمه

معماری اسلامی برگرفته از زبان قرآن است و عمق و غنای تمدن اسلام را با بهره‌گیری از روح معنویت نشان می‌دهد. این امر به گونه‌ای است که اعتقاد به توحید و ایمان به تعالیم اسلام به عنوان اندیشه زیبایی‌شناسی دین اسلام در معماری اسلامی تجلی می‌یابد مؤلفه‌های به جا مانده از پیش از ظهور اسلام نشان می‌دهد از زمانی که انسان هنر را شناخت یعنی از هزاران سال پیش به طراحی رنگی از حیواناتی که منقرض شدند به منظور نشان دادن واقعیتها و مهارتهای خود بر روی دیوارها پرداخت . در واقع هنر پیش از زبان و ادبیات در زندگی انسان وسیله‌ای برای برقراری ارتباط او به شمار می‌رفت .

اسلاید 2 :

ارتباط معماری با دین اسلام نشانه اعتقاد به توحید، ایمان و عمل به آموزه ها و تعالیم دین اسلام است. اندیشه توحیدی مبنی بر اعتقاد به خدای واحد سبکی بود که در اکثر هنرهای اسلامی به عنوان موضوعی بکر به کار می رفت. معماری اسلامی هنری بود که نه تنها در اماکن دینی چون مساجد مورد استفاده قرار می گرفت، بلکه از آن در مدارس، ضریحها و قصرها و حتی خانه ها و حمامها نیز بهره گرفته می شد.

اسلاید 3 :

نشانه و نماد 

نشانه و نماد  هر دو به زبان مربوطند. در این مفهوم زبان چیزی بیش از زبان لغوی صرف است.  زبانهای مختلفی وجود دارد، چون زبان تصاویر، ریاضی و قوانین، زبان آیینها و رفتارها، زبان موسیقی، زبان نمایش، یا حتی زبان گلها و عطرها ... در همۀ این زبانها معنا و محتوای معنایی به بیان در میآیند. انسانها از طریق انواع زبان های مختلف با هم ارتباط برقرار میکنند. اما ارائۀ تعریف جامع و همه جانبهای از نماد ساده نیست. زیرا این اصطلاح در حوزههای مختلف و از دیدگاههای گوناگون مورد توجه قرار گرفته است. به زبان ساده میتوان نماد را «یک مفهوم یا نشانه دانست که به عنوان نمایندۀ چگونگیِ امر یا موضوع، حس یا فکر قرار میگیرد. در مفهوم دینی نشانۀ آیینی شماری از معانی غیرعقلانی و روابط را در خود یکی میکند. مثلا نماد صلیب در مسیحیت که هم نشانۀ مسیح مصلوب است و هم نشانۀ عمومی برای باور به مسیحیت. مفهوم نماد برای نشانههای تازه شکلگرفته، مدلها و علائم چون پنج حلقۀ بازی های المپیک هم صادق است. امروزه نماد به عنوان علائم سبکدار در مناسبتهای گوناگون ایجاد میشود و کارکرد آنها در این است که در نگاه ما اطلاعاتی مشخص به طور روشن انتقال دهند»

هر چیز، هر پدیده، و هر تصویری در طبیعت می تواند برای انسان تبدیل به نماد شود. از مادی ترین و ملموس ترین چون سنگ و چوب و برگ و حیوانات گرفته تا دور از دسترس ترین مثل ماه و خورشید و چهار عنصر مثالی. هر آنچه که اثر انسان بر زمین است؛ معماری، نقاشی، و به طور کلی آنچه که آنرا فرهنگ و تمدن می نامیم چیزی نیست جز طبیعت  ناب که توسط انسان وام گرفته شده و دوباره بازنمایی شده است. اینجا انسان درست به سان تبدیل کننده ( کاتالیزور) عمل میکند

اسلاید 4 :

برای بازنگری نمادها از ساده ترین آنها، یعنی اشکال بنیادین: دایره، مربع، و مثلث شروع میکنیم. ابتدا میتوانیم خیلی ساده و به طریقهء رمز شکنی (decode) هر یک را معادل یک عنصر بیابیم. دایره= آب، مربع= خاک، مثلث= آتش. بنابراین، همهء مفاهیمی که به این سه عنصر منسوب میشود، به این سه شکل بنیادی نیز قابل تعمیم است.  مثلاً دایره، منبع زندگی و حیات، چرخ هستی است همچون آب که عنصر مرتبط آن و منشاء زندگی است.

اسلاید 5 :

مربع:

همانطور که دایره نماد روح است، مربع نیز نماد جسم میباشد چرا که این شکل چهار گوش از اجتماع چهار عنصر پدید آورندهء ماده حکایت میکند عالم بالا میبوده به شکل دایره ای ساخته میشده است. پیدایش گنبد مرحلهء جالب توجه ای در معماری می باشد. یکی از قدیمیترین نوع. گنبد، حد فاصل و رابطِ گذر جسم به عالم روحانی است. شالودهء معماری ایرانی بر حیاط های چهارگوش و حوض های دایره ای یا پنج وهشت ضلعی در مرکز حیاط میباشد. یکی از کهن ترین الگوهای شهرسازی نیز بنابر طرح دایره ای و بر حول نقطهء مرکزی دایره، و گسترشِ به سوی بیرون بوده است.

مربع نماد این تسلسل و فرود و ادامه ی زندگی و حکمرانی الهی در عالم ماده است . مربع فضای قابل تسخیر بوسیلهء انسان است (مکان).

اسلاید 6 :

مثلث:

بازهم به معماری ایران باز میگردیم؛ آتش، نماد خِرد نخستین و ازلی جلوه ای از دانایی بیکران و عالم ماورای انسان است (مثلث نماد آتش) که در آتشکده یا دارِ مهر، یعنی همان بناهای مکعبی در شکل ابتدایی خود تکریم و تقدیس میشود.

در کیمیاگری، تثلیث مقدس؛ سه گانهء جسم/خاک، روح/ آب، جان/هوا، می باشد که باید پس از مرحلهء پالایش، دوباره به دایره باز گردد. مثلث تنها شکلی است که جهت پذیر است و جهت رو به بالا یا رو به پایین آن در معنایش تاثیر می گذارد

اسلاید 7 :

گنبد

گنبد که اساس آن دایره است , تصویر یک کل نامحدود است که چون به تساوی تقسیم گردد , به چند ضلعیهای منتظمی بدل می شود.آن چند ضلعیها هم ممکن است خود به چند ضلعیهای ستاره گون تبدیل و بر فرازش آید و پیوسته در تناسبات هندسی کاملآ هماهنگی گسترده شوند.این شیوه بدست آوردن همه تناسبات مهم از تقسیم کردن دایره به کمانهای برابر چیزی جز روشی نمادین برای بیان توحید نیست که همانا عقیده ماوراء الطبیعی وحدانیت الهی است که مبداء و معاد جمله کثرات است.انسان سنتی این صور را , همچون تشخیص اعداد , جلوه کثرات صادره از خالق ادراک می کند.نقشهای هندسی بی نهایت گسترش پذیر , نمادی است از بعد باطنی اسلام و این مفهوم صوفیانه " کثرت پایان ناپذیر خلقت , فیض وجود است که از احد صادر می شود :کثرت در وحدت "و چون گنبد رو به آسمان کشیده شده , لذا درخت بهشتی ( طوبی ) مناسبترین نقشمایه برای تزئین سطح داخلی آن بود.یک نمونه برجسته از این نوع تزئین در قبه الصخره دیده می شود و در آن درخت عالمگیر پر نقش و نگاری که از دیدگاه اسلامی از بالا به پائین رشد می کند , از نقطه اوج گنبد رو به پائین کشیده و سرتاسر فضای داخلی گنبد را فروپوشانده و تا نقطه پائین ادامه یافته است.استفاده از درخت وارونه عجیب به نظر می رسد ولی در اسلام این دنیا همچون تصویری در آینه , رمز و نمادی از بهشت است.اصل برگشت پذیری در اسلام رخ می دهد.

اسلاید 8 :

قوس

قوس يا چفد يا دور،باريكه اي است كه بين دو پايه يا دو ديوار اجرا مي شود و مانند تير حمال (باربر)وزن طاق (سقف)را به پايه ها منتقل ميكند.

امادر معماري بجاي خطوط مستقيم، از قوس استفاده مي كنيم: چرا كه اصولاً خود قوس يك مفهوم زيبايي شناختي دارد. معماري در عرف ما و تاريخ هنر به آن فضاي كالبدي گفته مي شود كه مفاهيم متافيزيكي و معنوي آن مقدم بر مفاهيم فيزيكي و مادي آن است.

اين مسئله را ما نه تنها از تاريخ هنر مقدس اديان مي توانيم بفهميم، بلكه از تبارشناسي واژه انگليسي architecture نيز اين مطلب برمي آيد.

واژه archi از لحاظ زبان شناسي نوين، معادل واژه آرك در زبان پهلوي و عرش در زبان عربي است.

از لحاظ زبان شناسي نوين اين چند واژه در زبان هاي مختلف با يكديگر، هم عرضند. در هر سه زبان اين واژه به معناي قوس است، كه شكلي زيباست. در فرهنگ معماري قوس به آن خطوط منحني گفته مي شود كه تمثيلي براي دايره است و دايره تمثيلي براي تماميت و كمال است. وقتي معماري مسجد را ملاحظه مي كنيد، متوجه مي شويد كه خطوط ، مستقيم نيستند.

اسلاید 9 :

قوس، اصل جدا نشدني معماری مساجد است، سردر مسجد، ایوان‌های داخلی، گنبد محراب، شبستان‌ها و دیگر اجزا، بنا به کارکرد معنوی‌شان، دارای معماری مبتنی بر قوسند، حضور این قوس در معماری مذهبی، قبل از ظهور اسلام در ایران و نیز معماری کلیسا (بویژه محراب آن)، در هنر، در صدر مسیحیت و بیزانس می‌تواند به نحوی بازتاب مفاهیم معنوی واژه‏ی Arch ، آرک و عرش باشد.

عرش، در تأویل عرفانی، چون خانه‌ای تصور می‌شود که صدر آن را مقام رحمانیت حق تشکیل می‌دهد و به حکم ایه‏ی «الرحمن علی العرش استوی» (سوره‏ی طه، ایه‏ی 5)، در واقع عرش، «قلب» عالم است و از سوی دیگر مسجد است، زیرا کل موجودات در آن به عبادت حق مشغولند، چرا که یکی از معانی عرش، کلّ موجودات است.

اسلاید 10 :

محراب

اللَّهُ نُورُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ مَثَلُ نُورِهِ كَمِشْكَاةٍ فِيهَا مِصْبَاحٌ الْمِصْبَاحُ فِي زُجَاجَةٍ الزُّجَاجَةُ كَأَنَّهَا كَوْكَبٌ دُرِّيٌّ يُوقَدُ مِن شَجَرَةٍ مُّبَارَكَةٍ زَيْتُونِةٍ لَّا شَرْقِيَّةٍ وَلَا غَرْبِيَّةٍ يَكَادُ زَيْتُهَا يُضِيءُ وَلَوْ لَمْ تَمْسَسْهُ نَارٌ نُّورٌ عَلَى نُورٍ يَهْدِي اللَّهُ لِنُورِهِ مَن يَشَاء وَيَضْرِبُ اللَّهُ الْأَمْثَالَ لِلنَّاسِ وَاللَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ ﴿35﴾

در متن اصلی پاورپوینت به هم ریختگی وجود ندارد. برای مطالعه بیشتر پاورپوینت آن را خریداری کنید