بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
- مقدمه
توليد سرپناه هميشه يكي از اوليه‌ترين اقدامات بشر بوده است. اولين منازل به صورت ساخت انواع چادر، كپر و يا ايجاد حفره در تپه‌ها و كوهها شكل گرفته‌اند. بعدها انسان به فكر احداث سرپناه از مواد محكم‌تر افتاد. استفاده از گل و سنگ و ساختن خانه و استفاده از چوب براي پوشاندن سقف و ايجاد خانه‌ها جزو پيشرفت‌هاي بشر بوده است. سپس نوبت به ابداع خشت خام از گل و ساخت ديوارهاي خانه و مسكن با استفاده از خشت خام رسيد. زماني طول كشيد تا بشر توانست با استفاده از خشت خام و گل منحني قوسي كه اصطلاحاً طاق‌ضربي ناميده مي‌شود ابداع كند و بدين وسيله سردر ورودي ايوانها و سقف خانه‌ها را كه اصطلاحاً گنبد ناميده مي‌شود بسازد. اين بزرگترين تحول در ساخت مسكن بود.
تحول بعدي، تاختن يا پختن خشت خام بود. قدم بعدي، توليد ملاتي قوي‌تر از گل بود كه آنرا سارج مي‌نامند. با استفاده از آجر و سارج و تكنولوژي طاق‌ضربي بشر توانسته است بديع‌‌ترين ساختمانها و سازه‌ها را به وجود آورد. كم‌كم دانش معماري به وجود آمد. توسعة دانش معماري نه تنها به زيباسازي بناها كمك كرد بلكه به استفاده از درست و بهينه از فضاها نيز كمك كرده است.
شايان ذكر است ضمن گذشت از جنبه‌هاي هنري بناها كه چشم جهانيان را در تمام دوره‌ها به خود دوخته است، اين بناها با نوع طراحي كه توسط مهندسان و معماران ماهر ساخته شده است، شما را براي داشتن خانه‌اي خنك در تابستانهاي سوزان و مأمني گرم در زمستانهاي سرد تضمين مي‌كند.
اسلاید 2 :
- تابش نور به پنجره تحت زاوية 45 درجه مطلوب خواهد بود. كمتر يا بطور كلي بيشتر از مقدار متناسب و ذكر شده باعث نقصان و يا انعكاس نور از شيشه به درون فضا خواهد شد. چنانچه يك فضا داراي دو پنجره باشد بايد نحوة طراحي آن طوري باشد كه كوران باد در دو پنجره بكار رفته متناسب باشد و فضا با دريافت تهوية طبيعي در وضوع مطلوب باعث نقصان دماي داخلي فضا نشده و ضمناً تهويه‌اي مطبوع و يكنواخت در فضا داشته باشد.
تأثير سايه‌بان بر روي پنجره
وجود سايه‌بان روي پنجره مي‌تواند از بسياري جهات جالب و مفيد باشد كه به شرح آن مي‌پردازيم:
- خنثي نمودن و عدم انعكاسات نوري كه بر سطح نما و در نتيجه به پنجره منتقل مي‌شود. به وسيلة سايه‌بان و يا قرنيز گرفته شده كه در مجموع آرام‌بخش فضا مي‌گردد.
- وجود سايه‌بان و قاب‌سازي در جوار و اطراف پنجره كه با فضاي خارجي مربوط مي‌شود باعث تقليل دما جهت رسيدن به قسمتهاي داخلي مي‌گردد.
اسلاید 3 :
پيشگيري از ريزش آب باران بر سطح شيشه و نفوذ آب به پشت پنجره در مناطق سرد موجب پيشگيري از يخ‌زدگي سطوح خارجي پنجره و شيشه‌ها مي‌شود. قابل توجه اينكه براي نقاط گرم و خشك و يا گرم و مرطوب وجود سايه‌بان با پيش‌آمدگي جهت تعادل دما در تابستان مورد توجه بوده تا جايي كه در شهرهاي جنوبي كشور پيشخوان‌سازي جهت مغازه‌ها به شكل فضاي سرپوشيده در عرض پياده‌رو مورد توجه مي‌باشد. انعكاس نور و اثر تابش آفتاب را به مقدار قابل توجهي تا 90 درصد تقليل مي‌دهد.
توجه: تقليل اثر انرژي حرارتي از تابش خورشيد به وسيله سايه‌بان در نقاط گرمسيري با اقليم گرم و خشك و يا اقليم گرم و مرطوب مورد توجه مي‌باشد.
اسلاید 4 :
در مواردي از وجود سايه‌بانهاي متحرك به صورت افقي در بالاي پنجره و در مورادي در سه جهت يعني دو پهلوي پنجره به صورت عمودي و بالاي پنجره به صورت افقي نصب مي‌شود. سايه‌بانهاي متحرك مي‌تواند در جهات مختلف و تحت زواياي دلخوان حركت داشته باشد، به طوري كه انعكاسات نوري و حرارتي را در شرايط دلخواه كنترل كرده تا در مواقع نياز مورد استفاده باشد. بديهي است رنگ سايه‌بان در جذب و يا دفع نور و انرژي حرارتي در اقليمهاي مختلف قابل توجه مي‌باشد. لازم به تذكر است در سايه‌بانهاي طبيعي به مانند درختهاي گوناگون و بلند در تعادل وضع اقليمهاي گرم در جوار ساختمانها بسيار مؤثر خواهد بود.
ضمناً وجود گل و گياه و سبزه در تعادل و رطوبت هواي گرم منطقه و همچنين در محوطه بناها بسيار مفيد بوده است. اين روش در وضع اقليمهاي گرم به‌مانند زابل بسيار مؤثر بوده تا جايي‌كه اين شهر كويري را داراي آب و هواي مطلوب ساخته است.
اسلاید 5 :
رطوبت در ساختمان باعث مي‌شود كه ديوارهاي ساختمان نمور شده و مكاني مناسب براي رشد و نمود انواع ميكروبها و باكتريها بوجود آمده و در نتيجه اثر رطوبت در فضاهاي مسكوني باعث سرماخوردگي‌هاي مكرر و امراضي چون رماتيسم و غيره مي‌شود.
وجود رطوبت باعث عرق كردن ديوارهاي فضا مي‌شود كه زيادي آن باعث مي‌شود.
املاح نمكي در مصالح حل شده و بر سطوح فضاها بصورت شوره و سفيدك ديده شود. اين نقيصه كمك فراوان در رشد انواع قارچها كرده. ضمناً بوي ناخوشايندي به وجود مي‌آورد و زندگي در اين محلها را با اشكال و ناراحتي مواجه مي‌سازد. اثرات مداوم رطوبت در اختمان باعث تغيير شكل يافتن بسياري از مصالح در استخوان‌بندي بنا بخصوص پوسيدگي چوبهاي بكار رفته در ساختمان و زنگ‌زدگي در و پنجره‌هاي فلزي و كابينتهاي آشپزخانه مي شود. در موارد ديگر باعث نرم شدن سطوح گچ‌كاري و كوپ‌كردن آنها و در نتيجه جدا شدن از سطح ديوارها مي‌شود، در اين موارد، مي‌توان با تهوية طبيعي و اصولي در ساختمان و همچنين استفاده از دستگاههاي گرم‌كننده كه مي‌توانند تعرق سطوح ديوارها و در نتيجه نم ساختمان را به ميزان قابل توجهي كاهش دهند، جلوي رطوبت يا افزايش آن را گرفت.
اسلاید 6 :
استقرار ساختمان سازي در جهت شمال و يا جنوب، شرق و يا غرب نسبت به وضع حركت خورشيد و تابش آن در تابستان و همچنين وجود بادهاي مختلف سبب مي‌گردد كه در انخاب جهت بنا توجه كامل شود. اقليم شهرهاي خشك و كويري داراي خواص مشترك مي‌باشد. از اين رو با توجه به كليات و وجه مشترك‌ها مي‌ـوان جهت دادن بنا را با توجه به بسياري از مسائل مشخص نمود.
بطور مثال به وضع ساختمان‌سازي بناهاي يزد و بسياري از شهرهايي كه داراي اين خصوصيات (اقليم) مي‌باشند اشاره مي‌كنيم. اين ساختمانها در اصول چهار فصل ساخته مي‌شود. يعني در چهار و يا در دو طرف ساختن بنا مورد نظر مي‌باشد كه انتخاب جهت ساختمان براي تابستان‌نشين و زمستان‌نشين مورد توجه خواهد بود.
بخش اصلي تابستان‌نشين در جهت شمال شرقي واقع مي‌شود كه داراي ايوان وسيع و نيمه‌ساز و مرتفع بوده كه در بين اطاقها واقع مي شود. مرتفع‌سازي ايوان از سطح زمين سبب تهوية باد به سردابهاي زير ايوان و اطاقهاي سه و پنج‌دري جهت زندگي ظهرهاي گرم تابستان مي‌شود. اين قسمت در اثر استقرار بنا نسبت به تابس خورشيد در تابستان داراي سايه فراوان بوده و مسلماً باعث خنك شدن فضاها و زيستگاه تابستانهاي گرم مي‌باشد.
در ضلع مقابل تابستان‌نشين بخش زمستان‌نشين تشكيل مي‌شود كه تابش خورشيد در فصل زمستان باعث گرم نگهداشتن فضاها مي‌گردد.
اسلاید 7 :
در برخي از شهرهاي جنوبي به مانند بندرعباس، بندر لنگه، بندر بوشهر و بسياري ديگر جهت بنا و ساختمان رو به دريا ساخته شده تا بادهايي كه از روي آب وزش مي‌كنند همراه نسيم خنك به درون فضاهاي مسكون كشيده شود. مسلماً در اينگونه موارد نوع و جهت شمال و جنوب، شرق و غرب بمانند اقليمهاي خشك مركزي و يا كويري مطرح نبوده و بيشتر جهت دريا مورد توجه مي‌باشد.
در برخي از اقليمها به علت فشرده بودن فضاها از وجود بادگيرهاي گوناگون براي تهويه و خنك‌سازي فضاهاي متعدد استفاده مي‌گردد. امروزه نيز با توجه به مكانيك پيشرفته در اين زمينه نيز بادگير مورد استفادة فراوان مي‌باشد.
اسلاید 8 :
استفاده از بادگير از سنوات بسيار قديم در ايران متداول بوده است. بادگيرها با اشكال مختلف در شهرهاي مركزي و جنوبي ايران ساخته شده كه هركدام برحسب ارتفاع و جهت باد مطلوب طراحي و اجراء شده‌اند. تا قبل از اختراع كولر برقي و گسترش آن در شهرهاي مختلف، از بادگير در ابنية مختلف مسكوني، مذهبي و خدماتي استفاده مي‌شده است و هنوز هم مي‌توان باقي‌ماندة اين بادگيرها را در اقليم گرم و مرطوب جنوب مشاهده كرد.
عملكرد بادگير بدين صورت است كه باد مطلوب را گرفته و آن را به داخل اتاق‌هاي اصلي ساختمان، آب‌انبار و يا سرداب هدايت مي‌كند.
بعضي از بادگيرها فقط از طريق جابه‌جايي هوا (Convection) داخل بنا را خنك مي‌سازند و بعضي ديگر هم از طريق جابه‌جايي هوا و هم از طريق تبخير (Evaporation) اين عمل را انجام مي‌دهند.
اسلاید 9 :
سيستم برودتي بادگير باغ دولت‌آباد (كه مرتفع‌ترين بادگير را دارا است) از طريق روش دوم است. بدين صورت كه جريان هوا پس از ورود به داخل ساختمان از روي يك حوض سنگي كوچك و فواره رد مي‌شود و سپس از آنجا به ساير اتاق‌ها هدايت مي‌گردد. اتاق زير بادگير كه حوض و فواره در آن قرار دارد، به صورت هشتي (هشت‌ضلعي) است و درهاي متعددي در آن وجود دارد. در هر زمان كه نياز به خنك نمودن اتاق خاصي باشد، درِ بين آن اتاق و اتاق هشتي زير بادگير را باز مي‌نمايند.
اسلاید 10 :
جهت تقويت عملكرد خنك‌سازي بادگير و استفاده از برودت تبخيري، از روشهاي ديگري نيز استفاده شده است. به عنوان مثال، در شهر بم بادگيري وجود دارد كه از ساختمان حدود 50 متر فاصله دارد و با يك كانال زيرزميني با آن مرتبط است. در بالاي اين كانال، يك باغچه قرار دارد. بعد از آبياري باغچه، رطوبت آن به ديوارهاي كانال ارتباطي نفوذ مي‌كند و نسيم بادي كه از بادگير به سمت ساختمان جريان دارد را خنك مي‌نمايد.
در بعضي موارد نيز در روي دهانة باديگر، حصير، سوفال و يا بوفه‌هاي خار قرار مي‌دادند و روي آنها آب مي‌پاشيدند و بدين ترتيب رطوبت و برودت هواي ورودي را افزايش مي‌دادند.
در گذشته معمولاً مواد غذايي را در محوطة زير بادگير نگاه مي‌داشتند تا خنك بماند و ديرتر فاسد شوند.
. آب هنگام تبديل از حالت مابع به بخار مقدار زيادي حرارت جذب مي‌كند كه حرارت پنهان (latenheatgo) ناميده مي‌شود. آب اين حرارت رااز محيط اطراف مي‌گيرد. اين امر سبب برودت محيط مي‌شود.
